Analogieregels bij de spelling van de werkwoorden. Toelichting op de inhoud en de structuur van een werkkaart voor de spelling van de werkwoorden in de 2de/3de graad.

analogieregels bij de spelling van de werkwoorden toelichting op de inhoud en de structuur van een werkkaart voor de spelling van de werkwoorden in 2 de 3 de graad een v o o r b e e l d van zo n k a a r t v i n d t u a c h t e r a a n i n de b i j l a ge het i s een e i n d p r o d u c t voor h e t 6de l e e r j a a r het i s de b e d o e l i n g d a t i e d e r k i n d zo n k a a r t b e z i t op voorhand i n g e v u l d bv op s t e n c i l g e z e t en op een gemakke l i j k h a n t e e r b a a r formaat deze k a a r t mag op e l k o g e n b l i k door de k i n d e r e n g e b r u i k t worden men z a l merken d a t na v e r l o o p van t i j d de inhoud gememoriseerd wordt en d a t de k i n d e r e n a l l e e n nog gaan k i j k e n i n g e v a l van t w i j f e l de k a a r t bevat de 4 fundamentele t i j d e n voor de v e r v o e g i n g van de werkwoorden de tegenwoordige t i j d met de r e g e l s 10 11 12 de v e r l e d e n t i j d met de r e g e l s 13 en 14 voor werkwoorden zonder stam klankverandering r e g e l s 15 en 16 voor werkwoorden met een veranderde stam h e t v e r l e d e n deelwoord met de r e g e l s 17 en 18 de gebiedende w i j z e met r e g e l 19 we beginnen de nummering b i j r e g e l 10 omdat e r i n onze werkwijze reeds 9 andere r e g e l s voor de s c h r i j f w i j z e van andere regelwoorden aan de werkwoorden v o o r a f g a a n b i j v woorden met e n k e l e of dubbele k l i n k e r woorden met h o o f d l e t t e r e i n d d en t voor de werkwoorden z i j n e r dus i n t o t a a l 10 r e g e l s d i e al de m o e i l i j k h e d e n van de v e r v o e g i n g omvatten binnen deze r e g e l s worden met 6 v a s t e v o o r b e e l d e n 31 v e r s c h i l l e n d e werkwoordelijke vormen aangeboden waarvan e r maar 9 e c h t moeilijk zijn r 10 met e i n d d r 11 met aan h e t e i n d d t r 13 en 14 met t t en dd r 15 r 17 en r 19 t e l k e n s met e i n d d de 6 v a s t e v o o r b e e l d e n z i j n s p e l e n werken r u s t e n ant woorden z i t t e n en r i j d e n s p e l e n en werken z i j n gewone werkwoorden rusten i s een zg t werkwoord de 3de l a a t s t e l e t t e r van de noemvorm i s een t antwoorden i s een z g d werkwoord de 3de l a a t s t e l e t t e r van de noemvorm i s een d z i t t e n i s een t werkwoord met een veranderde stam i n de v e r l e d e n t i j d r i j d e n i s een d werkwoord met eveneens veranderde stam i n de v e r l e d e n t i j d de o n d e r s c h e i d i n g e n zwak s t e r k o n r e g e l m a t i g werk woord worden n i e t g e b r u i k t aan de a c h t e r k a n t van de k a a r t komen 20 v e e l g e b r u i k t e en m o e i l i j k e dus t en d werkwoorden binden branden g e l d e n houden k l e d e n laden redden s n i j d e n v i n d e n worden vonk 13de j g e x t r a nummer s p e l l i n g 85 heten k o s t e n l a t e n p r a t e n s l u i t e n v e r g e t e n v l u c h t e n wachten z e t t e n z u c h t e n deze 20 m o e i l i j k e werkwoorden vormen de kern van de o e f e n s t o f z i e v e r d e r b i j h e t g e b r u i k van de w e r k k a a r t het leren gebruiken van de werkkaart voor spelling in h e t i n s t r u c t i e p r o c e s voor h e t l e r e n g e b r u i k e n van deze s p e l l i n g k a a r t voor de w e r k w o o r d e l i j k e r e g e l s z i t t e n 3 be l a n g r i j k e momenten 1 het opbouwen van de w e r k w o o r d e l i j k e schema s samen met de k i n d e r e n 2 een reeks t o e p a s s i n g s o e f e n i n g e n 3 synthesevorming 1 het opbouwen van de w e r k w o o r d e l i j k e schema s samen met de k i n d e r e n v e r l o o p t i n een a a n t a l l e s s e n en v o l g e n s de e i s e n van h e t l e e r p l a n i n h e t 3de l e e r j a a r de tegenwoordige t i j d met de r e g e l s 10 11 12 i n h e t 4de l e e r j a a r de v e r l e d e n t i j d met de r e g e l s 13 14 15 16 i n h e t 5de l e e r j a a r h e t v o l t o o i d deelwoord en de r e g e l s 17 18 i n h e t 6de l e e r j a a r de gebiedende w i j z e met r e g e l 19 de s p e l l i n g k a a r t voor de werkwoorden z a l e r dus t e l k e n s anders u i t z i e n i n h e t 3de 4de 5de en 6de l j a l l e e n de nieuwe t e behandelen t i j d e n en de h e r h a l i n g e n van de v o r i g e l e e r j a r e n komen erop v o o r het v o o r b e e l d van spellingkaart achteraan i s het eindproduct voor h e t 6de l e e r j a a r 2 b i j de t o e p a s s i n g s o e f e n i n g e n z i j n e r twee fundamentele welke r e g e l i s h i e r t o e g e p a s t en welke r e g e l moet i k toepassen v o o r b e e l d van een o e f e n i n g van de 1 s t e s o o r t voor h e t 3de l j de man bedankt m i j v i s u e e l aangeboden welke r e g e l i s h i e r t o e g e p a s t r 10 11 12 in h e t b e g i n denkt de l e e r k r a c h t l u i d o p voor g e e f t de o p l o s s i n g s w e g aan t o t de k i n d e r e n d i e z e l f kennen a l s h e t ware v e r i n n e r l i j k t hebben dat gaat a l s v o l g t i k zoek de persoonsvorm bedankt a c h t e r a a n een t wie bedankt m i j de man door welke van de woordjes kunnen we de man vervangen i k h i j z i j h e t j u l l i e door h i j dus i s h e t r e g e l 11 b i j welk v o o r b e e l d van werkwoord p a s t bedankt het h e l e werkwoord i s i k kan bedanken geen t o f d a l s 3de l a a t s t e l e t t e r dus geen t o f d werkwoord het werkwoord bedankt p a s t b i j s p e e l t en werkt na een t i j d j e wordt deze o p l o s s i n g s w e g spontaan i n g e k o r t 86 e l k k i n d doet d i t op z i j n manier b i j v o o r b e e l d bedankt e i n d i g t op t dus r e g e l 11 van de t t bedanken i s geen t d werkwoord dus z o a l s s p e e l t werkt v o o r b e e l d van een o e f e n i n g van de 2de s o o r t voor de 3de graad welke r e g e l moet i k h i e r t o e p a s s e n de storm v e r w o e s t t e de s t a d a u d i t i e f aangeboden i i n d i e n de o e f e n z i n v i s u e e l aangeboden wordt wordt h e t werkwoord i n de noemvorm aangeboden en wordt de t e ge b r u i k e n r e g e l aangeduid de storm verwoesten de s t a d r13 in h e t b e g i n z a l de l e e r k r a c h t weer de o p l o s s i n g s w e g voordenken en de k i n d e r e n d e e l o p l o s s i n g e n l a t e n zoeken in de 3de graad z i j n echter a l spoedig verkortingen m o g e l i j k en dan wordt deze o e f e n i n g bv zo o p g e l o s t persoonsvorm v e r w o e s t t e i k hoor t e a c h t e r a a n dus v e r l e d e n t i j d de noemvorm i s verwoesten dus een t werkwoord dus met t t a c h t e r a a n z o a l s r u s t t e enkelvoud o f meervoud de storm v e r w o e s t t e h i j v e r woestte 3 synthesevorming na herhaaldelijk g e b r u i k en oefenen met de werkkaart pogen we met de k i n d e r e n p e r t i j d en p e r r e g e l t o t een synthese t e komen we l e t t e n h i e r b i j a l l e e n op de m o e i l i j k e vormen voor de tegenwoordige t i j d kan d a t worden tegenwoordige t i j d met 3 r e g e l s r e g e l s 10 en 11 voor het enkelvoud r e g e l 12 voor h e t meervoud r 10 t werkwoorden e i n d i g e n op t d werkwoorden op d r 11 a l l e werkwoorden e i n d i g e n op t a l l e e n de d werkwoorden e i n d i g e n op d t r 12 we zeggen s p e l e maar we s c h r i j v e n s p e l e n het i s maar i n de l o o p van h e t 6de l e e r j a a r d a t we pogen een meer formele besluitvorming te laten formuleren i n de z i n van de g e b r u i k e l i j k e r e g e l r 10 we s c h r i j v e n de stam van h e t werkwoord r 11 stam t r 12 stam en welke werkwoorden gebruiken bij het oefenen k i n d e r e n op de l a g e r e school s c h r i j v e n t e w e i n i g en ze maken t e v e e l s c h r i f t e l i j k e o e f e n i n g e n kinderen schrijven t e weinig functioneel schrijven a l s een echt communicatieproces dus s c h r i j v e n voor een l e z e r en omdat men i e t s t e zeggen h e e f t o f omdat de klassegemeen schap een t e k s t n o d i g h e e f t de werkwoorden u i t deze f u n c t i o n e l e t e k s t e n en dan v o o r a l de f o u t i e f g e s c h r e v e n woorden dus de m o e i l i j k s t e vormen een e e r s t e bron voor o e f e n s t o f in tweede i n s t a n t i e worden werkwoorden u i t f r e q u e n t i e l i j sten voor de geschreven t a a l g e h a a l d en ook h i e r de meest moei l i j k e de t en d werkwoorden z i e de l i j s t met 20 m o e i l i j k e 87 werkwoorden l o g i s c h e r w i j z e z u l l e n de werkwoorden u i t deze lijsten d i k w i j l s overeenstemmen met de werkwoorden u i t de f u n c t i o n e l e t e k s t e n in een d e r g e l i j k e t e k s t wordt immers g e b r u i k s t a a l gehanteerd het z i j n v o o r a l de f o u t i e f ge s c h r e v e n vormen d i e we a l s o e f e n s t o f gaan g e b r u i k e n en d i e z i j n voor a l l e k i n d e r e n n i e t g e l i j k daarom l e r e n we de k i n d e r e n een i n d i v i d u e l e f o u t e n l i j s t b i j h o u d e n en ermee werken voor goede s p e l l e r s komen a l de f o u t i e f geschreven woorden p l u s nog een r e e k s m o e i l i j k e vormen a l s k e u z e s t o f op deze l i j s t voor zwakke s p e l l e r s z i j n dat a l l e e n de meest voorko mende en g e m a k k e l i j k e r woorden waartegen ze f o u t e n maken de l e e r k r a c h t z e l f d u i d t d i e a l t i j d aan we l e r e n de k i n d e r e n met de woorden van de l i j s t z e l f s t a n d i g aan de s l a g t e gaan wat moet i k doen om een woord zonder f o u t e n t e l e r e n s c h r i j v e n de o p l o s s i n g i s een c o m b i n a t i e van d e e l v a a r d i g h e d e n gebonden aan het g e b r u i k van de v e r s c h i l l e n d e woordbeelden het a u d i t i e v e het v i s u e l e het spreekmotorische en het schrijfmotorische woordbeeld p l u s het nadenken over het g e b r u i k van een r e g e l a l s het regelwoorden g e l d t deze zes d e e l s t a p p e n z i j n 1 ik b e k i j k het woord a a n d a c h t i g waar i s het m o e i l i j k 2 ik l e e s het l u i d o p kan i k horen hoe het geschreven wordt 3 ik denk na i s er een r e g e l t o e g e p a s t welke 4 ik s c h r i j f het woord zonder nog t e k i j k e n 5 ik c o n t r o l e e r of het woord goed geschreven i s 6 a l s er f o u t e n z i j n b e g i n i k opnieuw met n r 1 het oefenen met een d e r g e l i j k e f o u t e n l i j s t v e r g t v e e l z e l f d i s c i p l i n e die k r i j g e n de k i n d e r e n pas door v e e l en i n t e n s t e oefenen onder b e g e l e i d i n g ook v e e l aandacht en moeite gaan naar het g e d u l d i g b i j h o u d e n en i n s c h r i j v e n van de f o u t e n n a t u u r l i j k de j u i s t e woordbeelden i n de lijst t e l k e n s een ander woord per r e g e l bv 15 boeket r 4 r e g e l 4 16 o n m i d d e l l i j k 17 het b r a n d t r 11 r e g e l 11 na een o e f e n b e u r t op een r e e k s f o u t e n g e w o o n l i j k een 10 tal wordt een c o n t r o l e d i c t e e gehouden i n p a r t n e r w e r k c o n t r o l e r e n de k i n d e r e n e i k a a r s werk wat goed en f o u t i e f geschreven werd wordt aangeduid door een a f g e s p r o k e n t e k e n en er wordt overeengekomen dat na een r e e k s van het woord mag g e s c h r a p t worden b e l a n g r i j k i s ook dat d i t g e d i f f e r s i e e r d oefenen a l s een v a s t o n d e r d e e l i n de s p e l l i n g l e e r g a n g opgenomen wordt bijvoorbeeld blok 1 25 min i n s t r u c t i e op nieuwe s p e l l i n g l e e r s t o f 25 min oefenen op deze nieuwe s t o f blok 2 25 min gevarieerde herhalingsoefeningen op ver schillende spellingmoeilijkheden i s tevens een controle oefening i met inboeken van de fouten i n de l i j s t 25 min oefenen op woorden van de l i j s t en p a r t n e r dictee als controle e houthuys w i l g e s t r a a t 69 2800 mechelen 89 s p e l l i n g van de werkwoorden voorbeeld van een werkkaart voor de l e e r l i n g e n i n de 2de 3de graad a l l e e n vanaf de 3de g r worden de r e g e l s geformuleerd stam stam t a l l e e n voor de 3de gr v o l t o o i d deelwoord en gebiedende w i j z e werkwoorden zonder fouten s c h r i j v e n tegenwoordige tijd 10 i k 11 je h i j z i j 12 w i j z i j d e je het u jan zus kinderen j u l l i e spelen speel speel speelt spelen werken werk werk werkt werken rusten rust rust rust rusten antwoorden antwoord antwoord antwoordt antwoorden noemvorm stam stam stam t stam en verleden t i j d 13 i k je 14 w i j z i j de je h i j z i j het kinderen j u l l i e u jan zus spelen speel speelde speelden werken werk werkte werkten rusten rust rustte rustten antwoorden antwoord antwoordde antwoordden noemvorm stam stam te de stam ten den 15 i k je 16 w i j z i j de je h i j z i j het kinderen j u l l i e u jan zus rijden reed reed reden zitten zat zat zaten noemvorm v stam v stam v stam en v o l t o o i d deelwoord 17 i k je 18 w i j z i j de je h i j z i j het kinderen j u l l i e u jan zus spelen speelde heb h e e f t gespeeld hebben gespeeld werken werkte had gewerkt hadden gewerkt noemvorm r e g e l 13 gebruiken dan hoor je of het v dw e i n d i g t op t of d 19 bevel gebod spelen speel speel r u s t i g verder rusten rust rust u i t antwoorden antwoord antwoord jongen noemvorm stam stam aan de achterkant komen 20 v e e l gebruikte en m o e i l i j k e d t ww a l s oefenstof