België voor beginners 2 – Onderwijs

philip yde marc spoelder s belgie voor beginners 2 belgie 2 onderwijs in de vorige aflevering schetste roger roger een beeld van het politieke leven in belgie wij kondigden toen aan dat het de bedoeling is een serie artikelen te doen verschijnen over de achtergronden en praktijk van het moedertaalonderwijs in belgie wat hier volgt is het tweede artikel in die reeks philip yde en marc spoelders geven een beeld van het onderwijs in belgie dat daarbij het politieke bedrijf niet buiten beschou wing blijft wordt spoedig duidelijk onderwijsbeleid op hoger en lager niveau blijkt in belgie niet zelden gebonden te zijn aan politieke strijd wie zal overigens beweren dat dat in nederland anders is de auteurs van dit artikel laten zien hoe een mengeling van vaak tegenstrijdige belangen de voor belgie kenmerkende onderwijspolitiek en praktijk oplevert de tegenstellingen enerzijds tussen vlamingen en walen anderzijds tussen godsdienstig en niet godsdienstig leiden al tot een lastig te ontwarren patroon met name innovatie pogingen zoals die van het vernieuwd secundair onderwijs gaan daardoor een moei zame weg feitelijk is onderwijs het grootste en duurste be tiek bedrijf de strijd om de macht speelt zich af drijf in belgie meer dan 300 000 mensen verdie rond drie latente conflicthaarden een levensbe nen hun brood in deze sector die met bijna een schouwelijke katholieken vrijzinnigen een kwart van de fiscale inkomsten gaat lopen communautaire vlamingen walen en een bovendien maakt onderwijs het voorwerp uit van socio economische werknemers werkgevers menig politieke strijd geen wonder ook want deze drie krachtlijnen in het bestel hebben de wie op dit terrein macht heeft beheert zware neiging mekaar te doorkruisen wat het voor niet budgetten kan een tewerkstellingspolitiek voe belgen nogal onbegrijpelijk maakt de politieke ren de ontwikkeling van wetenschap en techniek machinerie beschikt evenwel over remmen om de beinvloeden en politieke idealen gestalte geven intensiteit van eventuele botsingen te beperken de belgische politiek is een arrangement schrijft type voorbeeld paritair samengestelde commis l huyse in zijn anatomie van het belgisch poli sies bovendien doven deze drie elementen me 17 kaar soms uit voorbeeld jan is katholiek plus ren in 1851 bijvoorbeeld werd te gent het wil vlaming plus arbeider zijn buur vrijzinnig plus lemsfonds opgericht met als doel de neder vlaming plus arbeider in een levensbeschouwe duitsche taal en letterkunde en al wat haar aen l i jk conflict wordt de soep dan nooit zo heet ge gaet krachtdadig te ondersteunen en aen te moe geten al s ze wordt opgediend omdat er tussen digen 2 de ve ren i g i ng ijverde onder meer voor beiden communautai r e en socio economische het moedertaalonderwijs in vlaanderen het feit eensgezindheid is dat zowel vrijzinnigen en katholieken toe t raden vormt een eerste illustrat i e van hoe het levensbe compromisdemocratie bevoogdingsdemocrati e schouwelijke genegeerd wo rdt ten voordele van het communautaire op basis van een groot aantal pacten afspraken overeenkomsten en verdragen ontstonden in de s choolstr ijd schoolpac t loop der jaren geeigende scenario s voor de con flictbeheersing het meest opvallend is dat het na de tweede wereldoorlog groeit in belgie zien princiep de meerderheid regeert niet wordt toe derogen de belangstelling voor het voortgezet of gepast middelbaar onderwijs het beleid richt zich op zo is het ondenkbaar dat een meerderheid eenzij de uitbreiding van de onderwijsvoorzieningen en dig oplossingen zou doordrukken ten aanzien van mogelijkheden en op de gelijkheid van kansen beleidskwesties die betrekking hebben op de le nieuwe onderwijsrichtingen worden opgericht venskansen van de verschillende zuilen aan de bestaande verruimd het technisch en beroepson basis van belangrijke beslissingen ligt het compro derwijs spectaculair in opmars worden bij wet mis politieke macht wordt via een verdeelsleutel geregeld aan een opkomende vraag naar demo toegewezen aan en uitgeoefend door de christen cratisering lag onder meer de opvatting dat bij de democratische de socialistische de liberale en de toegang tot het secundair onderwijs de sociale taal nationale zuil voorbeelden van stilzwij komaf van de leerlingen een grotere rol speelt gende toepassingen van dergelijk evenredigheids dan hun capaciteiten een nationaal studiefonds beginsel vinden we bij de benoeming en promotie verleent sedert 1954 aan begaafde minvermogen van overheidspersoneel o m in het onderwijs de leerlingen beurzen of leningen voor het secun schaduwzijde hiervan is volgens huyse het feit dair het niet universitair hoger en universitair on dat de burger slechts een figurant blijft in de tal derwijs de overstapmogelijkheden binnen de be rijke onderhandelingen topbijeenkomsten ron staande schooltypes en afdelingen worden ver detafelconferenties commissievergaderingen soepeld de diensten voor studie advies en be enz die een vreedzame regeling van de geschillen roepsorientering veralgemeend en uitgebouwd in de belgische keuken mogelijk maken huyse de zogenaamde omnivalentiewet van 1964 ver spreekt in dit verband van een bevoogdingsdemo ruimt de toelating tot het universitair onderwijs cratie hoge machtsconcentratie bij de politieke slagen voor het maturiteitsexamen vormt de leiders passiviteit en lijdzaamheid bij het groot passe partout naar het hoger universitair onder ste deel van de burgers we zullen zien hoe deze wijs in de praktijk stelt dit voor weinig leerlin fenomenen ook het onderwijsbeleid belasten gen problemen de school zelf richt het examen in en welke schooldirectie zegt graag van zich e en o u d zee r zelf dat haar leerlingen onbekwaam zijn voor ho ger onderwijs de levensbeschouwelijke tegenstellingen verzuren de geschetste hervormingen leidden onder meer reeds lang het onderwijs de spanningen tussen tot een sterke toename van de schoolbevolking in katholieken en liberalen staken al onmiddellijk het secundair onderwijs het vrije zeg maar ka na de onafhankelijkheidsverklaring de kop op in tholieke onderwijsnet ruim majoritair in vlaan 1834 werd door het episcopaat een katholieke deren kreeg hierdoor te kampen met zware universiteit opgericht hierop werd amper vier financiele problemen haar voortbestaan werd maanden later te brussel de universite libre ge door de christelijke volkspartij cvp alleen nog sticht die de idealen van het doctrinair liberalis mogelijk geacht via een volledige subsidiering me moest huldigen ook de communautaire span door het extern pluralisme in de vlag te voeren ningen op onderwijsgebied dateren niet van giste wilde ze een bevoordeling van het officieel onder 18 wijs voorkomen dit extern pluralisme waarover mee het land op het einde van de vijftiger jaren te verder meer zou worden geregeld volgens het kampen kreeg in augustus 1958 werd dan ook princiep van de vrije keuze van het gezinshoofd geprobeerd een einde te maken aan de school en door het oprichten van paritaire commissies strijd door het oprichten van een nationale met vertegenwoordigers van het officieel en het schoolcommissie met vertegenwoordigers van de vrij onderwijs toen in 1951 een homogeen chris drie toen nog nationale partijen een paar tendemocratische regering aan de macht kwam maanden later werd een compromis bereikt dat poogde deze zoveel mogelijk tegemoet te komen als een schoolpact in feite werd ondertekend aan de geformuleerde wensen een van de eerste door de leiders van die partijen en later bij ko maatregelen bestond precies uit het toekennen ninklijk besluit bekrachtigd het heeft betrek van subsidies aan het vrij secundair onderwijs li king op het kleuter lager secundair normaal beralen en socialisten die de genomen maatrege technisch en het kunstonderwijs het princiep len als een kaakslag voor het officieel onderwijs van de levensbeschouwelijke vrije keuze binnen ervoeren reageerden heftig de betoelaging van een redelijke afstand van de woning werd aan het katholiek onderwijs beschouwden ze als on vaard de christendemocraten gingen ermee ak eerlijke concurrentie en ze vreesden dat via de pa koord dat de staat zelf neutrale scholen zou op ritaire commissies de katholieken controlerecht richten of bestaande niet confessionele gemeente over het rijksonderwijs zouden krijgen lijke of provinciale scholen zou subsidieren om toen drie jaar later een liberaal socialistische coa de vrije keuze van de ouders te waarborgen zou litie tot stand kwam werden de toelagen van het rijk dan de werkings en weddetoelage van de het vrij onderwijs verminderd en de gemengde vrije scholen op zich nemen een schoolpactcom commissies afgeschaft de eerste minister gaf in missie werd opgericht om toe te zien op de uit zijn regeringsverklaring duidelijk te verstaan dat voering van de resoluties er werd ook beslist dat een constante politiek van uitbreiding en verbete ten vroegste na 12 jaar wanneer de toestand ring van het officieel onderwijs zou gevoerd wor grondig zou gewijzigd zijn men het schoolpact den voor het vrij onderwijs werd een strenge kon herzien andere regelingen betroffen de ver controle in het vooruitzicht gesteld niet alleen lenging van de leerplicht de ideologische afkomst op het gebruik van de werkingstoelagen maar van de leraarsdiploma s het optrekken de uitrus ook op de uitkering van de wedden bij de chris ting en de uitbating van schoolgebouwen de le tendemocratische oppositie groeide de wrevel vensbeschouwelijke inhoud van de geboden leer toen bij de start van het schooljaar 1954 55 een programma s de schuldenlast van het katholiek honderdtal gediplomeerden uit het katholiek on onderwijs en de vraag vanwege de cvp naar derwijs maar werkzaam in het rijksonderwijs uit bouwtoelagen heeft geleid tot een herziening van hun functie werden ontzet sloeg het misnoegen het schoolpact de wet van juli 1973 betekent van de katholieken om in een georganiseerd ver een tegemoetkoming aan deze cvp eis een na zet een nationaal comite voor vrijheid en de tionaal waarborgfonds voor schoolgebouwen zou mocratie werd opgericht de schoolstrijd die subsidies verstrekken onder de vorm van goedko meer dan vier jaar het belgische politieke leven pe leningen de tegenspelers kregen de toezeg zou beheersen barstte los naast verhitte debat ging van meer steun voor de schoolgebouwen van ten en hoogoplopende ruzies in kamer en senaat het rijk het aantal in een rijksschool werkzame waren er ook talrijke extraparlementaire acties leerkrachten die een diploma van het neutraal on het nationaal comite bracht in juli 1955 te brus derwijs moeten bezitten werd van tweederde op sel een kwart miljoen mensen op de been en twee driekwart gebracht men belooft te rationaliseren miljoen handtekeningen werden aan de koning en eenvormigheid in statuut van de personeels bezorgd het conflict dreigde meer en meer op leden in de verschillende onderwijsnetten na te straat te worden uitgevochten streven s in de strijd voor de parlementsverkiezingen van juni 58 stond de schoolkwestie nog steeds cen het schoolpact is dus een typisch produkt van de traal de cvp won in de senaat haar absolute compromisdemocratie waardoor een min of meer meerderheid terug de levensbeschouwelijke con rustige behandeling van het levensbeschouwelijke flictlijn werd evenwel stilaan overschaduwd door conflict op onderwijsvlak mogelijk werd zoals de zware socio economische moeilijkheden waar we verder zullen zien heeft dit pact de spannin 19 gen op levensbeschouwelijk vlak niet doen ver lijnen van hogerhand actueel blijkt het evalua dwij nen tiesysteem een van de meest bediscussieerde pun ten concreet stelt zich de vraag of vso leerlin o nderwijsinnovat i es vs o v l o gen bij doorstroming wel voldoende zijn voorbe reid op de examens in het hoger onderwijs men vanaf 1969 1970 werd vooral gesleuteld aan her is het er algemeen over eens dat het vso in zijn vormingen binnen het onderwijssysteem zelf uitwerking op verschillende fundamentele begin eerst op secundair en later ook op lager onder selen is misgelopen wijsniveau de wet van juli 1971 biedt het kader in 1973 werd bij wijze van proef in 3 kernen van voor de vernieuwing van het secundair onderwijs telkens 3 scholen een vrije school een rijks onderscheid wordt gemaakt tussen het algemeen school en een gemeentelijke school begonnen secundair onderwijs het technisch onderwijs het met vernieuwd lager onderwijs vlo belangrijk beroepssecundair onderwijs en het kunstsecun in dit verband is dat de vernieuwing van de grond dair onderwijs om het princiep van de pedagogi kwam langs gezamenlijk overleg tussen de drie sche zelfstandigheid van de schoolnetten zoals grote onderwijsnetten bepaald in het schoolpact te eerbiedigen is de wet soepel geformuleerd universitei t het vernieuwd secundair onderwijs wil vooral de volgende doelstellingen nastreven het uitstellen alhoewel het universitair onderwijs niet onder van de studiekeuze het ophalen van de sociaal het schoolpact valt betekent dit niet dat levens culturele achterstand interpenetratie van de ver beschouwelijke of communautaire spanningen er schillende onderwijssoorten herwaardering van niet aan de orde zijn in de eerste helft van de de technische richtingen verhoging en versoepe zestiger jaren werd duidelijk dat de bestaande ling van het aantal studiemogelijkheden gelijk universiteiten universite libre de bruxelles waardigheid van alle secundaire studien en gelijk rijksuniversiteit gent katholieke universiteit waardigheid van de vorming naast een gemeen leuven en de universite de i etat liege niet lan schappelijke vorming wou men via een systeem ger de steeds groeiende studentenaantallen kon van opties differentieren naar capaciteiten en be den opvangen de wet van april 1965 voorzag de langstelling dit gebeurt in drie cycli van telkens oprichting van twee rijksuniversitaire centra twee jaar de observatiecyclus de orientatiecy mons en antwerpen en om het evenwicht te clus de determinatiecyclus het aantal studiemo bewaren werden ook twee katholieke universi gelijkheden wordt uitgebreid en de overgangen taire centra namur en ufsia antwerpen er versoepeld de klassieke trimesteriele examens kend daarenboven mocht de vrijzinnige univer worden vervangen door een systeem van toetsen site libre de bruxelles uitbreiding zoeken in het de concrete uitwerking van het vso ligt echter arrondisement nijvel en de katholieke universi grotendeels in handen van de organiserende on teit leuven in brussel ufsal en kortrijk derwijsinstanties het ministerie van nationale kulak niet alleen werd zo op het levensbe opvoeding of het nationaal secretariaat van het schouwelijke vlak het evenwicht bewaard ook katholiek onderwijs er zijn dan ook belangrijke het communautaire spanningsveld werd ontzien verschillen in uitwerking te constateren in het in wallonie en vlaanderen kon deze oplossing rijksonderwijs is het vso stelsel verplicht in het aanvaard worden we leren hier de belgische katholiek onderwijs opteert men voor een vrije compromisdemocratie op haar best kennen toetreding de ontwikkeling van het vso heeft huyse spreekt in dit verband over de mecha steeds discussies uitgelokt door het snelle ko nischege ijkheidsidee als de ene zuil of gemeen men en gaan van de regeringen stak er weinig schap iets krijgt heeft de andere zuil of gemeen continuiteit in de vernieuwing van het secundair schap ook recht op iets ongeacht de vraag of er rijksonderwijs naargelang van de partijpolitieke wel behoefte aan is inspiratie van de onderwijsministers zagen uiteen in leuven leidde de universitaire expansie met lopende vso orientaties en uitwerkingen het haar sterke toename van studenten en personeel licht een mooi stukje bevoogdingsdemocratie tot een vlugge aangroei van het aantal franstali wordt hier opgevoerd de leerkrachten aan de ba gen de vlamingen vreesden deze franstalige in sis dienden zich slaafs te schikken naar de richt vasie en meenden dat zij een verfransing va n 20 vlaams b rabant op het oog had vanaf 65 werd doorbreken het idee vond in de jaren zestig snel van v laa m se z ij de sterk aangedro n ge n op een vol verdedigers in de verschillende onderwijsnetten ledige splitsing van de leuvense universiteit en de vandaag stellen we vast dat de eensgezindheid ver p laatsing van de franstalige afdeling naar wal over het princiep van het pluralisme en de orga lonie h et b elgisc h e pis c o p aat verzette zich tege n nisatie van het pluralistisch onderwijs meer dan deze eis en verklaarde dat het de eenheid van de ooit zoek is de resoluties van de beleidscongres universiteit wilde behouden i n januari 68 was sen over onderwijs van de cvp april 81 en de de sfeer i n l euven uiterst ges p annen e e n m aand sp maart 81 brachten op dit punt fundamen later wordt een wetsvoorstel neergelegd door de teel verschillende en zelfs tegenstrijdige visies aan vlaamse cvp fractie waarbij het princiep streek het licht de socialisten streven naar een intern taal is gelijk aan onderwijstaal ook zou gelden pluralisme ze willen per gemeenschap slechts een voor het hoger on d erwijs wanneer dit voorstel onderwijsnet dat van de open gemeenschapsscho verworpen wordt dienen alle cvp ministers uit len met een pluralistisch karakter zolang die er de christen liberale regering kort daarna hun ont niet zijn zal de sp zich volledig inzetten voor het slag in de regering valt over de kwestie leuven rijksonderwijs en het niet confessioneel gesubsidi voor het eerst in de belgische geschiedenis wordt eerd onderwijs de katholieken pleiten voor een een regering gevormd eyskens senior met twee extern pluralisme voor hen geldt het basisprin ministers van nationale o pvoedi n g een voor het ciep van de verantwoordelijkheid der ouders voor nerderlandstalig onderwijs e n ee n voor het f rans de opvoeding van hun kinderen het vormings talig onderwi j s t wee jaar later was niet alleen de aanbod moet uitgebouwd worden met eerbied splitsing van de leuvense universiteit een feit voor ieders overtuiging groepen van gelijkgezin ook de nederlandstalige en franstalige afdelingen den hebben recht op een eigen onderwijs aldus van de vrijzi n nige u n iversiteit te b russel krege n de cvp een religieus of levensbeschouwelijk on een a u tonoom bestaan e en ty p isch b e l gisch derwijs met eigen vormingsdoel en inhoud moet com p romis zowel kat h o l iek als niet katholiek in zijn eigenheid volledig erkend worden een belgie kregen hun zin alsook wallonie en vlaan pluralisme van anders geaarde scholen dus de deren socialisten betwisten verder dat het pluralistisch onderwijs onder de bevoegdheid valt van geens straatj e zonder ein d d i tot het vrije onderwijsnet behoort volgens hen moet eerst nauwkeurig bepaald worden wat alhoewel door het afsluiten van allerlei compro pluralistisch onderwijs inhoudt missen de conflicten niet escaleerden bleven in de loop der jaren de spanningen bestaan de rela ook op het communautaire vlak blijven de span tie tussen de levensbeschouwelijke en commu ningen bestaan ogenschijnlijk onschadelijke con nautaire groepen blijven gekenmerkt door weder flicten als de inplanting en het voortbestaan van zijds wantrouwen op levensbeschouwelijk vlak een vlaamse basisschool in de waalse faciliteiten kan de aanstelling in het nu demissionaire kabi gemeente comines 10 dreigen door schaalvergro net eyskens jr van een katholieke adjunct mi ting en escalatie uit te groeien tot een hevige con minster van onderwijs leens naast een socialis frontatie tussen de beide taalgemeenschappen tische minister calewaert in dit licht gezien dat er ook aan de top van de onderwijspiramide worden bovendien maakten de liberalen onlangs communautaire strubbelingen zijn blijkt uit re de oprichting van een onderwijscel bekend die cente oprispingen van de vlir vlaamse inter zeer nauwgezet het doen en laten van de beide universitaire raad de vlaamse universiteiten excellenties zal volgen leens is was exclusief worden aldus de gezamenlijke vlaamse rectoren bevoegd over het vrije net het pluralistisch on financieel ten achter gesteld door de belgische derwijs inbegrepen de pluralistische school staat de rector van de katholieke universiteit waarover voorlopig alleen maar gepraat wordt leuven stelt dat voor elke 100 bf die per vla zou noch confessioneel noch neutraal onderwijs ming wordt uitgegeven men ongeveer 160 bf be verschaffen aan de basis ervan ligt het streven steedt per franssprekende de rectoren verlangen om de verzuiling in het onderwijs enerzijds het een betere verdeling van de centenkoek met de eenzijdig confessioneel engagement anderzijds de bevolkingscijfers als verdeelsleutel op lange ter partijpolitieke beinvloeding af te remmen en te mijn acht de vlir een communautarizering va n 21 het universitair onderwijs dat wil zeggen een ont woordelijk is voor de materies die tot de be koppeling van de nationale unitaire structuren voegdheid van het parlement behoren en twee ge een noodzaak ook taalpartijen als de volksunie meenschapsministers voor de autonome materies gebruiken onder meer financiele argumenten in i n de praktijk blijft dan het grootste deel van het hun pleidooi voor een vlaams onderwijsbeleid onderwijsbeleid een zaak van het parlement op door een federalizering van het onderwijs zou het cvp onderwijscongres werd gesteld dat veel vlaanderen jaarlijks over ongeveer 2 miljard van wat nu nog altijd nationaal wordt beslist frank meer onderwijsbudget beschikken deze moet overgelaten worden aan de gemeenschap kwestie hangt samen met de communautaire op pen splitsing van het departement van nationale op voeding deze had men van cvp zijde graag ge er dient ongetwijfeld nog een lange weg afgelegd zien maar van vrijzinnige vooral dan socialis vooraleer het tot federalisering komt commu tische zijde wordt ze fel bestreden uit vrees voor nautaire oprispingen inzake de nationale onder ideologische minorizering de socialisten menen wijsbevoegdheid zijn dagelijkse kost zo keurde dat in vlaanderen het officieel onderwijs wel de regering onlangs eenparig een besparingsmaat eens in de verdrukking zou kunnen komen aan regel goed waarbij het aanwerven van tijdelijke gezien de katholieke school er stevig is ingeplant leerkrachten onder meer in het secundair onder en kan rekenen op sterke politieke steun omge wijs pas mogelijk wordt indien alle tewerkgestel keerd vrezen de waalse katholieken dat een vrij de leerkrachten hun lessenroosters maximaal heb zinnige meerderheid haar onderwijsnet in gevaar ben opgevuld de franstalige onderwijsminister zou brengen een voorbeeld van hoe binnen een weigerde deze maatregel toe te passen en vaardig ideologische strekking een communautaire schei de in dit ve r band ook geen circulaire uit wat in dingslijn loopt vlaanderen reeds gebeurd was de katholieke ad junct minister geens stelde toen dat de maatregel in 1970 verklaarde eerste minister eyskens sr overal of nergens zou worden toegepast en dat de unitaire staat achterhaald was een jaar kreeg de steun van zijn partij die in een mede later kwamen twee cultuurparlementen tot stand deling onder meer het volgende stelde zolang met quasi wetgevende bevoegdheid het onder het geheel van de sektor nationale opvoeding wijs bleef er echter grotendeels aan onttrokken niet hoort tot de bevoegdheden van de gemeen de bevoegdheidskwestie van de cultuurraden in schappen dienen de normen dezelfde te zijn in zake onderwijs is vandaag dan ook een heet hang de beide gemeenschappen de niet toepassing ijzer artikel 59 bis stelt deze raden bevoegd hiervan heeft reeds geleid tot sterke scheeftrek voor het onderwijs met uitzondering van wat king in de verdeling van de kredieten tussen na betrekking heeft op de schoolvrede de leerplicht tionale opvoeding nederlands en frans dit is de onderwijsstructuren de diploma s de toela voor de cvp onaanvaardbaar om een zwaar po gen de wedden de schoolbevolkingsnormen in litiek en communauta i r incident te vermijden budgettaire termen betekent dit dat amper 1 6 werd de circulaire dan maar als niet geschreven procent van de onderwijsbegroting onder de be beschouwd een volledige communautarizering voegdheden van de cultuurraden valt op hun on op onderwijsvlak zou een streep trekken onder derwijscongres herhaalden de socialisten dat arti het belgisch onderwijsbeleid de vraag stelt zich kel 59 bis behouden moet worden ze blijven in welke mate door de verminderde wrijvingen zich verzetten tegen elke poging om sectoren die tussen de gemeenschappen die federalisering kan tot het onderwijsterrein behoren te communauta meebrengen het ideologische spanningsveld niet rizeren wat nationale opvoeding betreft zien ze sterker op de voorgrond zal treden en de verzui in de toekomst een nationale minister die verant ling nog doen toenemen 22 noen van het personeel aan een niet confessionele school is afgestudeerd is niet confessioneel op scholen die h uyse l p olitieke machtsstrukturen in b elgie in de drievierde noch in ene noch in andere zin berei h uyse l e a mach tsgroepen in de samenleving leu ken is geen etiket te plakken ven davidsfonds 1973 pp 5 39 e n 4 belgie kent nog een nationale partij de communis h uyse l de gewapende vrede politiek in belgie tische de belangen van de drie grote politieke fami tussen 19 45 en 1980 l euven k ritak 1980 94 pp lies christendemocraten socialisten en liberalen zie ook de bespreking van dit werk door willie van worden in vlaanderen en wallonie behartigd door peer in moer 1981 5 autonome partijen zie d e clerck k momenten uit de gesch iedenis 5 vanuit de christendemocratische hoek wordt de van het belgisch onderwijs antwerpen de s ikkel laatste tijd sterk aangedrongen op de vrijmaking van 1975 p 24 dit fonds ter verduidelijking 6 een heet hangijzer vormt in dit verband de vraag of men ook eisen mag stellen aan het levensbeschouwe inrichtende mach t lijk engagement in het priveleven van het onderwij zend personeel 0 in het katholieke onderwijsnet werden een neder f rijk landstalige en een franstalige deontologische kamer f opgericht deze komen vooral bijeen na klachten over de handel en wandel van een personeelslid ze c cc provincie g gaan na of er geen inbreuk werd gepleegd op de spe w e cificiteit van het katholiek onderwijs en zijn bevoegd ez s om eventueel sancties te nemen e u y aan de andere kant zette de constatering dat bepaal l gemeente b de leerkrachten werkzaam in het rijksonderwijs hun s kinderen naar vrije scholen sturen het acod socia w listische vakbond openbare dienst er onlangs toe aan do deze personeelsleden via een schrijven te wijzen op 1oz het feit dat ze steeds de belangen van de staat en vrij i n iti a t ief e het rijksonderwijs moeten behartigen daarmee ver e wijzend naar een omzendbrief van maart 1969 r 7 belgie kende tussen 1944 en nu 31 regeringen vaak d bekleden echter dezelfde politici eenzelfde ambt in opeenvolgende kabinetten dit geldt in mindere mate het rijksonderwijs is per definitie officieel neutraal voor de bezetting van de onderwijsministeries en dus niet confessioneel een vrije katholieke school b zie moer 1981 4 p 97 is per definitie confessioneel voor het officieel ge 9 we schrijven 21 september 81 dag waarop ook deze subsidieerd onderwijs wordt het diplomacriterium regering valt gehanteerd er werd overeengekomen dat een school 10 comines is een taalgrensgemeente met faciliteiten waar drievierde van het personeel aan een confessio voor de nederlandstalige minderheid in een facilitei nele school is afgestudeerd confessioneel is een ge tengemeente bestaat onder meer de mogelijkheid om meentelijke of provinciale school waar drievierde onder bepaalde voorwaarden onderwijs te organise ren in een andere dan de streektaal 23