Aan de slag met openleerpakketten

19 aan de slag met openleerpakketten jes leysen ann de schryver liever dan onze studenten didactiek nederlands aan anderstaligen een pak theo rie voor te schotelen over zelfstandig leren besloten we bepaalde onderdelen van de leerstof om te werken naar zelfstandig te verwerken leerpakketten openleerpak ketten olp s genaamd zo konden de studenten zelf ervaren wat begeleid zelf standig leren betekent daarbij leerden ook wij de ontwerpers onze eigen inzich ten rond zelfstandig werken waren tot dan toe immers grotendeels wel louter theoretisch deze bijdrage1 is een verslag van hindernissen die we tegenkwamen inzichten die we verwierven en meningen van studenten die met de pakketten werkten we hopen zo enerzijds andere lesgevers ook in andere onderwijsniveaus enthousiast te maken voor begeleid zelfstandig leren anderzijds kunnen zij dankzij onze ervaringen misschien meteen beter voorbereid aan de slag doelpubliek lesgevers voorbeelden aanbrengen vanuit hun praktijk om onze voorbeelden aan te vullen of tegen te spreken studenten die de e opleiding didactiek nederlands lerarenopleiding volgen en nog geen onder aan anderstaligen aan de wijservaring hebben pikken deze praktijk universiteit antwerpen is een vak voorbeelden mee op en brengen omge didactiek voor toekomstige leer keerd vaak een nog frissere theoretische krachten nederlands als tweede taal kijk op bepaalde aspecten nt2 deze opleiding kan gevolgd worden door studenten van de acade mische initiele lerarenopleiding of men kan ook als vrije student inschrijven die laatste groep begeleid zelfstandig leren bestaat zowel uit ervaren leerkrachten nt2 die hun lespraktijk willen verbeteren als uit het ontwikkelwerk dat we in deze bijdrage deelnemers die hun loopbaan een nieuwe beschrijven vond plaats in het kader van wending willen geven het stiho project begeleid zelfstandig dit maar om aan te leren bzl dat aan de universiteit tonen dat we een zeer antwerpen uitgevoerd is 2 er zijn twee rede the challenge gevarieerd en gemoti nen waarom we in dat project gestapt zijn is to change veerd publiek hebben enerzijds vonden we dat we in onze oplei from teaching by dat geeft tijdens de ding het opgangmakende onderwijscon telling to learning contacturen zeg maar cept bzl een plaats moesten geven we through doing de lessen sprankelen willen steeds mee nadenken over vernieu schweizer 1999 de momenten waarin wingen in onderwijs en ze ook uitproberen p 121 de ervaren nt2 ander zijds hadden we het gevoel dat we de jan feb 2004 nummer 3 33e jaargang 20 contacttijd voor bepaalde leerstofonderde geevenaard kan worden het trainen van len nog effectiever en efficienter konden docentvaardigheden in de contacttijd de gebruiken doceren vervangen door zelf ervaringsuitwisseling en standig leren zodat er tijdens de contact het feit dat onze lessen momenten ruimte komt om docentvaardig de actieve onderwijsme het gaat geenszins heden te oefenen of te focussen op thoden die we willen om een soort didactische consequenties van bepaalde doorgeven ook illustre afstandsonderwijs theoretische inzichten ren waarbij gelijk wie op gelijk welk om van het klassieke systeem van leerstof in het kader van het pro moment bepaalde overdracht over te gaan tot zelfstandig ject begeleid zelfstandig pakketten zou leren zijn een aantal fundamentele verande leren opteerden we kunnen verwerken ringen nodig omdat de veranderingen er voor om drie onderde groot zijn wordt er gesproken van kante len uit de cursus te ver lingen het traditionele systeem wordt echt vangen door openleerpakketten 3 het wel op zijn kop gezet brandt van aspect zelfstandig is duidelijk de studenten petegem 2003b nodig zijn verwerken een bepaald pakket buiten de 1 de instrumentele kanteling die inhoudt lesuren zonder aanwezigheid of tussen dat er geschikte leermaterialen worden komst van de lesgevers het blijft echter ontwikkeld in concreto olp s begeleid niet alleen staan we als lesgever 2 de operationele kanteling die betrek via mail ter beschikking voor vragen ook king heeft op een geeigende set van blijft het zo dat de pakketten in een bepaal werkvormen en evaluatie de leerlijn passen en voorafgegaan gevolgd 3 de logistieke kanteling met aandacht worden door bepaalde contactsessies en voor de ondersteuning door ict oefenseminaries het gaat geenszins om een soort afstandsonderwijs waarbij gelijk wij hebben vooral voorzichtige stappen wie op gelijk welk moment bepaalde pak gezet op het vlak van de instrumentele kan ketten zou kunnen verwerken we blijven de teling dat gebeurde deels studenten begeleiden het leertraject wordt uit een bewuste overwe niet volledig door de student zelf bepaald ging deels uit een gebrek zie ook verder de instrumentele aan eigen logistieke exper kanteling houdt in tise het is in ieder geval dat er geschikte een principiele keuze om aan de slag een voorbeeld leermaterialen de opleiding niet op te vat worden ten als een aaneenscha ontwikkeld keling van mo dules voor laten we onze werkwijze concreet maken begeleid zelfstandig leren met een fragment uit een van de drie olp s de troef van onze oplei die we ontwikkelden het is afkomstig uit ding is volgens onze stu het derde olp dat gaat over theorie en denten de grote levendigheid en onmiddellij achtergronden die wij nodig achten opdat ke praktische bruikbaarheid van onze studenten een bepaalde vaardigheid name lessen de sociale interactie tussen de ver lijk het geven van instructies bij complexe schillende soorten studenten die nooit door opdrachten efficienter zouden kunnen een computerondersteund discussieforum uitproberen onduidelijke of onvolledige 33e jaargang nummer 3 jan feb 2004 21 instructies bij een werkvorm kunnen het namelijk contacttijd zinvoller invullen dit klasgebeuren heel erg in de war doen olp bevat ook heel praktische opdrachten lopen maar daadwerkelijk oefenen op het direct op lesgeven gericht geven van instructies vraagt tijd waar wij voorheen een halve lestijd aan de theorie hieronder volgt het fragment we laten het besteedden en een halve lestijd aan het voor zichzelf spreken maar geven aan u de inoefenen konden we dankzij het openwer lezer wel dezelfde raad als aan onze stu ken van de theorie een volledige les aan het denten als u beklijvend wil ondervinden inoefenen van de vaardigheid besteden dit wat werken met een olp inhoudt probeert olp voldoet dus in zekere zin het meest u dit fragment best even uit alsof u een van aan een belangrijke bedoeling van olp s onze studenten bent fragment uit het olp instructies bij complexe werkvormen opmerking de nummering van het olp is behouden 2 5 1 hier is het materiaal voor een spreekoefening uit de lessen die over spreekvaardigheid gingen bent u zeker wel met dit soort oefeningen vertrouwd het is een oefening met een informatiekloof dat houdt in dat de cursisten elk slechts een deel van de informatie krijgen die nodig is om de opdracht tot een goed einde te brengen zo zal er automatisch communicatie ontstaan de cursisten moeten hun eigen informatie overbrengen naar de anderen of met andere woorden ze moeten de kloof overbruggen tussen wat ze elk apart weten anders kan de opdracht niet voltooid wor den in dit geval gaat het om een oefening waarbij de studenten per twee werken a b oefening maar er zijn geen complexe her groepeervormen vaak is dat bij opdrachten met informatiekloven wel het geval de kloof bestaat hier concreet uit het feit dat a en b elk een andere tekening voor zich hebben de te vinden verschillen staan onder oplos sing bij de tekeningen maar uiteraard krijgen de cursisten die oplossing niet situatie de doelgroep voor dit materiaal postbeginners of halfgevorderden u stelt zich een heterogene klasgroep voor met 19 volwassen cursisten die in een gewone klassikale opstelling rijen banken de les volgen zou u de instructies die u aan de cursisten zou geven bij deze oefening eens expliciet letterlijk kunnen uitschrijven wees zeer zorgvuldig in uw formulering we zijn geinteresseerd in de kleine details schrijf zowel de instructies neer die te maken hebben met de praktische organisatie van het klaslokaal als met de inhoud van de oefening jan feb 2004 nummer 3 33e jaargang 22 uitgeschreven instructie 1 2 3 4 vergelijk uw instructies met die van medestudenten en wissel de ideeen uit zijn zij nog op andere belangrijke aandachtspunten gekomen voeg die dan bij die van u na deze uitwisseling kunt u een aantal aandachtspunten consulteren die wij alvast belangrijk vinden in uw instructies zouden we op deze vragen toch een antwoord moe ten vinden als u de respons wil consulteren doe dat dan best na het bekijken van de aandachtspunten 2 5 2 aandachtspunten bij het formuleren van de instructie bij de oefening i de stationsscene een aantal organisatorische aspecten wat doet u met een oneven aantal cursisten in een oefening per twee weten de cursisten met wie ze moeten samenwerken is er een reden om de groe pen zo in te delen weten ze waar ze moeten gaan zitten wanneer geeft u het materiaal weten ze hoe ze het materiaal moeten hanteren hoe lang mogen ze aan de oefening werken hoe controleert u of de cursisten de oefening ook echt begrijpen geeft u de instructie een keer mondeling of ondersteunt u nog op een andere manier zo ja op welke manier en wanneer hanteert u bij het geven van de instructie de nederlandse taal op het niveau van de cursisten een aantal eerder inhoudelijke aspecten weten ze hoeveel verschillen ze moeten vinden weten ze wat ze moeten doen bij bijvoorbeeld woordenschatproblemen verwacht u een eindproduct wat voor soort eindproduct verwacht u moeten ze de verschillen noteren en nadien afgeven enkel verwoorden 33e jaargang nummer 3 jan feb 2004 23 materiaal de stationsscene met kleine aanpassing uit ur 1992 oplossing van de a spreekoefening ver schillen tekening b 1 er ligt geen blad papier op de grond 2 de vrouw heeft vijf knopen aan haar jas 3 de toiletten zijn naar links 4 de vrouw heeft geen oorbel 5 de kleine jongen heeft zwarte stre pen op zijn trui 6 er hangt geen label kaartje aan het handvat van de koffer 7 er hangt een sticker london b op de koffer 8 er is geen wijzer op de klok die het uur aanduidt 9 de man achter het raam heeft een zwart kopje vast 10 op het raam staat buffet niet ver meld 11 de man die met zijn rug naar ons zit in het buffet heeft lang haar 12 op de poster uiterst rechts is er geen gezicht van een jongen te zien jan feb 2004 nummer 3 33e jaargang 24 2 5 3 respons sleutel de stationsscene we schrijven de instructie niet woordelijk uit maar hier volgen wel een aantal belangrij ke elementen een aantal organisatorische aspecten u zet best de cursisten goed alvorens het materiaal uit te delen als de cursisten enkel een tekeningetje moeten meenemen is het niet zo n probleem maar als er meerdere materialen moeten gebruikt worden wordt het anders onhandig u geeft best ook de instructie voor ze het materiaal in handen hebben doet u dat niet dan loopt u de kans dat de cursisten al met het materiaal bezig zijn en niet meer luisteren naar uw instructie het kan ook zijn dat ze niet wetend wat van hen verwacht wordt al op elkaars blaadjes beginnen kijken en dat is zeker bij een informatiekloof oefening als deze niet de bedoeling een aantal kernwoorden kunnen op het bord komen om de mondelinge instructie te ondersteunen bijvoorbeeld 12 verschillen zoeken vragen stellen beschrijven niet kijken bij de partner 10 minuten de indeling in duo s kan eventueel op voorhand beredeneerd worden homogene paren cursisten van ongeveer hetzelfde niveau of juist heterogene paren een sterkere cursist die met een zwakkere samenwerkt het is uiteraard gemakkelijker om de cursisten met hun buur te laten werken maar u kunt gewoon meer leerkansen creeren door cursisten op een bewuste wijze bij elkaar te zetten de cursist die overblijft plaatst u best bij een ander duo daar moeten ze dan afwisselend vragen stellen het is beter als lesgever niet deel te nemen aan de activiteit en met de overblijvende cur sist een duo te vormen zo verliest u immers zelf het overzicht op het klasgebeuren en bent u voor de andere duo s niet beschikbaar bij problemen het is belangrijk dat u aan de cursisten meedeelt dat u zal rondlopen om te luisteren dat u niet alle fouten zal corri geren maar er na de oefening wel een aantal ter sprake zal brengen cursisten moeten bij problemen trachten om er eerst zelf uit te geraken en pas indien het met vereende krach ten niet lukt kunnen ze de lesgever inschakelen een aantal eerder inhoudelijke aspecten het spreekdoel moet duidelijk zijn voor de cursisten in dit geval moeten ze door het stellen van vragen aan elkaar en het beschrijven van hun eigen prent trachten uit te vis sen waar er verschillen zijn met de prent van hun werkpartner het is niet toegestaan om 33e jaargang nummer 3 jan feb 2004 25 op elkaars blaadjes te kijken uiteraard kunt u het hen niet verbieden als ze het toch doen maar dan heeft deze oefening als spreekoefening totaal geen zin en foppen de cursisten zichzelf het is belangrijk dat u aangeeft dat de cursisten 12 verschillen moeten vinden en deze aanduiden op de tekening u kunt ook verwachten dat ze een geschreven lijstje maken met de verschillen of u kunt hen vragen om na de oefening in staat te zijn om de ver schillen ook mondeling toe te lichten een tijdslimiet bedenken is niet altijd makkelijk maar het houdt de druk op de ketel en het rendement blijft hoog voor deze oefening krijgen de cursisten bijvoorbeeld 10 minuten als toch blijkt dat nog te veel duo s hard aan het werk zijn kunt u nog 2 minu ten bijgeven olp s hoe zitten ze in elkaar de zeo s worden afgewisseld met informa tieve brugelementen die kennis koppelen alle olp s die we ontwikkelden zijn op aan reeds bestaande kennis de student dezelfde manier in elkaar gezet 4 het gaat loopt op eigen tempo doorheen die om een bundeling van oefeningen die men opdrachten en de info de informatieve zelfevaluatie opdrachten zeo s noemt de blokjes zijn beknopt het is de bedoeling studenten maken die oefeningen individueel dat er voor het aanbieden van extra infor of met een collega s de zeo s werpen matie aan extra gemotiveerde geinteres vragen problemen op die de studenten seerde studenten een uitdiepingslaag in het moeten beantwoorden of oplossen ze wor pakket wordt voorzien den idealiter op een uitdagende motiveren de wijze gesteld de studenten krijgen feed wat we zelf een groot verschil vonden met back op de zeo s door middel van een traditionele cursus is dat er wordt responsen res ze kunnen hun antwoor gestart met een zeo en niet met een theo den vergelijken met model antwoorden retisch blok met andere woorden niet eerst vandaar het aspect zelfevaluatie en wor theoretische kennis vergaren en dan toe den eventueel doorverwezen naar extra passen wel reeds bestaande kennis mobili informatie of naar informatie die reeds eer seren door het opwerpen van een vraag of der aan bod kwam we maken er de stu het stellen van een probleem indien het denten attent op dat bij zelfstandig leren probleem geen oplossing kan krijgen omdat het leerproces en de reflectie erop erg het de student aan kennis ontbreekt wordt belangrijk zijn en dat studenten die onmid als vanzelf een noodzaak aan extra kennis dellijk naar de responsen gaan kijken en ze gecreeerd die dan pas wordt aangeboden van buiten leren de doelen niet bereiken nadat er eerst over een bepaalde problema omdat ze bepaalde inzichten dan niet zelf tiek nagedacht is en al doende verwerven en bepaalde strui kelblokken niet ervaren jan feb 2004 nummer 3 33e jaargang 26 wat wij als basisinformatie indien studenten meer wil ontwikkelaars leerden len weten kunnen ze doorverwezen wor den naar een uitdiepingslaag bijvoorbeeld extra artikels die dan ook bij elkaar het ontwikkelen van olp s vraagt veel ener gebracht moeten worden gie en is bij ons niet probleemloos verlopen een olp is eerder een organisch groeiend ook in het ontwikkelen van de responsen is dan een statisch gegeven u kunt en moet veel energie gekropen welke elementen eraan blijven sleutelen extra uitdiepingen horen thuis in het modelantwoord op een voorzien weblinks toevoegen en of verwij opdracht idealiter beperken de responsen deren omdat ze niet meer operationeel zich ook niet tot het geven van modeloplos zijn in wat volgt schetsen we een aantal singen maar gaan ze ook echt in op wat de aandachtspunten die verband houden met leerder gedaan heeft ze moeten de leerder de ontwikkeling van de olp s een antwoord geven op de vragen zat ik juist zo neen waarom niet waar kan ik in ontwikkeltijd en andere problemen informatie vinden om het beter te doen ze bevatten ook positieve bevestiging voor de even snel een olp maken is een illusie een leerders van ons volgde een seminarie over begeleid zelfstandig leren waarin de verhouding en daarmee komen we dan meteen bij een 100 1 genoemd werd het ontwikkelen van ander aandachtspunt welke stijl hanteert u 1 verwerkingsuur voor studenten vereist in het pakket het is de bedoeling dat de 100 ontwikkelingsuren voor de docent we leerder zich persoonlijk aangesproken voelt hebben zelf mogen ondervinden dat deze en ook persoonlijke feedback krijgt de juiste verhouding zeker niet overdreven is de toon vinden is niet gemakkelijk een stuk dat benodigde ontwikkeltijd is uiteraard afhan de ene te betuttelend vindt valt bij de ande kelijk van de beginsituatie indien u een olp re juist in de smaak sommigen vinden het kunt ontwikkelen op basis van bestaande fijn om a positive stroke te krijgen en ande en beproefde lessen hebt u minder werk ren niet nog anderen vinden een pakket dat dan wanneer u van niets moet beginnen in de u vorm wordt opgesteld te formeel maar zelfs dan moet u met een grote tijdsin zoeken dus en aan studenten vragen of vestering rekening houden die tijd gaat ze het in globo een aangename stijl vonden zowel naar vormelijke aspecten lay out en dergelijke zie ook verder als naar inhoude de lay out van de pakketten is belangrijk lijke het is niet altijd gemakkelijk interessan een olp is luchtig het mag niet lijken op te opdrachten te vinden die een probleem de gewone cursus met doorlopende tekst opwerpen en de nood aan bepaalde infor het moet er verzorgd en appetijtelijk uit matie genereren zien de verschillende onderdelen van het pakket intro s samenvattingen doelstellin tijdens het opstellen van de pakketten gen zelfevaluatie opdrachten responsen wordt er continu afgewogen wat nodig en informatieve brugelementen uitdiepin wat overbodig is de informatieve para gen krijgen eigen iconen symbooltjes die graafjes die toegevoegd worden als extra steeds opnieuw gebruikt worden de vorm stukken bij het bespreken van mogelijke van het pakket moet de studenten zin oplossingen bevatten enkel uiterst korte geven om eraan te beginnen een olp is 33e jaargang nummer 3 jan feb 2004 27 een werkbundel en dus is het ook nodig om met het toevoegen van weblinks stelt zich bij een opdracht voldoende witruimte te trouwens nog een ander probleem het is voorzien zodat de studenten gemakkelijk niet alleen een huzarenwerk om uit de veel dingen kunnen invullen een aantal studen heid van informatie op het web een aantal ten werkt niet graag aan opdrachten op het goede links te selecteren soms vallen de computerscherm bovendien is het invullen webpagina s weg en werken de doorkliks van oefeningen in een word file soms erg niet meer eens u bovendien het hele pak onhandig u zet als docent een rij met punt ket op een elektronisch leerplatform hebt jes om aan te geven waar de studenten laten parkeren is het niet meer zo eenvou moeten invullen die puntjes springen bij het dig om er zelf nog verder aan te sleutelen effectief invullen dan ook alle kanten op als u niet over de gegeven technische knowhow beschikt de lay out is een werk van zeer lange adem en brengt ons ook bij een probleem van heel in ieder geval beseffen wij dat we de moge andere orde namelijk technische knowhow lijkheid tot differentiatie nog te weinig geex inzake computerprogramma s en computer ploreerd hebben de opdrachten in het olp ondersteuning die het gebruikersgemak voor situeren zich allemaal in de basislaag en de de leerder moeten bevorderen zie verder uitdieping beperkt zich tot het toevoegen van interessante artikels of een weblink hier meerlagigheid en daar idealiter bevat een olp verschillende technische knowhow en lagen aan de oppervlakte zit de basisin ict ondersteuning formatie die iedere student moet verwerven een goed opgesteld olp bevat inherent dat is voor ons persoonlijk een groot man een mogelijkheid tot differentiatie studen kement gebleken we zijn wel in staat om ten die bepaalde aspecten erg interessant een inhoudelijk sterk en voor de studenten vinden en daarover meer willen weten interessant olp af te leveren maar we zijn moeten hun leerhonger gestild weten het is onvoldoende vertrouwd met en moeten aan de docent om voor verschillende we toegeven geinteresseerd in het opma aspecten in het pakket verdere uitdiepings ken van de olp s in een geschikt format mogelijkheden te voorzien dat kan onder voor het internet in dreamweaver bijvoor de vorm van toegevoegde literatuur verwij beeld daarom zijn onze olp s opgemaakt zingen naar interessante sites op het inter als word files van de meest eenvoudige net een extra moeilijke opdracht soort zonder frames en zonder interne navigatie extra literatuur is ingescand en of het is moeilijk voor de ontwikkelaar om in te toegevoegd als pdf file schatten hoe ver zo n uitdieping en differen tiatie moet gaan inmiddels blijkt ook wel onze word files waren echter niet zo dat de meeste studenten zich beperken tot geschikt om op een snelle en efficiente de verwerving van de algemene informatie wijze het olp op de computer af te werken toegevoegde literatuur wordt zelden gecon onze studenten moesten steeds scrollen sulteerd en naar ingesloten weblinks wordt om na een opdracht de sleutel te bekijken zelden doorgeklikt het heeft dan ook niet en vervolgens terug naar de juiste plek in veel zin om hierin heel ver te gaan het pakket te gaan dat werkt enerverend jan feb 2004 nummer 3 33e jaargang 28 en heeft menig student ertoe aangezet om miejaren 2001 02 en 2002 03 verzamelden het document te printen en op papier te bij ieder olp zat een evaluatieformulier dat werken slechts een aantal studenten heeft de studenten mochten invullen hoewel dat wel de moeite gedaan om de paar links die invullen dus op vrijwillige basis gebeurde we toevoegden eens uit te proberen en waren de reacties bijzonder talrijk en diep even verder te lezen gaand deze formulieren gecombineerd met gesprekken over de olp s zowel klas een collega 5 is zo vriendelijk geweest om sikaal als met een aantal studenten individu onze werkbundels en andere documenten eel maakten dat wij als ontwikkelaars heel zoals bijvoorbeeld extra literatuur of een wat bijkomende informatie kregen 6 geluidsfragment op het net te parkeren maar dat maakt ons ook erg afhankelijk van juiste inpassing in het programma hem de meeste problemen die de studen ten ondervonden hadden met de ict olp s kunnen op verschillende manieren in ondersteuning te maken het geluidsfrag een programma ingepast worden zo gaf ment kon op sommige pc s toch niet het pakket met theorie over het geven van simpelweg aangeklikt worden om te beluis instructies olp 3 de erop volgende con teren of de pc van de studenten was niet tacturen meer waarde het pakket over the krachtig genoeg om het fragment te down oretische achtergronden bij taalonderwijs loaden deze elementen hinderden het vlot methoden olp 2 daarentegen kreeg zijn werken aan het olp leverden frustratie op toegevoegde waarde juist pas na het volgen bij studenten en wij konden door een van bepaalde lessen en het lezen van een gebrek aan technische kennis ook geen aantal artikels beide inpassingen zijn afdoend antwoord geven mogelijk en aanvaardbaar maar het moet voor de studenten wel duidelijk zijn anders de ict ondersteuning blijft voor ons een kunnen er verwerkingsproblemen ontstaan zwakke schakel in het geheel is het nodig dat dit merkten we heel duidelijk bij de eerste iedere enthousiaste olp ontwikkelaar ook try out van olp 1 we hadden niet voldoen een computerdeskundige is tegelijker tijd vin de aangegeven dat het olp als verdiepen den we niet dat een gebrek aan computer de herhaling bedoeld was zodat sommige kennis een excuus mag zijn om geen olp s te studenten eraan begonnen zijn om de leer maken hoewel we het net zelf even vrij uitge inhoud te verwerven dat leidde tot de breid over een aantal technische aspecten meermaals terugkerende opmerking dat het van olp s en ict hadden kan een olp ook pakket een beroep deed op veronderstelde nog altijd gewoon op papier maar niet aanwezige voorkennis en daar door frustrerend werkte toen we het jaar daarop veel meer gehamerd hadden op de juiste timing van het pakket kregen we juist inzichten en advies erg positieve reacties actieve herhaling voor ontwikkelaars en van wat in de les al ingestudeerd was verwerkers preventieve controle in plaats van een eer ste confrontatie op een examen in dit onderdeel brengen we een aantal inzichten bij elkaar die we dankzij de mede bij het opstellen van olp s balanceert u als werking van de studenten van de acade ontwikkelaar eigenlijk op het slappe koord tus 33e jaargang nummer 3 jan feb 2004 29 sen twee soorten kennis de kennis die echt olp dan te vertrekken van scratch dat wel vooraf nodig is om de opdrachten te kun advies heeft echter niet alleen te maken met nen uitvoeren en de kennis waarvan de leerder de benodigde ontwikkelingstijd ook om via de probleemstelling hopelijk merkt dat hij zinvolle responsen te kunnen geven is het ze nodig heeft en die hij door het nadenken van groot belang dat u als ontwikkelaar ver zelfs al gedeeltelijk opdoet geen gemakkelijke trekt van een les die u al een aantal keren evenwichtsoefening de voorkennis nodig gegeven hebt pas dan kent u de proble voor het verwerken van een bepaald olp men pas dan weet u waar de knelpunten brengt ons ook bij een volgend punt liggen en welke verkeerde antwoorden er waarschijnlijk gegeven zullen worden u open versus openbaar kunt dan in uw responsen de juiste verdui delijkingen geven wijzen op dwalingen en zoals hierboven aangegeven vestigden de op de redenen waarom bepaalde leerders evaluatieformulieren van de studenten onze tot andere antwoorden gekomen zijn op aandacht op het probleem van vereiste voor die manier kan de student inderdaad echt kennis we leerden daaruit dat u moet zelf evalueren hoe goed slecht hij een oppassen met de betekenis van het woord bepaalde opdracht volbracht heeft dat kan open in openleerpakket u hebt snel de nei niet wanneer een sleutel enkel het droge ging te denken in de richting van openbaar correcte antwoord bevat een citaat van voor iedereen toegankelijk zeker wanneer u een student ter illustratie ik vond het verrij iets op het net zet van daar naar voor ieder kend dat er in de sleutel rekening gehouden een geschikt is slechts een kleine denkstap werd met mogelijke problemen de sleutels een verkeerde denkstap echter een olp gaven niet alleen het antwoord maar ook moet om zinvol te zijn vooraf juist heel goed verdere verduidelijking aangeven wat de vereiste voorkennis is de verwerking van een olp ook het begrip zelfstandig in zelfstandig moet beloond worden leren is verraderlijk bij deze term hebben we snel de neiging te denken dat het betekent we springen hier even terug naar de inpas bepaal zelf maar wanneer u wat doet voor sing van een olp in het programma van bepaalde olp s is het heel belangrijk dat u ze een opleiding maar dan nu vanuit het effect op het juiste moment in uw leerproces ver van het verwerken van een olp op de les in werkt een olp moet niet alleen de vereiste de daarop volgende contactsessie een van voorkennis aangeven maar in bepaalde de studenten schreef het feit dat er tijdens gevallen ook het beste punt in het leerproces de sessie gewerkt werd met kennis die u om het te verwerken de vraag wordt dan opdeed tijdens het verwerken van de natuurlijk of u niet met een contradictie zit ten olp s geeft een stuk voldoening over uw opzichte van zelfstandig leren als zelf beslis eigen werk sen wat u wanneer doet wij menen ook hier te mogen besluiten dat maak van een reeds bestaande les u olp s best maakt van leerstof die u eerst een olp als les gegeven hebt zodat de les die erop volgt onvermijdelijk voortbouwt op het olp zoals gezegd is het veel haalbaarder om contacturen volgend op een olp mogen een bestaande les om te werken naar een niet gewoon een sessie zijn er nog jan feb 2004 nummer 3 33e jaargang 30 vragen worden de mogelijkheid vragen te name aan het secundair onderwijs wellicht stellen moet er zijn maar er moet vooral eerder in dan buiten de klas uitgevoerd voortgebouwd worden op het olp in kwes moeten worden toch blijven we ervan over tie dat is zeker van belang wanneer u tuigd dat een olp ook intrinsiek motiverend zoals wij niet werkt met opdrachten waar kan werken als de contactsessies die aan een beoordeling door de docent vast voortwerken op de inhoud van het olp dui hangt die maken dat een olp wel verwerkt delijk aan waarde verliezen wanneer het moet worden olp niet verwerkt is gaan studenten leer lingen er zich echt wel aan zetten de vraag dringt zich op of het ook mogelijk is om bij een minder gemotiveerd publiek maak het pakket niet te uitgebreid dan het onze met olp s te werken om die vraag te beantwoorden moeten we eerst onze studenten gaven aan dat ze het pret even aangeven dat olp s naast zeo s tig vinden een olp in een trek te kunnen ook door de docent geevalueerde opdrach doornemen dat wordt moeilijk als het olp ten deo s kunnen bevatten dat zijn te omvangrijk is het olp theorie bij opdrachten waarvoor de student geen res instructies geven bleek hieraan het best te ponsen aangeboden krijgt en waarvoor hij voldoen met een gemiddelde verwerkings dus niet zelf kan nagaan in welke mate hij tijd van 2 uur een opdracht goed volbracht heeft integendeel het gaat om opdrachten die belasting voor studenten dienen om na te gaan of bepaalde leerstof wel degelijk verwerkt is en waaraan de opl s kunnen in de plaats komen van con docent een beoordeling vastknoopt een tactsessies maar bij ons was dat niet het beetje traditioneler gezegd een toetsmo geval wij hebben de drie olp s eigenlijk ment een soort examen een externe con gewoon aan onze opleiding toegevoegd het trole dergelijke opdrachten hebben wij aantal contactmomenten is niet veranderd niet toegevoegd in onze opleiding vormen de contacttijd die vrij kwam door de olp s de olp s namelijk een zodanig geheel met heeft een andere invulling gekregen onze de contacttijden dat de waarde van die studenten doen daar niet moeilijk over ze contacttijden ten dele verloren gaat voor zijn bereid om erg hard voor de opleiding te wie de olp s niet verwerkt en onze gemoti werken en zelfs surplus ook nog uitgebreide veerde deelnemers willen juist optimaal alle evaluaties te schrijven bij de verschillende leerkansen benutten olp s bij reguliere studenten zou dit wel eens wat moeilijker kunnen blijken toch menen we dat de specifieke beginsitu atie van onze studenten geen afbreuk doet aan de waarde van het werken met olp s binnen een programma voor andere doel wat de verwerkers ervan groepen de inhoud zou natuurlijk aange vonden past moeten worden en er zouden wel door de docent geevalueerde opdrachten kun hieronder brengen we informatie samen die nen moeten toegevoegd worden dergelijke de olp verwerkers dat wil zeggen de stu opdrachten zouden in bepaalde vormen denten ons bezorgden over het werken van onderwijs en dan denken we met met de olp s 33e jaargang nummer 3 jan feb 2004 31 moeilijk maar uitdagend stimulerende toon en de stijl het gevoel dat ik door een onzichtbare persoon veilig door de studenten bleken de nieuwe manier van het pakket begeleid werd tegenover ik werken in het begin moeilijk te vinden voelde me te veel bij het handje genomen soms vinden studenten het veel minder ver het was voorgekauwd alle initiatief werd me moeiend om de theorie voorgeschoteld te uit handen genomen mijn leerproces krijgen dan om na te denken over mogelijke beknot dergelijke uiteenlopende reacties oplossingen bij een probleem en zo te ont zijn confronterend voor olp ontwikkelaars dekken dat ze nog bepaalde bagage nodig en deden ons eens te meer beseffen dat hebben met een olp werken vraagt veel het een voortdurend zoeken blijft naar de meer energie dat wordt echter ook als subtiele middenweg zie ook boven in ver positief ervaren de studenten merkten dat band met register en stijl ze zich de leerinhouden via dergelijke actie ve verwerking beter eigen maakten enkele differentiatie uitspraken uit de evaluatieformulieren je bent zelf actief betrokken en je blijft intensief als positief punt vermeldden de studenten bezig je onthoudt meer dan na een les de mogelijkheden tot differentiatie die een want het is authentiek leren met vallen en olp biedt hoewel er werd aangehaald dat opstaan een olp vastligt en niet op het moment zelf kan inspelen op het specifieke niveau van ontbreken van sociaal contact de leerder kregen we ook uitgesproken positieve reacties de studenten vonden het waar we in het vorige punt een aspect aan aangenaam dat ze op hun eigen tempo haalden dat zowel positieve als negatieve konden werken dat ze konden kiezen wan reacties opriep waren onze studenten vrij neer ze het olp doornamen binnen de unaniem negatief over de mate waarin een beperkingen van het programma welis olp een sociaal gebeuren kan zijn zelfs waar dat er mogelijkheid tot verdieping wanneer er duo opdrachten en dergelijke was zie boven meerlagigheid voorzien worden ook nu weer zijn citaten het sprekendst de interactie met de lesge olp s zijn niet voor alle leerders ver en de medestudenten ontbreekt en dat geschikt ervaar ik als een gemis een olp is niet sociaal er verloopt te veel tijd tussen de de studenten gaven eens te meer blijk van vragen die je hebt en de communicatie kritisch inzicht bij commentaren die erop er over met medestudenten of leerkracht wezen dat olp s om verschillende redenen niet voor alle leerders geschikt zijn het ont sturing breken van het auditieve is een van de rede nen wanneer ik bepaalde gedoceerde gemengde reacties dan weer wat de syste leerstof herhaal hoor ik de lesgever bepaal matische en stapsgewijze opbouw van de dingen nog zeggen maar ook het feit olp s betreft waar de ene het positief for dat je reeds vrij studievaardig moet zijn om muleerde als begeleiding had een andere met een olp te werken er is vertrouwd student het gevoel dat alle initiatief haar ont heid nodig met schoolse instructies en met nomen werd we stellen de twee standpun schoolse vaardigheden ook de nood aan ten tegenover elkaar ik kreeg door de zelfdiscipline maakt dat sommigen niet jan feb 2004 nummer 3 33e jaargang 32 graag met een olp werken de leerder olp is een interessante werkvorm een moet beseffen dat de zin van het olp verlo aantal inhouden aangeboden krijgen via een ren gaat als hij spiekt de verleiding om in de olp was een verrijkende leerervaring maar sleutel te gaan kijken is groot en de stu olp s zijn net zomin alleenzaligmakend als dent moet het olp in zijn planning voor andere werkvormen hoe goed ze in se ook zien ook het reeds vermelde gebrek aan zijn variatie in werkvormen en methodes sociaal contact maakt olp s voor bepaalde blijft uiterst belangrijk dat wij er zelf ook zo leerders erg onaantrekkelijk er is geen over denken mag duidelijk wezen contactpersoon die antwoord geeft op je verschillende methodes voor dezelfde leer specifieke vragen en zelfevaluatie stimu stof en variatie in een programma blijven leert niet elke leerder om leerstof in zijn een principes waar wij bij zweren tje te verwerken dat olp s om verschil lende redenen bepaalde groepen leerders niet of minder zullen aanspreken leidt ons afrondend naar ons besluit al doende leert men olp s spelen sterk in op deze oude wijsheid ook olp s opstellen besluit olp s als variatie leert u al doende wij hopen dat wij met het delen van onze ervaringen bij het opstel uit al het voorgaande mag blijken dat olp s len van olp s en met de weergave van de zo hun voor en nadelen hebben wij von evaluatie ervan door onze studenten de den het verrijkend maar zwaar olp s op te lezer de weg naar olp s helpen inslaan en stellen de studenten werkten er graag bepaalde valkuilen helpen vermijden we mee maar gaven expliciet aan dat ze niet eindigen graag met volgend positief citaat graag zouden hebben dat alle sessies door van een student om aan te tonen dat het olp s werden vervangen dat een stuk the olp pad de moeite loont orie omgezet wordt naar een actiepakket is in ieder geval hoe dan ook een belangrijke een olp is opgesteld vanuit een bepaalde meerwaarde van olp s ten opzichte van doelstelling en als het goed in elkaar zit doet klassiekere werkwijzen alle informatie ter zake en komt de leerder onvermijdelijk tot de gewenste conclusie een van onze studenten schreef beter dan een olp is een onschatbare hulp voor de we het zelf hadden kunnen zeggen een leerder om bepaalde inzichten op te doen jes leysen ann de schryver p a universiteit antwerpen campus drie eiken faculteit i o onderwijs en informatiewetenschappen universiteitsplein 1 2610 wilrijk jes leysen ua ac be ann deschrijver ua ac be 33e jaargang nummer 3 jan feb 2004 33 noten 1 deze bijdrage is de neerslag van onze presentatie op de 16de hsn conferentie gent 2002 het is een licht gewijzigde versie van de bijdrage die verschenen is in het verslagboek van de conferentie a mottart red retoriek en praktijk van het schoolvak nederlands 2002 gent academia press 2003 2 stiho staat voor stimuleringsfonds hoger onderwijs het project waarover hier gerapporteerd wordt is uitgevoerd aan de universiteit antwerpen door de onder zoeksgroep edubron met als projectcoordinator wouter brandt voor meer info zie het centrale onderwijsconcept waarop dit project rust is begeleid zelfstandig leren bzl diverse argumenten ondersteunen de opvatting om in toenemende mate leeromgevingen te creeren waarin bzl een meer centra le rol toebedeeld krijgt de doelstelling van dit project was het ontwikkelen van een draaiboek geconcretiseerd in het eindrapport een cd rom gecreeerd door w brandt bruikbaar voor het concipieren van leersituaties waarin bzl centraal staat deze doelstelling is gerealiseerd op basis van leerervaringen en er is hands on expertise opgedaan bij het transformeren van bestaand cursusmateriaal naar stu diemateriaal dat de optimalisering van begeleid zelfstandig leren beoogt in de bibliografie hebben we nog enkele nuttige referenties opgenomen die voortvloei den uit dit stiho project brandt van petegem 2003a en donche e a 2003 3 de drie olp s die we ontwikkelden kunt u op de onderstaande internetadressen raadplegen voor een uiteenzetting van de redenen om bepaalde leerstofonderde len wel niet te kiezen voor omzetting naar een olp verwijzen we de geinteresseer de lezer naar leysen de schryver 2003 olp 1 woordenschat het belang van bouwstenen edubron uia ac be projecten onderwijs nt2 module1 olp 2 theoretische uitgangspunten en taalonderwijsmethodes edubron uia ac be projecten onderwijs nt2 module2 olp 3 instructies bij complexe werkvormen edubron uia ac be projecten onderwijs nt2 module3 4 we hebben ons gebaseerd op het ontwerpstramien van race 1993 5 met dank aan toby de loght edubron medewerker 6 alle studenten apart noemen zou ons te ver leiden maar we willen wel expliciet de studenten van de betreffende academiejaren bedanken en we hopen dat degenen die in de citaten verderop een stukje tekst van zichzelf herkennen ons niet kwalijk nemen dat we geen namen vermelden jan feb 2004 nummer 3 33e jaargang 34 bibliografie brandt w p van petegem begeleid zelfstandig leren naar open leermateriaal ontwikkeling leuven leusden acco 2003a brandt w p van petegem zorgzaam overlaten duurzaam innoveren of hoe leer theoretische inzichten een onderwijsconcept kunnen schragen in schoolleiding en begeleiding bzle mechelen wolters plantyn professionele informatie 2003b donche v w brandt d jacobs p van petegem begeleid zelfstandig leren leren leren als hefboom leuven leusden acco 2003 leysen j a de schryver hoe studenten lesgevers nt2 open leren uitproberen experimenteren met 3 openleerpakketten in didactiek nederlands aan anderstaligen in schoolleiding en begeleiding bzle mechelen wolters plantyn professionele informatie 2003 race p the open learning handbook promoting quality in designing and delivering flexible learning london new jersey 1993 schweizer h designing and teaching an online course spinning your web class room boston allyn bacon 1999 ur p discussions that work task centred fluency practice cambridge cambridge university press cambridge handbooks for language teachers 1992 13th ed 33e jaargang nummer 3 jan feb 2004