Bij de tweede druk van Zeggenschap

bij de tweede druk van zeggenschap er is geen enkele reden om zich niet te verheugen over het verschij nen van de tweede herziene en vermeerderde druk van zeggenschap grondslaven en een uitwerkin van een didaktiek van het nederlands in het voortgezet onderwijs groningen 1978 reeds eerder heb ik in von informatie ede jg nr 3 p 10 de gelegenheid gehad vol op in te stemmen met fons ravensloot die zeggenschap een uiterst bonafide en nuttig boek vindt voor iedereen die zich in het voortge zet onderwijs met moedertaalonderwijs bezighoudt moer 1976 p 106 terecht is het boek bij velen verwelkomd als een geslaagde synthese van de theorieen en methodes die de laatste tientallen ja ren zijn bedacht en uitgewerkt gebaseerd op een duidelijk geformu leerde onderwijsfilosofie en doorspekt met talloze waardevolle prak tische suggesties kortom een boek dat onmisbaar is voor elke le raar nederlands die het moedertaalonderwijs ter harte gaat waarom dan toch zo zou men zich kunnen afvragen moest amper drie jaar na de eerste druk al deze herwerkte en aangevulde versie ver schijnen ten dele wordt het antwoord hierop gegeven door de aard van het boek zelf zeggenschap heeft zich van meetafaan aangediend als een discussiestuk en een work in progress en de tweede druk bevat de resultaten van deze discussies en van de ontwikkelingen in het denken van jan griffioen en harm damsma wiens naam nu als twee de auteur op het omslag staat ten dele ook is dit een gevolg van de versnelde ontwikkeling van het moedertaaldidactisch denken bij ons en elders zo verscheen bijv vlak na de eerste druk van zeggen schap het uiterst belangwekkende boek van steven ten brinke the complete mother tongue curriculum waarin het principe van de nor male functionaliteit ten aanzien van het moedertaalonderwijs wordt ontwikkeld in welke opzichten en onderdelen is zeggenschap nu herzien en uitge breid ik laat de belangrijkste wijzigingen even kort de revue passe ren om te beginnen wordt in de inleiding uitvoeriger ingegaan op het doel en de opzet van het boek en op de totnogtoe zeer geringe bijdrage van de neerlandistiek tot het moedertaalonderwijs dan ko men de recensies van het boek aan de orde met name de bespreking in levende talen waarop de auteur overigens al de kans kreeg uitvoerig te antwoorden in levende talen nr 317 hoezeer ook griffioens eigen opvattingen in beweging zijn kan ik best illustreren door een uitspraak over de plaats van de literatuurgeschiedenis uit dit artikel te plaatsen naast een fragment uit de nieuwe zeggenschap in levende talen nr 317 1976 schrijft hij pedagogisch gezien is de chronologie in de literatuurgeschiedenis een even arbitrair orde ningsprincipe als dat in genres waaraan knuvelders schooleditie ooit laboreerde ik zie meer in een thematische aanpak een aanpak rondom belangstellingskernen in mijn boek pleit ik nadrukkelijk voor lite ratuurgeschiedenis in het letterkundeonderwijs in deze zin p 146 het eerste zinnetje uit dit citaat wordt in de nieuwe druk let terlijk overgenomen p 7 8 maar ten aanzien van de thematische aanpak van de literatuurgeschiedenis zijn de opvattingen nu totaal veranderd ik kan trouwens toch moeilijk enthousiast worden over het groeperen van teksten of erger nog fragmenten van teksten rondom een thema zo lees je niet met ten brinke ben ik van oordeel 74 dat het lezen van complete teksten normaal functioneel is en dat the ma s niet normaal functioneel zijn p 314 315 kennelijk heeft het oordeel van ten brinke hier de doorslag gegeven het wordt echter storend als er binnen de nieuwe zeggenschap zelf tegenstrijdige me ningen worden geuit dat is dacht ik bijvoorbeeld het geval met de ra dicale veroordeling van de structuuranalyse in de inleiding en op p 310 311 terwijl dezelfde structuuranalyse voor poezie op p 331 plot seling wel legitiem wordt geacht deel 1 van het boek de grondslagen bevat vooral veel nieuws in het vierde hoofdstuk de leraar en zijn leerlingen 1 waarin het vakman schap van de leraar de benodigde technieken en vaardigheden aan bod komen in deel 2 de uitwerking zijn de gedeelten over luisteren lezen en taalbeschouwing grammatica grondig herwerkt in het hoofd stuk over schrijven wordt nu ook uitgebreid aandacht besteed aan het project gericht schrijven over lezen bevat het boek nu twee aparte hoofdstukken een over zakelijke teksten en een over literatuur met nieuwe stukken over triviaalliteratuur detectiveromans science fic tion en strips totaal nieuw is het hoofdstuk over taalbeschouwing waarin achtereenvolgens de traditionele spraakkunst de t g g en de taalgebruikstheorieen van w van calcar worden gewogen en te licht be vonden echter zonder dat een duidelijk en bruikbaar alternatief wordt gegeven het onderwijs over leermiddelen ten slotte bevat nog enkele behartenswaardige nieuwe voorstellen in verband met leerboeken al met al bevat deze nieuwe druk ongeveer honderdvijftig interessante bladzijden meer ik moet hierbij echter opmerken dat ook het gebruik van een groter en leesbaarder lettertype aan deze uitbreiding ook in prijs wel een beetje debet zal zijn overigens verdient het uiterlijk van het boek niets dan lof een enkele druktechnische misgreep bijv p 153 154 buiten beschouwing gelaten hoewel ik tot besluit mag zeggen dat ik de herziening en uitbreiding van zeggenschap in het algemeen positief kan waarderen moet ik daar helaas aan toevoegen dat het boek m i mog steeds een onvergeeflijke lacune vertoont op geen enkele plaats wordt blijk gegeven van enige bekendheid met het feit dat het nederlands ook in belgie als moeder taal wordt onderwezen en dat dit vak hier zijn eigen specifieke pro blemen heeft en op een aantal punter bijv wettelijke beschikking en ook zijn eigen weg gaat nergens wordt gerefereerd aan het ver dienstelijke boek van h de jonghe taal en tekst moedertaaldidac tisch ontwer en en handelen in raktische modellen acco leuven 1974 nergens wordt verwezen naar bij ons uitgegeven schoolboeken of taal didactische periodieken nergens komen onze taalbeheersings problemen ter sprake onze leerplanne onze examenprogramma s onze leermiddelen ons vso enz pas wanneer zeggenschap in deze zin zal worden herzien en aangevuld zal het boek ock voor de vlaamse leraar nederlands zijn optimale bruikbaarheid hebben verworven jan uyttendaele jan griffioen en harm damsma zeggenschap grondslagen en een uitwerk ing van een didaktiek van het nederlands in het voortgezet onderwijs tweede herziene en vermeerderde druk wolters noordhoff groningen 1978 omvang 486 p prijs 795 fr 1s