Documenten
vera ellen van bork fie van dijk nico t hooft suze kiesthui s terug afvallen en opstaan over schoolverleden naar de basis heden en toekomst waarom zijn er eigenlijk zoveel analfabeten de vier schrijvers van dit artikel analyseer den de bron van het analfabetisme het lees en schrijfonderwijs op de lagere school en trekken daarmee de lijn door van het basisonderwijs naar het volwassenenonderwijs ze geven ook aan wat onderwijzers kunnen doen om de aanvoer van nieuwe analfabeten te verkleinen de freinet pedagogiek is daarbij voor hen een belangrijke inspiratiebron de schrijvers zijn alle vier op de een of andere manier betrokken bij het lees en schrijf onderwijs aan volwassenen en kinderen samen werken ze aan een boek over alfabetisa tie van de uitvallers van het schoolsysteem naar een betere schoolpraktijk het boek is bestemd voor aanstaande leerkrachten in het basisonderwijs dit moer artikel is hiervan een voorproefje een politieke overweging buiten de school houden vanuit onze betrokkenheid bij het lees en als je afvalt uit het onderwijssysteem moet je er schrijfonderwijs aan zowel volwassenen als aan maar mee leren leven zeggen de mensen die een kinderen proberen wij na te gaan waardoor het liberale kijk op de samenleving hebben wie ech allemaal misging en hoe dat misgaan voorkomen ter een socialistische maatschappijvisie aanhangt zou kunnen worden laten we over dat laatste gelijke kansen voor iedereen tolereert geen af niet naief denken de ontscholingsbeweging die vallers daar zitten we nu in nederland met zo n ingezet is door mensen als goodman reimer 400 000 analfabeten en een verzekerde aanvoer illich en freire heeft ons het inzicht gegeven dat van nieuwe slachtoffers de school niet faalt maar dat het de bedoeling van onze school komen ze niet hoor je van alle van het onderwijssysteem in een kapitalistische kanten roepen of bedoel je die kinderen die maatschappij is om de bestaande orde in stand te niet op school te handhaven zijn omdat ze op houden bepaalde belangen te dienen en andere voedingsmoeilijkheden geven neurologisch of uit te sluiten een hazenmaatschappij veronder leergestoord zijn geestelijk onvolwaardige kinde stelt knechten christian baudelot en roger esta ren of alleen maar leesblinden ja die bedoelen blet hebben in een uitgebreide analyse aange we want is het terecht dat we de schuld altijd toond dat de selectie tussen toekomstige baze n 15 en knechten op de school vooral plaatsvindt tij boot zijn gevallen dens het alfabetisatieproces wie niet snel genoeg op dit moment zijn er zo n twee a drieduizend meekomt valt af en die afvallers vind je vooral deelnemers aan lees en schrijfcursussen ver onder arbeiderskinderen spreid over het hele land de nieuwe aanmeldin het gat in de markt wordt gauw gevuld studie en gen nog niet meegerekend daarvan kan je zeg literatuur rondom het afwijkende kind voor gen dat het merendeel afkomstig is uit de arbei elk soort kneus wordt een aparte voorziening ge dersklasse het is niet met harde cijfers aan te creeerd individualisering in het moedertaalon tonen maar wel af te leiden uit enkele gegevens derwijs is het streven dat betekent voorberei ten eerste vinden veel alfabetisatieprojecten dende stof basisstof herhalingsstof en verrij plaats in dezelfde wijken en streken als de onder kingsstof en dat allemaal opgedeeld in leerstap wijs stimuleringsprojecten een tweede duidelijke pen en allerlei soorten toetsen want je moet we verwijzing naar de sociale klasse geven de uitspra ten aan welk soort stof je leerling ten onder moet ken van de deelnemers zelf vaak hoor je van cur gaan sisten dat ze met een groepje van drie vier arbei in de verenigde staten is uit afkeer van deze derskinderen achterin de klas moesten zitten en curriculumtechnologie een beweging ontstaan om dat er verder niet naar hen omgekeken werd je kinderen van school af te nemen en ze thuis te plantjes watergeven kast opruimen en school onderwijzen in een eigen tijdschrift growing plein aanvegen zijn hier sleutelwoorden without schooling onder redactie van john holt de sociale klasse bepaalt ook de verhouding van de man van how children fait en how children de ouders tot de school lillian breslow rubin leam wisselen de ouders ervaringen uit zegt hierover in pijn en moeite het is niet zo we staan dus voor een dilemma niet naief den dat de ouders van de ene klasse zich meer of min ken en toch de school niet de rug willen toeke der zorgen maken over de toekomst van de kin ren op grond waarvan op grond van het feit deren dan die van de andere klasse er zijn echter dat in het volwassenenonderwijs en op sommige verschillen in de wijze waarop ze de belangrijkste lagere scholen dingen gebeuren die ons hoop ge dingen van het leven aanpakken verschillen in de ven op verandering de freinet beweging groeit oplossing van gemeenschappelijke problemen de progressieve onderwijsbladen over onderwijs opvoeding ouderrol de gewenste interacties tus en vernieuwing van opvoeding onderwijs en sen ouders en kinderen om er maar een paar te maatschappij zijn samengevoegd en de afvallers noemen en die verschillen zijn geworteld in kloppen aan de deur hun verschillende klasseposities ouders in professional middle class gezinnen ervaren zich afvallen zelf als geslaagde mensen die hun wereld in de hand hebben en iets kunnen doen aan de toe de afvallers geen individuele gevallen komst van hun kinderen hoe die er ook uit zal de meeste mensen die zich opgeven voor een zien hun probleem is niet hoe ze hun kinderen leesgroep omdat ze niet of nauwelijks kunnen le door de dag van morgen heen zullen slepen niet zen of schrijven denken dat zij de enige zijn in of ze naar een college of een hogere beroepsop heel nederland de meesten denken dan ook dat leiding kunnen maar tot welk van de respectabe het hun eigen schuld is dat ze lastig waren te le alternatieven die hun ter beschikking staan ze stom of een afwijking hebben leesblind hen moeten stimuleren voor ouders uit de arbei woordblind de ikon documentaire wie dersklasse daarentegen is de toekomst iets onze schrijft die blijft van 20 februari 1981 heeft tot kers problematisch voor hen gaat het meestal nu toe al zo n duizend nieuwe deelnemers aan al om of niet om welk en de vraag is dan meestal fabetisatieprojecten opgeleverd bij de inteken of de kinderen de highschool zullen afmaken of gesprekken hoor je telkens opgelucht zeggen ik ze zullen opgroeien zonder in moeilijkheden te ben dus niet de enige komen of zij de ouders zelfs met een maxi het gaat niet over individuele gevallen de kri mum aan waakzaamheid de toekomst van hun tische psychiatrie zegt over psychiatrische patien kinderen enigszins in de hand kunnen houden ten dat ze uitroeptekens zijn achter een systeem p 81 dat de mensen deformeert hetzelfde kan je zeg gen over de mensen die bij het onderwijs uit de 16 ik ben een vrouw van 26 jaar elke dag zit ik in de zenuwe n ben getrouwd en heb 2 kinderen of ik moet werken in de werkplaats waar van er een naar de lagere schon gaat of in de spuitenij daar over maak ik me veel zorge n als ik in de werkplaats werk het is namelijk zo in de klas van mijn dochtertje moet ik ook de telefoon aannemen zitten 34 kinderen en orders opschrijven het lokaal is veel te klein ik kan thuis wel wat schrijven en de juffrouw kan ook moeilijk aan 34 kinderen maar zo snel voor de telefoon niet de zelfde aandach t geven als aan b v 15 kinderen ik werk liever in de spuiteri j nu hebben wij het pech dat mijn dochtertje want dan kan ik zeggen het zelfde is als ik vroeger erg speels en dat ik de telefoon niet gehoord heb nog niet veel interessen een schilder deelnemer aan een leesgroep als ik ga vragen hoe het nu is met haar krijg ik altijd het zelfde te horen o mevrouw ze is zo slordig en ze luistert helemaal niet ze rent door de klas aanvoer van nieuwe slachtoffers ik heb haar weer vooraan gezet met de aankomst op de lagere school is voor een een week geleden zei ze dat ze vermoedelijk kind de tijd en plaats bepaald waarop het lezen op de eerste klas blijft zitten en schrijven moet leren ik lig er nachten over wakker sommige kinderen zijn dan al een eind gekomen mijn man zegt trek het je niet zo aan in het ontdekken van geschreven woorden en let maar ik weet wat ik zelf heb meegemaakt ters voor andere kinderen bestaat die hele wereld je krijgt er minderwaardigheidskomplexen van lezen en schrijven nog niet op de kleuter van later school kregen ze nog de ruimte om t niet te hoe en ik wil niet dat mijn dochter het ven in de eerste klas daar moeten ze zelfde ondergaat als ik leren lezen en schrijven betekent groot worden bettie deelneemster aan een leesgroep de bordjes op straat de letters in een boek de woorden op de televisie kunnen lezen iets waar volwassenen een groot belang aan hechten uit eindelijk betekent het ook jezelf waarmaken de de afvallers k kan het nieren k kan het niet eerste stap zetten op de weg die in de verre toe op tijd komst leidt naar de baan van timmerman of analfabetisme is evenzeer een kwestie van ge ongeschoold arbeider of dokter of sjon 17 moedstoestand als van ontbreken van vaardighe jaar zegt in het leefwerkschoo boek den zegt jane mace in working with words p 50 je hoort vanaf de eerste klas van de lagere school totdat je van school komt de voortdurende de cursisten vertonen regelmatig terugval de ondertoon datje op school zit om je diploma te ene keer gaat het bijvoorbeeld uitstekend met het halen en daarna een baan te krijgen p 21 schrijven en de andere keer wordt er geen woord uitgebracht hieraan is te merken dat schrijven en vanaf de eerste dag op de lagere school geldt lezen met zoveel andere dingen samenhangen voor kinderen de noodzaak zorg dat je niet ach als een cursist een nare of emotionele dag of terop raakt want het programma ligt vast en week achter de rug heeft dan valt hij meestal daarmee het tempo ook aan het eind van het weer een stuk terug zodra de cursisten zich om jaar moeten de boekjes uit zijn en in de tweede wat voor reden dan ook minder zeker gaan voe klas moet iedereen wel kunnen lezen en schrij len lukt het schrijven en lezen minder ven uit pro ektbeschrijving spaarndammerbuurt kinderen in zo n eerste klas worden maar al te zeeheldenbuurt amsterdam p 141 vaak kleine concurrenten van elkaar in de strijd om de aandacht en goedkeuring van de juf de cij doo r d ie onzekerhe id worden de mensen ook i n fers de stempels de stickertjes en de plaatjes hun dage l ijks l even en werk geblokkeerd 17 harold nu 10 jaar zegt de boeien die worden in het centraal stellen van de techniek ligt het ge steeds beter die gaan samenwerken dat wor vaar dat kinderen later het lezen en schrijven ook den vriendjes en vriendinnetjes van elkaar en de nooit zullen gebruiken en so m s zelfs de tech achterblijvers nou die worden zelfstandig nische vaardigheid zullen verliezen francis nu havo 5 maar met de nodige proble men op de lagere school herinnert zich alsje in het verwerven van de vaardigheid is voor voor moet lezen heb je de bibbers de kinderen kinderen weinig ruimte om zelfzoekend en zelf die t niet kunnen krijgen een godsgruwelijke he ontdekkend het spellingssysteem te verkennen kel aan de juf aan de school en aan de kinderen kinderen krijgen niet de kans om eerst een tijdje die t goed kunnen van haar klas gingen er vijf fouten te maken en deze later vanuit eigen moti kinderen naar de tweede zonder dat ze lezen en vatie en inzicht en met de gevraagde hulp van an schrijven konden weer een jaar later verdwenen deren te corrigeren de methodes stippelen een ze alle vijf naar de lom schoo strakke leerweg uit die dag voor dag is gepro grammeerd en die bestaat uit instructie waarna leren lezen en schrijven een ingewikkeld pro oefening volgt dat programma is voor ieder kind ces menen de deskundigen zonder instructie gelijk er is maar een juiste manier van teren kun je het dan ook niet leren ze legden het in doordat de stappen van buiten af worden opge deeltjes uiteen en ontwikkelden een stap voor legd ontstaat makkelijk de situatie dat de kinde stap programma verpakt in een fleurige metho ren zelf niet weten waarom ze dit lesje deze de de uitvallers bleven dus deugde de analyse oefening moeten maken het gevolg de motiva niet nieuw onderzoek een andere theorie en een tie moet door externe prikkels op gang komen en nog progressievere methode het systeem van straf en beloning van concurren de ene methode gaat meer uit van het visuele tie en dwang krijgt z n kans werkt met normaal woorden die uitgangspunt zijn voor analyse en synthese bijvoorbeeld sjon zegt in het leefwerkschoolboek over de caesar de andere begint met de auditieve analy dwang die iemand zou uitoefenen op hem om se en synthese en laat daar het woordbeeld op een boek te gaan lezen als ik dan een boek ga volgen kooreman naast deze verschillen heb lezen dan valt het als een zeef door m n hoofd ben de methodes een aantal hoofdzaken gemeen heen want alles wat ik lees daar heb ik geen donder aan p 33 de prioriteit ligt bij het verwerven van de tech niek uitgaan van het kind betekent verhaaltjes de methodes veronderstellen dat kinderen de bedenken waarmee je de techniek het beste kunt zelfde ontwikkelingsgang hebben gevolgd dezelf verkopen een kind heeft het aanvankelijk lezen de interesses hebben ze moeten immers allemaal en schrijven afgerond in deze visie als hij of met dezelfde bladzijde starten en de methode in zij de structuur van ons spellingssysteem door hetzelfde tempo kunnen volgen de ervaring ziet dat ook voor een kind in de eerste klas de heeft inmiddels geleerd dat die gelijkheid niet be functie van lezen en schrijven de betekenis ervan staat daarom zijn er leesvoorwaardentoetsen voor je leven hier en nu belangrijk is dat woor tussendoortoetsen en bijspijkerprogramma s ont den niet alleen letters zijn maar eerst en vooral de worpen evenzovele drempels en hindernissen uitdrukking van gedachten is in dit technische zeker voor een kind dat wat onzeker is dit heet denken een ondergeschoven punt uitgaan van het kind maar in feite gebeurt het omgekeerde niet de norm wordt aangepast maar schrijven en lezen wordt op die manier losgekop het kind of uitgerangeerd want als het pro peld van de ervaringen buiten de school maria gramma niet voorziet in specifieke problemen die kleuterleidster gaf daar een voorbeeld van als de individuele kinderen hebben verhindert de tijd kinderen na de eerste drie maanden nieuwe woor rovende methode dat er voldoende tijd is om hen den mogen bedenken komen ze alleen met woor gericht te begeleiden den uit de g obaalwoordenreeks woorden die het argument om de methode te handhaven is de voor henzelf toch interessanter zijn zoals auto systematiek en de methodiek waarmee het proces fiets die noemen ze niet alleen de roos de v i s van leren lezen en schrijven wordt voorgepro de boom woorden uit de methode caesar grammeerd die systematiek is gebaseerd op ee n 18 wetenschappelijke ontleding van de te verwerven als je eenmaal in een bepaald soort milieu vaardigheid zit is het erg moeilijk om buiten het blo te maar het leren van een vaardigheid is iets totaal blijven vorig jaar is er nog een kind meteen anders dan het wetenschappelijk analyseren van na de kleuterschool naar het blo gestuurd alle deelaspecten die er een rol bij spelen een geen wonder dat je dan mensen krijgt die kind heeft niet leren praten doordat andere men zeggen ons lewieke is net als ik die sen precies wisten welke elementen en processen lewieke is dan anderhalf bij zulke mensen er bij kwamen kijken doordat ze die kennis in ben je met veel meerbeug dan met alfabeti stukjes opdeelden en systematisch toedienden seren je moet ze afhelpen van die doem praten lopen fietsen leert een kind door er ex perimenterend mee bezig te zijn en uit de erva ring van grenzen van iets dat mis gaat volgt zelf uit een interview met geer goudriaan coiir correctie en het leren beheersen van iets dat voor dinatie van het lsa jos kuys en inez de heen ongewoon was de motivatie voor zulk graaf medewerkers van alfabetiseringspro jecten en jeanette noordijk studiecentrum leren ligt in wat je ermee kunt doen hier en in deze situatie waarom mag een kind niet op de ncvo zelfde manier leren lezen is leren lezen dan zo veel moeilijker dan leren praten nu worden kin deren op een basisschool gedwongen binnen een te integreren in het klassegebeuren stramien dat niets met hun eigen manier van drie ochtenden per week vertellen de kinderen in leren te maken heeft ze verliezen de beheersing de kring over wat ze meegemaakt hebben jannie over hun eigen leerproces moeten doen wat de notee rt ko rt hun verhaal na de kring leest ze alle juffrouw zegt in de volgorde die zij voorschrijft verhalen van de kinderen voor gezamenlijk kie de tijdslimiet is een jaar voor kinderen die niet zen ze dan het meest aansprekende verhaal uit in staat zijn om op de verlangde tijd het goede de verteller mag er een illustratie over maken in woordje uit te spreken of te schrijven wordt de het klassedagboek en jannie schrijft er het ver wereld van letters zonder zin een bedreiging hun haal bij de andere kinderen kunnen die dag nog eigen buitenschoolse manier van leren hun actief werken in hun tekstenschrift in dat schrift kun denkend overwinnen van problemen kunnen ze nen zij op de blanco pagina s tekenen op de geli niet in verband brengen met het opgelegde en ge nieerde bladzij ernaast schrijft jannie de datum stuurde dat lezen en schrijven heet erger nog en het verhaal dat het kind bij de tekening ver hun vroegere manier van omgaan met de wereld telt tijdens het laten zien van al het gemaakte ver eren ze ligt in die systematische program werk laat het kind de tekening aan de hele groep matische benadering niet de kern van lees en zien en leest jannie of het kind zelf de tekst schrijfproblemen voor sinds ko rt is er in de klas ook een lees en schrijf opstaa n hoek als kinderen voor deze hoek kiezen kun nen ze van alles doen hun eigen teksten nastem herbe rt kohl zegt there is no reading problem pelen hun eigen teksten naschrijven schrijfoe there are problem teachers and problem fenkaarten maken boeken lezen albums lezen schools die de klas zelf of de correspondentieklas ge hoe kan je met een andere organisatie van het maakt heeft het dagboek van de klas lezen aanvankelijk lees en schrijfproces en een andere enzovoo rt houding als begeleider van dit proces afvallers de klas heeft ook een geregelde correspondentie voorkomen met een kleuterklas in malden de klassen sturen elkaar brieven mooie albums cadeautjes casset een andere organisatie tes met zelfgemaakte muziek foto s enzovoo rt in de kleuterklas van de ringloop in nagele de organisatie in de 1 2 combinatieklas van de n o p zitten 21 oudste kleuters de leidster ringloop waar arno ko rtekaas ook een f reinet jannie loof is al enkele jaren lid van de neder werker werkt is in grote lijnen hetzelfde ook landse beweging van freinetwerkers nbf en dit hier tekstenschriften ook hier een lees en jaar onder meer bezig om het lezen en schrijven schrijfhoek ook hier correspondentie alleen i s 19 de aandacht d i e er aan lezen en schrijven wordt lezen blijkbaar wordt de keuze voor de volgorde besteed iets nadrukkelijker dan op de kleuter bepaald door andere motieven in de freinet school zo wordt er tweemaal per week een tekst pedagogiek ligt de nadruk op het actieve gebruik van een kind gekozen die dan gezamenlijk be van de taal kinderen moeten leren taal in alle sproken wordt naast de inhoudelijke bespreking voorkomende situaties te gebruiken al lerende let de klas ook op welke bekende woorden wel verwerven zij zich dan ook nog de benodigde ke bekende let ters e d in de tekst zitten technische vaardigheden als analyse synthese de verbeterde versie van de tekst wordt door een spelling daarom ook schrijven voor lezen het groepje kinderen gezet en gedrukt het zetten en kind moet eerst leren dat wat je opschrijft ver drukken is behalve een essentiele verb i nding tus wijst naar wat je zegt en dat je t met een bepaald sen hoofd en handarbeid ook een erg goede ana doel opschrijft freinet schrijft in la methode lyse en synthese oefening naturelle de l apprentissage over zijn dochtertje de woorden die vaak voorkomen komen op vel bal die zichzelf geleerd heeft te schrijven en nog len aan de muur en in ieders woordenschrift aan niet kan lezen dan als ze een paar jongere kin gevuld met de woorden die dat kind in eigen tek deren wil helpen met het uitkiezen en op bord sten a l gebruikt heeft schrijven van een tekst en merkt dat ze dit bijna foutloos kan wil ze die kleintjes ook leren lezen wat zijn de belangrijkste principes in dit voor dat kan ze dan ook al blijkt bal neemt een beeld boek en opeens realiseert ze zich dat ze de lees de functies van lezen en schrijven in het dagelijks techniek inderdaad beheerst omdat ze begrijpt leven bepalen ook het leren lezen en schrijven je wat er gedrukt staat p 100 dan komt ze een schrijft iets op omdat je t wilt bewaren je woord tegen dat ze niet kent ze merkt op schrijft iets naar iemand die niet bij je is je soms kun je het woord wel lezen technisch schrijft omdat je meer mensen tegelijk wilt berei maar je weet niet wat het betekent het is alsof je ken je leest omdat je antwoord op een bepaalde niet kunt lezen p 100 vraag wilt je leest en schrijft omdat je er plezier elk kind heeft recht op zijn eigen ontwikkeling in hebt in ons voorbeeld komt elk kind op een ander mo in ons voorbeeld zien we deze functies terug in ment tot analyse en synthese kan ook elk kind het tekstenschrift het klassedagboek de corres in eigen tempo gaan omdat de klassikale activi pondentie de vrije arbeid in de lees en schrijf teiten niet van iedereen hetzelfde inzicht afdwin hoek en het zetten en drukken van teksten gen de een let op het aantal woorden in de tekst het gaat bij lezen en schrijven steeds om het ver de ander ziet bepaalde letters weer een ander diepen van de eigen ervaring lezen en schrijven maakt nieuwe lettercombinaties het materiaal in zijn vaardigheden die je helpen om de dingen de lees en schrijfhoek kan ook op verschillende voor jezelf op een rijtje te zetten in ons voor manieren gebruikt worden je kan bijvoorbeeld beeld lezen en schrijven de kinderen veel over met letters woordjes leggen of losse letters om hun eigen ervaringen daardoor en door het laten trekken zien en bespreken worden die ervaringen meer ge een dergelijke individualisering veronderstelt een structureerd wordt ook duidelijk wat er nader groot vertrouwen in de vaardigheid van kinderen aan onderzocht moet worden hoe anderen in de om zelf te ontdekken dat kinderen dit kunnen groep dit ervaren enz blijkt uit de jarenlange praktijk van freinet wer de ervaringen die tot uitdrukking komen in de kers in frankrijk en in nederland tekst kunnen ook in de andere werkhoeken ver der uitgediept worden er kan bijvoorbeeld een een andere houding schilderij bij gemaakt worden een toneelstuk kinderen steunen in een proces waarin ze zichzelf een gedrukte illustratie een muziekstuk een leren lezen studie het veranderen van de organisatie in je klas in de veel methodeschrijvers gaan er vanuit dat lezen richting van de freinet pedagogiek lost niet alle vooraf dient te gaan aan schrijven omdat het problemen direct op er blijven kinderen die kind tijdens het lezen de analyse en synthese meer moeite met leren lezen hebben dan ande leert die t bij schrijven nodig heeft datzelfde ren en soms zijn er redenen de verwachtingen zou je kunnen zeggen van de volgorde schrijven van de ouders collega s inspectie die maken dat 20 de kinderen toch binnen een bepaalde tijd moe gieen te bedenken om zelf oplossingen te vinden ten teren lezen dat betekent dat je kinderen die bij leesmoeilijkheden nog moeite hebben met lezen extra moet helpen de voorbeelden hieronder komen uit een stage floor is alleen aan het lezen ik zit toevallig bij van vera ellen in de 1 2 klas van ilze buitenhuis haar in de buurt als ze een woord niet weet in finsterwolde die ook met freinet technieken vraagt ze het aan mij werkt na een poosje vraag ik haar watje nog meer kan doen alsje een woord niet snapt en er bijvoor wat is er aan de hand beeld niemand in de buurt is om het aan te vra het is belangrijk om samen met een kind te kij gen ze zege het woord erna lezen of alle ande ken hoe het leest en wat daarbij de moeilijkheden re woorden en misschien snap je het dan zijn niet door een standaardtest te gebruiken of een kind te laten lezen en daarbij voor het kind wat voor materiaal gebruikje onduidelijke aantekeningen te maken maar door kinderen die moeite hebben met lezen blijven gewoon samen een stukje te lezen en samen er vaak heel lang hangen in de eerste leesboekjes over te praten hoe het gaat je kunt dan het beste het taalgebruik in die boekjes is vaak wel een een boekje lezen dat een kind zelf uitkiest in voudig en de zinnen zijn kort maar de verhaaltjes plaats van rijtjes losse woorden zoals dat bij som zijn heel kinderachtig en totaal niet interessant mige leestests gebeurt bij het samen lezen kun je om te lezen direct zeggen wat je opvalt en een plannetje voorstellen om aan bepaalde leesmoeilijkheden te marcel las meieen groepje deel 2 van ik kan al le werken zen van marita franken het grootste deel van de tijd zat hij een beetje rond te kijken en deed nau erwin had moeite om lange woorden te lezen ik ryelijks mee daarna pakten we een boekje met lief hem zien dat er in bepaa de lange woorden een spannend verfiaal dat wel qua taalgebruik korte woordjes zaten na een paar voorbeelden veel moeilijker was en marcel ging enthousiast als voetbal handdoek en regenjas gingen we om lezen hij ploeterde zich er met alle macht door de beurt van die woorden bedenken op het heen net als daarvoor zijn er maar een paar laatst ging hij zelf nieuwe woorden maken zoals woorden die hij in een keer kan lezen de rest vlinderslaap leest hij spellend maar hij zegt wel een paar keer dit is een mooi boekje hij wil het uit lezen vaak weten kinderen zelf heel goed wat ze moei omdat hij wil weten hoe het verhaal afloopt lijk vinden of wat nog niet zo goed gaat met lezen het is goed om leesmateriaal uit te zoeken dat aansluit bij de dingen waar een kind mee bezig is ik had met floor een leeskaart gelezen na af dat weet je uit waar een kind in de klas over ver loop vroeg ik haar hoe ze vond dat het ging ze telt of in z n teksten over schrijft soms is een wist precies welke woorden ze verkeerd gelezen boekje te lang ilze werkt met leeskaarten die ze had ze zag zelf dat ze in plaats van hele een an zelf gemaakt heeft over gebeurtenissen in de klas der woord gelezen had dat er een regel boven zo had jan een boot getimmerd met de hele klas stond omdat ik niet goed gekeken had ik stelde gingen we kijken of hij kon varen in een sloot in haar voor om bij langere stukken tekst de regels de buurt dit verhaal staat nu op een leeskaart met haar vingers bij te wijzen met een mooie tekening van jan z n boot erbij ook de albums die in de klas gemaakt worden of hoe ga je verder van de correspondenten komen vinden de kinde als je alleen leesspelletjes of leesoefeningen doet ren heel leuk om te lezen het zijn hun eigen maak je de kinderen heel afhankelijk van jouw woorden en tekeningen hulp dit wordt minder als je samen de lees moeilijkheden ontdekt en benoemt doordat je nogmaals een politi eke overwegin g er dan meteen een oefening bij bedenkt begrij pen de kinderen ook waar het om gaat daarnaast w e hebben in h et begin van d it arti kel een k orte is het heel zinvol om samen met een kind strate analyse gegeven va n onze eigen p osi t ie ten o p 21 zichte van het schoolsysteem als je iets aan dat noo t systeem wilt veranderen moet je zo n analyse tel 1 het navo lgende over aanvankel ij k lezen en schr ijven kens weer maken en eventueel herzien is gebasee rd op nij meegse werkg roep taa l d i dact i ek ook wijzelf verkeren in onderdrukkende posities taaldidactiek aan de basis gron i ngen 1978 hoofd als onderwijzer voor de klas als begeleider van stuk 5 4 en hoofdstuk 7 een leergroep voor volwassenen als wetenschap pelijk medewerker op een universiteit op grond literatuur van onze analyse bepalen we ons handelen ook al is dat in de praktijk niet eenvoudig zo kiezen alfabetisering vijf projectbeschrijvingen haarlem we voor ouderparticipatie medezeggenschap van utrecht deventer amsterdam amersfoo rt 1980 rap de leerling met betrekking tot vorm en inhoud po rt agereeks studiecentrum ncvo nr 16 christian baudelot en roger establet eco capitalisie van het onderwijs en nemen we geen toetsen of en france paris maspero 197 9 examens af lillian breslow rubin pijn en moeite hoe arbeidersge zinnen leven baarn z j op grond van je analyse dat onderwijs niet neu herbert kohl reading how to harmondsworth penguin ed 197 3 traal is moet je een keuze maken meewerken leefwerkschoolboek amsterdam 198 1 aan het uitselecteren van de zwakkeren en het jane mace working with words literact bevond school in stand houden van de bestaande sociale verhou london 197 9 dingen of je daartegen verzetten een tegenbewe f b caesar zo leren lezen veilig leren lezen structuur ging organiseren de aanvoer van nieuwe anafabe methode voor het aanvankelijk leesonderwijs tilburg 1973 ten verkleinen en meewerken aan de vorming van h j kooreman m franken t zeelenberg letterstad bewuste mensen een synthetisch analytische methode voor het aanvanke lijk lees en spellingsonderwijs groningen 197 6 adressen projectgroep alfabetisering postbus 1004 laan van vol l enhove 3227 3700 ba zeist nederlandse beweging van freinet werkers postbus 1897 amste rda m freinet beweging nederland postbus 116 delft 22