Balans van het taalonderwijs

versla g d e eerste dag was gewij d aan de p rese nt atie van het ma teriaal het b egon goed met een zeer aar dig verhaal van staatssecretaris wallage hij be gon als volgt ik houd van p eilingen vandaag pauline bulthuis mee r dan g isteren da t was 21 maart de dag van de ver kiezingen hij gaf vervolgen s aan waar balans van het taalonderwij s om h ij p eilingen belangrijk vindt onder mee r als wapen tegen borrelpraat hij vertelde huive r i ngen te voele n bij een co mputervolgsysteem van elke basissch oolleerl in g en er waarschijn op 22 en 23 maart werde n d e resultaten van de lijk toch toe over te gaa n ui t zorg voor d e s lech perio d ieke peil ing onderwijsniveau ppon in te l eerling hij zei blij te zijn me t dit zeer ge amersfoort gepresenteerd op d e confere ntie nuanceerde onderzoek en hoopte dat het ook zo b al ans van h e t taalond er wijs aan het eind e van genuanceerd in de pers zou komen zijn verhaal de basisschoo l toen ik van de conferentie eindigde met ik moet nog wat oud zeer kwijt thuiskwam be keek mijn zoon tje he t materiaal de cito toets aan het einde van de basisschool en zei verb aasd wa t zien d ie sp ullen er cito was be d oeld als een peiling va n het niveau van achtig uit het bleek een compliment de vra de sch ole n en niet als een lee rlingense lec tiemid gen vond hij leuk en de lay out was plezierig del h et is b elangrijk o m oo k b ij deze pe iling in hij had gelijk het was cito mater iaal het ci te schatten wat de onbedoelde effecten kunnen to is in opdracht van het ministerie van onder zijn en d aar re kening mee te houden wijs en wetenschappen in 1986 begonnen met daarna volgden enkele inleiders zij gingen perio d ieke peili ngen naar het niveau van h et in o p me tho diek en resul taten doo r middel van basisond erw ijs sin d s i 99o is de o pdrach t uit sheets vol cij fers grafieken en cijfers tegen de gebreid naar het speciaal onderwijs tij d dat ik in mijn conferentiemap had gevon de b edoe l ing is dat i n vijf jaar tijd p ei lin gen den wat i k niet ko n lezen was mij n inte resse op word en geho ud en o p alle l eer en vormin g sge een hee l l aag p itje ge k omen ik had bovendien bieden die staan genoemd in de wet o p h et b a graag iets gehoord over uitgangspu nten en siso nderwij s voor r ekenen wis kunde e n ne keuzen waarom bij voo rbeel d geen fictionele de rlandse taal worden d e p eilingen h alverwege tek st e n h oe maa k je een test valide g r aag had en aan het einde va n de basissch ool uitgevoer d ik exemp larisch h et p roces van o ntstaa n verbe de andere leergebieden worden alleen aan het terin g en uitein delij ke vormgeving van een einde van de basisschool gepeild de peilingen testonderdeel gez i en m et uitleg en gelegenheid word en uitgevoerd mid dels representatieve tot vragen s teekproeven van leerl ingen en schol en n a vijf n a he t eten ben ik naar hu is gegaan d aar heb jaar hebben de onderzoekers een ronde vol ik het materiaal uit d e conferentiema p op mijn tooi d en ku nnen de p eilin gen opnieuw pl aats gemak bestudeerd er is een verkort verslag van vin d en e n dan is ver gelij king van het peil pas h et onderzoek dat aan alle basissch olen is ge echt mogelij k s tu ur d d at is handi g voor wie een aa rd ige sa menvatting wil ik den k overigens dat de men de conferentie h ad a ls d oel b elangh eb benden sen van de basisschool er goed aan zou den doen en g einteresseerd en i n moed er t aal ond e rwij s om kennis te nemen van de onverkorte uitgave onderwijzers schoolbegeleiders opleiders en m aar het aard igste vond ik de voorbeel d enmap anderen bekend te ma ken met het on d erzoeks o p p 59 s taat een ech t aar dige toets voor l uis materiaal en een discussie te voeren over doe ter en schrijfonderwijs een leerl ing moet een len inhouden e n consequenties van h et onder telefonisc he b oo d schap voor d e directeur aan zoek gesteun d door stellingen en inle idingen nemen van dr ie co mmentato ren die h et m a t eriaal in e en van d e d eelnemers aan de confe ren tie ee n eerd er s ta d ium h adden bestu deerd d eze merk te o p me nig meth o densch rijver zou ee n co mmentatoren waren rudy b eernin k slo voor b eeld ku nnen nemen aan h e t cito mate pe ter dekkers d oms tad akademie u trecht riaal voor levensec hte t aal sit uaties die metho frate r caesar mommers xu nijmegen d enschrijver moet dan niet het verh aal leze n 114 moer 1990 3 naa r aanleid in g waarvan ee n leerli ng een rugzak op me rk i ng da t je er bijna een m eth o de op zou met woord en moet beschrijve n wat veel e ffec kunnen baseren rudy beernink zag in de pei tiever m et een foto had ge kund of je moet e r l ing een aa rd ige kans voo r impl ementatie van een zinvolle co ntex t b ij geve n een procesgerichte schrijfdidactie k door de w ijze waarop de o pdrachte n om ee n produkt d e tweede dag k wame n de comment atoren aan vragen groeit de behoefte bij leerkrachten a an het woord het werd een zeer boeiende bijeen een daarb ij passende d i d actiek komst elk e comme ntator hield aan de hand van stellingen een inlei ding waarna een discussie de volgende stelling werd onder de kundige mog e lijk was met de deelne mer s d it geb e urde leiding van linde van den b osch van de project in d rie parallel sessies he laas komen daar geen groep uitvoerig bes proken d e take n van d e officiele versl agen van waarom weet i k niet ik peil ing naar het n iveau van he t t aal on d erwijs heb de sessie van rudy beernink gevolgd hebben bet rekking o p fu nctionele alledaa gse we bespraken een aan ta l stellin gen de eerste vaardigheden het aanbod zal zich op de peilin was antwoorde n o p toet svragen zijn n ie t altijd gen gaan rich ten daa rd oor wo rdt een b ep erkte alleen maar goed of fout b ij de beoord el ing visie o p taalo nde r wijs bevord erd d it is een van an t woo rd en o p toetsvragen dien t d aarom punt dat ook de von scherp in de gaten moet reke ning te worden gehouden met m otiverin houden gen van antwoo rd e n van kinderen b eernink gaf aan dat deze stelling vooral in de klassesi d oor kor te mon del inge samenvattin gen van tuatie geldt ie d ereen was het erover eens dat bij alle sessies kregen de d eelnemer s een idee va n een rro rr toets een motivering niet mogelij k is wat er in de andere groepen aan de orde was dus een item als gewees t de volgende stellingen wil i k de lezer niet onth o ude n huilde harder als moet het woordje als vervangen worden door n ieuw onderwijsb elei d kan p as gefun d eerd op dan pront p eilingen geb aseerd worden w anneer er a ja b nee grondig onderzoek gedaan is naar alle o nder wijs en leermiddelen die de leraren in de prak zou er niet i n thuis horen want we lk e t aalkun tijk gebru ik en en de wijze waarop ze die ge d ige is hier autoriteit en waarom bruiken zo n onderzoe k moe t voor ee n tweed e pei ling naar taalvaard ig heid zijn verricht pe de tweed e stelling was het gebruik van ver ter dekkers schillende me thoden bl ij kt in de resultaten va n lee rli ngen nie t zic htb aar te zijn i n pl aats van wete n sc happ elijke on d erzoekers en beleid sma steeds weer nieuwe en liefst ook verschillende kers hebb en stee ds de neig ing de afhankelijk midd elen te o ntwikk elen moeten verzorgings hei d van de taa lvaardigh eid van het zinvel d va n instellingen meer aand acht bes te den aan he t de k inderen t e negeren ten onrec hte beha nde ontwikkelen van het didactisch vakmanschap del en ze taa lvaardigheid al sof het bijvoorbeeld van leerkrachten d it is iets o m in de gaten te rek envaa rdig h ei d betreft d it lei dt tot o nge h oude n nogal wat mensen in onze g roep wil wenste vereenvou digi ng e n en dus tot verkee rd e den d e basisschool vooral als uitvoerder va n maatregelen peter d ekk ers door anderen bedacht materiaal zien in de dis cu ssie ste lde iemand ee n soort io w o voor taal het gegeven dat de verschillen tussen de ge voor een instituut dat voor taalonderwijs de wicht sgroe pen niet significant zijn voo r t ech zelfd e uitstraling zou hebben a l s dit vermaarde nisch l ezen maa r wel voor begrijpend lezen e n h elaas op geheven i nst it uut van de wiskunde luisteren en het gebruik van informatiebron me nsen h ij vond veel b ijval wi e b egint nen is een aanwijzin g d at de achters tand van o verigens was in deze groe p veel waarde ring kansarme kinderen in s ter kere mate li gt op he t voo r h et r rorr ma teriaal gep rezen werde n d e vlak van conceptuele kennis dan van de lees op en relat ie met de werkelij kh ei d en de duide tec hniek h et ond er wij s d ient daar uit con lijkh ei d van de opdrachten ook h ier kwam d e sequent ies te tre kken caesar mommer s 1990 3 moer 115 h et g egeven d a t bij d eze peili ng van d e lees rechter figuur zoals de deelnemers het wenselijk vaardigheid alleen zakelijke en geen verhalen achten kijkt u ook eens naar de uren spelling de teksten zijn gebruikt kan worden gezien d e ki nderen blijken hie r h ele maal nie t zovee l als een symptoom dat dergelijke peilingen moeite mee te hebb en wel met grammat ic a on ongemer kt ee n ver sc hr al end e invloe d kun nen da nks alle er aan b estede tij d moet dit o p schui hebben op het vormingsaanbod de doelstel ven en geld t dit ook voo r sommige vormen lingen di e door het leeso nde rwijs behoren te van begrijpend lezen wo rd e n nagest reefd zijn niet alleen cognitief maar ook affectief van aard waardenorientaties ik heb veel aan de conferentie gehad opvallend komen n iet loute r en alleen la ngs cognitieve vond ik de kun de van de sc hoolbegeleiders die weg to t sta nd b estaat de bijb el nie t voor een ik on t moette zij n zij onze toekoms tige ver groot gedeelte uit verhalen caesar mom nieuwers ik b en meteen het materiaal van ru mers dy beerni nk over schrijven o pnieuw gaa n be studeren iets voor een vo n conferentie het sl ot van de d ag besto nd u it ee n lezi ng van ik ha d he t m eer men se n uit h et veld gegund p n appelh of van de arbo waard o m in zijn e rbij te zijn want ik d enk dat het toc h anders is geheel af te drukken een knap staaltje was de als je de r esult a ten in d e wand el gange n met al presentatie van het staande de conferentie ge ler lei m e nsen b es preek t dan wanneer je alleen houden deelnemersonderzoek naar hun voor de verslagen leest ik ben benieuwd naar het ef keur voor invulling van de uren t aalond er wijs fect van d e onderzoe ken d it ver slag geeft mijn als zij hu n z in zouden krijgen zou da t een in impressies weer h op el ijk besteedt moer een houdelijk e aardversc h uiving betekenen de ec ht artik el aan deze p eiling linker figuur geeft de bestaande situ atie e n de dra naltulacprasie 13 draznalnalacpressic zo schrijven van furie 5 hoofdvaardigheden29 proza poezie 4 hoofdvaardigheden 48 begrijpend lezen z3 spel 4 zakelijk lezen 6 spreken 6 luisteren 4 deelvaardighedrn58 deelvaardigheden32 spelling iccstekeiu ai taalbeschouwing 15 technisch lezen z z ontleden nqo links de verdeling van tijd over de vaardigheden n u de perce n tages zijn berekend op basis van de zeven uur per week die aan taalonderwijs wordt besteed rechts de verdeling van tijd over de vaardigheden zoals de bezoeke rs van de conferentie het wenselijk ac h te n ii o moer 1990 3