Bah, school! Hoera, school! Of een proeve van ervaringsleren.

bah school hoera school of een proeve van ervaringsleren ervaringsleren ervaringen opdoen en er uit leren zijn niet noodzakelijk met elkaar verbonden iedereen doet ervaringen op maar soms zijn aanwijzingen nodig om er uit te halen wat er uit te leren valt wie uit ervaringen wil leren moet open staan voor wat hij meemaakt kinderen doen dit vanzelf maar volwassenen sluiten zich vaak af ervaringsleren werkt met concrete gegevens uit de situatie van de persoon en gevoelens spelen hierbij een belangrijke rol ad erkamp omschrijft in ervaringsleren praktijkinforma tie voor vorming en onderwijs 1981 ervaringsleren als het verwerven van kennis attituden en vaardigheden over jezelf en je omgeving door eigen waarneming en deelna me in concrete situaties en door systematisch nadenken daarover onder begeleiding de begeleiding kan er in bestaan deze denkprocessen te stimuleren en informatie te verstrekken die direct aan knoopt bij de ervaringen van de lerenden het onderbouwen van ervaringen met theorie is niet zo nodig als de doel stellingen concreet zijn maar wel als het om inzicht in complexe samenhangen gaat ervaringsleren is een heel oude vorm van onderwijs inzon derheid de ambachten werden op die manier geleerd meer en meer is onderwijs synoniem geworden van het leren door informatieoverdracht hierdoor komt het steeds meer los van het dagelijkse leven en gaat steeds abstractere theo rieen over de werkelijkheid verkondigen geen wonder dus dat het onderwijs steeds minder aansluit bij de vragen en leerbehoeften van de leerlingen veel mensen herkennen zich niet meer in de aangereikte theorie en en kunnen er niets mee aanvangen vandaar dat ervaringsleren van belang is voor mensen met weinig schoolopleiding die moeilijk denken in abstracte begrippen of algemeenheden ervaringsleren is van belang bij concrete opvoedingsdoelen het aanleren van sociale vaardigheden persoonlijke groei verheldering van het eigen bestaan en de maatschappelijke situatie gaan het beste langs deze leerweg het gebeurt liefst in groep de deelnemers leren met en van elkaar ze luisteren naar elkaars ervaringen moedigen aan geven kritiek en steun er blijkt in onderwijskringen nogal wat reticentie om 11 met ervaringen van de leerlingen te gaan werken uitzonde ring hierop vormen misschien de stages waar de afwisseling van zelf ervaren en bespreken in de klas al op een aantal scholen met succes wordt toegepast toch hebben leerkrachten de neiging de ervaringen zo zakelijk mogelijk te behandelen en alle bespreken van gevoelens uit de weg te gaan dit betekent echter niet dat men de gevoelens doet verdwijnen ze gaan in tegendeel een ondergronds leven leiden en beinvloeden de leerlingen dan op een zogenaamd onverklaarbare wijze vaak wordt storend gedrag van leerlingen ongemotiveerd genoemd omdat de school op de onderliggende gevoelens niet wenst in te gaan aangevoerde redenen hiervoor gaan vaak in de richting van we kunnen er toch niets aan doen het is wel duide lijk dat leerkrachten niet alle problemen van de leerlingen kunnen oplossen maar dat wordt ook niet verlangd als je buurman weduwnaar is geworden kun je zijn vrouw niet weer levend maken maar toch helpt het hem als hij nu en dan eens mag komen praten het bespreekbaar maken van gevoelens maakt ze gemakkelijker te verwerken en stimuleert het nadenken om eigen oplossingen te vinden de relatie tussen de gesprekspartners wordt heel wat beter als men naar mekaar leert luisteren en dat is toch ook een niet te versmaden resultaat in het huidige onderwijs ervaringsleren in het beroepsonderwijs het vermoeden dat kinderen die vroeger aan 13 jaar uit de basisschool naar het bvj mochten dit jaar wel extra gefrustreerd zouden zijn nu ze naar het eerste obs b of te de aanpassingsklas moesten deed mij besluiten in zo n klas met de ervaringen van de kinderen te gaan werken ik verwachtte dus dat ze heel wat negatieve erva ringen uit de basisschool zouden te vertellen hebben en teleurgesteld zouden zijn omdat ze nog niet aan een beroep mochten beginnen maar de zaken draaiden wel wat anders uit dan voorzien eerste les ik bracht kretenkaartjes mee waaruit ieder er een mocht kiezen dat hij zij passend vond voor eigen ervaringen er was een enveloppe met positieve en een enveloppe met negatieve telkens meer dan er leerlingen in de klas zaten ze mochten hun kaartje op een lange bristolpapieren strook kleven en er aan toe voegen omdat of want eerste verrassing 7 positieve kreten en maar 4 negatieve werden gekozen 12 de stroken mochten aan het prikbord opgehangen worden dat er na 20 minuten zo uit zag i hate school omdat ik s morgens vroeg uit bed moet en s avans vroeg in 1 1k haat school lomdat ik niet graag naar school gra ondat ik niet graag leer en schrijven i schoolgaan is vaak saai iomdat ik lessen soms niet kan en dat vind ik niet plezierig hoor ik ga naar school omdat ik moet i want ik leer niet graag deze negatieve kreten werden door jongens gekozen dit is van de twee overige jongens 1 iii school i omdat ik me anders verveel en omdat ik onders niets bij leren kan 1 ik zit dolgraag in de klas omdat de meester of jufvrouw zeer lief zijn deze zijn van de meisjes 1 les krilgen is heerlijk i omdat ik het leuk vind les krijgen 1 keihard die lessen omdat sommige les plezant 1 i s morgens denk ik hoera ik mag naar school andat het leuk vind op de school 1 les volgen is mijn liefste bezigheid 1 omdat je wat kunt bij leren fa vind hier alles interessant 1wand ik wil er later een beroep van leren nu mocht ieder zijn strook hardop lezen en hierbij bleek dat sommigen het moeilijk hadden omdat de zin niet goed gebouwd was door het bekijken van ver konden ze die dan gemakkelijk verbeteren groeperen in negatieve en positieve zinnen leverde geen probleem op ik vroeg of iemand wat meer wilde vertellen over wat hij had opgeschreven ingrid wil als eerste ze komt graag naar school omdat ze een beroep wil leren dat naar later van nut zal zijn en daarvoor heb je de lessen op school nodig ik vraag of iemand aan ingrid een vraag wil stellen wat zou je graag willen worden verpleegster of verkoopster hierop komen de anderen spontaan met hun toekomstplannen ze willen kok en bakker worden twee meubelmakers een mechanicien een machinist of truckchauffer een naaister een kapster slechts een meisje weet nog niet wat ze wil worden en 13 dit aanvaarden we ook dat kan ook er zijn veel interes sante beroepen en je zult nog wel iets vinden wat je wilt warden ook de rest van de klas krijgt een blijk van goedkeuring ik vind het fijn dat jullie daar al zo over nagedacht hebben het verhaal van philippe ik vind de school goed als ge later gaat werken en ge weet van niets ge kunt niet lezen of schrijven dat gaat niet maar als ge nu goed werkt als ik geen werk vind mag ik mijn varier mee helpen hij werkt bij de post we hebben tot nu toe vooral positieve geluiden gehoord zijn er oak tegengestelde meningen nico zou wel willen maar aarzelt wat je hebt recht op je mening nico t is niet omdat ieder een hier zo hard wil studeren dat jij het recht niet hebt je mening te uiten hij vindt de school slecht omdat hij graag naar de tv kijkt en wegens de school vroeg naar bed wordt gestuurd anderzijds vindt hij ook iets goeds aan school ik vind school ook slecht omdat er leraars zijn die ons uitmaken uitschelden mevrouw d zegt dat wij een bende beren zijn er zijn er die met de voeten van de juffrouw of meester spelen en dan krijgen wij ook onder ons voeten de jongen die bakker wil warden vertelt technisch teke nen kan ik niet goed de leraar zegt als ge zo goed brood zult bakken als technisch tekenen zal ik van u geen brood moeten hebben t zal zeker ook allemaal vierkant brood zijn de klasgenoten menen dat technisch tekenen toch niets met brood te maken heeft maar eigenlijk voelen ze aan dat de leraar aan iets geraakt heeft waar hij geen recht op had de toekomstdroom van hun makker hier ontstaat een soort solidariteit onder de verdrukten onbegrip vernedering en bespotting van de kant van de leerkrachten doen interne tegenstellingen vaak vergeten ik wil nu toch ook weten of er geen vroegere schoolervarin gen kunnen verteld warden en dit levert het enige verhaal over de lagere school op van de hele lessenreeks ik was altijd slordig en de meester goat mijn boekentas uit ik was daar triestig om kwaad en triestig zijn ongeveer de enige etiketten die ze op een hele gamma van gevoelens kunnen kleven deze jongen voelde zich eigenlijk het meest van al verne derd omdat zijn tas werd uitgekeerd voor alle medeleer lingen hij meent wel dat de straf geholpen heeft maar dat de meester andere middelen had moeten gebruiken voor het belt wordt afgesproken dat diegenen die daar iets voor voelen thuis een vrije tekst mogen schrijven of een tekening maken over een schoolervaring 14 de tweede les alleen ingrid blijkt een tekst te hebben geschreven en nico heeft een tekening gemaakt ik opper dat diegenen die thuis niets hebben gemaakt het nu maar moeten doen maar voor dat we daar aan toe komen zullen ze eerst nog een aantal verhalen mondeling kwijt moeten het brandt op hun tong vinden ze het belangrijk om negatieve ervaringen te kunnen bespreken ja menen ze als er nog iemand is die zo denkt dan kan die u een beetje helpen bedoelen ze dat men samen sterker staat inderdaad maar sommigen zijn bang dat ge t gaat voortvertellen aan de leraars zelf menen ze niet dat er met leraars te praten valt kan men iets onprettigs niet zeggen op een wijze die aanvaard baar is dit gaat duidelijk nog boven hun petje kunnen ze dan inzien waarom leraars vinden dat ze lastig of onbeleefd zijn maar een nieuw verhaal snoert mij de mond het wordt heel moeilijk de zaak van collega s te bepleiten die zelf duidelijk het slechte voorbeeld geven we hadden zwemweek en we moesten dus twee keer zwemmen in die week en we moesten buiten en de juffrouw stond aan de kant he en natuurlijk was ze wat nat he en ze riep mij uit t water en zei ge moogt u gaan kleden en ik riep waarom ge moet uw manieren houden ge zijt een onbeschofterik ik antwoordde daar niet op en ging mij gaan kleden he maar ze stonden daar allemaal aan de kabinekes en ze wilden niet meer mee zwemmen omdat ik er uit moest mijn vraag maar had je dat toch niet een beetje expres gedaan van dat spatten ja de eerste keer niet maar de tweede keer wel en we moesten op onze rug zwemmen en ze kan het zelf niet ik echt waar denk je dat ik denk dat een turnjuffrouw goed moet kunnen zwemmen maar ze zou moeten mee zwemmen ik leg uit dat ze dan 20 u in t water zou moeten zijntijdens de zwemweek maar de leerlingen menen dat ze dan toch een op de drie uur mee in t water zou moeten gaan een jongen maar onze meester loopt wel rond in zijn badpak en hij heeft zo n hemdje aan zo n wit maar hij zwemt niet mee ik wijs er op dat er de vorige les zo veel positieve kreten aan t bord hebben gehangen zodat ik nu toch ook mooie verhalen verwachtte van hoe goed het op school wel is maar daar weten ze geen uitleg voor ze gaan nu schrijven iedereen krijgt een groot blad en een klein kaartje voor de moeilijke woorden die zal ik dan voorschrijven ze weten echter niet altijd wanneer ze een woord niet kunnen schrijven en vaak gaan ze zo op in wat ze aan het doen zijn dat ze aan spelling niet meer denken behoefte aan expressie is er in ieder geval het lijkt wel of die kinderen zelden de kans krijgen zich 15 vrij te uiten er komen prachtige teksten uit als iedereen klaar is mogen diegenen die willen hun tekst aan de anderen voorlezen ik besluit voor de volgende les een aantal ideeen die op aanvaardbare wijze geformuleerd zijn te groeperen om hiermee een nieuwjaarsbrief voor hun leraars te laten maken dat zou dan een soort collectieve actie kunnen zijn wij beloven ons best te doen maar we hopen dat u ons goed wilt behandelen in 1984 de derde les bracht ik volgende tekst op stencil mee de volgende ideeen heb ik gehaald uit wat jullie al ge schreven en gezegd hebben wij vinden het niet plezierig als wij de lessen niet kunnen frank lessen die we niet verstaan zijn saai frank wij willen goed behandeld worden en niet zoveel straf krijgen heinz sommige leraars kunnen niet tegen de aanpassingsklas nico ze zijn al kwaad als wij in de klas komen andy wij maken het de leraars soms wat lastig maar de lessen zijn ook moeilijk ira een leraar die zijn lessen trager geeft verstaan wij beter andy sommige leraars zijn goede mensen en kunnen goed met ons omgaan philippe en frank als leraars en leraressen lief zijn zitten wij graag in de klas heinz wij kunnen het beste leren als leraars vriendelijk zijn voor ons heinz een paar komen niet graag naar school omdat ze niet goed kunnen leren en schrijven maar anderen vinden het p ier interessant omdat ze er later een beroep willen mee leren ingrid dat willen wij worden machinist of truckchauffeur kok bakker verkoopster schrijnwerker meubelmaker mechani cien naaister verpleegster wij zijn niet altijd beleefd maar sommige leraars durven ook wel wat te veel tegen de kinderen zeggen frank en ira hiermee probeerde ik het idee van de nieuwjaarsbrief te lanceren dit lukte helemaal niet ze deden wel mee omdat ik het vroeg maar het idee lag ver van hun af vooreerst leken ze wel vervreemd van hun eigen uitspraken nu die netjes gedrukt uit de context gerukt op stencil stonden bovendien bleek duidelijk dat zij voor een collectieve actie nog niet rijp waren de visie van solidariteit van deze dertienjarigen is samen in een hoekje staan uithuilen of hoogstens onder gronds verzetplegen ik heb dan mijn doelstellingen maar verlaten en het taal geheel afgesloten met een luisteroefening bij het hoofdstuk een deftige meneer uit op je kop in de prullebak 16 van guus kuijer die een uitzonderlijke meester ten tonele voert en een zwakke leerling die geheimschrift schrijft maar half bevredigd omdat ik had moeten terugkrabbelen lets wijzer ook nu ik uit ervaring geleerd had dat je kinderen niet verder moet trachten duwen dan ze zelf willen gaan en dat er van waardenverduidelijking persoonlijk heidsvorming en andere attitudinele doelstellingen op een dergelijke korte tijdspanne niets kan verwacht worden ook was ik ook wat dichter bij die kinderen gekomen die duidelijk behoefte hadden aan een gehoor dat mag luisteren en zijn mening geven maar niet mag veroordelen marlene germis abrahamstraat 6 9000 gent l a adv it 1 1 ryd piervrtmli t a iaa l vvvil erf11 7 c112 121 in i7 4 411 a le ar ktei4 1 a7 01a aap sl j r14 ard 1 en q44 rsta n oed 1 a v jla r n aktta l pruot 42na a z 1 22a7 clij ats1 illa clfu 1k wli w o rzia verreg5ter cf wo4a ve4 2 e 6a ivt ezay zamit da c 4 0r sia vv vito 4401 17