Begeleiding van bevrijden basisonderwijs – met verwijzingen naar Nederlands, vooral in taalgebruikssituaties

harm knijpstr a begeleiding van onderwijs bevrijdend basisonderwijs met verwijzingen naar nederlands begeleiding vooral in taalgebruikssituaties niet alleen onderwijsgevenden hebben zich de afgelopen jaren uitgesloofd om straks iets van de basisschool te kunnen verwezenlijken ook de begeleiders leverden hun bij dragen beide groepen werden heen en weer geslingerd tussen de formele eisen van de wet en de eigen onderwijsvernieuwingsweg in dit artikel maakt haam knijpstra onderwijsbegeleider bij het advies en begelei dings centrum in amsterdam zich los van die formele basisschoo aan de hand van voorbeelden uit zijn praktijk maakt hij duidelijk dat het werk van de onderwijsbegelei der allereerst aan een eis moet voldoen bevrijding van kindere n voo ra f in dit a rt ikel wil ik ingaan op enkele consequen ties als men the middle of the road verlaat soms in de wat lange titel begeleiding van bevrijdend kan ik slechts discussies aanstippen of moet ik basisonderwijs enzovoort zitten enkele stevige verwijzen naar andere publikaties discussies verscholen ik wil dan ook met dit arti ik zal me hier afzetten tegen een veel voorko kel in de eerste plaats noodzakelijk te voeren dis mende vorm van begeleiding en daa rt egenover cussies stimuleren ik ga er daarbij vanuit dat als mijn eigen visie op begeleiding plaatsen vervol je gens geef ik de meest voorkomende reacties van begeleiding opvat als innovatie scholen daarop aan tenslott e geef ik aan wat nederlands opvat als een in een thematisch ka scholen volgens mij van begeleiding dienen te der te verwerven vitale vaardigheid volgens kunnen verwachten mij de tot nog toe beste vertaling van freinet s ik verwacht de hierboven aangegeven stevige dis technique de vie cussie basisonderwijs pas die naam gunt als de ver worvenheden van het kleuteronderwijs in het begeleiding en d e vragen van de schole n hele onderwijs voor 4 tot 12 jarigen een cen trale plaats innemen een moer lezer es gaat er wellicht vanuit dat het onderwijs voor alle betrokkenen weer interessant vanzelfsprekend is dat een onderwijsbegeleider en spannend wordt op z n minst pogingen zal ondernemen om te be 94 geleiden schoolteams te ondersteunen bij het rea begeleiding die probleemgericht i s liseren van thematisch onderwijs welnu dit zou vanzelfsprekend dienen te zijn maar veel te tegenover een begeleiding die blijft staan bij de veel begeleiders werpen zich op landelijke geuite vraag stel ik graag de probleemgerichte be trends ideologisch meent men dat te kunnen geleiding dat betekent dat de vraag geplaatst rechtvaardigen door te pretenderen dat men over moet worden in het grotere geheel van het hele een begeleidingsmodel beschikt dat men schoolteam en tegelijkertijd in het wijdere bepa schoolvolgend noemt lende verband van de maatschappelijke situatie de facto komt dat neer op het vrij serviel volgen dat moge arrogant klinken maar wie kan ont van ministeriele decreten en het wegwijs maken kennen dat dit in feite de manier is waarop men van onderwijsgevenden daarin hoog in het vaan de vraag het meest serieus neemt del staan begrippen als procesbegeleiding bij de in de amsterdamse situatie betekent dit dat men ontwikkeling van het basisonderwijs omdat men gezien de toenemende problematiek zeker niet met de inhoud niet uit de voeten kan durft meer om de ervaringen van het innovatieproject waarbij als hot issues het schoolwerkplan en de amsterdam heen kan meer specifiek voor dit ar computer in het onderwijs worden aangemerkt tikel dat men de ervaringen met thematisch cur j accus e sorisch onderwijs daarin niet straffeloos links kan ik wil hier dan ook begeleiders en opleiders aan laten liggen klagen die uit angst voor disharmonie uit onwe deze wijze van probleembewust maken het pro tendheid te kwader trouw of uit laksheid het be blematiseren van de hulpvraag wordt in onder staan ontkennen van vele thematisch werkenden wijsland zeer verdeeld ontvangen of men ont of deze enthousiaste groep afdoen met bestem moet een overvloed van weerstanden o f men is pelen als verdwaasden romantici welzijnsgerich blij dat het hoge woord er eindelijk eens uit is ten sic of monomane fanate onderwijsvakidio tussen deze extremen treft men natuurlijk een ten heel continuum van gemengde gevoelens aan als je weet dat wanneer je begrippen als mondig waarin alle elementen van een haat liefde verhou heid weerbaarheid en leeilingenzelfbestuur se ding zijn terug te vinden rieus neemt er in het onderwijs ruimte geschapen daarbij zal men alleen een goed samenwerkings dient te worden voor uiting van en communicatie verband weten te realiseren als er behalve het tussen leerlingen ruimte om initiatieven te kun problematiseren ook zicht geboden wordt op nen ontplooien ruimte voor zelforganisatie handelingsalternatieven enerzijds houdt dat in wanneer breekt de dag nu eens aan dat overdui het bieden van een perspectief voor oplossingen delijk wordt dat het hier niet gaat om een verba en anderzijds het bij de hand hebben van een eer le koke tt erie met grote woorden maar om leven ste in deze onderwijssituatie te behappen brok de onderwijswerkelijkheden op massa s scholen verbeteringssuggestie decennia oude inzichten doortrekken het regulie bijvoorbeeld het bewust maken van het feit dat re onderwijs nog zo weinig dat kinderen met een methode weliswaar aangeeft dat het bon ton handicaps worden opgescheept in plaats van te is als men af en toe een kringgesprek voe rt maar worden toegerust met vitale vaardigheden dat dit nog niet wil zeggen dat men de intentie bij zo n stevige uitspraak hoo rt een stevige onder heeft de kinderen aan het woord te laten het sti bouwing celestin freinet schreef bijvoorbeeld mulee rt niet het besef dat het meest ambachtelij het is tegenwoordig erg in de mode om een stu ke aspect van het onderwijsgevende zijn is het die te maken van dyslexie terwijl dat de meest elk jaar opnieuw met de kinderen verwonderd ra normale consequentie is van de enorme kloof die ken over de wereld waarin wij leven daar vragen er van begin af aan bestaat tussen schrijf en lees over stellen antwoorden zoeken en met verve techniek en het leven freinet wijst bovendien vertellen wat je nu weer ontdekt hebt op de psychische problemen die het gevolg kun zonder deze vervlechting met het leven zoals dat nen zijn van deze dissociatie tussen technische elke dag geleefd wordt verwordt het kringge vaardigheden en de kinder cultuur hij en zijn sprek tot een sleur en zeurgesprek een bron van creatieve navolgers lever d en vele bewijzen dat ve rv eling waarin iedere leerling consequentieloos men natuurlij ker kan leven en leren en dat het eieren kan leggen omdat desinteresse in elkaars onderwijs altijd beter kan zijn dan het is inbreng aangeleerd is een onderwijsbegeleider 95 dient wegen aan te geven voor het ont w ikkelen werkelijkheid nu e n later verankerd kan raken van het middel kringgesprek tot een instrument als de school daa rtoe toerust voor zeggenschap co mm itm e nt schol e n ee n t ea m van gelovige n begeleiding van nederlands in basisonderwij s als je als onderwijsbegeleider of als onderwijsbe het bevreemdt mij altijd als begeleiders beweren geleidingsdienst je niet zonder meer schoolvol onderwijsprobleemsituaties zonder voorkeuren gend opstelt u vraagt wij draaien dan betekent en overtuigingen te kunnen bezien dat dat de gegeven antwoorden op de gestelde zeker in de grootsteedse situaties dient men zo vragen de toets aan de criteria ervaringsleven the langzamerhand voldoende zicht te hebben op matisch onderwijs waarbij spelling en grammati welke onderwijssituaties bewezen meer vruchten ca slechts als ondersteunend ergo secundair be af te werpen de keuze voor het werken in hoe schouwd worden dienen te kunnen doorstaan 4 ken en groepen als de luisterhoek de boeken commitmentscholen noem ik die teams waarin hoek de stelhoek de wereldspelhoek de opzoek men onverdeeld ove rtuigd is dat de genoemde hoek en het feit dat er in alle hoeken en groepen principes niet alleen zorgen voor leuker en afwis voortdurend overlegd gediscussieerd en gekletst selender onderwijssituaties maar eerst en vooral wordt en dat een en ander vooraf gegaan wordt dat het onderwijs op deze manier relevanter dat door een themagesprek en gevolgd wordt door is functioneler hechter verweven met is in de een verslagkring is niet arbitrair werkelijkheid van alledag van de kinderen moer lezers zal ik er nauwelijks van hoeven te zo n team van gelovigen is in onderwijsland een overtuigen dat zo een inzichtelijk gestructureerde relatief zeldzaam verschijnsel in onderwijsbege dag gerealiseerd wordt waarin taal de hele dag leidingsland is het als fenomeen nog zeldzamer door als zinvol instrument gehanteerd wordt bij dat is vrij eenvoudig te verklaren omdat derge de genoemde hoeken ligt het accent weliswaar lijke teams vaak een duidelijke keus maken voor wat nadrukkelijker op taal maar kinderen zullen e e n der traditionele vernieuwingsbewegingen bij niet het gevoel krijgen met het vak taal bezig te voorbeeld freinet jenaplan montessori zijn als zo n keus eenmaal gemaakt is dan ziet men primair gaat het om taal als instrument voor ex niet zelden het groeien van achterdocht ten aan pressie interactie en communicatie de hele dag zien van begeleiding dat is ook niet verbazing wordt er geschreven gelezen gesproken en ge wekkend omdat ook van de onderwijsbegeleiders luisterd omdat je iets te zeggen hebt en of iets te een verontrustende en beschamende minoriteit weten wilt komen taal blijkt dan een vitale vaar zich optimaal inzet voor de bevrijding van digheid voor het verkrijgen van greep op de wer kinderen op deze plaats voor relevanter dat wil kelijkheid een functioneel instrument bij het zeggen functioneler taalbeheersingsonderwijs vergelijken van ervaringen het elkaar kritisch be er zijn dan van die bewegingen slechts enkele uit vragen en op grond daarvan onderzoeksvragen zonderingen waarin men elkaar onderling vol stellen voor het gericht kunnen verzamelen van doende f lexibel in beweging weet te houden en relevante informatie alle belangrijke taalbeheer daarin in recente ontwikkelingen weet te inte singsdoelen komen op de bedoelde relevante greren in plaats van de primair conse rv erende functionele manier aan bod als men thematisch werking die men het meest kan constateren onderwijs realiseert het doel inzicht in en greep scholen die als team een keus maakten voor een op de werkelijkheid krijgt zo het best z n weer beweging op een flexibele integrerende manier spiegeling in het onderwijs zelf de duidelijke or profiteren over het algemeen het sterkst van be ganisatie biedt de kinderen de gelegenheid steeds geleiding omdat men de meest indringende vra meer zelf initiatieven te nemen steeds meer gen van inhoudelijke en organisatorische aard ruimte te nemen voor zelforganisatie dat is dus stelt echte zeggenschap op school dat is waar achter zo kan men bijvoorbeeld hulpvragen stellen bij gestelde kinderen het minst bedreven in zijn 3 het krijgen van zicht op hetgeen de noodzaak van thematisch cursorisch het terugdringen van de eigen overdrachtsrol onderwijs nog indringender maakt een vitale tijdens gesprekssituatie s vaardigheid die alleen dan durend in de eigen het eeuwige wantrouwen in de zelfstandighei d 96 en nieuwsgierigheid van de leerlingen als zij op worden volstaan met een verwijzing naar een van onderzoek gaa n de eerstvolgende activiteitenplannen dat zij hun het perfecter leren beheersen van het profes energie niet in agressie stoppen maar in het sioneel methodisch handelen hetgeen de basis voortgaan op de eenmaal ingeslagen weg is voor het schijnbaar hectische onderwijsge ook bij het activiteitenplan hoeft men het stok beuren als men kinderen veel vrijheid geeft kenbos niet aan te spreken als men tijdig een zo kan men bijvoorbeeld pas verantwoord kinde procedure vindt waarin enerzijds garanties zijn ren leren lezen aan de hand van eigen dat wil voor het consolideren en verbreden van vernieu zeggen relevante woorden als men bedreven is in wingsgezindheid en tegelijkertijd hoe rudimen het op de klassieke manier kinderen over de lees tair ook de gemeenschappelijke tevredenheid drempel te stuwen met de officieel gevolgde methode boven tafel in grote lijnen vindt men hier de meeste overeen weet te krijgen conditio sine qua non hierbij is komsten met scholen die zich niet bij een tradi dat de onzekerheidsgevoelens van alle teamleden tionele vernieuwingsrichting aansloten maar wel niet al te zeer op de proef worden gesteld de meest relevante principes daaraan nauw ver in mijn optiek kan menig schoolteam daarbij on want hoog als leitmotiv in het vaandel hebben derwijsbegeleiding voorlopig nog niet missen geschreven daarbij zal vooral duidelijk moeten worden dat de legitimatievraag niet in de eerste plaats dient het verdeelde tea m terecht te komen bij de incidentele gebruikers maar bij de verslaafden vooral ook dat de laat het verdeelde team is wellicht het meest voork o sten dankbaar gebruik kunnen maken van het mende onderwijsfenomeen dat je in de begelei vakmanschap meesterschap van de eersten dit ding tegenkomt de helft van de teamleden kan impliceert in feite tegelijkertijd de ontmaskering bijvoorbeeld werken met vrije teksten en deze als van de vruchteloze discussies over ordeloosheid basis gebruiken voor taalbeschouwingsactiviteiten en welzijnsgerichtheid en allerlei verwerkingsactiviteiten op basis van foutenanalyses kan in die gevallen gebruik wor het dolend individ u den gemaakt van de in het team in principe ge volgde methode de andere helft van de team l e in veel schoolteams treft men eenlingen aan die den maakt er daarentegen overwegend of zelfs in gebruik makend van de smalle marges van het tegraal gebruik van incidenteel voegt men een in klasse eilandjes syndroom hun eigen eenzame de methode niet of weinig voorkomende activi vernieuwingsweg gaan teit toe ik spreek van dolende individuen niet omdat als sommigen zo de oude beproefde wegen be hun vernieuwingsperspectief irreeel zou zijn wandelen en anderen de keus maken voor het sommigen werden bijvoorbeeld enthousiast op zoekende experimenterende smalle pad dan een freinet stagedag maar vanwege hun don hoefde dit tot voor ko rt niet eens te leiden tot quitcho tt e positie in hun team een schisma of een conflict nu is men echter bij het is wel degelijk een taak van de begeleiding er het beschrijven van de huidige situatie in het mede voor te zorgen dat zo n bewuste eenling er schoolwerkplandeel nederlands wel gedwongen niet onder door gaat dat kan door individuele tot discussie en expliciteren van gemaakte keu inhoudelijke en organisatorische ondersteuning zes in ieder geval wordt de bodem uit het har maar van hetzelfde gewicht is het legitimeren en moniemodel van tolereren gedogen en liberaal institutionaliseren van dit relevante individuele vrijblijvend langs elkaar heen werken geslagen experimenteren door het regelmatig bespreken als men stokken zoekt om honden te slaan dan van bevindingen in teamvergaderingen en het op biedt dat moment daa rtoe een dicht begroeid die manier aankoersen op een breder draagvlak in bos het team een heel grote sprong is dan al gemaakt hoe komt het dan dat dit in de praktijk zeer zel als dit resultee rt in een teamafspraak als het in den plaatsvindt richten van een boekenhoek in elke klas van de mijn inschatting is dat beide kampen zo blij zijn school of het minimaal een maal per week orga dat zij in deze ronde niet af uitgemaakt worden niseren van grammaticalessen en stijloefeningen voor conservatief of nieuwlichter en dat kan aan de hand van een vrije tekst op het bord of 97 in ieder geval laat men een keer per week de kin heel blij zijn als men in het eerste schoolwerkplan deren aan het woord in een themagesprek waar het nietje als verbindende basis voor taalonder na een zinvolle verwerking hoe simpel dan ook wijs heeft durven aan te geven plaats vindt het toegeven dat de praktijk in feite een rata touille is is een beter uitgangspunt voor een sma t eam s di e ontevreden een m ethode volgen kelijk resultaat dan het van schrik dan maar ge geneerd terug grijpen op conveniente food het met teams die ontevreden een methode volgen met geringe wijzigingen kopieren van een ipb gaat het erom de wortels van de onvrede duidelijk brochure of de door de commerciele uitgeverijen te krijgen ieder voor zich laat delen uit de me aangedragen kant en klare bouwstenen identiteit thode achterwege en men bedenkt zelf in de me uit blik men neme de ratatouille thode ontbrekende taalactiviteiten men hantee rt te weinig durft men elkaar een kijkje in de keu bijvoorbeeld een leergang inte rv iewen ken te gunnen als men als team die stap durft te begeleiding dient een rol te spelen in het inzicht maken en de verbazing durft uit te spreken over krijgen in de motieven voor het overslaan verkor een andere werkwijze over het toestaan of zelfs ten en het hanteren van alternatieven en additio aanmoedigen van de inhoudelijke inbreng van de nele activiteiten leerlingen kortom als men elkaar gaat bevra de protocollen van dergelijke besprekingen vor gen op ieders evidenties en die vanzelfsprekend men een goede basis voor het formuleren van cri heden samen durft te problematiseren dan verbe teria waaraan de voor d eze school perfecte me tert met elke vraag het teamklimaat en daarmee thode zou moeten voldoen groeit de kans op onderwijsverbetering iemand naarmate de criteria duidelijker geformuleerd die dan toegeeft ik vind dat al jaren fantastische zijn zal men indringender beseffen dat zo n per ideeen maar ik was bang dat het uit de hand zou fecte methode niet bestaat door het vergelijken lopen dat het een zooitje werd en dat de leerstof van verschillende commerciele methoden zal men verslonsde nu ik zie hoe jij dat hebt opgelost ontdekken dat die voor de rt ig soms vijftig en in het meest gunstige geval voor zestig procent uitw isselen en transfer van succes tegemoet komen aan de behoeften van de school als men met dat besef een methode aanschaft uitwisselen van succeservaringen is belangrijk dan kan men als team afspraken maken omtrent omdat als je begint met de ervaringswereld en de overslaan verko rten en ve rvangende alternatie nieuwsgierigheid van de leerlingen als ve rt rekpunt ven voor het overige onderwijs te nemen je veel ge wat wellicht nog belangrijker is additionele acti vestigde zekerheden prijs zult moeten geven hoe viteiten het woord duidt al op trivialiteit en thematischer je werkt des te meer gevarieerde willekeur worden structureel opgenomen in de praatsituaties er gecreeerd zullen moeten worden teamafspraken ik denk hierbij aan buiten de lang niet altijd zal een hele klas tegelijke rt ijd inte commerciele uitgeverijen om ontstane leergan resse hebben voor hetzelfde deel thema hoe or gen handleidingen voor het ontwikkelen van the ganiseer je alles dan zo dat ieders nieuwsgierig magesprekken interviews enquetes de ontwik heid bevredigd kan worden en hoe verhoudt keling van krastekening tot het zelfgeschreven zich dat tot de minimum leerstofafspraken die je kinderboek allemaal even fundamenteel als ver toch maar met je collega s gemaakt hebt waar waarloosd op de beproefde taalwegen om mislukt de verslagkring zo dikwijls terwijl dat toch relatief de eenvoudigste klassikale ge het eerste schoolwerkplan en het nietje spreksvorm is waarom kost die organisatie nog als basis voor onderwij s steeds zo veel voorbereidingstijd hoe kan ik die verko rt en waarom denk ik nog steeds dat de ik sprak al over het onthutsende effect dat be leerlingen er zich met een jantje van leiden van re ikt wordt als men voor het eerste deelschool af willen maken enzovoo rt werkplan nederlands ieder simpelweg laat be er zijn nog steeds te weinig scholen waar dergelij schrijven waar hij of zij de hele dag mee bezig is ke knelpunten worden verzameld gerubriceerd en welke talige situaties gebruiks en beschouw en geagendeerd waar dat wel plaats vindt groeit s i tuaties men realisee rt in mijn optiek mag men een andere visie op handelingsbekwaamheid het 98 vertrouwen hebben in de leerlingen hun nieuws les mots divisent le travail uni t gierigheid hun werklust is daarvan wellicht het belangrijkste basiselement zelfs al kunnen onderwijsgevenden het ontbre ken van de eerder genoemde handelingsbekwaam bekijk het maar heid vrijwel geheel wijten aan een gebrekkige als je een tijdje goed zou observeren en noteren pabo dan nog e rvaart men te vaak het uiten van wat kinderen doen met en leren aan het uitgestal vragen om ondersteuning en begeleiding als het de materiaal en hun eigen vragen en je zou je ei buiten hangen van de vuile was ook het objec gen van tevoren gemaakte begrippenlijst als doe tief door de overheid aangewakkerde zwaarder len rond een thema leggen naast de resultaten worden van de onderwijstaak wordt vaak onder van het verzamelen door de leerlingen dan word schat je niet zelden geschokt omdat je je dan gaat af juist in deze barre tijden dient men begeleiders vragen of je kinderen vroeger niet al te erg onder aan te kunnen spreken op hulp bij het zoeken vroeg of je niet meende wel heel veel te moeten naar wat de optimale gemeenschappelijkheid die uitleggen en vertellen terwijl nu blijkt dat het nog relevant genoemd mag worden is in een voldoende is ze te instrueren hoe je handig en team dat kan zijn het ontwikkelen van een boe snel zelf antwoorden en oplossingen kunt vinden kenhoek in alle klassen de ontwikkeling van voor je vragen en problemen krastekening tot vrije tekst etcetera opgemerkt zulke prettige schokkende ervaringen en ontdek dient te worden dat evenals in de opleiding in kingen zouden vaker onderwerp van bespreking de begeleiding de competentie dient toe te ne moeten zijn in het hele team niet iedereen hoeft men om handelingsalternatieven zichtbaar te ma het wiel van het thematisch werken helemaal op ken en op wel op zo n manier dat men deze als nieuw uit te vinden haalbaar in de eigen situatie kan zien de erva ring lee rt dat het daarbij beter is met het hele team een kleine maar fundamentele stap t e sd olna d ap doy 9rotp s nto 1 a i o u m 19b 5 m4111 1 2 t l2 ftti z8 0 3 si9i 6 e o t 8 6 o w j 43 s o i8 99 doen dan een snelle sprint van enkelingen in h et mede zorg dragen voor het consolideren het eerste geval vergemakkelijkt men het eerder van verworvenheden en tegelijkertijd zicht kun genoemde uitwisselen van ervaringen rond con nen bieden op de volgende stap in thematisch on crete onderwijsactiviteiten in het tweede geval derwijs gezien de probleem situatie van deze bestaat opnieuw het gevaar van nodeloze ver school d w z de schoolspecifieke zone van naas deeldheid vandaar het bovenstaand devies van te ontwikkeling consolideren en initieren d ie c e lestin freinet nen hand in hand te gaan dat is zorg dragen een en ander verloopt soepeler als een begeleider voor een stimulerende afwisseling van rust en be niet alleen suggesties leve rt voor het bewaken van weging het thematische element maar ook voor het cur sorische deel uiteraard dienen daarbij van school p e r s p ectief tot school andere accenten gelegd te worden in alle gevallen dient uitgangspunt te zijn dat elk bij dit alles gaat het uiteraard niet om het creeren cursorisch element dienstbaar functioneel moet van een nieuwe afhankelijkheid bevrijding is in zijn aan voor het primaat van het thematische dit onderwijsgebeuren het sleutelwoord en het deel want zo formuleren we de bevrijding van perspectief werken aan de zelf vernieuwende ca het kind bij taalactiviteiten paciteit van een schoolteam impliceerde bevrij ding van onderwijsgevenden van het keurslijf van begeleiding als innovati e beperkende methoden een beperking van de on derwijsgevende omdat diens horizon via beproef als consolideren van ontwikkelde vernieuwingen de wegen wel enorm wordt vernauwd waardoor verworvenheden gezien wordt als wezenlijk on zelfs het zicht onthouden kan worden op de de r deel van het innovatieproces dan dient in spontaneiteit creativiteit en nieuwsgierigheid van mijn optiek begeleiding als innovatie te worden de kinderen het afwerpen van dit keurslijf gaat opgevat hand in hand met de bevrijding van de kinderen die begeleiding dient dan het volgende te impli bevrijding als ambachtelijke opgave van het on ceren derwijsgevende zijn betekent dat men de opvat het aangeven van de noodzaak van de ontwik ting dat onderwijs en opvoeding de georganiseer keling van thematisch onderwijs uitgaan van de de verdediging vormen van volwassenen tegen een maatschappelijke ervaringen van de kinderen is nieuwe generatie mark twain ver achter zich voorwaarde voor het verwerven van inzicht in en laat greep op de maatschappelijke werkelijkheid voor onderwijsbegeleiders betekent dit het zich deze maatschappelijke werkelijkheid kan men ten dienste stellen van het hierboven geschetste operationaliseren in een scala van taalbeheersings bevrijdend gebeuren als een schoolteam zich vaardigheden hierin bekwaamd heeft en zicht heeft ontwikkeld deze taalvaardigheden kan men plaatsen in op een self reliant system dient een begeleider een hierarchie en in grote lijnen koppelen aan de zonodig slechts nog handreikingen te bieden voor ontwikkeling van kinderen optimale garanties voor het consolideren van de deze koppeling weet men organisatorisch te verworvenheden vervolgens is het aan het ve rtalen naar een gedifferentieerde inrichting van schoolteam om te besluiten op welk moment bij het onderwijsgebeuren gebaseerd op interactie verzanding voor nieuwe impulsen men daarbij en communicatie behoefte heeft aan het incidenteel consulteren het ondersteunen toerusten van onderwijsge van begeleiding venden om een dergelijke inrichting te verzorgen als in deze ontwikkeling bevrijding het sleutel op basis van de behoeften van de leerlingen en de woord is dan is nederlands dat evenzeerl 6 be emancipatorische doelstellingen van de school vrijding opgevat als een cluster van de begrippen enerzijds en anderzijds tegemoet te kunnen mondigheid communicatie weerbaarheid inter komen aan wensen van kinderen op het gebied actie nieuwsgierigheid initiatieven nemen en van instructie en tips en het gelijktijdig noteren zelforganisatie komt slechts goed uit de verf als van de ontwikkeling van de kinderen om beter nederlands als functioneel gebruiksinstrument aan te kunnen sluiten bij behoeften en interessen en als vak daarin de zenuw vormt en om scheefgroei te voorkomen 100 bevrijd i ng van kinderen roept v erz et o p met alles wat ze lief hebben hen daarover aan het woord te laten die impressies en uitingen ervaring beschouwt men tegenwoordig als de dienen het saaie schoolboekjesleven te vervangen beste leerschool voor het leven de man of vrouw zelfs als we niet meer dan dat bereiken hebben die niet enkele vitale lessen op die school leert we al voor een groot deel de bevrijding van de beziet men terecht als een domoor kinderen voorbereid zelfs als we dit doel niet he des te vreemder is het op te kunnen merken dat lemaal bereiken verrichten we op die manier be hoewel georganiseerde instituties voortgaan met ter werk dan de huidige school ik prefereer het het herhalen van domheden hoewel zij niets le vrije spontane nieuwsgierige kind boven de kop ren van ervaring men daar in feite gedwee mee vol kennis boven de intellectuele deformatie van instemt de kinderen die het huidige onderwijs genoten emma goldman in haar essay hebben weg met domme discipline beperkingen francisco ferrer and the modern school en onderdrukkingl ca 1910 emma goodman voegt hieraan toe indeed ferrer was dangerous therefore he had to die het is nodig om er op deze plaats op te wijzen october thirteenth 1909 dat als men aan de bevrijding van de kinderen omdat de ideeen onuitroeibaar zijn zullen ook werkt men met een gevaarlijke onderneming be de reacties niet ophouden tegenwoordig heeft zig is bevrijdende opvoeders zoals francisco de beschaving echter dermate toegeslagen dat ferrer louise michel paul robin madelaine men niet meer of nog niet wordt doodgescho vernet sebastian faure c e lestin freinet en vele ten thans beschikken we over een brutaal sub anderen hebben het geweten als men kinderen tieler destructief onderdrukkingsapparaat dat wil wapenen tegen verderfelijke invloeden van mensen die kinderen willen bevrijden ontslaat op geest en ziel vernietigende methoden als men een dood spoor zet ziek verklaart wegtreitert of kinderen wil toerusten om hun passie om te we psychiatrisch behandelt om de eigen dwaasheid ten om geinformeerd te raken te bevredigen als in te leren zien en te normaliseren men hun zelfve rt rouwen daarin stimulee rt dan als het bevrijden van kinderen de geestelijke krijgt men al te vaak de ouders tegenover zich burchten van onze maatschappij doet wankelen waarom en in ieder geval de gevestigde overhe dan betekent dat dat de strijd tegen die burch den en andere behoudende fossielen ik citeer ten en voor het in de ruimte stellen van de kin even een van bovengenoemde personen met gro deren de moeite waard was is en blijft te instemming kinderen in contact brengen 101 noten tolstraat 129 amsterdam voo rt s freinet c l apprentissege de la langue marsbout soutendijk s een theoretisch onjuiste en praktisch pre t net c l apprentissage de l ecriture marsbout niet erg bruikbare benadering van het mondeling pretnet c po ur eco du peuple maspero taalgebruik van arbeide rskinderen abc hulsenbeck c van krastekening tot zelfgeschreven hulsenbeck c j v d wassenberg praten om iets kinderboek abc te zeggen abc hulsenbeck c h baggerman amsterdamse brie heezemans m vragenderwijs abcy ven deel ii van go rc um krashen s d t d terrell the natuialapproach noot a s van schaik engelse brieven bezoek language acquisition in the classroom pergamon a aan engelse scholen 1 nnovatieproject amsterdam leman y groupe fran i ais d education nouvelle puur une autre slechts tussen aanhalingstekens omdat in de am pedagogie de la lecture casterman sterdamse optiek taalbeschouwing we l een middel is lentz l taalonderwijs anders bekeken ervaringen om kinderen bewust te maken van taalgebruik en om met thematisch cursorisch onderwijs in het lnnova uitbreiding van de taalgebruiksmogelijkheden te be tieprojectamsterdam s l0 vord e r en calcar c van tussenstand innovatieproject amster vasquez a f ou ry vers une pedagogie institu dam van tiennep tionelle maspero calcar c van een opening eindrapportage innova vasquez a f ou ry de la classe cooperative e la tieproject amsterdam van tiennep pedagogie institutione maspero gelder c van informatie verzamelen vanuit een the co llectif d a lf abe ti sati on parler lire ecrire lutter ma abc eiere maspero voor de noodzaak van deze aanpak voor kinderen goldman e francisco ferrer and the modern die nederlands als tweede taal hanteren verwijs ik schoo l graag naar mie zijn wij helemaal van claa rt je go ldm an e the ch ild and its ennem ies hulsenbeck en sander van gangeten eerder versche goldman e the social importance of the modern nen i n moer 1983 3 pag 3 te bestellen bij het abc school a dressen van de auteurs in dit nummer dineke becker p a jodenbreestraat 132 1011 np amsterdam anett boomsma watermolen 69 1622 lk hoor n helma brouwers nieuwe leliestraat 130 1015 sx amsterdam brigitte de craene p a rijksuniversiteit van gent pedagogiek henri dunantlaan 1 9000 gent belgi e goof donkersloot borgercompagnieweg 76 9632 td muntendam dorian de haan jodenbreestraat 132 1011 np amsterda m harm knijpstra rechtboomsloot 93 1011 cz amsterdam ferre laevers puimberg 45 3040 oorheek lo belgi e marius lindeman le helmersstraat 149 1054 dr amsterdam ria milder pr hendrikstraat 36 1901 cc castricu m carel van parieren rozenstraat 32 6942 wh didam els schellekens prinseneiland 32 1013 lr amsterdam leen speelman meidoornstraat 20 1115 bg duivendrech t martin valcke p a rijksuniversiteit van gent pedagogiek henri dunantlaan 1 9000 gent belgie piet hein van de ven oude groenewoudseweg 226 6524 wp nijmegen lucie visch p a werkgroep vrek 1e nassaustraat 5 1052 bj amsterdam philip yde vlaamsekaai 50 9000 gent belgi e 1 02