Documenten
commentaar kees sluis 75 aanbevelingen over het onderwijs aan minderhede n de nota onderwijs in een muliiculture en mul aan op de standpunten in het themanummer in ti ethnische samenleving is geen boekje waaruit je tercultureel onderwijs dat taal en cultuurpro voor morgen even een aardig lesideetje pikt dat blemen niet los te zien zijn van de sociaal econo valt van de stichting leerplan ontwikkeling mische situatie van de culturele minderheden de slo in enschede ook niet direct te verwach nota noemt de slechte rechtspositie van veel ten toch is deze pennevrucht mijns inziens een groeperingen beperkingen in mogelijkheden dis waardevol produkt van de adviescommissie voor criminatie slechte woonomstandigheden en moe de leerplanontwikkeling moedertaal in oprich deloos makende arbeidsperspectieven p 44 na ting hoe lang nog van genoemde stichting de tuurlijk kan men dan de vraag stellen of het on nota formuleert namelijk een aantal duidelijke derwijs een oplossing kan bieden voor de sociaal doelstellingen voor het onderwijs aan kinderen economische achterstelling van minderheden de van de culturele minderheden in ons land waar nota geeft daarop twee antwoorden die ik sa om die doelstellingen geformuleerd moeten wor menvat den hebben ons de artikelen van miedema en a het onderwijs kan dit niet alleen de overheid randoe steinert in het vorige thema nummer zal het hele beleid ten aanzien van minderheden van moer al duidelijk gemaakt in een land waar moeten veranderen zodat meer sociaal economi in zo n groot aantal leden van nieuwe ethnische sche en juridische zekerheid wordt gewaarborgd groeperingen zich blijvend heeft gevestigd kan b het onderwijs dient factoren die ongelijkheid het onderwijs niet op de oude voet doorgaan en onzekerheid veroorzaken op te nemen als the zelfs oud minister pais heeft dit in zijn beleids ma s en dient werkvormen zo te kiezen dat zij de plan culturele minderheden in het onderwijs uit vaardigheden oplevert om in de maatschappij te eengezet functioneren het is dus de hoogste tijd dat schoolteams bij el dit tweede antwoord duidt op een andere invul kaar gaan zitten om zich af te vragen wat ze nu ling van de onderwijsinhoud daarvoor geeft de eigenlijk willen met het onderwijs aan molukse nota een aantal tamelijk globale aanbevelingen surinaamse turkse marokkaanse vietnamese taalnormen taalinhouden en materiaal dienen en andere buitenlandse leerlingen daarbij kan meer rekening te houden met de situatie van al het hun niet ontgaan hierin sluit de nota geheel lochtone leerlingen woonomgeving vakantie s 48 naar het land van herkomst discriminatie thuis ket kunnen gaan behoren situatie er dient onderwijs in de eigen cultuur te zijn 2 onderwijs nederlands als tweede taa l voor alle allochtone leerlingen dat voor hen her in dit hoofdstuk doet zich het sterkst voelen dat kenbaar is en een bijdrage levert aan de identi de nota eigenlijk niet veel meer doet dan het ver teitsvorming van de groeperingen en individuen zamelen van overwegingen bij en voorwaarden en er dient onderwijs in de eigen taal te zijn om suggesties voor het onderwijs aan culturele min ve rvreemding van de eigen gemeenschap tegen te derheden wat moet een leerkracht met de uit gaan spraak dat t2 onderwijs moet aansluiten bij de er dient onderwijs te zijn in het nederlands als beginsituatie en leerbehoeften van de leerlingen tweede taal en zo mogelijk de leerstijl die de leerling het bes daarbij is het niet voldoende dat de kinderen in te ligt p 85 het is wel waar dat deze begrip het nederlands aanspreekbaar zijn aan proble pen nog worden toegelicht maar van een echte men in verband met de andere conceptualisering uitwerking is nog geen sprake op het punt van van de werkelijkheid mag niet worden voorbij de selectie en ordening van de leerinhoud worden gegaan overwegingen gegeven die elkaar soms tegenspre zijn de problemen nu opgelost wanneer de ge ken en op zijn minst verwarrend zijn wat te den noemde aanbevelingen voor de allochtone leerlin ken van een uitspraak als de ontwikkeling van gen zijn uitgevoerd nee zegt de nota wanneer een verzameling kleine didactische eenheden met alleen aan deze aanbevelingen wordt voldaan een welomschreven doel verdient voorkeur bo blijven de culturele minderheden tot een of meer ven een allesomvattende leergang p 87 88 aparte groeperingen behoren en dat is niet de waarna even verderop wordt gesproken over het bedoeling van een pluriforme samenleving ook streven naar thematisch geintegreerd onderwijs de nederlandse leerling dient geconfronteerd te p 91 worden met de taal de cultuur de waarden en hoewel het langzamerhand duidelijk is geworden normen en de sociaal economische situatie van dat de t2 verwerving meer te maken heeft met zijn allochtone medeleerlingen daartoe moet het het onderscheid receptief versus produktief zie hele onderwijs intercultureel worden het artikel van hanneke de bode in moer 1982 2 maken de auteurs toch een kopje van het on de verv olghoofdstukken bieden een uitwerk i ng derscheid mondelinge versus schriftelijke vaardig op drie terreinen die in de doelstellingen zijn aan heden p 90 wie niet drie keer de kleine letter gestipt tjes van dit hoofdstuk en trouwens van het hele boekje leest krijgt geen duidelijk beeld van wat 1 onderwijs in eigen taal en cultuur de auteurs voor ogen staat misschien is het be de makers van de nota zijn warme voorstanders langrijkste uit dit hoofdstuk alleen de aanbeve van de invoering van onderwijs in de eigen taal ling dat t2 onderwijs niet moet ophouden na de aan het behoud en de eventuele cultivering van eerste opvangperiode maar dat wisten we al zie het sranan tongo en het sarnam i hindi van de het artikel van sander van gangeten en kees sluis surinamers en het papiamento van de anti l lianen in moer 1982 2 liggen volgens hen taalpolitieke overwegingen ten grondslag daarnaast vinden de makers van de 3 intercultureel onderwijs nota dat onderwijs in de eigen taal van belang i s het meest revolutionair is waarschijnlijk de in voor de emanc i patie van de minderheden de no houd van hoofdstuk 6 over intercultureel onder ta geeft ve rv olgens aan hoe dit onderwijs in de wijs de doelstellingen van het onderwijs aan eigen taal en cultuur zou kunnen plaatsvinden minderheden moeten volgens de nota schrijvers met name in de basisschool de schrijvers komen worden gezien als doelstellingen voor het onder nog niet veel verder dan het formuleren van voor wijs aan alle kinderen dit intercultureel onder waarden om tot een behoorl i jke organisatie te wijs heeft grote gevolgen voor de leerkrachten komen de suggesties voor het voortgezet onder vooral hun attitude is hierbij in het geding de wijs zijn nog schra l er er zou meer gedifferen leerlingen confrontatie met andere leerbehoef tieerd m oeten worden gewerkt en turks ara ten en programma s de onderwijsinhoud de bisch of maleis zouden tot het vreemde talenpak leermiddelen de didactische werkvormen de in 49 richting van school en klas de ouders school en voorwaarden voor de ontwikkeling van intercul buurt de verzorgingsstructuur en het overheids tureel onderwijs beleid in verschillende paragraafjes worden de te verwachten consequenties omschreven mijn eindoordeel over de nota wil ik als volgt wat betreft de onderwijsinhoud licht ik er twee formuleren de nota onderwijs in een mu ticu fu nader uit re en een multi ethnische samenleving bevat een a voor het basisonderwijs groot aantal gedachten waar men op zichzelf po in de huidige praktijk beperkt intercultureel on sitief tegenover kan en moet staan de gedach derwijs zich vaak tot projecten over voedsel en ten zijn echter nog tamelijk ongeordend en daar kleding en dergelijke na afloop gaat men weer door voor de praktijk nog nauwelijks bruikbaar over tot de orde van de nederlandse dag het is te hopen dat deze eerste aanzetten spoe neemt men zo n project kleding geintegreerd op dig resulteren in uitwerkingen op de verschillende in het schoolwerkplan dan kan men ook aan aangeroerde terreinen mij lijkt dat het thema dacht besteden aan relaties als die tussen kleding nummer van moer over intercultureel onderwijs en klimaat kleding en modegeschiedenis kleding een aardig voorbeeld voor de slo kan zijn ten en arbeid kleding en sekse en de rollen van man slotte wil ik nog opmerken dat naar mijn mening nen en vrouwen in een samenleving in het vervolg geen enkel excuus van de aclo m b voor het voortgezet onderwijs meer aanvaardbaar is voor het niet betrekken van vooral taalbeschouwings en literatuuronderwijs de minderheidsgroeperingen bij het maken van lenen zich voor een interculturele aanpak bij het een dergelijke nota zo n werkwijze is anti inter eerste kan men bijvoorbeeld stilstaan bij het arbi cultureel 1 traire van het taalsysteem als geheel en de schrijf wijze in het bijzonder de mogelijkheden om be adviescommissie voor de leerplanontwikkeling tekenissen op verschillende manieren te omschrij moedertaal onderwijs in een multiculturele en ven de verschillen in rituelen bij begroeting het multi ethnische samenleving adviesnota van de doen van verzoeken ad hoc subcommissie taal onderwijs aan anders het laatste hoofdstuk bevat zo n 75 aanbevelingen taligen van de aclo moedertaal i o enschede aan de minister van onderwijs en wetenschappen 1982 te bestellen bij slo postbus 2061 7500 en de slo de grootste nadruk krijgen daarin de ca enschede prijs f 7 50 kees sluis nota taalbeschouwing niet publiekgerich t ruim drie jaar heeft het geduurd voordat het ge de makers zich niet laten verleiden tot een of an ruchtmakende advies over grammatica der taalgrapje de nota dient uiterst serieus geno onder wijs van de aclo moedertaal een vervolg heeft men te worden met name door onderwijsgeven gekregen blijkbaar was het toch niet zo gemak den die lesgeven in de basisschool in deze kelijk om tot een verantwoorde invulling van de nota is bewust gekozen voor een bepaald publiek vrijkomende uren taalbeschouwing te komen dat heeft consequenties voor de manier van na drie jaar wachten mag je een degelijk wel schrijven en vooral voor de manier waarop de on overwogen werkstuk verwachten de kritiek op derwerpen behandeld worden p 9 het advies over grammatica onderwijs was ten naar mijn mening is deze publiekgerichtheid een slotte niet in alle opzichten onterecht hier en mislukking geworden in het navolgende zal ik daar was de bewijsvoering uiterst pover het is proberen aan te geven hoe ik tot deze mening jammer dat de aclo m dit niet ruiterlijk toe ben gekomen geeft maar zich vrijpleit met het argument dat de criticus kennelijk het advies niet of niet goed de nota start veelbelovend met een leeswijzer gelezen had of verwijst naar de manier waarop voor een boek van 150 pagina s is dat geen slecht het advies in de publiciteit kwam p 10 begin in dit begin worden ook de doelstellingen over de nieuwe nota zelf dan de titel luidt over van de nota omschreven onderwijs in taalbeschouwing gelukkig hebben 1 een handreiking voor dat team van een basis 50