Bibliografie

liesbeth jongebloed carole timmers bibliografie in het kader van hun studie nederlands aan de universiteit van amsterdam zochten liesbeth jongebloed en carole timmers in twee vakbladen moer en levende talen naar artikelen waarin docenten mogelijk materiaal vinden ter verbetering van het schoolonderzoek met deze bibliografie sluiten we het themanummer af we houden ons aanbe volen voor leestips die in een volgend moer nummer gepubliceerd kunnen wor den als redactie wijzen we alvast op een verwant themanummer van onze vlaamse von ners evaluatie is de titel van het kort geleden verschenen vonk nummer het besteladres vindt u op pagina 2 van het omslag van dit moer nummer 1 2 a usum j bakker f k de boer f hartenrink e a het su cces verhaa l van gericht schri jven hoe een experiment a ls e i ndexamen leer lingen voor slo pa r adepaa rdje i n a llerle i sc hoo l typen komt proj ectonderw ijs opd r aven in moer 1 9 7 8 3 p 2 e v in moer 1978 6 p 11 e v vwo projectonderw ijs l bo mav o havo vwo sc hr ij fvaa r d ighe i d het versl ag van zes dek lassers va n een gym nas i um g e richt sch r ijven is i n engere z i n op te vatten a ls over een opmerkel ij ke variant van het projectonder een alternatief voor het opstel op het examen de wij s a l s examenonderdeel waarbij de begeleidende l eer lingen documenteren zich i n het examen j aar en rol door de leerl i ngen zel f wordt uitgeoefe n d het het daa r aan voorafgaande jaar ove r een ze l f gekozen geen een grotere moti vatie teweegb rengt ond er werp v er we r ken de i nformat i e en schr ijven op het e xamen op basis van het verworven i nzicht en 3 met behu l p van het meegeb r a c hte doc umentati ema balen a va n j van de berg c hermsen e a te riaal een pub liek en doelger icht stuk in dit a rti kel examen nederlands mavo 4 tekstverklaring voor de i nhoud van de nota het commentaar van le ra ren herkauwen een 7 en le erl ingen de ov er planti ng op andere sc hoo ltypen in levende ta len 1978 p 23 e v e n de ongelukk i ge be hande li ng i n de vaderlandse mavo tekstbegr i p per s de mavo s tuurg r oep nederlands van het kathol i ek 75 pedagogisch centrum heeft het onderdeel de la ndelij ke we rkgr oe p moede rtaa lon derw ijs hee ft tekstverklaring examen nederlands mavo 4 geanaly geprobeerd meer z icht te krijgen op de rol van de seerd men kan ongeveer een 7 halen als men in moedertaal i n alle schoo l vakken aan de hand van staat is correct vragen te beantwoorden naar expli een proefwerk en een interview met twee leerli ngen ciet in de tekst gegeven informatie die woordelijk d i e d it proefwerk maakten bespreekt de schr ijver herhaald moet zijn andere kritiek slechte tekstkeu het proefwerk en de problemen h ij geeft tevens een ze slechte tekstindeling en normeringsproblemen alte r natief voor het tradit i onele proefwe r k 4 9 balen a van n van de ho rst j scheifes e a buys a wie is bang voor het toetsen van tekstbegrip reflecteren op het opstel i n moer 1980 2 p 17 e v in moer 1984 3 p 2 e v mavo tekstbeg r ip havo schrijfvaardigheid examens hebben een g rote i nvloed op de lesp r aktijk de auteur beschrijft een concrete lessenserie waarbij in het moede rtaalonde rw i js gel dt dat s pec iaa l voor leerlingen worden betrokken bij de beoordeling van het onderdeel tekstverkl ari ng al eerder heeft de oefenopstellen voor het examen kpc mavo stuurgroep neder l ands het mavo examen bekritiseerd met n i et veel resu l taat nog steed s 10 weersp iege lt de examenopgave we i ni g van de veran golfhof m h wasd orp derde opva tti ngen met betrekki ng tot tekstbegr i p en de l u iste rv aard i ghei d en het havo onde rzoek resul nog steeds heeft de examencomm issi e n i et du i delijk taten van een enquete gemaakt welke u itgang s punten ze hanteert i n levende talen 197 5 p 251 e v havo luistervaard i ghe i d 5 de didact i ek comm issi e nede rlands dcn organ i b ergh h van d en g r ij l aarsd am seerde een enqu e te onde r schol en voor havo in d i t problemen met opstelbeoordeling een recept a rti kel wordt i ngegaan op de resultaten d i e de in levende talen 1986 p 448 e v l u i stervaa rd i ghe id betreffen a lgemeen schr ij fvaardigheid het beoo rde lingsprobl eem b ij op s te ll en is o n derzoc ht 11 door de auteu rs zi j p r e s e n t eren ee n method e om cou rt a de l a me t de se c t i e n ede rlan d s van ee n sc hool tot ee n een nationaal onder w ij spl an op s te lscha al te kome n in levende tal en 1968 p 64 e v a lgemee n 6 de auteur bespreekt in d it a rti kel twee boeken i n het bon s et h kader van onderw ijsve r nieuw i ngen a d de groot de von en het e i ndexam e n nede rl ands schreef na een ti enj a r ig onderzoek van onderw ijs in mo e r 1974 6 p 299 e v vraagstukken vijven en zessen waarin h ij kr itiek op m avo havo v w o algemeen de subjecti eve beoorde ling van l eerli ngprestati es he l ga bo n s et p l e i t i n d i t art i kel vo or de handhaving u i t h ij komt tevens met een saneri ngsp l an van het eindexamen nederl and s zoa ls het i n 1974 de s elect i e dient n iet te ge sc h i eden doo r rekba r e is h ij is tegen bep a a lde ver a nde ri ngs voor s te l len om maar doo r objecti eve maat s taven d w z door dat d i e het nog sl echte r zo uden m a ke n dan het a l i s studietoets en de s e lect i e d ient n iet permanent t e z ij n 7 r r gras zet in zijn boek ui tgebreider dan d e groot b onset h kon doen de ve l e gebru i ksmoge lijkheden van stud ie enke l e so ci o l inguistieke bezwaren tegen obje c t i eve toetsen uiteen toetsen voo r taalvaard i gheid i n levende talen 1975 p 335 e v 12 a lgemee n l u is tervaard ighe i d tekstbegrip d aniels w vanu i t het perspect i ef va n de s oc i olin guist iek w ordt leer li ngen maken ee n l iter atuu rtij dsc hri ft het g e p r obeerd de pri nci p i ele ondeugde lij khe i d van sc h oo lo nd erzo e k mod erne li t er atuur o p e en a ndere cito meerkeuze toetsen voor taalvaard i ghe i d in de manier moede rtaa l aan te tonen i n moe r 1979 5 p 11 e v h avo literatuur 8 wim dan i e l s laat als o nderdeel van het schoolonder bonset h zoek de ei ndexamenkand i daten ze l f een lite ra ir tijd enke l e taa l gebru i k s p r ob l emen b ij het trad i ti one l e sc h ri ft samenstellen wat le idt tot een voo r de leer pro e fwer k lingen bo eiende en persoonlijke man ier va n omg aa n i n moer 1 9 75 5 p 2 70 e v met literatuur havo tekstbegr ip 76 13 18 dekkers p g i ls m va n van u i tstel tot af s tel van opste l tek s tbegri ptoetsen en tekstbegri p in m oer 19 71 3 p 89 e v in moer 1976 1 p 12 e v mavo havo vwo schrijfvaardigh e i d havo vwo tekstbegrip d i t a rti kel hande l t over de titels d i e b ij de d i verse de auteur w i l in d it a rtikel aantonen dat de tekstbe examenonderdelen s chrij fvaard i ghe i d aa ng ebod e n g riptoets voornameli jk teksthand i ghe i d en toevals worden met de daa rb ij behorende toelichting voor de fa c to ren te st dit d oet hij d o o r m i ddel va n zo n test l ee rlingen de l eerl i ngen zij n bijna a l t ijd aangewezen d i e hij door leerl i ngen laat maken eerst zonder b ij be op b r a i nstorm i ng hetgeen wordt gez ien als een te horende l eestekst later m e t de uitslagen heeft h ij kort kom i ng aan i nformat i e in een tabel gezet en vergeleken 14 19 doodkorte a c j ha rtenrink f de prof de toets de sele ctie en de l evende l eraar exper i ment a l s eindexamen beoordel i ng en in levende ta len 1968 p 77 e v eva luatie algemeen in moer 1978 5 p 22 e v rea c t ie op de lezing van a d de g root en z ijn vwo projectonderwijs i d eeen over ond erwi j sve rn ieu w in ge n de au teu r gaat dit a rtikel is geschreven vanuit het standpunt van voora l in op de g r otere obj ect iv ite it b ij het beoo rde de docent die moet beoorde len achtereenvo lgen s l en van de le erli ng d ie de groot wenst te berei ken komen de beoordelingsprocedure de normen en de eva luatie aan de orde 15 dr i est j p f w hagendoorn d h lammer s e a be i de a rti ke len zijn tevens bedoeld als een react ie op lu iste rvaard i gheid in het moedert aalonderwi js het stand pun t va n de cmm ten aa nzie n v an het p ro in levende tal en 1975 p 242 e v jectonderwijs de cmm gaat i n haar nota advies h avo l u istervaard i ghei d ove r het examen nederlands n iet in op de mogel ij k de auteurs sc hetsen een bee l d van de p r akti jk va n heid de versch il lende taa l vaardi gheden in ee n l u ist eronderw ijs aan de hand va n e e n enq ue te ver schoolonderzoek geintegreerd aan bod te laten vol gens geven ze een u iteenze tting ove r de theoreti komen sche achtergrond van enkele problemen b ij het lu i steronderw ijs daa rna volgt hu n visi e op de l u i ste r 20 vaa rd ighe i d en formu leren zij w el k be l ei d ten aanzi en heel j van t a c versloot van h et lu is te r onderw ij s zij voo rstaa n enqu e te in levende talen 1972 p 194 e v 16 havo a l gemeen l ee rars c m resu l taten van een onderzoek op twaal f experi men c e ntral e examen s e n sc hoolonderzoek tele scho l en naar het schoo londerzoek havo i n levende ta le n 1972 p 129 e v a lg e m een 21 be sc hrij v ing van de f un cties van het examen zowe l hennephof k r p l a tt e l onderw ij s kund i g al s maatschappe l ijk verde r aa n be schoo l onderzoek neder l ands havo 1973 v e li ngen vo or de ontwi kke l ing van een doelstel li n in levende ta len 1971 p 440 e v gen bepa li ng voor het gehel e onderw ij s en de ope r a havo algemeen ti ona liser ing en eva l uat ie van d ie doe l ste lli ngen in dit arti ke l geven de auteurs uitgangspunten on derw ijsdoelen en toetsm idde l en voor het inr i chten 17 van het schoo l onderzoek nederl ands havo g i el en p anna dure r en de lu s t van het s p r eken i n een 22 ro lle nspel hoogbergen th in m oer 1 986 3 p 3 2 e v schoolonderzoek peellandcollege havo spreekvaa rd i ghei d in levende talen 1972 p 132 e v de auteu r besch rijft hoe in klas 5 van de havo mbo algemeen afdeli ng van s g mari enbu rg te s he rtogenbos c h de invoering van het schoolonderzoek heeft men het onde rdee l spreke n lui s teren wo rdt getoetst i n aan het peellandcollege als zeer positief e rvaren het schoolonde rzoek leerli ngen d iscussieren met vooral omdat deze vorm in tegenstelling tot het ou beh ul p van ro ll enspelen d i e de sect i e he eft ges c hre de examen aansluit bij een procesmatige opva tting ven aan de hand van concrete voorbeelden zet g i e van het onderwijs de secties moeten nog wennen len de werkw ij ze op zi j n school uiteen aan hun autonomie de eigen aanpak en de eigen opva tt ingen kwamen nog onvoldoende uit de ve rf 77 23 eendu id i ghe i d van de tekst j ong j h a l d e bovendien wo rdt e r een over z icht geboden van de n i veauvermeng i ng l e i dt tot n i veauver l ag i ng mogelij kheden van dri e schr ifte lijke toets i ngsvormen i n levende ta len 1984 p 279 e v tekstbeg ri p te weten de samenvatting de open mavo havo vwo a lgemeen vragen de meerkeuzevrage n na een a l gemene u iteenzetti ng over de werk ing van toetsen op versch i llende n i veaus wordt eerst de 29 concrete ontw i kke li ng van de mavo n i veaus in de ja meuffels b re n 1 982 1 98 3 beh an de ld vervol gens w ordt inzicht globaa l versus ana l yt i sch beoordelen gegeven i n de hu id i ge verschi l len tu ss en het havo in moer 1 985 5 p 9 e v en het vwo n i veau algemeen s chrijfvaard i ghe i d de aute u r stel t dat een analyti sch beoorde li ngssche 24 ma bi j opstellen n i et tot hoge betrouwbaarhe i d leidt k l au s c h ij geeft daarvoor tevens een psychol ogische ver een en ande r ove r het schoo l onderzoek aan het klaring twent s carme l lyceum te oldenzaal in het b ij zonder betreffende het vak neder l ands 30 i n levend e talen 1977 p 12 e v rooker c havo vwo algemee n over de he rzi ene cevo normen voo r de samenvat besc h r ij vi ng v a n d e invu lli ng van het le s prog ramma ting vwo en de sc hoolonde rzoeken in levende ta len 1987 p 261 e v vwo tekstbeg ri p 25 de auteur u it z ijn krit i ek op de gewijzi gde correct i e li p s j w spee b tans salverd a methode voor de samenva tting vwo ger i cht sc hri jven i n het e i ndexamen mavo en lbo i n leven de talen 1983 p 417 e v 31 mavo ibo s ch rij fvaa rd i ghei d r ij l aarsdam g d e aut e urs beschr ij ve n h e t zgn sl u i z enmod el d a t het beoordelen van d iscussievaardighei d in een sa gehanteerd word t b ij h et beoordel en v an opd rac hte n menwerkende groep de kleine praat denkgroep gericht schrijven i n levende talen 1983 p 546 e v havo vwo sp r eekvaar d ighe i d 26 de auteur schetst hoe het beoorde l en van discussi es loof b h op z ij n s chool gesch i edt met name de betr ouwbaar lezen voo r de lijst heid van de beoordel i ng wo r dt toegeli cht i n l e vend e talen 1975 p 76 e v h a vo liter a tuur 32 een do c ent bes c hrijft zij n e rva ring e n met het mot i ve r ij l aar sdam g k de g l opper h kreeft r en van d e leerli ngen voor het lezen v o o r de lijst functi onele s ch rijfvaard i gheidstoetsen in leven de talen 1984 p 298 e v 27 lbo ma v o sc h rijfvaard i ghe i d loonen p er wordt een schri jfvaard i ghe idstoets besch reven d i e kan tt eken i ng i n een geha r moniseerd ibo mavo examen gebruikt i n moer 1975 p 335 e v kan worden en di e voldoet aan een aant al ei sen die a l gemeen aan een goed examen geste ld moeten worde n krit i s c he n oot b ij het arti kel van h bonset enke l e sociolinguistieke bezwaren tegen objectieve toetsen 33 voo r ta al vaa rd ig h eid s ch l ebu sh j roll enspel i n het schoo l onder zoek 28 i n moer 1 980 8 p 35 e v lu ij ten t havo vwo spreekvaard i ghei d m eer keuzetoet sen te k st begri p op het ei ndexamen i n examenk l a ssen lij kt onderw ijs i n spreek e n in moer 1975 2 p 76 e v lu istervaard i gheid extra moei l i jk a lles en i edereen is hav o vwo tek stbegri p gericht op het examen spreek en l u i ste r onde r w ijs in d it artik el wo rdt ingegaan op on d erstaand e d rei g en te v e rsc hr ompe len tot oefe nen voo r ee n punten stukj e schoo l onderzoek moet dat nou zo jan de l eerli ng heeft geen les doe l s ch l ebush leraa r aan het isa l a co ll ege i n s i lvolde v ragen i n meerkeuze tekstbegri ptoetsen h ebben vi ndt van niet sl e cht s betrekk i ng op kenn is beg ri ps en analyseniveau vrag en i n een me er keu zetoets g a an u i t van d e 78 34 l i ngsmode l waar aan ger icht sch rijvenprodukten a ls schreven a k van der toor n a lternatief voor het trad i ti onele op s te l getoetst kun ontwikkelingen de discussie als onderdeel van het nen worde n schoolonderzoek in levende talen 1983 p 528 e v 40 havo vwo spreekvaardigheid ven h w a van d e in het artikel wordt uitgelegd hoe men op een ly het schoo l onderzoek neder l ands i n prakti jk ceum discussieert als alternatief voor de spreekbeurt gebra c ht om de spreek en luistervaardigheid te toetsen de i n levende talen 1977 p 2 e v j schrijfsters gaan in op de gang van zaken de pro havo vwo a l gem e en blemen en de voor en nadelen overz ic ht van het s o nederlands aan een s cho l en gemeenschap het overzicht gaat i n op het hoe en 35 waa rom van de i n r ic hti ng s c hreu de r k no rmen voo r het goed l u iste r en 41 i n levende ta l en 1984 p 361 e v verwey h f van dijk t kro l a lgemee n l ui ste rva ard ighe i d leeswe e r leeshonger lee s voer dorst naar ken h et a rtike l probe e rt antwoord te geven o p de vraag n is voedse l voor de geest l eeslust s make lij ke of voor uiteenlopende luisteraars een en dezelfde ve rt eltrant l eesgraag norm voor goed luisteren kan gelden i n m oer 19 7 1 3 p 8 2 e v mavo tek s tbegr i p 36 het a rti kel is een weergave van de kr iti ek d i e er i s smits j op de tek s ten die mavo l ee rlingen voo rgeschote ld ad vies o ver het ein dexamen nederl ands van de krij gen en aan de hand waarvan z ij vr agen moeten com missie mode rn is e ri ng moede rt a al o n derw ijs beantwoorden de t eksten slu iten ni et aan b ij de in moer 1977 5 p 37 e v leef w erel d van de leer l ingen boven d ien heeft de algeme e n lee rli ng bij een s ch ri fte lij k examen geen ti jd om met e en weergave van de n o ta d i e de cmm heeft u i tg e behul p van andere informat i e de tekst te evalueren bracht en d ie de vo lgende punten behandelt e i nd waardoor het he l e examenonderdee l a l s z i nl oos examenproblemat iek en se l e ctief e in dexamen het wordt be s chouwd arti ke l ein d igt met een ko rte kr it i ek van de a uteur 42 37 veu r w van de r sm it s j de hete b ri j een leesdossier d e e in d e xame nn ota land z on d e r drempels i n levende talen 1986 p 232 e v i n mo er 1978 6 p 22 e v havo vwo literatuur a lg e meen de e i ndexamendoelen wat bet r eft lite r atuur zijn zee r een co mmentaa r op de ei ndex a m en n ota va n de ru i m om s ch r even het beoo r de l en van de resultaten cmm w aarin gep lei t wo r dt voor h a nd h a vin g v an de van het li teratuuronderwijs b l ij ft daardoor een heet s e lecti eve funct ie v a n het e ind e x a m e n nederla nds hangi jzer van der veur p l ei t voo r het i n voere n v a n e n waar in ee n aanta l voo rs te l l e n t e r verweze n lijk i ng ee n lee s do ssi er da arv a n na a r vore n komt 43 38 veur w van der s ten b ri nke t ei t l er f studiepunten a ls o nderd e el van het cijfersysteem lit e r a t uur e n s pree k vaa rdi ghe id b ij het versl ag van een pr a ktij konde r nem i ng sc hoolon de rzoek in moer 1984 4 p 10 e v i n leven de talen 1973 p 204 e v havo vwo algeme e n ha vo litera tu u r e n spree kv a ard i ghei d all eree rs t e e n s tukje theo rie u it taa l met effec t en een vers l ag van de man i e r waarop do centen neder ee n a d vies van een van de auteurs aan de sectie ne l and s het onde r deel s preekvaa rd i ghe i d z i nvol i n het derlands van het eem l andcol lege noord vervolgen s ha vo schoo londerzoe k hebben i ngepast een vers l ag van wat e r volgens de sect i evoorzi tter j a n au su m i n de prakt ij k gebeu rt met het studiepu n 39 tensy steem ten s l otte een commentaar van de au tu ijl h v an j de z ange r teurs waarin z ij de t heorie confronteren met de ge de f ic t ie va n h et algem een ge ldend an alyt isc h be r apport eerde w erke lij khe i d h i erb ij wo rd e n ver s ch i l oo rde li ngsmodel voo r gericht s c h rijven havo vwo len geconstatee rd tu ss en theo rie en praktijk i n levende talen 1981 p 457 e v havo vwo sch rij f va ard i gheid centraa l st aa t he t zoe ken na ar ee n vali de beoo rde 79 44 45 w es t ho tf g j we ijer m d e inz i cht i n en kennis van li te r atuu r een pog i ng tot een suggest i e voor het prob l eem van de boekenlijst concretiser i ng in levende talen 1976 p 93 e v i n levende talen 197 1 p 377 e v algemeen li teratuur havo li teratuur de auteu r geeft enke l e voo rdelen van het door hem de aut e u r w il het begrip literatuu ronde rwijs met be gebru ikte evaluat i eformu li e r een door de leerl ing i n hulp van enige verworvenheden u it de ve rte l theori e te vullen lijst met vragen ove r een gelezen boek a l s concreet gestalte geven alternat i ef voor de mondeli nge examens over de b oe ke n lijst het schoolonderzoekloze goede voorbere i ding tijdperk er zijn momenten waarop ik verlang naar he t schoolonderzoek is een goede voor het schoolonderzoekloze tijdperk je al bereiding o p het eindexamen leen maar richten op een verbrede finale je bent genoodzaakt alle behandelde ergens in april of mei stof in a p arte gedeeltes te leren hier op dat moment supreme moeten je leer door komt het niet onverwacht bij het lingen zich bewijzen all or nothing leren voor het examen dat schijnt oneerlijk te zijn en daarom houden wij onze leerlingen het hele jaar een nadeel van het s o is wel dat je onder druk met cijfers tot een decimaal steeds weer voor elke s o week in de achter de komma zenuwen zit 3 maal een week ik vind dat als je alle s o s gehad hebt waarom die bijeengesprokkeld moeten het eindexamen wel erg dubbelop is je worden in schoolonderzoek weken is mij krijgt de gehele stof nog een keer een raadsel drie keer een mini examen ook gezien de methode van toetsen in organiseren voor het eindexamen lijkt de voorgaande jaren alles in stukjes vooral de behoefte aan rituelen en offi denk ik dat je het ook wet zonder het cieel gedrag te bevredigen eindexamen kan doen ik hou niet van zo n kapot gehakt jaar dus wel s o en dan geen examen waarin leerlingen in pieken werken lera maar geen examen zonder de s o s ren last van constipatie krijgen en de leerstof behandeld wordt als een lijf met gijs van zonneveld gangreen leerling van sg lelystad te lelysta d weg met die weken doseer de toetsen over het hele jaar organisch ingebed in het leerstofprogramma geen zenuwzieke leerlingen geen ver stopte leraren maar nog wel cijfers tot achter de komma henk van middelaa r leraar nederlands aan sg lelystad te lelystad 80