Bibliografie taalbeschouw in Vlaanderen

roger roge r bibliografie taalbeschouwing bibliografie in vlaanderen in het themanummer dat moer in 1986 wijdde aan taalbeschouwen en reflec teren verscheen een bibliografie over taalbeschouwing van de hand van henk lammers en therese van de berg daarin kwam slechts een vlaamse publika tie voor toevallig van een auteur die ook enkele stukken in nederland gepubli ceerd had in een recente aanvulling in dit b ady werd dit gemis gedeeltelijk goedgemaakt maar zonder dat er sprake mocht zijn van een systematische aanpak van de taalbeschouwing in het zuiden van ons taalgebied het volgen de is een poging ook voor vlaanderen een overzichtelijke bibliografie van wat er over dit onderwerp verschenen is op te stellen het is immers een feit dat hierover in nederland doorgaans heel weinig bekend is terwijl er onder het verschenene heel wat zit dat ruimere bekendheid verdient wij beperken ons tot de periode 1974 1987 het was niet steeds even eenvoud i g te beoor het beginjaar is dat van de eerste vlaamse delen of een publikatie aan deze normen von conferentie over taalbeschouwing omdat beantwoordde en we zijn er ons van bewust deze duidelijk een nieuwe wending heeft gege dat ons oordeel hierover soms subjectiever ge ven aan de ook bij ons eindeloze discussie weest is dan we beseften over het spraakkunstonderwijs bij de selectie schoolboeken en spraakkunsten werden buiten van het opgenomene hebben wij ons laten lei beschouwing gelaten voor de spelling hebben den door ongeveer dezelfde principes als onze wij ons beperkt tot de zeldzame didactische nederlandse voorgangers publikaties die dit onderwerp taalbeschouwe opgenomen zijn dus de publikaties die lijk aanpakken in vlaanderen verschenen zijn wij hebben weliswaar haar een zekere volle het begrip taalbeschouwing uitwerken als d ighe i d gestreefd maar het is ni et aan te ne alternatief voor het grammatica onderricht men dat dit doel ook maar bij benadering be taalbeschouwing centraal stellen didacti reikt is wij hebben wel alle algemeen bereik sche handleidingen werden dus buiten be bare tijdschriften geexcerpeerd schouwing gelaten 31 rub rieke n p 184 196 1 a n a lyse van het probleem va n het grammatica de opgenomen publikaties staan geklasseerd onderwijs en s uggesti e om de op lossing te zoeke n in taa lbesc ho uwi ng s on de r w i js op de naam van de auteur s we laten elk er van vergezeld gaan van een cijfer dat het 6 overwegend karakter ervan aangeeft daarna fra ns 1 we l ke taa l be schouw ing op sc hool ee n p r obl eem 1 wa t is taalbeschouwing ste llin g 2 prakt ij k in werkbla d voor nede rlandse dida ctiek jrg 8 a lesvoors tell en 1979 19 8 0 nr 2 3 p 1 23 1 b uit gewerkte lessen kriti ek op de gangba r e arg u me nten voor gram ma 2 1 basison der w ijs tica onde rwij s en p lei doo i voor o nderw ijs dat laat re 2 1 1 on de r bou w fl ecte ren over het t aalgeb rui k v a nuit a ll e inval sh oe 2 1 2 bove nb o u w ke n van de modern e taalwete nsc hap maa r op we i 2 2 secunda ir onder w ijs ni g di scip lina ire w ij ze b i b liogra fi e 2 2 1 on der bou w 2 2 2 bove nbo u w 7 daarna f 2 2 2 lee rlingen a rgumen teren s l ech t en wat doe n we 1 e raan b esien fred v a n m arc spoel d ers in werkb lad voor nederlandse didactiek jrg 10 g ram m atica on de rwijs in de l age r e sc hool beden 1981 nr 1 p 1 11 1 ki nge n bij de c o ncl usie s van de nede rla nd s e advi es ad viezen v oo r geb rui k va n de a rg u ment a ti elee r v a n com m issie voor de leer planontwi kk eling m oed er pa re lma n in he t s o taa l in persoon en gemeenschap jrg 31 1978 1979 8 nr 8 p 373 379 1 daarna f j pepe rmens 1 2 1 bespreki ng va n h et beke nde rappo rt taa l be sc hou w ing in de basisschool in von informatie jrg 1 0 1980 nr 4 p 23 2 8 1 2 voo rinfo rmatie v on co nfe r e ntie al g eme ne princi pes bultynck joh a n 2 2 2 e n le smodell en arg umentati ele er in het mo ede rt aalonderw ijs i n vonk jrg 1 6 1986 nr 5 p 280 282 1 9 de auteur p leit voor het g e b ruik van ar g umentatie dirven ren e lee r in h e t mo edert aa lon derw ijs v a nuit de overwe e n kele as pecten van ge spro ke n taal g i ng da t het c omm unicat i eve aspect van het moe in werkblad voor nederlan d s e didactiek jr g 8 d ertaa londe rw ijs meer bekl e mtoo nd moet worde n 1979 1980 nr 2 3 p 25 3 8 1 ontledin g v a n een i nte rvi ewfragment ple ido oi voo r 3 luisteron de rw ijs dat de a l ge m en e taa lva a rdig hei d calca r w i m v an k h e nn e m an ve r bete rt d oo r de kwaliteit van h et a an geboden leesonderwijs en taalbeschou wing conferentie materiaal verslag het s choolvak ned erlands a ntwer pen 1 98 7 p 1 4 27 1 10 verban d tussen taa l be scho u w i ng en onde rwijs in dort slijpe r m k va n 2 1 voorspe ll en d l eze n je wee t niet wat j e weet i n werkblad voor nederlands e didactiek jrg 8 4 1979 19 8 0 nr 2 3 p 39 521 daarna fr de aut eur v erklaa rt de ui tga ngsp unten v an haar g e het grammatica onderwijs in neder l a nd lijknami g boe k ze ve r we r pt de arg um ent e n van de in von informatie jrg 9 1979 nr 5 p 2 9 1 aclo m voor h et afschaffe n v an het gram m atic a zee r lov ende be s preking va n het rapport tordoir o nderw ij s in de lagere school ze d rin gt aa n op con we s dorp over h e t grammatica onderwijs in ned e r cree t taalbeschouwingsonderwijs da t de aa nwezige l a nd taa l kennis bewu st maakt 5 daem s fr meewe rke nd of lijdend sp r aakkunst op sch oo l een p rob leems telling in pers oon en g emee nschap jrg 32 1979 nr 4 32 11 17 geest wim de 2 2 meensel jef van 2 2 1 syntacti sche observat ie en arg umentati e als taalbeschouwen in een eerste jaa r doel stelli ng en methode b ij het apr aakkunsto nder in werkblad voor nederlands e didactiek jrg 8 w ijs 1 9 79 1980 nr 2 3 p 88 92 1 in werkblad voor nederlandse didactiek jrg 8 door taalbeschouwing de ve r borgen bedoelingen 1 9 7 9 1 98 0 nr 2 3 p 53 601 van een taa l boodschap sen het licht brenge n de auteu r pl eit voor het behoud van een in zichte lijk spraakkunstonderwijs waa r b ij de leerlingen in de 18 ee rste plaats leren a rgumente r en ove r h u n taal maa naa l jef v an 2 2 2 b observaties taalbeschouw ing bij ver ha lende teksten i n werkblad voor nederlandse didactiek j r g 10 12 198 1 1 982 nr 4 p 1 85 1 90 he rt walte r de ri ta rijmenan s taa l besc houw ing b ij gesp reksfragmenten uit lite ra ir luuk van waas 2 2 2 a we rk van streuvels ruyslinc k e n mau gham ret orica revisited enkel e aspec ten van de a rgum en teti eleer p rakti sch bekeken 19 in vonk jrg 1 6 1986 nr 5 p 284 297 maanaal jef van 2 2 1 b voortgaan de op bultync k 1986 wordt een aa nta l toc h nog eksters roveni formel e aspecten van a rg u mentati e uitged i ept waar in vonk jrg 1 2 1 98 2 nr 4 p 48 55 1 na een aantal lessuggesties vol gt de auteu r demo nstree rt aa n de h a n d van ee n aanta l opd r a chte n b ij een ko rt verhaa l van streuv els hoe 13 taalhande linge nleer het inz i cht in het verhaal zou hoey jenny van frieda bex 2 2 2 b ku nnen verg rote n id i olect sociolect dialect in werkmap voor taalonderwijs 1 985 nr 40 20 p 165 168 1 maan aal j ef van 2 2 2 b aangepast u it lessenreeks van kroon liebrand echthe id of egth eid t aalbesc hou win gen bij twee moer 1982 3 leze r sbri eve n in pedagogische bijdragen voor technisch en be 14 roepsonderwijs uurti 1983 nr 70 p 5 6 8 03 h ul roger van 1 2 1 le smodel spraakkunst 1 of of taalbeschouwing i n vonk jrg 17 1987 nr 2 p 84 91 1 21 spraakkunst moet i n de l agere sc hool o pengetro kke n maana a l jef van 2 2 2 b worden naar taa l besc houwin g me t voorbeelden in de pa l m va n gods h an d ov er n amen in pedagog js che bijdragen voo r te chnisch en be 16 roepsonderwijs jrg 20 dec embe r 1985 n r 80 jo n ghe h ugo de 1 2 2 1 p 64 73 1 de school spraakku nst uit de i mpasse de eerste ja con cept voor l es ro nd vo ornamen lichtje s verwa r ren va n het aso rende titel in werkblad voo r nederlands e didactiek jrg 8 1 9 7 9 19 80 nr 2 3 p 53 601 22 de au te ur gaat na h oe refle c tie op a lle aspecten va n pa uw lieve d e taalgeb rui k de taa l vaa rd i ghe id zou kunnen ve r bete ve rsl ag stroom taa l beschou w ing su b stro om ne ren h ij geeft aan hoe ve rsc h ille nde ge ne r ati es t aal de rlan ds a ls eenhe i d van taa lbe h ee rsi ng en t aa l bes c hou we rs d i t aa n gepakt hebben e n meent dat besc ho uwin g de hui di ge gene r ati e goede kansen heeft om uit de in von informatie jrg 7 1977 nr 5 p 1 101 ou de i mpasse t e ge r aken verslag co nferentie 19 77 sub st room gele i d do or w im va n cel ca r voor al tekst analyses 18 koe n a nne sic 23 herfstc o nfere ntie 7 7 drongen stroom taa l pepe rme ns je f beschou wing versl ag su bst room prate n en luis de gammele g lamour v an het grammatica te re n ond erw ijs in von informatie jrg 8 1978 februar i maa rt p in conferen tie verslag het scho olvak nederlands 1 1 1 1 antwe rpen 1987 p 174 1 93 substroom ge l eid doo r herma n medde ns e nkel e de verh oud ing t usse n intuiti eve gram m atic a weten an alysemethode s en le sidee en sch appelij ke g rammatic a en sch ools praakkunst 33 24 32 pepe r men s jef roge r roger 2 2 a schutter d r g de 1 75 i deeen voo r taa l beschouw i ng sl essen waarhe en met he t grammatic a 0nder wijs een paa r in vo nk jrg 11 1981 nr 3 p 1 8 22 1 b ede nk ingen zee r k orte lesi deeen in ru bri eken o ndergeb ra cht in werkblad voo r nederlands e didac tiek jrg 8 1979 1980 nr 2 3 p 75 821 25 pleidooi voor t aalbeschou w ing als funda ment voor rasenbe rg a nita 2 e l k moedertaalon de rw ijs me t e nke l e i deeen voo r ee n i ntercu l turee l taalbeschouwingsonderwijs curriculum in con ferentie ve rslag het s ch oolvak n ederlands a ntwerpen 1 98 7 p 2 17 229 1 33 taalbescho uw ing als hul p mi dde l bij het be strijd en schutter g d e van r assisme de h akblijl in het trad ition ee l grammatica onderwijs 28 in bran dpun t jrg 7 1980 nr 6 p 2 1 8 219 1 r oger r oger 2 2 2 a prob l eem st ellin g lemoer toezjo e r sic in von inform atie jrg 6 11 9 78 1 nr 1 p 2 31 34 l e sconce pt voor taa l be schou we lijk proj e ctj e rond sleeckx j liefd e v oor een eff icient s praakkun stonderwij s op de basisschool 27 in informatieblad ministerie van nationale opvoe roger roger 2 2 a ding 1979 nr 4 p 1 1 41 sp reekw oorde n ee n pog ing o m uit de o u b ollig he i d vo or communicat i e f s praakkunsto nderwij s door te ge r aken pedagoog in von inform atie jrg 9 1979 nr 5 p 10 1 2 1 conc ep t voor e en less enr eeks ron d s preekwoorde n 35 spoelders m fr v an baaien 1 28 ve rliest de school haar z i n n en e nke le st e llingen b ij ro ge r roger 1 een pedagogisc he grammatic a taalbeschouwing in werkblad voor nederlan dse didactiek jr g 8 in vonk jrg 12 1982 nr 4 p 46 471 1979 1980 nr 2 3 p 83 8 8 1 zee r korte omschrijvin g v an h et b eg rip t aa l beschou de auteurs p l eiten voo r ee n pedagog i s che grammati win g sonderwijs ca die de vrucht is van de s amen w erking tussen toegepa ste ling uistiek en psych opedagog i ek in d i a 29 loog met de o n der w ij sprakt ijk e cl ectisch rekening roge r r 2 2 a houden d met de intuiti ev e ke nnis van de l eerli ng en taa lva ri atie als l ee rinhoud in het secun da ir e n aa nsluit e nd bij hun reele l eefwe re l d m et p l aats on de r w ijs voor t aalb esch o uwin g e n geent op communic atie in vonk jrg 13 1983 nr 4 p 56 65 1 en kele d o elstelling en voor less en ron d taa lva riatie 36 m e t i deeen voor occ asione el e n cursorisch steve ns marc 1 onde rw ijs taal be sch ou w ing op scho ol laat h et o ns n og maar wat ruimer z i en 30 in werkblad voor nederlandse didactiek jr g 8 ro ge r r 2 2 2 b 1979 1980 nr 4 p 1 121 m oe t de s pelling tog v er andert worden lessen reagee rt op daem s 1980 d e aut e ur p l e it ervoor dat over spellin gbe sch ou win g elke l eraar een taa l e n m aatsch app ijvisi e zou heb in vonk jr g 1 4 1984 nr 3 p 3 9 45 1 ben hij w il da t op basis hi e rva n ni e t all ee n n aar cor de lee rlin ge n wo rden erto e aa ngezet om via waa rde rect taa l gebru i k en taalin z ic ht zo u worden gestr eefd v erdui delij kingsme thodes hun e ige n stan dpunt in zake maa r oo k n aa r crea tivit eit en bew ustwo rd ing spellin g te bepa le n 37 31 st evens marc 2 1 2 2 2 1 b schutter g de 2 2 2 a maar wat m et h et g ra mmatica onder w ijs een sociolin g uistisch e xp eriment in h et m idd elbaar in vonk jrg 13 1983 nr 3 p 18 28 1 o nde rwijs de aute ur stelt ta a l besc houw ing voo r als a lte rn atief in von informatie jrg 6 1978 nr 3 p 1 5 1 voo r grammatica onderwijs met l essen ron d voor concep t voor le ssenreeks met o n derzo eksprojectj e n aamw oorden wo ord s oo rten e n b ij woo rde lijk e bepa ling 34 38 45 tack p 2 2 2 b we rkg roep e h b o 2 2 2 b taa l be sc ho u w ing gedemonst reerd in l es sen ov e r t aa l afbraak le son t werp voor een less le e prot est e ren in vonk jrg 16 1 986 nr 2 p 112 1241 in werkb lad voor nederlandse didactiek jr g 9 leso ntwerp bij ee n lez ing va n herman de coninck 1980 1981 nr 1 p 1 101 w a arbij lee rlin g en on de r mee r mo ete n de nken o ve r lesmo del uit g a a nde v a n de leerling en d e taal de relatie tusse n taa l en bee l d cultuur taal en den ken taa lafbraak 39 tack pa ul 2 2 2 a 46 niet akkoord of hoe ft h et ech t zo n n dora smeesters in pedagogische bijdragen voor technisch en be herfs tco nfere nti e 19 7 4 roep sonde r wijs juni 1983 nr 70 p 6 1 711 in von informa tie jr g 5 1 9 76 nr 1 z p 4 b lz lesse nreeks ov e r prote ste r e n conferenti eversl ag va n de ee r s t e v l aa mse von con feren t i e ov er taa l besc ho u win g 40 tack pa ul 2 2 2 47 exc usee r i k w ist niet beter een t aa l beschouwe lij ke n n 2 2 2 a ve rke nning we lke kanten kan men uit me t zo n kla ssi ek ond er in werkblad voor nederlandse didactiek jrg 1 4 w er p als naamkund e 1986 nr 3 p 121 13 8 1 in von in formatie jrg 8 1979 n ovember lesmode l vo or a l gerich t op com m unicatiebewus tz ijn dec embe r p 1 0 14 1 en va ardig he id uitgebre ide ve rsie van moer 1 98 3 2 zee r ori g in e le so ci olin guis tisch e aa npak p 1 9 281 41 note n wees luuk v a n 2 2 a de wakkere l ee rlin g ge m ee nte raadsv e r ki ezin gen in lemmers he nk there se v a n de berg bi bli o de k l as g rafi e taalbesc hou w i ng in moer 1 986 5 p in vonk jrg 12 1982 n r 4 p 4 11 1 7 7 881 i deeen voor h oofdzakelijk taalbeschouwelijke l es lam m e rs he nk carl a v a n en ge n cari na g root sen ove r a n alyse va n pa r t ij p rog ramma s verkie bi b liografie taa l beschouw ing in moer 1988 1 zingsslogans g rote woo rden enzovoort p 27 32 een andere ve rsie van deze b i bl iog rafi e v e rschijnt 42 in vonk jrg 1 8 1988 nr 4 september waas luuk v a n 2 2 2 a oktober dat ov eri ge ns h elemaal aa n taa l be interview wat den kt u zo in het a lgemee n o ve r al sc ho uwin gson der w ijs gewijd is les 1 i n von k jrg 14 1984 n r 3 ip 1 9 281 lesconc epte n waa rbij ge st reefd w ordt naa r ee n taa l administratie adressen van enkele tijdschriften besc houwelijke luisterh ou d ing nova et vetera u itgave wolters b lijde 43 inkomatst r aat 50 b 3000 le uven waas luuk v a n 2 2 2 a pedagog ische bijdragen voor he t technisch en interview wat den kt u zo in het a lgemee n o ve r al beroepson derwijs u itgave wo lt ers b lijde les 2 1 inko msts tr aat 50 b 3000 le uven i n von k jrg 14 1 984 n r 5 p 34 471 perso on en gemeenschap s m he t licht st de a uteur geeft aan ho e l ee rli ngen kunne n oefe n en pietersnieu w straat 128 b 9000 gent i n de versch i l l ende aspecten va n het i ntervi ewen vonk von secreta ri aat groe np l e i n 24 b 9030 s luit aan b ij van wees 42 gent werkblad voo r nederlandse didactiek centr um 44 voor d idacti ek p rinsstr aat 1 3 b 2000 waas luuk va n werkg roep e h b o 2 2 b an twer pe n verboden op de mu r en te sch rijven het sociaal werkmap voor taalon de rwijs uitgave acco onaanvaardbare risicoloos verwoord graff ti tiense stra a t 134 136 b 3 00 0 l e uven in von k jrg 12 1982 n r 1 p 15 271 de auteurs beschrij ven ee n reeks van twee l esse n over graffiti late r overgenomen iq e h b o 35 g eannoteerd e biblogrefle les ideeen schouwingsonderwijs is er van een gecoordi taalbeschou w in ga o n derwijs neerde aanpak tot nu toe echter geen sprake geweest bij het sco is door j neuvel en a van gelde van geldaren 1988 heeft het begrip taalbe ren een geannoteerde bibliografie van neder schouwi ngsonderw ijs afgebakend en h ij heeft landse en buitenlandse lesideeen op het gebied een classificatiesysteem ontwikkeld zodat van het taalbeschouwingsonderwijs voor het concreet didacti sch materiaal voor taalbe basis en voo rt gezet onderwijs samengesteld schouwingsonderwijs systematisch beschreven zij is bedoeld voor leerplanontwikkelaars do kan worden de opsporing van het lesmateri centen moede rt aalonderwijs aan pabo s en le aal zelf is gebeurd door deskundigen te raad rarenople id i ngen schoolbegeleiders en leraren plegen en door de literatuu r systematisch te in het basis en voo rtgezet onderwijs de bi doorzoeken waarbij is gebruik gemaakt van de bliografie i s tot stand gekomen i n het kader volgende bronnen tordoir wasdorp 1979 van een onderzoek naar alternatieven voor het aclo m slo 1981 tordo i r 1981 herrlitz traditionele grammati ca onderw ijs van gelde et al 1984 van peer verhagen 1984 ren 1988 lammers van de berg 1986 van geldaren het onderzoek had tot doel ontw i kkelingen op 1987 en een bibliografie d ie ons ter beschik het gebied van het onderwijs in taalbeschou king is gesteld door h lammers vakgroep w i ng te beschrijven na het geruchtmakende taalbeheers i ng van de universiteit van rapport van de aclo m 1978 waarin ernsti amsterdam ook zijn enkele internationa l e ge kri tiek werd geu i t op het op zichzelf staan computerbestanden onderzocht de systematische grammatica onderwijs in de deze bibliografie i s te verkrijgen bij het sco lagere school zijn allerlei initiatieven genomen grote bickersstraat 72 1013 ks amsterdam om tot alternatieven voor taalbeschouw ingson tel 020 55 50 300 centrale en 020 55 derwijs te komen door het ontbreken van een 50 328 neuvel nauwkeurige invulling van het begrip taalbe adressen van de auteurs in dit nummer fieke bitter lange lakenstraat 8 2011 zc haarle m addie gerritsen tomatenstraat 123 2564 cn den haag dorian de haan papatya nalbanto lu p a instituut voor algemene taalwetenschap spui straat 210 1012 vt amsterdam roger roger leeuwerikenlei 3 b 2520 edegem belgi e kees sluis prinseneiland 75 l 1013 lm amsterda m wil van der veur grietjeshof 59 6721 vh bennekom 36