Publicatie datum: 1980-01-01
Auteurs: Frank Jansen, Mark Baeyens
Collectie: 11
Volume: 11
Nummer: 5
Pagina’s: 12-18
Documenten
frank jansen mark basyen s lesvoorbeeld autotaalbeschouwing de auteurs van dit artikel ontwierpen een stuk taalbeschouwingsonderwijs waarbij ze uit gingen van autonamen niet zo voor de hand liggend als traditionele woordenschatoefeningen maar wel aanslui tend bij de belangstelling van leerlingen collega s van een its voerden deze lessen uit die handelen over typenamen van personenauto s zoals taunus kadett mustang fleet wood de resultaten van dat uitproberen zijn zo veel mogelijk in de tekst van het artikel verwerkt op enkele plaatsen geven de auteurs reeds aan dat taalbeschouwing niet een waarde op zich vertegenwoordigt maar vast zit aan opvattingen over maatschappelijke verhoudin gen de docent e die zich daarvan bewust is zal de in deze taalbeschouwingslessen gegeven mogelijkheden tot maatschappelijke bewustwording zeker willen benutten ook al zijn ze in dit artikel niet zo direct uitgewerkt i nleid ing wetenscha p pelijke taalbeschouwing verloopt en de resultaten daarvan we geloven dat de resulta sommige mensen beoefenen taalbeschouwing als ten het minst relevant zijn voor het onderwijs i n wetenschap andere mensen als onderwijsactivi dit stuk zullen we aan de hand van een concreet teit bij slechts weinigen vallen deze twee vormen voorbeeld verdedigen dat wel de aanpak de brug van taalbeschouwing samen sterker nog als de vormt tussen wetenschap en school de methode twee soorten taalbeschouwers elkaar ontmoeten van de wetenschappelijke taalbeschouwing kan in zijn de misverstanden en spanningen niet van de het onderwijs zinvol gebruikt worden die lucht daarover heeft hubers 1979 onlangs nog methode omschrijven we nu erg vaag je verkent verslag gedaan het voornaamste knelpunt is wel de werkelijkheid en probeert die onder de knie te de on bruikbaarheid in de school van al dat we krijgen door het opstellen van hypothesen erover tenschappelijk gewroet in taal dit stuk gaat over die uitspraken toets je vervolgens weer aan de dat probleem hoe is dat gewroet bruikbaar te zelfde werkelijkheid daaru it volgt al meteen dat maken we aan taaltheorieen voorlopig minder waarde wij maken een verschil tussen de manier waarop hechten dan hubers 12 het stuk zit als volgt in elkaar eerst zetten we ken bij kinderen van vijf en ouder op het mo uiteen waarom we een bepaald deel van de wer ment dat wij alleen nog maar de koplampen van kelijkheid willen verkennen namelijk de typena een auto zien kunnen zij al vertellen dat het een men van personenauto s vervolgens bekijken we volkswagen 1200 de luxe moet zijn en tenslotte het verzamelen en beperken van het materiaal blijkt dat uit het enthousiasme waarmee de lts ers het begrijpen van het materiaal het analyseren zie noot 1 aan het autotaalonderzoek begonnen daarvan en het rapporteren daarover in de laat zijn ste paragraaf bespreken we tenslotte enkele de eerste reden is dus je sluit aan bij de belang leerervaringen bij deze benadering we maken stelling van je leerlingen de tweede reden is dat voortdurend gebruik van ons eigen onderzoek de auto tot de consumptiegoederen behoort nog naar autonamen maar de resultaten daarvan een paar jaartjes en je leerlingen ondergaan een komen alleen incidenteel ter sprake bij wijze van bombardement van informatie en reclame die illustratie hen in de auto zal lokken je kan ze wat meer in zicht in hun eigen situatie geven door deze zaak autonamen ach maak t nou aan te kaarten de derde reden heeft te maken met het belang van namen als onderdeel van taal een nu toch wel zoetjes aan ingeburgerd uit manipulatie hoe beinvloedt een naam je al in gangspunt voor taalbeschouwings onderwijs is je houding ten opzichte van het benoemde in uitgaan van de interessesfeer van de leerlingen hoeverre ben je je daarvan bewust welke al dan dus niet beginnen bij abstracte toestanden maar niet uitgekookte strategieen kunnen daarachter bij de praktijk van alledag de auto hoort daar zitten het spreekt wel vanzelf dat je die vragen zeker bij hij kan ook elders in het onderwijs op ook aan de hand van de namen van bijvoorbeeld duiken bijvoorbeeld bij milieu veiligheid ener brommers racefietsen of voetbalschoenen kunt gie of geschiedenis dat kan een aanleiding zijn beantwoorden of naar aanleiding van namen van om de namen van auto s eens nauwkeuriger te be tipstift en nagellak de namen lijken ons belang kijken rijk genoeg voor taalbeschouwingsonderwijs 2 bij onszelf ging dat zo frank notoir tegenstan der van auto s zegt op een dag dat die dingen in die beschrenkung verzamelen en beperke n zo n gekke naam hebben allemaal zo agressief bijvoorbeeld lancer of beestachtig bijvoor auto s in de klas dus de eerste stap is hoe kom beeld pantera mark ook geen autoliefhebber je aan materiaal waar haal je de autonamen van maar er noodgedwongen afhankelijk van rea daan je kunt leerlingen met pen en papier de geert ongelovig voor de auto s waarin hij gere straat op sturen en ze alle namen laten noteren den heeft klopt dat immers niet ford taunus die ze daar tegenkomen gevaarlijk want dan ko citroen 2cv id en gs en lada 1500 wie heeft men ze misschien onder de auto en dat kan niet er nou gelijk dat is natuurlijk niet de beste for de bedoeling zijn ze kunnen ook in folders gras mulering van het probleem daarom beter welke duinen of ouders vrienden en kennissen raadple opvatting dus hypothese over dit deel van de gen er zal altijd wel iemand in de klas zitten die werkelijkheid houdt het beste stand tegen kri meer van auto s weet dan de anderen die zal zeg tiek wil je die vraag serieus beantwoorden dan gen dat veldwerk is wel een aardige oefening in volgt hoe zit dat eigenlijk met die autonamen het waarnemen maar het kan vlugger er bestaan welke zijn er wat betekenen ze wat suggereren overzichtslijsten van auto s bijvoorbeeld die van ze het spectrum en dan moeten de leerlingen niet sluit dat nou aan bij de schoolpraktijk ja juist observeren maar een boekwinkel of bibliotheek op jongeren heeft de autowereld een haast ma binnenstappen en zorgen dat ze met spullen gische aantrekkingskracht dat blijkt allereerst terugkomen waar ze wat aan hebben wat duide uit het ware verhaal dat de zuigeling in de ja lijk moet blijken uit deze fase is je kunt wel ren 70 na mama niet pappa leert maar toetoet lekker lullen over een en ander maar wil je echt dat blijkt uit het gedrag van leerhart het vijfja wat te vertellen hebben dan moet je je documen rige zoontje van een van ons die als een echte teren een hypothese kun je overal vandaan ha maniak een model autoverzameling opbouwt len ook uit je duim de toetsing ervan moet daar en afbreekt dat blijkt ook uit de kennis van za entegen berusten op concreet bewijsmateriaal 13 de leerlingen hebben nu materiaal gevonden en meest venijnig zijn misschien wel die namen die het een eerste keer bekeken het zal wellicht op iets anders betekenen dan je zou denken de ka vallen dat je autonamen kunt opdelen in verschil dett slaat niet op een broodje laat staan op een lende stukken bijvoorbeeld citroen cx 2200 d achterste maar op een soldaatje het zal de break comfort die stukken hebben een eigen moeilijkste fase zijn omdat je erg afhankelijk functie je hebt de merknaam citroen en de bent van goede bronnen typenaam cx wat dan volgt heeft te maken ten eerste komt het verklarend woordenboek met de uitvoering van de auto de cilinderinhoud bijvoorbeeld van dale kramers of koenen om van de motor 2200 de verbrandingswijze d de hoek kijken al dan niet met een zetje van de van diesel het aantal deuren break en de luxe leraar kunnen de leerlingen doorkrijgen welke an graad comfort aan een autonaam kun je dus al dere woordenboeken ze moeten gebruiken er heel wat aflezen over de auto zelf zo n samenge komen veel engelse namen voor dus is op z n stelde naam vervult dezelfde functie als de ver minst een vertaalwoordenboek engels neder schillende initialen of voornamen bij persoonsna lands handig dat geldt ook voor de andere woor men het maakt de juiste identificatie van een denboeken bij franse duitse en andere namen eenling mogelijk j f jansen is iemand anders omdat niet alle vreemde woorden in vertaal dan j l jansen woordenboeken staan kun je eventueel uitwijken licht je het materiaal aan de hand van deze on naar buitenlandse verklarende woordenboeken derscheidingen door dan blijkt dat de aanduidin soms heb je meer gespecialiseerde woordenboe gen van de uitvoeringen niet aan een merk gebon ken nodig bijvoorbeeld van mythologie en klas den zijn in tegenstelling tot de typenaam zo is sieke oudheid zoals het mythologisch woorden er bijvoorbeeld ook een wanburg 353 w break boek en het woordenboek der klassieke oudheid comfort de merknaam is dan weer algemener van het spectrum ook encyclopedieen en atlas dan de typenaam omdat een merk meestal een sen geven bruikbare informatie we treffen im groot aantal types heeft de merknaam is ook mers namen als monte carlo riviera en ver vaster hij verandert immers hoogst zelden een sailles aan plaats en streeknamen kunnen dus merknaamsverandering van chrysler in talbot is ook als typenaam voorkomen zo gauw de leer een uitzondering voor ons waren dit redenen lingen dat doorhebben kunnen ze hun weg zoe om ons tot de typenamen te beperken hoewel ken naar atlassen en zo onbekende plaatsen als ook de andere delen interessant zijn fairmont en eldorado op het spoor komen een eerste verkenning van het materiaal leidt dus voor het achterhalen van de betekenis van auto tot een indeling van onderdelen in autonamen en namen zijn daarom naslagwerken als woorden tot afbakening van het terrein dat je nader gaat boeken encyclopedieen en atlassen nuttig ook bekijken de leerlingen moeten inzien dat beper bronnen die de leerlingen al gebruikt hebben bij king noodzakelijk is willen ze niet verzuipen de materiaalverzameling folders en boeken niet alleen zijn er verschillende onderdelen in de over auto s bijvoorbeeld kunnen de nodige namen er zijn ook verschillende soorten auto s informatie geven dat leerlingen daarbij de biblio met vaak weer aparte namen personenauto s theek induiken spreekt vanzelf deze werkwijze vrachtwagens buggies bouwpakketten enz het heeft een onderwijskundig belang je onthoudt inperken is niet alleen een kwestie van tijdsverde beter hoe iets moet als je dat geleerd hebt in het ling hoe grondiger en vollediger je een deel pro echt en niet als zelfstandig geisoleerd onderdeel bleem wilt onderzoeken des te meer moet je de van een cursus een vaardigheid als gebruik van hoeveelheid materiaal beperken woordenboeken of iets opzoeken in een regis ter is de leerling zo weer vergeten als die onin rijdt pa nou in een tijger of in een mug teressante willekeurig gekozen woorden moet opzoeken om een leerplanonderdeel te oefenen w e ga an a l lee n v e rd e r met d e t ypenam en van p er ben je zelf geinteresseerd in de betekenis van een s one nauto s e n be k ij ke n nu wat ze l e tt er l ij k be woord dan gebruik je het woorden boek als t e ken en b ij ee n aant al zal d a t n i et zo moei l i j k middel om iets te weten te komen en dat be zijn zoal s taunus horizon e n diplomat maa r er klijft spelenderwijs de beloning voor de leerling z i jn o ok op h e t ee rs te ge zicht tota a l ong ri jp e lijke is dan niet een hoog cijfer maar een bevrediging b i j pinto merak en cutlass bijvo orb eeld het van weetgierigheid of gewoon een verrassend e 14 vondst bijvoorbeeld dat er zoveel winden be kan dan gaan letten op het uiterlijk de voortbe staan zephyr tempest mistral tornado ghibli weging de leefwijze en de magische eigenschap bora khamsin passas en scirocco pen van de dieren de sierlijke gazelle de snelle de genoemde naslagwerken zijn echter niet vol mustang de vervaarlijke panter en de mysterieu doende om alle woorden te vinden een alterna ze feniks het tweede type vraag is welke tieve informatie mogelijkheid is dan het raadple soorten beesten worden niet voor autonamen gen van informanten dat kunnen vrienden en uitgekozen wat zijn hun kenmerken is er een kennissen zijn maar ook garagehouders en im volgorde van onwaarschijnlijkheid mogelijk porteurs dit geeft aanleiding tot het uitvoeren geen trage slak geen vieze kwal geen reuze van andere vaardigheden gesprekjes telefoon mammoet geen salonbeestje als een poedel maar tjes briefjes ook hier geldt niet spelen dat je misschien wel een teddybeer twee groepen in de iemand een brief schrijft maar in een brief aan klas nemen de verschillende uitgangspunten een garagehouder vragen wat je niet weet 5 het daarna bekijken ze of de resultaten overeenko zijn de echte situaties niet de verbeelde waar we men in het onderwijs zoveel mogelijk vanuit moeten een tweede voorbeeld streeknamen bijvoor gaan cf brekelmans e a 1979 beeld fleetwood sebring camargue oorniche dit alles lijkt in theorie natuurlijk mooi en aar cordoba ascona sapporo en monte carlo op dig de praktijk is soms anders een leerling die een wereldkaart kun je alle steden en streken denkt dat khamsin wel een plaats in noord india waarnaar een auto genoemd is kleuren wat valt zal zijn zoekt zich rot tevergeefs en zal de on je dan op of zoek in aardrijkskundeboeken en weerstaanbare lust voelen opkomen om met de cyclopedieen en beter nog tijdschriften reis atlas op je kop te timmeren niet zo leuk is dat folders en dergelijke wat voor eigenschappen je kan daar wat aan doen door de zoekprocedu die plaatsen en streken hebben dat probleem res te vergemakkelijken met voorkookwerk bij kunnen we ook weer intuitief benaderen neem voorbeeld door alvast de aardrijkskundige namen een paar intuitief onwaarschijnlijke plaatsen voor uit het lijstje te selecteren en die tezamen met een autonaam als antwerpen helsinki etc ga een atlas uit te delen beter is het sommige on na waar ze liggen en zoek de eigenschappen er vindbare zaken maar onvindbaar te laten als je van op iets binnen een bepaalde tijd niet gevonden hebt bij zulke wel en niet vragen is zowel de docu jammer maar dan blijft dat open zo gaat het in mentatie als de eigen intuitie van de leerlingen de werkelijkheid toch ook 6 hun impliciete kennis over hun wereld en hun maatschappij belangrijk beide methodes vullen waa rom wel tijge r en ni e t s l a k elkaar aan de documentatiemethode zorgt er de analyse van d e name n voor dat intuitie niet verwordt tot vooroordeel de intu itiemethode zorgt ervoor dat je geen voor uiteindelijk wil l en we te weten komen wat nou de hand liggende eigenschappen van bestaande kenmerkend is voor autonamen waarom kan tij namen over het hoofd ziet leerlingen zullen ook ger wel een autonaam zijn en slak niet merken dat er individuele verschillen zijn tussen daarvoor is het nodig het materiaal te ordenen hun intuities en dat er graden van precisie zijn naar betekenis naar welk soo rt zaken in de wer aan de hand van zulke vragen stoten we dan kelijkheid verw ijzen de autonamen een hulp plotseling naar iets anders niet alleen de letterlij daarbij kan het juiste woord van l brouwers ke betekenis van een naam speelt een rol maar standaard uitgeverij zijn we beperken ons tot ook misschien wel vooral de bijbetekenis de twee voorbeelden om te laten zien wat je ermee connotatie met andere woorden welke gevoe kunt doen lens worden door de autonaam aangesproken is eerst een lijst van autonamen die ontleend zijn dat nog wel toeval wel de elegante gazelle niet aan biernamen barracuda skylark leeuwerik de logge beer het sjieke luxueuze monaco is een gazelle mustang robin roodborstje pansera autonaam het gewone ijmuiden niet exotisch phoenix en andere aan de hand van deze lijst moeten zowel de beesten zijn wel panter niet kun je twee soorten vragen stellen ten eerste poedel als de plaatsen sebring wel antwerpen welke soorten beesten worden wel voor autona niet leerlingen komen er zo zelf wel achter dat men gekozen waar voldoen die namen aan je hubers 1979 gelijk heeft met zijn tirade tegen 15 het zogenaamde arbitra i re afspraakmatige karak ontdekken ze elementen die toevallig poema en ter van taal niet toevallig pekinees ontbreken ze kunnen bovendien op basis van analyse van de bestaande ze g wist je dat rappo rtere n feiten voorspellingen doen over on mogelijke nieuwe namen onder meer omdat ze enig inzicht in een laatste fase moeten de leerlingen tot een krijgen in de variabelen die het taalgebruik bepa verantwoording en rapportage van hun bevindin len dat wil zeggen buitentalige factoren als het gen komen als je na zorgvuldig bekijken van iets merk de verkoopsituatie de maatschappelijke een resultaat hebt gevonden positief of negatief beoordeling in feite zijn de leerlingen voortdu dan mogen de andere mensen dat best weten en rend bezig een deel van de werkelijkheid te orde hebben ze kritiek dan hoor je dat wel ook hier is nen en te conceptualiseren voor zichzelf in de weer de echtheid van de situatie belangrijk moet zin van britton 1970 barnes 1976 en batelaan het mondeling gebeuren of schriftelijk is het 1977 verhaal bedoeld voor andere klassen de schoo l krant het wijkblad of nog anderen je kunt ze maatschappelijk ook een brief laten schrijven naar een firma uit het laatste is duidelijk dat je je niet kunt be waarin ze een nieuwe naam beargumenteren of perken tot het louter talige maar dat je er ook de laten zien waarom een andere naam ongewenst is sociale werkelijkheid bij moet betrekken zoals we hoeven niet uit te spellen dat zo een groot onder meer hubers terecht heeft benadrukt het aantal problemen en vaardigheden bijvoorbeeld gaat hier in de eerste plaats om gevoelens en za van gericht schrijven bij de rapportage geinte ken die in onze maatschappij goed liggen die greerd aan bod kunnen komen prestige hebben die positief gewaardeerd worden en die in taal weerspiegeld worden die gevoelens allemaal mooi en aardig maar wat bereik je er kennen onze leerlingen net zo goed als iemand mee anders als je hen die laat verduidelijken dan we ten ze ook waarom slak geen autonaam kan zijn de leerlingen zijn met taal bezig geweest zowel maar er zijn nog wel wat andere sociaal economi met taalbeschouwing als met taalbeheersing op sche verschijnselen in het geding sommige daar een geintegreerde manier we hebben tussendoor van kunnen de leerlingen in hun bronnen vinden al aangegeven om welke facetten het vooral gaat zoals de jaarlijkse autotest of de autokam we zetten nu nog even de cognitieve ervaringen pioen enkele voorbeelden volstaan hier er be op een rijtje en we geven een indruk van de so staan afspraken onder de fabrikanten over type ciale en historische zaken die bij autonamen aan namen die kunnen invloed hebben doordat mer de orde kunnen komen ken gedwongen worden in een benaming af te wijken van hun normale programma dit geldt cognitief vooral voor de driedelige cijfercombinat ies die de leerlingen hebben nogal wat cognitieve arbeid voor beschermde namen doorgaan zo moest verzet en dat zonder zich daarvan bewust te zijn mercedes die een cijfercombinatie ter aanduiding ze moeten op basis van gelijkenis en verschil in van de cilinderinhoud gebruikt de naam van een betekenis denotatie afwegen in welke categorie auto met 6834 cc vervalsen tot 450 se l 6 9 ze een autonaam zullen plaatsen daarbij hebben omdat ze met de consequente benoeming 700 te ze het verschijnsel hyponymie zelf geillustreerd veel zou lijken op de serie 7 van concurrent door aan de verschillende categorieen een aparte bmw een voorbeeld van het belang dat fabrikan naam te geven die de concrete autonamen omvat ten hechten aan exclusiviteit en herkenbaarheid bijvoorbeeld diernamen plaatsnamen ze heb van de autonaam beri stellingen of hypotheses opgesteld bijvoor er zijn ook merken die zich niet uitsluitend beeld in de klassificatie en die vervolgens ge bezighouden met auto s maar daarnaast ook an toetst ze hebben hun eigen associaties bij de dere spullen maken zoals mitsubishi met stereo naam moeten verduidelijken en die moeten ver apparatuur maken die verschil in de benoeming gelijken met de gevoelens van anderen connota van die produkten verder zijn er trusts tot stand tie daarbij teren ze de waarde van intuities gekomen door overname van vroegere merken naast en tegenover een corpus feiten in de feiten bijvoorbeeld british leyland en gm het gaan e n 16 komen van merken en het gaan en komen van economische beinvloeding is niet zo lang geleden ook gebleken in nederland bij de overname van daf door volvo voor sommige mensen is dat meegenomen die rijden niet meer in een dafje maar in een heuse volvo van hieruit kun je ver al ervaren der naar een maatschappij kritische houding toe hoe moeilijk het is om werken bijvoorbeeld met betrekking tot manipu anderstaligen latie in naamgeving en verkooptechniek econo behoorlijk onderwijs te geven mische machtsconcentraties de relatie tussen merk en prijs sommige lada s zijn vrijwel iden tiek met fiats maar tot de helft goedkoper we vastgelopen gaan daar niet op in dat is iets waarvan je teza in je goede bedoelingen men met je leerlingen moet uitmaken of je je dat ten doel wilt stellen b e hoe f te a a n gesprekken met anderen historisch ook het historisch besef kun je aan de hand van die dezelfde probleme n autonamen enigszins vormgeven je prikt een in hun kleuter of basis onderwijs aantal jaren van vroeger probeert daar materiaal tegenkomen voor te vinden bijvoorbeeld in overzichten van oude auto s en je vergelijkt je kunt dan consta dan ben je e r teren dat in de periode voor 1929 vooral cijfers die het vermogen aangeven als naam werden ge op zaterdag 25 oktober bruikt ook blijkt dan dat er gekke en lieflijke in de kargadoor autonaampjes voorkwamen als beb e puppchen oudegracht 36 utrecht of laubfrosch kikker die nu niet alleen verdwe nen maar zelfs onmogelijk zijn ook verwezen er dan geef je je op heel wat namen naar koetsen in die tijd voitu bij het von burea u rette coach phaeton je kan dus spreken van aansluiting van de autonaam bij de waarden en du perronlaan 60 1422 cs uithoorn normen uit die tijd een ander feit er komen doe het nu metee n heel weinig nieuwe auto s voor in de jaren tussen en zet erbij dat het om 25 10 gaat 1929 en 1945 een verbinding dus weer met sociaal economische verhoudingen eveneens kun je taalontwikkelingen laten zien de diachronie dus we zeiden dat er in het be gin ook namen van koetsen voorkwamen tegen woordig zijn dat geen typenamen meer maar worden ze nog wel gebruikt om de uitvoering van een auto aan te geven bijvoorbeeld toyota celica 1600 coupe vaardigheden toepassen omdat die op dat mo ment onmiddellijk nodig zijn bij een onderwerp besluit dat op zichzelf interessant genoeg is normaal functioneel heet dat wel ten brinke 1976 bon we denken dat het bovenstaande illustreert hoe set 1978 leidse werkgroep moedertaaldidactiek wetenschap en school kunnen samengaan daar 1980 belangrijk vinden we ook dat taalbeheer bij zijn dus wetenschappelijke resultaten noch sing en taalbeschouwing op een natuurlijke ma de vertaling daarvan het eerste doel hetzelfde nier hand in hand gaan we weten dat er al heel geldt voor de autonamen op zichzelf of het be wat leraren zijn die zo werken voor hen die het reiken van enigerlei vorm van volledigheid9 van nog niet zo zagen zitten is dit misschien een belang is een aanpak waarin de leerlingen zelf handreiking om het eens te proberen 17 noten lac u ne niet zel f ervaren h ier e n elders h e b ben we h et over fase n we bedo e t met veel dank aan j van linderen die met zijn colle len daar mee ec h ter niet d a t z e stap voor stap en uit ga s e van ber k el en b l overs d e au to t aal heef t sluitend na el k aar gerealiseerd kunnen wo rden d e beschouwd samen met hun lts leerlingen ui t de der verschillende fasen en de daaraan verbonden vaardig de k l assen van de a b c s t room en ito heden kunnen namelijk in el k aar overvloeien d e 2 w ie he t volledige schema wil doorlo pen moet re k e bronnen die de leerli n gen raadplegen bijvoorbeel d ning houden met een tijdsbesteding van zowat zes k unnen diensti g zij n zowel bi j het verzamele n van de we k en h ier en daar geven we wa t in k or t ingsmoge namen als bij het opzoeken van de betekenissen en l ij k heden voor wie er nie t zoveel t ijd aan kan o f wi l het analyse r en van de connotat i es besteden je ku nt ook voorui t lo pen o p ee n fase h et onder 3 deze fase kun je stra kk er structu reren bijvoorbeeld werp k om t g oed op gang met een beginhy po th ese door individuele leerlingen of subgroepjes alleen de of begi n vraag die de essentie inhoudt van een vraag namen van een mer k te laten zoe ken als waarom is een mus tan g wel een autonaam en 4 d at gaat niet altijd gemak k eli jk bi j ent ho usiaste leer een m u g niet li n gen ze brengen bergen materiaal mee niet allee n het is echter niet aan te b evelen da t de lessenree k s over de type n aam maar oo k over de andere delen onderbroken wordt door proefwerken toetsen of va van de autonaam vooral de merknaam en over na kanties de motivatie is dan goeddeels weg en je zal m en van auto onderdelen of eigenschappen zoals h elemaal o p nieuw m oe t en st arten cardanas kopp eling en vermogen a ls je veel tijd deze paragr aaf is wat zwaarwichtig ui t gevallen om hebt is dat niet zo erg er zitten andere woorden dat we willen aantonen voor wie daar nog behoefte schatlessen in dan de traditionele omdat je uitgaat aan heeft dat de leerlin gen o o k op deze man i er iets van het eigen materiaal van de leerlingen leren b ij de lts leerlingen is bijna alles wat we stel 5 d eze informatiewegen zullen wellicht tot teleurstel len ook uitgekomen bovendien zitten er verrassende ling leiden weinig garagehouders weten zelf wat een toetsmomenten in bijvoorbeeld voor een leestest naam betekent weinig bedrijven die aangeschreven leerlingen van de a stroom kunnen met moeite speci worden blijken de beleefdheid te heb b en om te ant fie ke infor m atie u it een tekst h alen oo k al bied t een woorden wie de leerlingen zoiets wil besparen kan v raag waarin b ron en p agina vermeld zijn cf noot 6 ze altijd n aar ons laten schrijven enig soelaas leerlingen van de c str oo m lukt da t veel 6 wij vinden dit een belangrijke want normale leererva beter ring m aar voor sommi ge leerlingen is ze dermate zelfs al vinden de leerlingen slechts de betekenis van fr u strerend dat een deel van hun belan g s te l lin g er 20 procent van de namen dan nog hebben ze de mo door verloren gaat d aarom is h e t vooral in d eze fase gel i jkheid om de system atiek in de au tonaamge v ing nodig d at er toc h resul t aat komt voorwaarde daar te achterhalen wil je van tevoren een idee krijgen bij is dat er voldoende bronnen aanwezig of bereik van de resultaten die je kunt bereiken dan verwijzen baar zijn waarin de leerlingen absoluut ze ker iets w e naar onze eigen voorlopige bevindingen die we in zullen vind e n van dele en het a u tojaarboek 1 97 3 drie artikeltjes op de achterpagina van nrc han to t en met 1979 leveren veel op als leerlingen door delsblad d d 1 9 februari 11 maarten 17 april 1 980 onder meer deze bronnen zien dat ze inderdaad iets h ebben besc h reven k unnen vinden dan nemen ze zelf nieu we initiatie ven j van linderen e van berkel en b lovers zie noot l iteratu ur 1 hebben bovendien na de eerste be te keniszoekron de van de leerlingen een gerichte vragenlijst ge b arnes d from co mm u nica tion to c urriculum har m aa kt waarbij ze per vraag een bruikbare bron ver mondswort h 1 97 6 meldden bijvoorbeeld batelaan p taalvaardigheidsonderwijs meer dan com waar k om t de naam fiat supermira fiori vandaan municatie onderwijs in l even de talen 325 augustu s 6 57 7 vlug f v an de r 1 977 leeszaalhal test 2 blz 38 b onset h n ormale functionaliteit als criterium voor je v eel h ul p k regen ze van tw ee medewer kers uit de onderwijs in moer 197 8 5 o pen bare bibliothee k die op deze m anier een deel brekelmans a e a taalonderwijs in de open school v a n he t enorm e aan t al boeken over au t o s de wer integratie vor m ing en o nderwijs k an zonder bestaande k ing van de catalogus en de organisa t ie van de biblio taalprogramma s in vorm ing 28 8 theek voor de leerlingen toe g an kelij k hebb e n ge b rin k e j ten the complete moth er ton gue curriculum maakt die medewerkers vonden dat trouwens ook groningen 197 6 v oor z ichzel f in teressant zo hadden ze no g nooit b rit t on j language and learn ing h arm ondswo rth 1 97 0 over auto s nagedacht v ertaa ld als de taal en h e t leren au la 504 a nt w er pen m et h ul p mi d delen als dez e k un je frustraties van d e h ubers g taalbeschouwing in moer 1979 4 leerlin gen voorkom en t och m ag je ze slech ts in leidse werkgroep moedertaaldidactiek moedertaaldidac tw eede ins t antie ge v en omdat de leerlinge n and ers tiek muiderberg 198 0 het leuke van een vondst en het vervelende van een 18
Auteurs:

Frank Jansen
Frank Jansen (*1952) studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Leiden en promoveerde daar op een studie van spreektaalconstructies. Na werkzaam te zijn geweest als lerarenopleider, docent taalkunde en dialectologie was hij tot zijn pension docent taalbeheersing aan de Universiteit Utrecht. Zijn onderzoek richt zich vooral op beleefdheidsverschijnselen in elektronische communicatie.