Documenten
henk lammers carla van engen canna groo t bibliografie bibliografie taalbeschouwi n g in 1986 verscheen het themanummer taalbeschouwen en reflecteren moer 1986 5 dit nummer bevatte een bibliografi e taalbeschouwing samengesteld door henk lammers en th e r ese van de berg de volledigheid die zij nastreef den kon niet helemaal worden gerealiseerd in dit vervolg z ijn niet alleen publi katies opgenomen die ten onrechte ontbraken maar ook publikaties die ver schenen na 1 september 1986 de afsluitingsdatum van de eerste bibliografie de droom van elke bibliograaf een volledige opname van een publikatie in de bibliografie en foutloze bibliografie wordt slechts zelden wordt daarmee of in die publikatie geprobeerd werkelijkheid de eerste bibliografie taalbe wordt een bijdrage te leveren aan een alterna schouwing was misschien wel foutloos maar tief voor het traditionele grammatica onderwijs niet volledig gebleken is dat een aantal publi en daarmee aan de vernieuwing van het moe katies uit belgische tijdschriften ontbreken dertaalonderwijs tot welke beperkingen deze dank zij de medewerking van rita rijmenans benadering leidt is verantwoord in de inleiding en luide van der auwera hebben we hierin op de eerste bibliografie verwijzend naar die kunnen voorzien en voor zover er nu nog man verantwoording geven we deze beperkingen co s zijn ligt dit niet aan hun inzet eventuele hier samengevat weer aanvullingen blijven welkom op het adres van 1 voorstellen tot vernieuwing van het tradi de eerste auteur tionele grammatica onderwijs of voorstellen deze bibliografie is volgens dezelfde principes voor grammaticalessen blijven buiten opgezet als de eerste ook nu is het de bedoe beschouwing ling een overzicht te geven van publikaties 2 methodes zijn niet opgenomen waarin het begrip taalbeschouwing verder 3 alleen publikaties waarin taalbeschouwing wordt uitgewerkt dat kan in de vorm van centraal staat zijn opgenomen concrete lesvoorstellen een theoretische ver 4 deze bibliografie bevat aanvullingen op de dieping van het begrip taalbeschouwing een eerste bibliografie en nieuw verschenen pu beschouwing over de plaats van taalbeschou blikaties uit de periode 1 september 1986 wing in het leerplan of een combinatie van 1 november 1987 deze benaderingen het cruciale criterium voor omdat deze bibliografie een vervolg is zijn d e 27 p ublikaties d oorgenum m er d d e numm e rs tus cretiseerd in vragenlijsten voor prag matiek en se sen zijn het nummer v a n een el d ers in de bi manriek en voor argumentatie h et werk wordt af bliografie voorkomende titel gesloten met een samenvatting 86 daems f 82 meewerkend of lijdend spraakkunst op school beern i nk r een probleemstelling taalbeschouw ing een invoeringsprogramma in persoon en gemeenschap jrg 32 1979 1980 enschede slo 1987 45 p nr 4 p 184 1961 een prakti sche handleid i ng waarmee schoolbege l ei na een bespreking van een aantal problemen met ders of ople iders leerkrachten kunnen helpen taa l be het grammatica onderwi j s wordt kort het alternatief sc houw i ngonderw ijs op bas i sscho len i n te voer en taalbeschouwing besproken na en i ge i nfo r matie ove r het ont s taan en de achte r g ro nd e n v a n dit invoeri ngspro g ram ma wo rdt e en 87 schets van het taa l beschouw i ngsonderwij s gegeven dekkers p ten sl otte vo lgt een i n 13 stappen uitgewerkt i nvoe n i euwe impu l sen voor taalbeschouwi ng ringsp r og r amma i n jeugd school en we re ld j rg 69 1984 1985 n r 10 p 6 81 83 een schets van de stand van zaken in het taalbe bee r n i nk r h van we s sel sc houwingsonderw ijs waarbij twee hoofdgeb i eden taa l beschouw ing i n de basisschool worden onderscheiden taa l en taa l gebruik de au in moer 1 986 5 p 71 7 6 1 teur noemt voor be ide gebieden onderwerpen d i e de auteurs fo r muleren een v ijfta l doel ste lli ngen voo r taa l beschouwe lijk behandeld kunnen worden en het taal be s chouwingsonderw ijs en betogen dat het geeft een geannotee rde b i bl i ograf ie noc h moe ilijk noch n i euw is taa l be s chouwelijke ac t i vite iten komen al i n het onderwijs voor zowe l b ij 88 taa l a ls roostervak al s daarb uiten ten s lotte geven dekkers p a bok ze aan hoe een team taalbescho u w i ng kan invoeren taalb e schou w ing h oe doe j e dat 1 i n de bestaande lesprakt ijk i n jeugd schoo l en wereld jrg 72 1987 1988 nr 1 p 20 23 84 het eers te van vier a rtike len over taa l be sc houwing bou l and m j mor s hu i s red de auteurs betogen dat de taal beschouw i ng van kin interkom moedertaalonde r w ijs in de praktijk deren altijd nauw verbonden moet zijn met hun taal amste rdam pandoor 1987 112 p beheers ing daarom i s een wetenschappel ijke taa lbe een se lect ie uit het tijdschr i ft interkom dat van schouwing de stud i e van taal a ls doe l op z i ch ta 1972 tot 1986 verscheen en waar i n leerkrachten boe voo r de bas i sschoo l ze gaan i n op de moge lijk nederlands hun le s sen voo r collega s beschr ijven in heden tot taa l beschouw i ng op bas i s van be s taande het hoofd stuk taa l beschouwing p 53 64 komen methodes en laten z i en dat taalkabaal mee r moge de onderwe rpen poez i e zin s bouw e n woordbete l ij kheden tot taalbe s cho u wing biedt dan de auteu rs ken i s en ta al en s ek s e aan de orde de l aatst e van deze methode zel f aangeven twee o nd e rwerpen gaan ver g ezel d van opd r a c hte n 89 85 diephuis r calcar w i m va n vreemde tal en hoezo vreemd theo rie e n praktijk van taa lbes chouwing seman tiek i n moe r 1986 5 p 8 13 1 p ragmat iek a rgumentatie i n d i t a rti kel wordt beto o gd dat taalbeschouw i ng leuven amersfoort a cco 198 7 34 7 p een bel angr ijke ro l kan spelen b ij de o r ientat i e van na een bes preki ng v an de doel stel li ngen van t aal be leer li ngen op de moderne vreemde talen de au teu r sc houwing ontw i kkelt de aute ur een i n st ru ment vo or sc hetst de ontw i kkeli ngen i n d e vs en eng e land b e de be sc houw in g van semanti sche pragmatische en sc hrij ft een proefpakket dat voor de ori en tati e op argumentat iev e a s pecten van taalgeb ru i k semant iek vreemde talen i s ontwikkeld en geeft aan wel ke ro l en pragmatiek wo rden i n t ie n hoofdstukken o n der taalbe w us tz ij n en s oci o cul tu reel bewu stzi jn daari n ver sch illende noemers bi jvoorbeeld rege l s en ver spe l en wac htingen het cogniti ef karakter de i nterpreta ti e behande ld bi j argumentat i e worden v ie r argu mentati eve ve r banden on de rsche i den we l ke in zeven hoofdstukken worden bes proken de th eorie wordt ge il lustreerd met en toeg e pa st op tal van kn ips els u it dag e n weekb l aden daa rnaast wordt z ij gecon 28 90 den van een dagboek evenboer a ref l e cti ebevorderend onderwi js i n een atheneum 4 95 k l a s hol lander h d in moer 1986 5 p 40 48 reclame in de klas b esc h rijvi ng van een le s proj ect naa r aanleid i ng van in werkmap voor taalonderwijs j rg 17 1980 p teks ten over opvoed ing na een g loba l e b esch r ijv i ng 3 16 1 van het project gaat de auteur meer spec i f i ek in op d e auteur b esc hrij ft versc h illende m ogelij khed en to t de verwe rkin gsopdra c hten het werken i n g roepen taa l beschouwing naa r aanleiding van rec lame voo r de ro l van de l ee rk r acht en het leren van de leerli ng elke moge lij khe i d wordt gespecificeerd we l ke doe lste llingen nagestr eefd worden hoe het mate ri aa l 91 gesel ecteerd i s hoe het taalbes chouwelij ke onder faa sse n f van l lentz zoek ve rloopt welke verdere toepass i ngsmoge l ij khe te k s te n verande ren a ls ze k laa r zij n den e r zij n en hoeveel t ijd er mee gemoe i d is in moe r 1986 5 p 57 62 de a ute urs betogen dat bes c houw i ng van teksten 96 d i e k i nder e n s chr ijven een goede m e thode i s om tot huijske ns b v erbeter ing van d i e tek sten te komen m et ee n prak coo l eesvaard i ghei d e n coo taalbeschouwing t ijkvoorbee l d il lust reren ze hoe lee rli ngen van g roep in levend e talen n r 424 1987 p 547 550 1 zes tek s t en sc h rijven bespreken en hersc hr ij ve n een beschr ijvi ng van de mogeli jkheden d ie het pro g ramma doka biedt voor computer ondersteund 92 leesvaard i ghe i d s onderw ijs taa l beschouwel ijke act i gelderen a van v ite ite n met behu lp van doka moeten volgens de taa l besc houw i ng bij b e g rijp end lezen auteur gekwa li f i ceerd wo rden als li cht d i sc i pl i na i r en i n lentz van tu ijl red 1982 fp 59 62 1 i nte ll ec tueel ger ic ht de auteu r be s ch rij ft twee taal be schouw i ng smetho d en die b ij h e t b e g rij pend lezen geb ru ikt kunnen 97 wor den b ij de ling uistisch e meth ode wo rdt kenn is ko efo ed g o ver taa lversch ij n s el en aangel eerd b ij de strategi taa l f il o sofi e sc h e methode wordt d e l eer li ng bewu st gemaakt in mo er 1 987 4 p 19 28 1 wat h ij moet do en om ee n te k s t te begrij pen de auteur betoogt dat taa l beschouw ing a ls fi l osofe ren over taal ook betrekk i ng kan hebben op iemands 93 opva tti ngen over taal en het belang van taal voo r geld ere n a v an men s en samen l evi ng taa lexpr essie a l s i nten si eve taa lbesc ho uw ing bij he t begrijp end lezen een b e vorm van taalgebru ik is een goed u itga n gspunt voor sch rijving van programma s en s ugges ties deze vorm van taalbeschouwing na een bes preking e nsche de slo sco 1987 67 p van de r e l at ies tussen taal en cu l tuu r en het univer d i t o n de r zoe k sve rsl ag b e v a t e en sys temat isc he be sel e in t a a l en taa lgeb r u ik wo rdt het a rti k el besl oten schrijvin g en v erge lij k i ng va n e en a a ntal ui tgew er kt e met een aantal lesid eeen met hod e n en su ggesti es v oo r een t a albe sc h o uwel ij k e be nad e rin g van het begr ij pe nd leesond erw ijs v oor 98 de v ie r ho og s te g r oepen va n d e b asissc hool d e au kro on s a ra se n b erg teu r on d ersc heidt twee s oo r ten ta al be sch ouw i ng de k ijk ta al de ontwikke li ng van e en p rog ramma voor lin guis t isc h e taa l besch ouw in g b etreft fo r me l e se inte rcul tu re el taalbesc h o uw ing s onderw ijs ma n t ische en p r agm at isch e a s pe c t en bij de s tr a t egi i n mo er 1 986 5 p 14 19 1 sc he taal be sc houw i ng gaat het om de toepa s s in g de auteurs be schr ij ven de ontwikkel i ng van een pro van st rateg ieen om p roblemen met het taa l g e b ru i k g ramma voor in tercu ltu r eel taal beschouw i ngsonder op te lo ss en u itgaande va n d i t beg ri ppe n kade r w or w ijs het is be s temd voo r de hoog s te kl ass en van d en e nke le zowel ne de rl a n ds e als bui te nl and se m e het ba sison derwijs en be s taat u i t circa 40 le ssen d ie th od en en s u g ge s t ies bes p roken geg ro ep e erd z ijn r ond zes the ma s deze thema s word e n s umm i er be sc h r even e e n thema tal e n 94 d i a l e c ten en a cce nten wordt uitgebre i d besp roken geurts g taalc ul tu u r i n de k leuterk l as 99 in l en tz va n tuijl red 1982 p 75 85 1 lamm ers h k leu te rs kun ne n nog n ie t le zen en sc h ri jven dat di t k i nderen en taalcu l tuu r g een b ele mme ri ng hoeft te z ij n om in een kleut erklas in lentz van tu ijl re d 1982 p 63 73 1 aa n taal be sc houw ing t e doen dem o n s t r eert de au d e ove r d ra c ht v an t aalcultuur is een v a n de doel en teur a an d e h a nd van homon i emen ri jmwoo r den d ie voor het taa lbes chouw i ngsonde r w ijs genoemd taal ui t het ve r le de n bo e kjes lezen en h et b ij hou wo rd en in dit a rti kel worden vier funct i e s van de 29 taa l cultuu r van k i nder en 4 17 jaar beschreven de auteur be s preekt de verhoud i ng tussen taa l be taalspel emot i es kanali seren experimente r en met s chouw i ng en taa l vaard i gheid en betoogt dat de be taalnormen e n het bevestig e n van de g roep s s chouw i ng van grammat i ca l e categori een van be lang i dentiteit i s voor ve r beter i ng van de taal vaard ighe i d h ij il l ustree rt d i t standpun t aan het begri p negati e en 100 geeft aan hoe dit onderwerp i n de k l as behandeld lamme rs h l lentz kan wo rden inl e i ding i n moer 1 986 5 p 3 7 105 in deze in lei d i ng op het theman u mmer taa lbes c ho u prak d e a r ed w e n en re flecteren beschrij ven de auteur s i n ko rt info rmatiekunde en nederl an ds een beg ripsbep aling bestek de ontwi kkel ing van he t taa l b eschouw in g s on en schede slo 1987 katern 15 85 p de r w ijs 1970 1985 en schetsen ze de h ui d ig e s tand va n zaken waarb i j ee n ondersc he i d gemaakt 106 wo rdt tussen taa l beschouw i ng a ls reflecti eve metho rij l aa rsdam g de en a l s ref l e ctie op het object taal daarn a w o rden reflecti e i n een schr ijfc ursu s enke le punten genoemd die moge lij k van be l ang z ijn in moer 1 986 5 p 49 5 6 1 voo r toekom st i ge ontw i kke li ngen ten sl otte w orden de auteur s telt dat reflectie tijdens het schrijven van de bijd r agen aan het numme r inge le id i nv l oed is op de kwali tei t van e en teks t omdat het een p l ann e nde en cont ro l erende functie he e ft h ij 101 be sc hrijft ko rt een c u rsu s st el vaar d i gh ei d en meensel j va n be s preekt in deta il ee n onderdeel een re flectie toch nog ek sters roven o pdra c ht d i e lee r l ingen u i tno di gt n a t e denk en over i n vonk j rg 12 1982 nr 4 p 48 55 hun wer kw ij ze en te k s t d eze be naderi ng wo r d t geil aan de hand van eks t er s r oven ee n f ragment u it l u stree rd met we rk v an l ee rli ngen een ve r h a al van stijn streuve ls ill ust r eert d e au t eur dat een verhaa l vaak pa s z ij n geh ei men pr ij s geeft 107 als d e daari n voorkomende ge s prekken ta al be sc hou roge r r weli jk geanalyseerd worden definit i e s make n ee n oef e ni ng in nau wkeu rig sch rijven 102 i n von k jrg 1 1 1981 n r 1 p 18 21 1 moor w de j th iss e n i n d it a rti kel wordt het ve rloop geschetst van twee w i e l eest lee st z ichze lf ref lect i v ite it i n h et taal beschouwe lij ke l e ss en in een v i er de k las v a n h e t literatuuronderwijs voo rtgezet o nderw ijs i nd i vi dueel en i n groep j es in moer 1986 5 p 20 29 1 sch rijven beoo rd el en e n hersc hrijven le e r lin gen d efi de auteurs p l e iten voor een benaderi ng van het li te n it ies v a n ric ht i nge n i n de popmuz iek r atuuro n derw i js waa r bij r efl ectie op de tek s t nauw samengaat met ref l ectie op jezel f ze besch rijven de 108 o orsprong van deze benade ri ng betogen dat s u bj e c roge r r ti vite it e n cre at i v iteit ni et haaks hoe ven te staan o p taa lbes chouw i ng eval uat i e en b e oorde l ing en g even aan hoe in e en i n vonk jrg 12 1982 n r 4 p 46 47 l eesdos si er i nd i v i duel e e rvar i ngen v as tg elegd ku nnen bij wij ze va n i n lei d ing op een a rti kel van j van worden meense l sc hetst de aute u r in e e n n o tedop wat t aa l be s chouw i ng is 103 n i euwenhu ijsen p 109 gekni pt voor u en taalbeschouwing roger r j p e permens in zw itserlood red 1986 p 16 3 1 7 0 1 75 i deeen voor taa l besc houw i ng sl e ss en de auteur betoogt dat i n de neder l and se cu l tuur taal in vonk jrg 11 1981 nr 3 p 16 22 1 als een onpr ob lematisch med iu m wor dt gez ien e n in vier rubrieken vormleer betekenisleer hande p l eit voor een taal besc houw i ngsonderw ijs dat er to e li ng sl ee r gemengd geven de aut e u rs beknopte les le idt dat l eerl i ngen zich vragen gaan s telle n over suggesties per rubriek worden de lessen voor pra taa l deze ste ll ingname wo r dt u i tgewerkt i n een aan ten luisteren en schrijven lezen apa rt vermeld ta l lessuggest i es voor de bes c houw i ng van negat i e a ls moei li jkheidsvergrote r 110 schutter g d e 104 ee n so c io li nguistisc h exp eri ment i n h et m i dd el baa r n i euwenhu ijsen p onderwijs besc houwi ng van be l ang rijke taa lelementen i n von informatie jrg 6 1976 n r 3 p 1 5 in moer 1986 5 p 63 70 1 in d it a rti kel wo rdt een voors te l gedaan voo r ee n l es 30 ove r d i alecten de lee rli ngen k unnen een bandje met tekst van de lez i ng van j g r iffioen m m v h versc h ill ende d ialec t e n beluis te r en en ve r volgens i n damsma en g kool stra f de gevoerde d i scussies gaan o p v e r s taanbaar he id en appre ci at i e of zel f e en z ijn weergegeven i n de vorm van 25 themat isch ge on d erzoekj e d o en ordende v ragen en an t woorden 111 116 schutter g d e waas l va n de hakb ij l i n het t r ad i tionee l grammat ica onderw ijs de wakkere l eer ling gemeenteraadsver ki ezi ngen in i n bra ndpunt jrg 7 1980 nr 6 p 216 219 1 de kl as de auteur betw is t de waa rde van het trad i t i onel e i n vonk jrg 12 1982 nr 4 p 4 11 1 grammati ca onde rwijs en ho u dt een p l e i doo i v oor de auteu r beschrijft enke le manieren waa r op ge e e n moed ert aa l onde rric ht op taa l besc houwel ijke meenteraadsverk iezingen voorwerp van taalbeschou gro n d sl ag de v ier do elstelli ngen voor dat onderw ij s wing kunnen worden de ana l yse van pa rtijprogram z ijn i nz ic ht in d e functie va n t ek s ten in z ic ht in de ma s verkiezings sl ogan s en grote woorden po l i socia le ge led ing van taal i nzic ht i n de p ragmatisc he t i ek opbo uw van teksten en i nz ic ht i n de competenc e van moede rtaals preke rs 117 we i jdema w 112 ta albeschou w ing en het ge b rui k va n de comp uter s noeck he nkem ans f i n zwitserlood r ed 1986 p 261 266 1 h oe wo rden l e erling en k rit isc h e e n redeli jk e lezers de auteu r betoogt dat leren ana l yseren en forma lise in moer 19 8 6 5 p 30 39 1 ren n i et a ll een op het terre i n van de w iskunde li gt de a uteu r betoogt dat refl ec t i e o p argu m entati e be maar ook op dat van de nee rl andicu s form ele taa l l a ng rij k is vo or sc hr ij f vaa rd i gheid en kr it isc h le zen be sch ouw i ng op d e c ompute r is e en ged iscip li neerd z e besp ree kt verschille nd e v oors tell en vo o r het on creat ie ve bezi gheid h e tgee n z ij ill u s t reert met d rie der wijs i n a rg u mentat ieleer p le it voor een d ial e c ti voorbeelden het prog ramma storyboard tekstver sche benaderi n g e n geeft en kele toep assin g smo g e werki ngs programma s en de p r ogrammeertaa l lij kh eden va n dez e a rg umen tat ieleer i n h et on d er logo w ijs 118 113 weijdema w s t eve ns m t a a lbeschouw i ng en d e co mpute r m aar wat met h e t grammatic a onde rw ijs in d prak e a red 1987 p 61 65 1 i n von k jrg 13 1983 nr 3 p 1 8 2 8 1 de auteur i l l ust ree rt met dr ie voorbee l de n hoe c om i n d i t arti k el w o rden drie voors telle n g e daa n voo r p uters een hul pm idde l voo r taa l besc houw i ng ku nnen gramm atical e sse n op taa l bes c houwe lijk e man i er de z ijn dez e taa l be schouw i ng heeft als doe l de l e er l i n l eerli ng en m oet en in deze l e ssen t e ks ten ve r gelijke n gen du i de lijk te make n d at taal een r e g el gel e i d in een tek st foute g e g ev en s ver beteren en een uit sy ste e m is de vo orb e eld en hebbe n betr e kk i ng op nod ig ing sch rijve n deze a ctiviteite n zijn het ui t de m ogelijkhe d en v a n h et p r og ramm a storyb oar d g angs p u nt voo r d e be han deling van respe ctievelij k van teks tverwer kingsp r ogramma s en van de p ro p ersoon lij ke voornaamw oo rd en b ijvoe g lij k e naam grammeertaal logo woord en en b ijwo ord elij ke bepalinge n 119 114 zwee khorst o te mp el g r zw eist ra taa l en rek en en e e n kwe s t i e va n k e nnen en t a alvariatie l es 2 het on de rzo ek naar ku n nen taalvarieteiten in lev ende ta len n r 417 1987 p 43 47 1 i n leven de talen n r 414 1986 p 499 502 1 de auteu r be s preekt de ov e reenkomsten en ver sc hil v ervolg o p 124 u itg a ande van t e ks te n over een l en tuss e n het w is ku n d e en moede rta a londerw ijs i n on d e rzo ek van labov en ov er een d ialecto l ogisch b eid e g eval l en gaan v er wer ving k e nnen en be onde rzoek wo r dt in deze les het sociolin g uistisc h sc houwin g ku nn en samen maa r de mog elijkhed en on d erzoek cen t raal g esteld v an natu urlij k e en forme le ta l en ve rsc h il len ve rvo l gens gaa t z ij ond e r and ere in op taalbe sc houw ing 115 naa r aan l e i d ing van de w is kunde in de taa l t e lwoo r v alo m de n hoeve el h ei d s a andu i d i ngen ver g rotend e e n taalb escho u win g als re flec tiviteit in de prak tijk o v ert re ffende trap e nsche d e 198 7 31 p v erslag va n e en op 1 3 no vem ber 1 986 naar aanl e i ding van taalb esch o u wing als reflec tiviteit d a m sma e a 1 98 5 201 gehoud en conferen tie beva t de 31 120 p ubli katies over de pra ktij k van het zw eistr a r g tem p el taal beschouw in g sonde rw i js taa l b eschouw i ng in de bovenbouw van het vwo enke l e less en taa lvari atie i n levende talen nr 413 1986 p 4 33 4361 s u gges ties voor de p raktij k van he t taalbe schou w ingsonderw ijs zijn er in allerlei soorten een verantwoording en de eerste l es van een extra c ommun i cati eve taa l beschouw i ng met a l s doel l eer en maten varierend van summiere aanduidin l i ngen inzi cht te verschaffen i n de taalwetens c hap g en van onderwerpen die op taalbeschou w elij a l s voorbeeld worden enkele lessen soc io li nguistiek k e w ijze b ehandel d kunnen w orden tot uitg e gegeven e l ke les gaat vergezeld van d r ie soort en w erkte lesvoorstellen met een verslag van de vragen en opdrachten 1 vragen d i e op grond van pra k tijkervarin g en we ma k en een onderscheid de aange boden tekst te beantwoorden z i jn 2 vra tussen lessug g esties en voorstellen enerzij d s gen waarvoor l i te ratuur ger aadp l eegd moet worden en uit g e w er k te lesvoorstellen an d erzij d s su g 3 vr ij e vragen en opd r achten zoals d iscuss i e of on derzoeksopdrachten de eerste le s gaat over taalva gesties en voorstellen g even een korte aandui r iat i e en oefent de lee rlingen in het geb ru i k van de ding van mogelijke onder w erpen en eventu ans eel de manier waarop ze aan de orde gesteld kunnen wor d en uitgewerk te lesvoorstellen ge 1 21 ven gedetailleer d aan hoe een bepaald onder zwe i stra r g tempe l werp op taalbeschou welijke manier in een of taa l va riat ie les 3 s c h oo l taa l thu istaa l meer lessen of in d e vorm van een thema be i n levende talen nr 4 1 5 1986 p 56 0 5 621 handeld k an w orden en eventueel wat de er vervo lg op 120 en 114 met deze les over varingen met dergelij ke lessen zijn uitgewerk schoo ltaa l en thu i staal wo rdt beoogd de leerlin gen te l aten kennismaken met p ri mai re bronnen b ijvoor te lesvoorstellen zijn herkenbaar aan een ge bee l d een aclo m nota cursiveerd nummer sommige lesvoorstellen zijn expliciet voor een 122 specifiek niveau of schooltype bedoeld soms zwi tserl ood f red blijft zo n aanduiding achter wege we maken het schoolvak nederlan ds in h e t vo ortg ezet onder een onderscheid tussen het basis en het wijs verslag van de op 2 7 september 1986 gehou voortgezet onderwijs en voor zover mogelijk d en con feren tie tussen de onder en de bovenbou w de onder en sc hede valo m 1986 267 p bouw van het basisonderwijs omvat de groe pen 1 tot en met 5 vroeger de kleuterschool en de klassen 1 3 de bovenbouw de groepen 6 tot en met 8 vroeger de klassen 4 6 de onderbouw van het voortgezet onderwijs om publikaties over de vraag vat de klassen 1 3 de boven b ouw klas 4 tot wat is taalbeschouwing en met het laatste schooljaar er bestaan verschillende opvattingen over wat basisonderwij s taalbeschouwing nu precies is hoort het 82 83 87 88 97 grammatica onderwijs er ook bij is taalbe basisonderwijs onderbouw schouwing hetzelfde als reflectie wat zijn de 94 doelstellingen van het taalbeschouwingsonder basisonderwijs bovenbouw wijs wat is de plaats van taalbeschouwing 91 93 98 11 3 als onderdeel van het moedertaalonderwijs niet iedereen beantwoordt deze vragen op de voo rtgezet onderw ij s zelfde manier in de volgende publikaties pro 84 95 97 101 102 103 104 109 110 beren de auteurs zulke vragen te beantwoor 117 118 11 9 den en daarmee leveren ze direct of indirect voo rtgezet onderwij s onderbou w een bijdrage aan de ontwikkeling van het be 106 11 3 grip taalbeschouwing en aan het voo rtgezet onderwijs bovenbouw taalbeschouwingsonderwijs 85 90 107 112 114 116 120 12 1 82 83 85 86 87 88 89 92 93 97 99 100 103 104 108 111 115 120 32