Argumenteren bij schrijfopdrachten

argumenteren bij schrijfopdrachten rita daelmans dagelijks proberen we elkaar te overtuigen en zoeken we tal van argumenten nochtans ervaren we daarbij heel vaak dat het niet zo eenvoudig is om zelf een goede argumentatie op te bouwen of die van anderen te beoordelen om onze leerlingen een goede argumenteervaardigheid aan te leren moeten we hen stap voor stap begeleiden e vertrekken niet vanuit de inventio wat klassieke argumentatieleer dispositio volgorde omdat we denken dat al de elocutio formulering elementen daaruit pas in een meinoria uit het hoofd leren tweede fase zinvol zijn we vre actin hoe presenteren zen dat we voor de meeste leer redeneerfouten en trucs drogredenen lingen te veel hooi op de vork de klassieke indeling exordium narra nemen als we meteen al aandacht tio partitio argumentatio peroratio vragen voor vandaar dat we in de eerste fase eerst de logica volgens welke regels van de bestaande teksten bestuderen om logica is de redenering geldig premisse de argumentatie te analyseren major rechtvaardiging premisse de soorten argumenten te onderken minor argument conclusie nen de retorica of de klassieke regels om de argumenten te beoordelen een goed en overtuigend mondeling en daarna leerlingen leren delf een argu betoog te houden mentatieve kern op te stellen analyse 1 elke argumentatie bestaat uit een reeks argumenten die naar een conclusie leiden of een standpunt dat met argumenten is onderbouwd 25 jaargang nummer 2 nov dec 1995 2 een standpunt staat meestal in de kop van de tekst of in de eerste alinea een conclusie staat achteraan in de tekst verbindingen tussen standpunt conclusie en argument zijn aangeduid met signaalwoor den 3 alle argumenten zijn niet even belangrijk hoofdargumenten worden ondersteund door subargumenten 4 tegenargumenten worden liefst meteen weerlegd 5 voorbehouden moeten ingebouwd zijn deze vijf elementen kan je de leerlingen vol uitstekend materiaal vinden maar moet ledig zelf laten vinden in argumentatieve zich toch hoeden voor overdosering ze boodschappen die ze dagelijks horen of werkt dodelijk onder ogen krijgen de reclame vormt hier een onuitputt elijke bron ze is bovendien luchtig speels kort en maakt de moeilijke voorbeelden materie veel toegankelijker voor de leerlin gen je kan je volledig afstemmen op de hieronder volgen enkele voorbeelden waar interesse van je publiek en de moeilijkheids mee je bovenstaande elementen kan illus graad aanpassen wie van langere en treren degelijkere teksten houdt kan in de krant 1 hoofdargument subargument standpunt ik vind italie een ideaal vakantieoord argument 1 omdat het ongeevenaarde kunst en cultuurschatten bezit argument 2 en tegelijkertijd rijk is aan natuurschoon en pittoreske elemen ten standpunt u heeft nood aan een voedende gezichtscreme argument 1 omdat uw huid dagelijks belaagd wordt door factoren die de huid volledig uitdrogen subargument denkt u bijvoorbeeld alleen al maar aan de nefaste uitwerking van de airconditioning op uw kantoor nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang vrai argument 1 omdat u geregeld last heeft van faal angst subargument zo krijgt u knikkende knieen klamme handen argument 2 en u uw emoties slecht beheerst argument 3 en u zich niet kan ontspannen conclusie heeft u dus dringend nood aan anti trac een voedingssupple ment met magnesium en gearomatiseerd met jasmijnen oranje bloesem 2 weerlegging concessie anticiperen op tegen argumenten om de overtuigingskracht te verhogen standpunt ik hou era an om per fiets naar school te komen ik vind tegenargument hoewel ik l anger kan slapen als ik de auto neem ondanks weerlegging wil ik liever het milieu beschermen en geen uitlaatgassen de lucht insturen want 3 voorbehoud er zijn omstandigheden waarin je standpunt conclusie niet opgaat standpunt ik vind dat ons bedrijf deze automatisering moet doorvoeren ik vind argument daardoor krijgen we immers een grotere concurrentiekracht voorbehoud tenzij het meteen te veel banen kost en de werkgelegenheid in gevaar brengt tenzij vni 25 jaargang nummer 2 nov dec 1995 4 voorbeeld een eenvoudige tekst uit het juridisch wetenschappelijk tijdschrift van de faculteit rechtge leerdheid ku leuven dertig jaar geleden werd jura falconis in het leven geroepen in het prille begin vrij bescheiden van opzet is jura falconis nu uitgegroeid tot een gevestig de waarde in de belgische rechtsloer met zijn uitgebreid aantal abonnees behoort het tijd schrift op dit ogenblik tot de grootste van het land enerzijds komen teksten aan bod die op een overzichtelijle en vaak vernieuwende wijze inspelen op actuele juridische problemen daarnaast gaat de aandacht ook naar vergelijlen de studies overzichten van rechtspraak en rechtsleer uit diverse deeldomeinen van het publiek en privaatrecht bovendien biedt de rubriek boekbesprekingen de praktijkjurist telkens weer een actuele inzage in de nieuwste juridische publicaties hierdoor kan jura falconis rekenen op de interesse van zowel professoren assistenten en rechts studenten als magistraten advocaten andere praktijkjuristen en zelfs diverse nationa le en internationale instellingen kortom jura falconis mag niet in uw bibliotheek ontbreken suggesties voor oefeningen opmerkingen bij 9 en 10 verwachten we dat leerlingen al vertrouwd zijn met het gebruik van stappen plan en bouwplan in informatieve teksten we kiezen bij de oefeningen voor onvervalste teksten bij onvolkomenheden heb je meteen de kans tot een herschrijfoefening 1 ga na of in volgende teksten argumenten voorkomen geef de leerlingen hiervoor reclameteksten die zowel informatieve als argumen tatieve elementen bevatten de meeste zijn zo 2 vul aan met andere signaalwoorden die een conclusie kunnen inleiden en vorm een zin hieruit volgt dus daardoor 3 volgende redenering bestaat uit een argument en een conclusie ga na wat het argument is en wat de conclusie 4 zoek een conclusie bij volgende argumenten 5 beschouw volgende zinnen als een conclusie verzin er drie argumenten bij 6 zoek vijf tegenargumenten bij volgende uitspraken nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang 7 zoek vier argumenten voor een klachtenbrief die je richt aan 8 zoek bij volgende argumenten een voorbeeld dat als ondersteuning kan funge ren 9 analyseer de argumentatie aan de hand van dit stappenplan a zoek het standpunt b zoek de argumenten c zoek de eventuele ondersteuning van de argumenten d zoek de weerlegging van eventuele tegenargumenten 10 analyseer de argumentatie van volgende tekst aan de hand van dit bouwplan tekstthema 1 wat is de basisuitspraak erover 2 wat zijn de hoofdargumenten 3 welke subargumenten passen hierbij 4 welke tegenargumenten zijn ervoor 4 1 hoe worden ze weerlegd 5 hoe luidt de conclusie erover de brugse politie pad bedelaars op en zet ze op de trein hulpverlener joris de brone van de vzw leefbaar wonen vreest dat de politie het kind met het badwater weggooit ik kan me voorstellen dat de brugse politie de georganiseerde bedelarij wil aanpakken maar ik vrees dat iedereen nu over dezelfde kam wordt geschoren illegalen thuisloten de zoge naamde kartonslapers al die categorieen worden nu gestigmatiseerd door de aanpak van de politie wordt het probleem alleen maar verplaatst de roemenen die je hier op de trein zet duiken dan op in andere steden hoe je het ook wendt of keert voor een aantal mensen is de bedelarij een vorm van inkomen als je ze daarvan berooft is de kans niet gering dat ze op een andere manier hun kostje bij elkaar scharrelen bijvoorbeeld door gauwdieverij of andere kleine criminaliteit wij hebben jaren gevochten voor de afschaffing van de wet op de landlo perij maar samen met die wet is ook de opvang in wortel en merksplas verdwenen sommige mensen kunnen nergens meer naartoe in brugge wordt al jaren een facade politiek gevoerd samen met de gevels worden ook de mensen gesaneerd de huurprijzen zijn onbe taalbaar en een aantal categorie ex gevangenen psychiatrische patienten maar ook werk lozen of alleenstaanden wordt sowieso geweigerd bij het ocmw krijg je pas een uitkering als je een huurcontract kunt voorleggen maar omgekeerd krijg je pas een huurcontract als je een inkomen hebt zo raken mensen gevangen in een vicieuze cirkel er moet een globaal beleid komen en de problemen moeten fundamenteel worden aangepakt het helpt niet om de symptomen te bestrijden uit knack pro en contra wrilr 4 var 4 25 jaargang nummer 2 nov dec 1995 soorten handeling bijvoorbeeld voor de oplossing van het fileprobleem zijn er in principe twee oplossingen denkbaar je kan een inventaris opmaken van de een eerste mogelijkheid is de verhoging van soorten argumenten die gebruikt worden de belastingen op de benzine een tweede om een standpunt conclusie te onderbou mogelijkheid is de tol op de snelwegen wen op zich heeft zulke indeling weinig zin beide maatregelen zijn effectief want het maar ze wordt belangrijk bij de beoordeling autogebruik wordt daardoor minder aan van de argumentatie zie volgend punt trekkelijk toch zou ik de voorkeur geven vandaar dat we hier een onderscheid aan maken tussen argumenten die berusten op vanuit de voorbeelden kunnen de leerlingen 1 regelmaat ook hier al de soorten zelf vinden als oefe de argumenteerder verklaart het ene ver ning volstaat het dat zij in losse zinnen uit schijnsel door het andere op basis van een krant tijdschrift de soorten herkennen geconstateerde regelmaat en leidt daar een voorspelling of een verklaring uit af bijvoorbeeld beoordeling het gehuil van de wolven kondigt naderend gevaar aan we zullen onze tocht dus waar de evaluatie van een argumentatie is voor schijnlijk niet kunnen voortzetten de leerlingen een groot probleem om ver schillende redenen 2 regels hij beoordeelt op basis van normen en ze maken geen onderscheid tussen waarden bijvoorbeeld argumenten die berusten op meningen als je niet akkoord gaat met je belas en argumenten die berusten of feiten tingsaanslag dan moet je een bezwaar ze laten ach te sterk beinvloeden door schrift indienen gedragsregel overtuigingsmiddelen die louter inspelen een hotel zonder zwembad valt niet te op hun gevoelens intimidatie overweg waarderingsregel rationele argumenten vragen verstan delijk inzicht en een dosis abstractiever 3 autoriteit mogen en daar beschikken onze leerlin hij doet een beroep op een deskundige gen niet in dezelfde mate over bijvoorbeeld het ontbreekt hen aan kritische zin ze de werkloosheid moet teruggeschroefd bezitten weinig of geen achtergrondin worden dat hee ft de minister van arbeid en formatie en worden gemakkelijk gema tewerkstelling gisteren in een interview nog nipuleerd maals beklemtoond ze doorzien zelden onlogische of oneer hike argumenten ze moeten nog leren 4 analogie interpreteren lezen wat er niet staat hij vergelijkt met een soortgelijke situatie in het verleden met een analoog geval de sterkte van een argumentatie hangt af bijvoorbeeld van ze zullen je klacht wel aanvaarden ze 1 de kwaliteit van de argumenten deden het vorig jaar met de mijne toch ook 2 de relevantie van de argumenten 3 de aanvaardbaarheid van de argumen 5 voor en nadelen ten hij weegt de voor en nadelen tegen elkaar af en beoordeelt zo een maatregel of een nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang mt omdat die begrippen erg moeilijk zijn zet kan je enkele kritische vragen stellen bij ten we ze om naar enkele vragen de argumentatie zijn er voldoende argumenten aanwe het is waarschijnlijk overbodig te zeggen zig dat massa s oefeningen hier geen tijdverlies ontbreken er geen belangrijke argu of overbodige luxe zijn het komt er in deze menten eerste fase vooral op aan om de leerlingen zjn de tegenargumenten weerlegd kritisch te leren staan tegenover een argu zie je een duidelijke relatie tussen het mentatie argument en het standpunt de conclu sie suggesties voor oefeningen 1 duid aan of volgende zinnen een mening of een feit weergeven 2 onderzoek enkele krantekoppen brengen ze meningen of feiten 3 zoek in de reclamespots op t v naar de psychologische overtuigingsmiddelen worden ze ondersteund door redelijke argumenten 4 zjn volgende argumenten aanvaardbaar motiveer je antwoord alle bomen aan deze drukke weg moeten omgehakt worden want de auto s rijden er te snel katrien heeft succes op alle fuiven natuurlijk dank zij bac spray wat voor katrien kan kan ook voor jou met bac ik vind het absurd om de nederlandse huistaak te maken niemand doet het nog dus ik ook niet professor rademaekers van de universiteit van michigan heeft in zijn studie nog eens duidelijk op het verband gewezen tussen voedingsgewoonten en het ontstaan van bepaalde kapkers borstvoeding kalmeert primitieve stammen verhogen niet alleen de kennis van wetenschappers ook de moderne moeders kunnen hun lot verbeteren door met wat aandacht het gedrag van zogenaamd onderontwikkelde volkeren te bestuderen wetenschappers vergeleken twee groepen moeders die hun kinderen borstvoeding gaven een groep uit nederland en een groep van een primitieve stam in botswana bleek dat de baby s van de kung san stam de helft minder weenden dan de nederlandse het verschil zou terug te voeren zijn op het voedingsritme de san moeders hadden een voortdurende vorm van voeding hun baby s zoogden elk kwartier een minuut of twee de nederlandse moeders voedden hun baby s veel minder maar telkens gedu rende een langere tijd de vermindering van het wenen zou een gevolg zijn van het kalmerend effect van het zogen en van een betere spreiding van de voedingsstoffen p 25 jaargang nummer 2 nov dec 1995 mc 5 toets volgende argumentatie op de volledigheid stel hierbij vragen zoals heeft deze auto geen negatieve kanten wat zou hij kosten is de prijs kwaliteitsverhouding verantwoord is deze auto even veilig als comfortabel de nieuwe laguna van renault papa is in de wolken over zijn nieuw laguna rii 140 pk met de nieuwe twee liter motor schakelt hij naadloos over van een relaterend slakkegangetje op adembenemende accele raties en dankzij de uitzonderlijke wegligging kan hij ontspannen genieten van het 16 kleppen temperament bovendien leggen de comfortabele stille binnenruimte en de grote koffer ook de co piloten in de watten mama valt helemaal voor de zorgvuldige afwerking en de uitgebreide uitrusting zij vindt het sportstuur met lederen bekleding verleidelijk het open dak heerlijk de achterspoiler sierlijk en ook de knipzetels ziet ze helemaal zit ten en kleine dirk die ontdekte toch een minpunt hij heeft geen enkel excuus meer als hij te laat op school komt i 6 stel zelf een aantal kritische vragen bij volgende reclameboodschap het evenbeeld van uw persoonlijkheid de bmw 3 serie zelden werd een wagen ontworpen waar het comfort van de bestuurder en zijn medepassagiers zo n bevoorrechte plaats inneemt de bmw 3 serie de weerspie geling van uw persoonlijkheid de echo van uw ego biedt nog meer rijplezier of u nu kiest voor de viercilinder of de zescilinder steeds staat de motor borg voor soepelheid en voor uitzonderlijke prestaties het ontwerp van de passagiersruimte maakt optimaal gebruik van de binnenruimte en de design van de zetels verwent alle passagiers met een maximum aan plaats wilt u de bmw 3 serie ontdekken vertrouw dan op het professio nele advies van uw bmw verdeler zelf een argumentatieve 1 formuleer duidelijk het standpunt de tekst opstellen conclusie 2 inventariseer de geschikte argumenten en onderbouw ze 3 bedenk mogelijke tegenargumenten en we beperken ons hier tot het zelf opstellen weerleg ze van de argumentatieve kern van een tekst uit wat de leerlingen stap voor stap vragen die hier voor de leerling meestal nog leerden in de vorige hoofdstukken kunnen onopgelost blijven zijn ze nu afleiden wat ze moeten neerschrij hoe waar vind je argumenten tegenar ven ze ontdekken zelf het volgende stap gumenten penplan hoe orden je de argumenten nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang vinding 4 ze praktisch gebruik te leren maken van de opzoekmogelijkheden van de biblio je kan de leerlingen stimuleren door theek 1 hun creativiteit aan te wakkeren enkele tips voor de leerlingen bij verzame zoek voor de eerste opdrachten ling en schrijven samen in een wasgesprek naar een hou je standpunt conclusie steeds voor deel argumenten rond een eenvou ogen dig onderwerp ga logisch en eerlijk te werk geef de leerlingen een artikel dat ze maak je feiten geloofwaardig als basis kunnen gebruiken breng je mening als mening en niet als stel een deel kritische vragen feit vorm een logische conclusie 2 brainstorming te introduceren topische vragen zijn een goed hulpmid ordening del het zijn algemene vragen die je bij elk onderwerp kan stellen en die meest hier bestaan geen algemeen geldende al beginnen met een vraagwoord wie regels maar de klassieke volgorde van wat waar wanneer waarom hoe argumenten is welke overtuig de leerlingen dat ogenschijnlijk het eerste argument is op een na het knettergekke ideeen altijd kunnen leiden sterkste tot zinvolle combinaties het laatste argument is het sterkste de andere argumenten worden tussenin 3 een documentatiemap te laten aanleg geplaatst gen met knipsels uit tijdschrifen en kran ten beperk wel het aantal onderwer zo krijgt de schrijver meteen alle aandacht pen anders wordt je controle van zijn lezers en eindigt hij met de hoogste nachtwerk troef van zijn overtuigingskracht suggesties voor oefeningen bij de volgende oefeningen maken de leerlingen gebruik van het stappenpian 1 zoek een artikel in krant of tijdschrift waarmee je niet akkoord gaat schrijf een brief aan de redactie waarin je je standpunt uiteenzet met de nodige tegenargu menten 2 reageer op volgende uitspraken op school werk je alleen voor de cijfers geld maakt misschien niet gelukkig maar het is toch gemakkelijk 3 de gemeentelijke ophaaldiensten voor het wekelijks huisvuil laten veel te wen sen over richt een klacht aan het gemeentebestuur 4 stel datje in de schoolkrant een onpopulaire maatregel moet verdedigen bv het afschaffen van de drankautomaat begin met je volgende vragen te stellen nm 25 jaargang nummer 2 nov dec 1995 wat is de huidige situatie waarom moet er iets veranderen wat moet er veranderen welke alternatieven zijn er waarom is voor deze maatregel gekozen wat zijn de voor en nadelen waarom zijn de voordelen groter dan de nadelen 5 je wil in een brief aan je potentiele klanten je nieuwste telefoontoestel verkopen het heeft de volgende eigenschappen druktoetsen nummerherhaling geheugen voor tien nummers klok gesprekstimer verkrijgbaar in zes verschillende kleuren je wil je aanbod aantrekkelijk voorstellen en al de voordelen duidelijk beklemto nen daarom zoek je naar gepaste argumenten kruip in de huid van je klant wat zijn de mogelijkheden van zijn huidige telefoon vindt hij het vervelend altijd opnieuw iemand te moeten opbellen die steeds in gesprek is vindt hij het moeilijk om lange telefoonnummers te memoriseren heeft hij een klok in de buurt van zijn telefoon zit hij vaak niet veel langer aan de telefoon dan eigenlijk zijn bedoeling is welke hoofdkleuren heeft zijn interieur tot slot noten neem je tijd om met de leerlingen deze hele 1 deze tekst is een beknopte weerga brok argumentatie door te nemen je doet ve van de cursus argumenteren het niet in twee drie lessen maar bij werke bij schrijfvaardigheden die ik lijk stapsgewijze afhandeling is succes gegeven heb in antwerpen op 10 gegarandeerd je hebt daarna nog veel mei 1995 uia organisatie von en energie nodig om de tweede fase tot een cbl en op de dag van het goed einde te brengen suggesties om die nederlands in kortrijk op 18 okto in een leerling vriendelijke context te gieten ber 1995 kulak organisatie zijn altijd welkom bij eekhoutcentrum en diocesane dakbegeleiding nederlands 2 zie voor meer informatie rita daelmans baert marie anne rita daelmans fazantendreef 10 herman verstraeten tekststuur 2980 halle zoersel wegwijzer in tekstuele vaardighe den antwerpen plantyn 1994 nov dec 1995 nummer 2 25 jaargang