Als lezen niet zo vlot verloopt… Ervaringen met kinderen van het derde leerjaar.

als lezen niet zo vlot verloopt ervaringen met kinderen van het derde leerjaar luc de schepper vijfentmntig jaar lang heb ik het geluk gehad kinderen te mogen inwijden in het fan tastische proces van het lezen voor de meesten over hen ongeveer 75 of 18 leerlingen op een klas van 24 verloopt dat proces feilloos zij zijn uitermate fier over dat kunnen en ook hun familieleden buren en vrienden zijn verwonderd dat dit alles op zo n korte tijdsspanne gebeurt deze kinderen ontdekken meteen de waar de van dat lezen en krijgen vanzelfsprekend leesplezier zij hebben geen echte bemoediging van buitenaf nodig de motivatie komt uit henzelf lezen en correct schrijven zijn weliswaar reuzepijlers bij uitstek maar men mag niet verwachten dat iedereen in dezelfde mate het lezen en de spe ll ing beheerst spijtig genoeg blijven een aantal kinderen verstoken van dat plezier raadt het al denkt u het zijn de hebben adequate hulp nodig kinderen met een lagere intelli gentie maar dan hebt u het mis deze aangepaste hulp is natuurlijk niet van die klas van 24 is er minstens bestemd voor die ene dyslecticus alleen een kind dat het lezen niet onder ook de andere leerbedreigde kinderen kun de knie krijgt en niet omdat het nen uit dezelfde werkwijze veel voordeel onvoldoende intelligent zou zijn terwijl het halen en zo het lezen wel voor mekaar krij rekenen wel vlot evolueert wil het lezen gen weliswaar nooit zoals de andere leer maar niet lukken als men de leesvorderin lingen dat kunnen hulpverlening aan deze gen van de leerlingen van het eerste leerjaar kinderen veronderstelt herkenning en nauwkeuriger observeert kan men reeds erkenning van het probleem en ook merken dat er toch iets aan de hand is met respect van leerkrachten medeleerlingen het lezen en dus ook met de spelling deze ouders familieleden vrienden enz het leerlingen zouden wel eens dyslectisch kun veronderstet ook een grondige keys van nen zijn dat is het onvermogen om met de de problematiek maar dat is dan het terrein doorsnee leesmethode te leren lezen van leerkrachten pms centra en specialis ondanks hun soms hogere graad van intelli ten daarbij zullen deze kinderen meer tijd gentie een vroegtijdige opsporing is dus nodig hebben en veel aanmoediging om vol van zeer groat belang want deze kinderen te houden jan feb 1994 nummer 3 23e jaargang die leerbedreigde kinderen hebben in het hoe ga ik tewerk eerste leerjaar geen behoefte om te lezen tij zen het nut ervan echt niet in waar zou vooreerst tracht ik te weten te komen welk je dat voor nodig hebben mama of papa leesniveau deze kinderen voldoende lezen wel voor en boeken met veel prenten beheersen daarvoor bestaan verschillende vertellen een eigen verstaanbaar verhaal geijkte testen zoals brus voeten het is voor die kinderen soms verschrikke dommerhoittoets avi niveau toetsen lijk erg om te moeten lezen en dikwijls zet hoc toets enz zelf gebruik ik bru zich dat door in het tweede leerjaar voeten in combinatie met de avi niveaus sommigen bouwen een heuse leesaversie terwijl het kind aan zijn test bezig is pro op als die leerlingen naar het derde leerjaar beer ik te achterhalen welke leesstrategieen gaan is de achterstand groot een aantal het hanteert en welke leesfouten het maakt onder hen staat slechts op peil pasen eer ook andere leesteksten buiten deze toets ste leerjaar anderen op peil kerstmis geven me informatie meestal merk ik een tweede leerjaar lk realiseer me wel dat ik gebrek aan leeservaring met deze toetsen omzichtig moet omspringen met de inter kan ik ook de eventuele leesachterstand pretatie van deze testresultaten maar ze bepalen als resultaat van al deze observa geven wel een beeld van de leerlingen wat ties heb ik een tamelijk correct beeld van het domein technisch lezen betreft ook de het technisch lezen van de leerling spelling kan pas goed functioneren indien het lezen vhot gaat en begrijpend lezen lukt deze leerlingen hebben ernorm veel baat bij ook beter indien men niet voortdurend strui het lezen van boeken die geschikt zijn en ken over woorden er moet trouwens in het dus aangepast aan hun leesniveau en leef lezen een zekere vaart zitten tijd er bestaan boekjes echt op de maat van de kinderen geschreven met een dit alles kon ik zelf ervaren omdat ik sinds goede woordkeuze niet te moeilijk toch een vijftal jaren klastitularis ben van een spannend of aangrijpend en niet te dik ze derde leerjaar mijn verbazing was groot moeten op korte tijd uitgelezen kunnen over de achterstand van sommige leerlin worden want succeservaring is uiterst gen ik ondervond dat kinderen op de leef belangrijk indien we deze kinderen kunnen tijd van 8 a 9 jaar gelukkig nog zeer bein aanzetten tot bibliotheekbezoek waarbij zij vloedbaar zijn zij beseffen allemaal dat zelfstandig boeken kunnen kiezen eventu kunnen lezen wel belangrijk is maar zij eel met de steun van hun leerkracht of slagen er niet in een boek te lezen laat ouders zitten ze al in de goede richting in staan het spannend te vinden ook de elke goede bibliotheek zouden er meer dan ondertite ng van hun geliefkoosde televisie voldoende boeken moeten zijn die beant programma volgen gaat niet als je hen tij woorden aan die eis tergelijkertijd zou het dens de eerste week van september vraagt eenvoudig moeten zijn om deze boeken te zou je heel graag goed kunnen lezen herkennen en te vinden dit probleem kan dan antwoordt iedereen volmondig ja ais opgelost worden als er een goede samen er een toverspreuk bestond dan zouden ze werking ontstaat tussen de bibliothecaris daar gretig gebruik van maken het verlan sen leerkrachten pms centra ouders kin gen en de wil zijn er als leerkracht van het deren en uitgevers van kinderboeken derde heb je op dat moment een uitermate verantwoordelijke taak om daarvan gebruik de verantwoordelijken van de gemeentelijke te r en het kan lukken 1 bibliotheek van edegem werkten daadwer kelijk met ons mee en m i met groot resul taat wat leesvordering en leesplezier betreft om de veertien dagen gaan we met de klas 23e jaargang nummer 3 jan feb 1994 gezamenlijk naar de gemeentelijke biblio het zonder hulp kan lezen dat is dan ook theek aan de kinderen wordt geleerd precies de bedoeling lezen moet pre tt ig waarop ze moeten letten ni de avi inde zijn en geen straf of expliciete verplichting ling waar de boeken zich bevinden zo tot hun grote verwondering zullen de kin mogen ze vijf boeken ontlenen waarvan deren het boek op twee a drie dagen uitle een stripboek in het begin spoor ik de kin zen fier komen ze dat vertellen nu wil dat deren aan om thuis op een vast uur te lezen natuurlijk niet direct lukken bij iedereen en dit liefst in samenspraak met de ouders maar met wat geduld bij sommigen na dat tijdstip kiezen ze best zelf zodat ze b v twee maanden bij anderen nog later en geen geliefkoosd tv programma moeten voortdurende aanmoediging en interesse missen want graag lezen is voor deze kin voor hun zelfgekozen leesboek gaan deze deren nog n iet zo vanzelfsprekend kinderen hun eigen kunnen ervaren en dan zijn ze vertrokken echter niet altijd definitief het is erg belangrijk dat de kinderen succes ze moeten blijvend gevolgd worden ervaren in het lezen d w z het verhaal ver staan vlot kunnen doorlezen op dat soort succeservaringen kunnen wij dan als leer een paar cijfers krachten en ouders verder bouwen om het kind aan te moedigen en zijn zelfvertrouwen ter illustratie geef ik wat cijfermateriaal over te versterken belangrijk om weten is dat de leesvorderingen van een groep leerlin deze boekjes door de kinderen zelfstandig gen tijdens het schooljaar 91 92 voor die kunnen worden verwerkt de ouders hoe duidelijkheid het gaat hier uitsluitend over ven echt niet naast hun zoon of dochter te het onderdeel technisch lezen op 6 sep gaan zitten om te controleren of corrigeren tember 1991 werd bij de 59 leerlingen van uiteraard betekent dat ook voor het kind het derde leerjaar een brus toets afgeno een pluspunt het put moed en zijn zelf men de resultaten hiervan zijn weergege waardegevoel groeit wanneer het merkt dat ven in tabel 1 tabel kidding van de leerlingen volgens de erus toets 88ntai leerlingm wet zwtk 0 0 1 0 2 4 onder klasgemiddelde 3 7 lame middelmaat 4 10 middeinaat 5 11 hogere middelmaat 6 11 boven klasgemiddelde 7 5 8 6 ver boven klasgemiddelde 9 4 10 1 totaal 59 jan feb 1994 nummer 3 23e jaargang vc achttien leerlingen uit de categorieen met de laagste scores werden in december en in maart opnieuw getest met de brustoets hoe evolueerde nu deze groep kinderen op die korte periode zie tabel 2 tabel 2 evolutie van september tot maart naam score aantal score aantal score aantal september woorden december woorden maart woorden joris 2 20 3 31 3 37 katrien 2 24 3 34 4 41 ibc 2 23 4 39 5 52 olger 2 17 3 31 4 43 chafik 3 31 3 33 5 51 erik 3 31 5 52 5 50 greet 3 27 2 29 2 34 nest 3 30 5 49 5 52 peter 3 28 5 46 6 56 sophie 3 28 4 40 5 51 rudy 3 28 3 35 3 39 anton 4 38 3 35 4 45 bert 4 35 4 40 4 46 dra 4 34 4 40 5 52 frizo 4 36 5 48 6 55 henk 4 34 5 50 6 58 ivo 4 33 5 50 5 50 lander 4 33 4 39 6 55 samengevat zag de evolutie van septem 1 de kinderen werden naar hun leeskunde ber tot maart er als volgt uit ingedeeld in drie groepen eenmaal per week 1 lealing ging een score achteruit kreeg elke leorling dus op zijn leesniveau les 3 ldlingen bleven stationair f zeventra leerlingen van tabel 2 zaten in de 3 leerlingen gingen een score vooruit riveaugroep zwakkere lezer katrien kreeg 9 beringen gingen twee scores vooruit daarbovenop na de schooluren aparte les 2 leun gingen drie scores vooruit am de hand van de methode speciale lees een score vooruitgaan kan een inhaalma 9 van koning 1990 newer van 3 a 4 maanden leesonderricht betekenen want bij een normale evolutie 2 de leerlingen van de zwakste niveau zouden de dingen steeds dezelfde score groep d w z de leerlingen met score 2 en moeten behalen 3 in september werden specifiek begeleid bij de keuze van bibliotheekboeken verbeterd leesresultaten 3 de leesmoeilijkheden in de leeslessen uit de taalmethode werden grondig behan de verbeterde leesresultaten van deze deld toen ik de handleiding van de taalme groep leerlingen kunnen te wijten zijn aan thode kritisch bekeek viel het me op dat er een aantal oorzaken onvoldoende systematisch en bedacht vrtt 23e jaargang nummer 3 jan feb 1994 zwam gewerkt werd aan het ontsleutelen 4 de motivatie van de leerlingen nam toe van woorden daarom werden de leesles omdat ze positief en geduldig werden sen grondig uitgediept naar al de mogelijke benaderd het is belangrijk dat een kind moeilijkheden en vooral naar de structuur gaat ontdekken dat ook el gaat het maar van de nederlandse taal met de bedoeling om een gering succes dit van hemzelf om het spellen van de woorden te vermij aihankdijk is en niet van zijn ouders of van den uiteraard kreeg ook het correct schrij de leerkracht het succes moet voor hem ven veel aandacht een beloning zijn indien de leerling zich competent kan voelen gaat dat leiden tot enkele gebruikte ordeningen van de woor meer vrijheid tot gevoelens van meer onaf den hankelijkheid van zelf iets te kunnen de woorden met twee lettergrepen waar leerkracht moet realistische en haalbare van de eerste een open lettergreep is verwachtingen stellen naargelang de moge klinker enkel schrijven lijkheden van elk kind als leerkracht heb je woorden met twee lettergrepen waar de mogelijkheden om het negatieve zelf van de eerste een korte klinker bevat beeld van deze kinderen om te buigen zij waardoor in veel gevallen de daaropvol moeten leren beseffen dat de fouten die gende medeklinker verdubbeld wordt gemaakt worden niets te maken hebben samengestelde woorden en dat zijn er met hermof ze moeten leren omgaan met veel de leerlingen ontdekken de hun fouten leren vanuit je fouten is zeker samenstellende woorden positiefte noemen woorden met vootvoegsels deze clus ters dienen els een geheel beschouwd 5 door op te komen voor deze leerlingen te worden de leerlingen ontdekken of kon ik respect van de goede lezers voor de worden er zich van bewust dal die let zwakke lezers bewerkstelligen tergroepen regelmatig terugkomen leerkrachten moeten zich realiseren dat zoals de voorvoegsels on ont ver lezen voor deze groep kinderen een serieu ge be enz ze opgave betekent dat punten op een d t geldt ook voor woorden met achter rapport anders moeten worden geinterpre voegsels en el c ig je s e s teerd door alle betrokkenen ook de ouders pje s etje s bos raam enz vind ik vanzelfsprekend onvoldoende pun woorden met een groep medeklinkers ten mag niet automatisch gelykgesteld wor vooraan b v str spr en achteraan den met slechte prestaties het kind wordt rst ist het best met zichzelf vergeleken het moet woorden met eind d en b zijn eigen vooruitgang kunnen waarnemen ei en au woorden aan de hand van betrouwbare toetsen het begrippen als vrije lange klinkers is belangrijk dat deze vooruitgang een gedekte korte klinkers medeklinkers gevolg is van zijn inzet en wat hij er voor open en gesloten lettergreep moeten doet dat is pas succeservaring een leer echt gekend zijn er moet voldoende lingvd gsysteem is hier zeker op zijn plaats discriminatie zijn het verschil horen en niet alleen voor het kind ook voor de kennen tussen lang kort en dof ze ouders en de leerkracht poule 1986 p moeten kunnen splitsen in lettergrepen 224 vraagt dat de l eraar niet de be o de vooral op auditief niveau maar dat is la ir is van prataties pest boven het kind maar wellicht de moeilijkste opgave voor de dat hij op de eerste plaats de kameraad is leerlingen dan pas kunnen we de naast het kind e je leest dan wel wat regels beter laten functioneren en dan minder snel dan de anderen en dat is wel nog moeten we rekening houden met lastig en vervelend maar daarom geef ik uitzonderingen op elke regel niet min der om je iedereen heeft zijn zwak jan feb 1994 nummer 3 23e jaargang mat ke kanten ik ook het aso ontzeggen 6 de leesstrategiebn werden samen met opdat deze dyslectici niet zouden opgeven alle betrokkenen besproken het kind de hebben zij de steun en het respect nodig leerkracht en de ouders er werden duidelij van hun leraars de ouders hebben de taak ke afspraken gemaaakt waarmee iedereen om alle middelen aan te wenden opdat hun akkoord kon gaan je moet er rekening kind terecht zou komen in een richting die mee houden dat zulke kinderen al he el wat werkelijk op hun niveau is daarmee bedoel vrije tijd moeten opo fferen door hun handi ik dat men zulke kinderen niet mag verwij cap het kan al een stimulans zijn wanneer zen naar een richting waarin minder belang de leerlingen van een aantal andere huista wordt gehecht aan talen want tergelijkertijd ken worden vrijgesteld op voorwaarde dat wordt ook de diepgang van de overige leer zij dan de vrijgekomen tijd investeren in hun stof afgezwakt leesproblematiek ook het pms heeft een grote verantwoor 7 nog andere oorzaken delijkheid om deze kinderen en hun leer krachten ernstig te begeleiden het is be welke van deze oorzaken nu de grootste droevend hoe weinig leerkrachten zowel rol speelde in de verbeterde leesresultaten van het lager als van het secundair onder wat ik in het midden dat is voer voor spe wijs weet hebben van de problematiek van ciaksten en onderzoekers het is zeker niet deze leerlingen die eigenlijk ook gehandi mijn bedoeling eigen ideeen te formuleren capt zijn natuurlijk zal de strategie in het rond dyslex ie daarvoor voel ik me zeker secundair onderwijs anders verlopen dan in onvoldoende onderlegd maar er waren de lagere school wie hierover meer wil voor mij voldoende redenen om als leer weten kan altijd terecht bij een pms cen kracht verheugd te zijn en om zeker op trum deze wijze verder te werken luc de schepper leopold 1 l ei 42 2650 edegem dyslexie in het secundair onderwijs dat ede zwakke lezer van deze werkwijze profiteert dat spreekt vanzelf als een kind ondanks alle inspanningen geen vooruit gang boekt verwijzen we het best zo vlug mot door raw specialisten het betreft hier zeker een dyslecticus deze kinderen moeten ook in hun verdere studies gevo lg d worden de leerkrachten van het lager en het secundair onderwijs zouden zich meer moeten if rrreren ov er het probleem dys lexie ir ien men navraag doet in secundai re scholen of zij kinderen met ernstige lees problemen aanvaarden dan wordt de keuze van scholen wel erg beperkt men gaat toch ook geen kind dat omwille van zijn ve rlamming b v niet mee kan turnen nats 23e jaargang nummer 3 jan feb 1994 noot bibliografie 1 veel daadwerkelijke steun kreeg ik van mijn collega s en diecteur billiaert e e a dyslexie een zoek jan coninx van de gemeentelijke tocht door een labyrint een initiatief lagere school andreas vesalius van het vrij pms centrum 1 te mortsel te edegem alsook van directeur in het kader van de werkgroep erik billiaert en zijn medewerkers basisschool pms 1989 1994 van het vrij pms centrum 1 te mortsei de directie en de peso neelsleden van de gemeenteli korting l speciale leesbegeleiding bibliotheek van edegem waren een didactisch programma bij zo bereidwillig om de jeugdboe het voortgezet technisch lezen in het ken te herschikken en ze van een basis en speciaal onderwijs den avi niveau te voorzien bosch maimberg 1990 2 meer informatie over de avl rriveaus vindt u in het artikel van poulie m j motivatie en motiveren bij marc stevens elders in dit num lees en schrijfproblemen in dyslexie mer nvdr rr lisse swets zeitlinger 1986 tusse door leren omvat veel meer dan studeren op zaterdag 23 april1944 van 9 50 tot 17 uur organiseert de stichting lodewijk de raet een colloquium met als titel ieren omvat veel meer dan studeren hiermee wil de stuurgroep onderwijs remren tegen het groeiende belang dat scholen hechten aan studeertechnieken met een eenzijdige cognitieve benadering volgens de organisatoren zijn leerlingen veel meer gebaat bij een onderwijsaanpak ae erop gericht is elementaire vaardigheden bij te brengen vandaar de ondertitel hoe onderwijs kan uitgroeien tot een leerschool voor het leven bedoeling van het colloquium is een reeks getuigenissen uit de praktijk op een forum aan te brengen in de inleidende referaten wordt a aacht besteed aan de mimer waarop er werk kan worden gemaakt van een sta merende leeromgeving aan het begin van de dag komen jongeren zelf aan tx4 woord over hun leren plaats van het colloquium vlekho koningsstraat 336 1210 brussel inlichtingen en inschniv stichting lodewijk de raet laedtsstraat 27 29 1210 brussel tel 02 242 01 11 k e9d xb3i a w jan feb 1994 nummer 3 23e jaargang wu