Beroepsonderwijs opnieuw bekeken. Een verslag.

beroepsonderwijs opnieuw bekeken een verslag de aandacht voor het beroepsonderwijs is vooral op het vlak van de vernieuwingsexperimenten en de daaruit voort vloeiende didactische consequenties gesitueerd dit blijkt o a uit de thema s van de bijscholingen en de artikels die in diverse tijdschriften verschijnen daarbij mag echter niet vergeten worden dat dit aspecten zijn van een officiele vernieuwingsoptie die over alle netten heen en dat is een unicum nu al een klein decen nium het beroepsonderwijs in beweging houdt de stichting lodewijk de raet organiseerde in 1977 een studiedag over het beroepsonderwijs naar verluidt was de teneur er toen een van onverhoden frustraties en com plexen de toestand in het beroepsonderwijs was ronduit wraakroepend en vele leerkrachten voelden zich het lelijke eendje in de onderwijsbijt op 4 april j l vond in brussel een nieuwe studiedag plaats waarop het beroepsonderwijs opnieuw bekeken werd is het lelijke eendje inderdaad een prachtige zwaan geworden of is dit sprookje louter verbeelding het programma van de dag vindt u in een bijlage dit ver slag beoogt niet het verloop van die dag nauwgezet weer te geven maar wel een bondig overzicht te geven van de verschillende standpunten en conclusies die genomen wer den dit voorkomt een hele reeks herhalingen en aanvullin gen dat de namen van de sprekers slechts met mondjesmaat aan bod zullen komen is een logisch gevolg van deze keuze in zekere zin werd de hele dag verder geborduurd op de thema s en vragen die in de uitstekende inleiding van mevrouw n vancoillie geschetst werden in deze inleiding gaf ze een overzicht van de uitgangspunten van de ver nieuwing 6n een lijstje met de mogelijkheden en moeilijkhe den die zich op dit moment manifesteren in de werkgroepen en de plenumvergadering werd daar verder op ingegaan hier dient ook opgemerkt te worden dat de heterogeniteit van het publiek niet alleen voortkwam uit de uiteenlopende functies van de aanwezigen maar ook uit het feit dat som migen op individuele basis aan de vernieuwing deelnamen en anderen in een officieel experiment zaten dat de drie netten vertegenwoordigd waren werd boven reeds ver meld het is paradoxaal maar toen het v s o uit de startblokken schoot dreigde het beroepssecundair onderwijs weer uit de boot te vallen voortaan bso onder de druk van een aantal groepen kreeg het bso dan toch langzaam een voet in huis bij de opeenvolgende kabinetten van onderwijs 198 vonk 1987 17de jg nr 3 de laatste zes zeven jaar is alles echter veel sneller beginnen te evolueren dat dit de nijverheid niet ontgaan is mag blijken uit een uitspraak van een vertegenwoordiger die het aso vergeleek met een danser op een traag walsritme en het bso met een swinger op rock of disco muziek het vanzelfsprekende uitgangspunt van het zolang geweerde bso was dat het nu bij de familie wilde horen het bso is een deel van het secundair onderwijs momenteel gaan er echter stemmen op om de eigenheid van het bso duidelijk te defini g ren dit is het gevolg van een aantal recente veranderingen in ons onderwijs door de verlenging van de leerplicht doorlopen heel wat bso leerlingen nu ook een cyclus van zes jaar daarbij komt dat na het zevende jaar dat vanaf volgend schooljaar ingericht wordt een gehomologeerd getuigschrift van secundair onderwijs wordt afgeleverd het onderscheid tussen tso en bso dreigt hier door te vervagen de nood aan nieuwe eenduidige en duide lijke getuigschriften bleek erg duidelijk te zijn met name de industrie ziet al een tijd door het bos de bomen niet meer aangezien dit echter een nationale materie is zal het passende besluit nog wel even op zich laten wachten een tweede aspect van de uitgangspunten van het bso dat nogal voor verwarring zorgt is dat ze eigenlijk zo alge meen zijn dat ze ook voor het aso en ts gelden dit zou op zichzelf geen probleem zijn mochten aso en bso daar geen totaal verschillende didactische conclusies uit trek ken enkel de doelstelling dat de school de leerling moet voorbereiden op een vlotte overgang tussen school en beroepsleven is enigszins specifiek voor het bso het wordt dus tijd om uit te maken waarom in het bso bepaalde experimenten wel gevoerd kunnen worden en in het aso niet de vraag naar de eigenheid wordt ook gesteld naar aanlei ding van de betrokken lesgevers de adjunct kabinetschef liet trouwens terloops een geluidje horen over te nemen beslissingen over de bevoegdheden in het bso feit is dat de besparingsmaatregelen die het bso gingen be sparen roet in het eten van de experimenten zijn komen gooien door de reaffectaties dreigen nogal wat mensen die al jaren tijd en energie in de experimenten hebben gestoken hun plaats te verliezen aan oudere col lega s die vaak ongemotiveerd en onvoorbereid in het bso terechtkomen is er een noodzaak om hier beschermende statuten op te stellen moet hier geen speciale opleiding voor voorzien worden de vernieuwing verliep officieel via pilootscholen het grote aantal experimenten van het begin is teruggeschroefd tot een drie viertal per graad een aantal van die experimenten komen nu ook in moeilijkheden door de besparingen de vroeger toch vaak gelauwerde werkplaatsklas komt in het gedrang door het systeem van de lesurenpakketten beslissen de directies nu autonoom over de verdeling van de uren het ligt voor 199 de hand dat vaker gekozen zal worden voor het behoud van richtingen dan voor het toekennen van deze uren aan een tweede opdracht voor de werkplaatsklas het uitgangspunt van dit systeem was dat twee leerkrachten tegelijkertijd bij de leerlingen zijn er zijn nog andere kapers op de kust een deel van wat men in de wandelgangen het pedagogisch comfort noemt komt in het gedrang de klasseraden de uren voor de in terne pedagogische begeleider ipb er en de uren voor de bijzondere pedagogische taken bpt die voorzien waren voor de vernieuwing zijn erg aantrekkelijk om voor andere waarschijnlijk ook lovenswaardige doelen aan te wen den het is duidelijk de tijd geworden om voor een goede eva luatie van de lopende experimenten te zorgen het kabinet heeft reeds beslist dat er een externe evaluatie komt hopelijk wordt het negatieve niet zo maar verworpen en besteedt men aandacht aan de oorzaken van de mindere resul taten de krachtlijnen van wat te herzien en te verbeteren valt zijn nu al duidelijk in de eerste graad is er de nogal dubbelzinnige functie van het lb jaar dat de leerlingen opvangt die niet dadelijk naar la algemeen voorbereidend jaar kunnen alhoewel ook deze leerlingen de kans hebben daarna naar het la jaar te gaan gebeurt dit zelden en vindt men ze eerder terug in het eerste beroepsjaar de toename van het aantal leerlingen in het lb jaar tijdens het schooljaar is een van de vele verschijningsvormen van het cascade systeem waardoor leerlingen die juist georienteerd werden het slachtoffer worden van het afvloeiingssysteem van zgn hoger gekwalificeerde richtingen of jaren een systeem van differentiaties in deze eerste jaren is een noodzaak maar wordt tegengegaan door een gebrek aan man of vrouwkracht de nagestreefde integratie in de tweede graad van algemene vakken av technische vakken tv en beroepspraktijk bp is ook geen onverdeeld sukses tv en bp aan de ene kant en de verschillende av vakken aan de andere kant lijken het intern wel te doen maar van een volledige inte gratie van alle drie is geen of weinig sprake in de derde graad doet zich nu het verschijnsel voor dat hij volledig zal moeten worden gereorganiseerd nu de derde graad uitgebreid zal worden met een zevende jaar zullen zich een aantal verschuivingen moeten voor doen dit zal natuurlijk zijn invloed hebben op het verloop van experimenten i de evaluatie ervan vast ligt al wel 200 dat het de derde graad is die eerst bekeken zal worden en aangepast de vakkenintegratie in de derde graad is eerder schijn de scholen die met het modulaire systeem werken schijnen daaraan te ontsnappen deze scholen vinden ook een betere aansluiting bij de beroepsvoorwaarden die de industrie stelt het kontakt tussen industrie en andere scholen verloopt weinig geregeld eerder door informele kontakten en occasionele ontmoetingen het uitbreiden van het aantal stagemogelijkheden voor leerlingen en leerkrachten lijkt een primaire voorwaarde te zijn voor verbetering dat een en ander regionaal dient te verlopen was voor iedereen duidelijk wat voor alle graden belangrijk bleek was de vrijwaring van de functie van de ipb er en een meer aangepaste bij scholing d w z gericht op bijscholing van de ipb ers by wat vergadertechnieken betreft van schoolteams en specifieke uitwisselingsvergaderingen tot slot nog de vier beleidsprioriteiten waartoe het kabinet einde maart 87 heeft besloten 1 er komt een externe evaluatie 2 de voorwaarden voor de pilootscholen blijven behouden ipb ers beperken aantal leerkrachten nieuwe en andere bijscholing 3 de omkadering van het secundair onderwijs werkt met coefficienten per leerling per categorie het zevende beroepsjaar wordt opgericht volgens een schoolcoeffi cient 4 de vernieuwing blijft doorgaan de eigenheid van het bso wordt eerst in de derde graad vastgelegd walter de hert verbondstraat 90 2000 antwerpen bijlage 1 vormen van de vernieuwing 1987 type 1 eerste graad onthaal in eerste leerjaar b en beroeps voorbereidend jaar werkplaatsklas dubbele aanwezigheid lkn project algemene vakken integratie van de algemene vakken tweede graad project av project av tv bp thematisch onderwijs projectonderwijs werkplaatsklas derde graad project av project av tv bp thematisch onderwijs 201 projectonderwijs werkplaatsklas interactie bso met de socio economische milieus modulair stelsel type 2 eerste en tweede jaar idem als eerste graad type 1 met uitsluiting van project av 3de tot 7de leerjaar thematisch onderwijs projectonderwijs werkplaatsklas integratie van theorie en praktijk in de beroepsge richte vorming 5de en of 6de en of 7de leerjaar hbso interactie bso en de socio economische milieus modulair stelsel bijlage ii programma van de studiedag 10 u welkomstwoord door de heer j van damme voorzitter stuurgroep onderwijs stichting lodewijk de raet 10u10 uitgangspunten knelpunten toekomst inleiding door mevrouw n van coillie secretaris hoge raad tso bso 11 u werkgroepen evaluatie van de vernieuwingen per graad 12u45 lunchpauze 14 u plenum met verslagen van de verschillende werkgroepen aansluitend commentaar en discussie door een panel met me vrouw m germis rijksonderwijs mevrouw c huylebroeck officieel gesubsidieerd onderwijs de heer j daneels vrij katholiek gesubsidieerd onderwijs de heer r meert ministerie van onderwijs en de heer d leroy stafmedewer ker stichting 16 u beroepsonderwijs en arbeidsmarkt reflecties op het gehoorde door de heer b vermeiren ad junct adviseur fabrimetal en de heer j denys wetenschappe lijk medewerker aan het h i v a k u leuven 16u45 slottoespraak door de heer j perquy adjunct kabinetschef van de minister van onderwijs bijlage iii geselecteerde bibliografie 1 officieel gesubsidieerd onderwijs 1 1 themanummer vernieuwd b s o informatieblad gemeentelijk en provinciaal onderwijs mei juni 1986 13de jaargang nr 5 72 p 150 fr 202 v b s g aarlenstraat 53 bus 4 1040 brussel tel 02 230 21 70 1 2 c o n v b s g het experimenteel secundair onderwijs met modulair stelsel in het b s o tussentijds verslag schooljaar 1985 86 132 p c o n o rogiercentrum internationale doorgang 29 bus 20 1210 brussel tel 02 219 19 38 2 officieel onderwijs 2 1 werkgroep vernieuwing b s o naar een vernieuwing van het beroepssecundair onderwijs ministerie van onderwijs rijksonderwijs juni 1984 94 p 2 2 werkgroep vernieuwing b s o naar een vernieuwing van het b s o ministerie van onderwijs rijksonderwijs schooljaar 1984 85 50 p 2 3 bekaert c ed het vernieuwd beroepssecundair onderwijs p m s leven plus nummer 86 8 141 p vormingscentrum van de rijks p m s centra zavelputstraat 20 1000 brussel tel 02 218 47 65 3 vrij katholiek gesubsidi gerd onderwijs 3 1 n v k t o het b s o op nieuwe wegen licap brussel 1980 herwerkte versie van hoofdstuk 1 n v k t o m o op nieuwe wegen basisdocument licap brussel 1986 15p 3 2 n v k t o het b s o op nieuwe wegen handleiding voor de vernieuwing van het b s o in de twee aanvangsjaren licap brussel 1984 114p 3 3 n v k t o het b s o op nieuwe wegen geintegreerde leerpe rioden licap brussel 1985 18p aanvulling voor de hogere jaren bij het document 3 2 3 4 n v k t o project algemene vakken v b s o tweede graad licap brussel 1985 75 p licap guimardstraat 1 1040 brussel tel 02 513 68 80 4 algemeen sacre p severeyns a literatuurbank v b s o in p m s leven plus nummer 84 5 81p vormingscentrum van de rijks p m s centra adres cfr 2 3 203