Bijlage 2 – De doelstelling van de lezer

b i j lage 2 de doelstelling van de leze r fie van d ij k waarom lezen we we lezen om bepaalde gegevens te vinden of een mening of een advies we lezen om een bepaalde stof te leren beheer sen om ons te ontspannen of om te laten merken dat we niet al te goedkoop zijn opgevoed daarom grijpen we naar lekker koken vrij nederland variaties de didactische handleiding kraaien tellen tot vier of anathema s 88 uit onderzoekingen is gebleken dat we beter lezen zowel wat lees snelheid als wat leesbegrip betreft als we geformuleerd hebben waar om we lezen leessnelheid het spreekt vanzelf dat we niet iedere tekst op dezelfde manier lezen en dat we onze leesmethode aan ons leesdoel moeten aanpassen als we een telefoonnummer opzoeken bewegen we de ogen anders en sneller dan wanneer we een recept lezen enkele leesmethoden zijn orienterend lezen skimuren voorbereidend lezen waar gaat deze tekst over of het zoeken van een getal in een tekst de leessnelheid varieert sterk en kan oplopen tot 1500 woorden per minuut terwijl de gemiddelde leessnelheid van een niet te ingewikkelde tekst voor ongeoefende lezers tussen de 200 en 300 woorden per minuut ligt globaal lezen via sleutelwoorden en sleutelzinnen een globale in druk krijgen van de stof bijvoorbeeld het belangrijke nieuws uit kranteartikelen halen de leessnelheid ligt hierbij tussen de 300 en 600 woorden per minuut ontdekken van centraal thema en oorzaak gevolgrelaties een vaar digheid die we toepassen bij het lezen van een roman of een geschie denisboek systematisch of intensief lezen het vatten van relevante details de relatie hiertussen en de relatie van de details tot het geheel deze methode is het meest geschikt voor het bestuderen van studiemate riaal het leestempo is laag en de ogen gaan vaak terug om een dee l 44 van de zin te herlezen speciaal voor het bestuderen van een hand boek gaf f p robinson aanwijzingen de sq 3 r methode survey question read recite review deze methode staat onder andere be schreven in effectief studeren herhalend lezen het lezen van gebruiksaanwijzingen spelregels recepten en patronen dit lezen moet langzaam en zorgvuldig gaan om de details in de goede volgorde te vatten kritisch en creatief lezen het trekken van conclusies selecteren van relevant materiaal evalueren van argumenten en conclusies foute leesgewoonten en verbetering van lees gewoonte n leestempo en leesbegrip worden ongunstig beinvloed door foute lees gewoonten als weinig woorden tegelijk kunnen zien en opnemen een kleine recognitien span hebben de ogen te vaak laten stilstaan lange fixatiepauzes en de ogen terug laten gaan regressie ook psychologische en materiele factoren spelen een rol wie slecht ge motiveerd is om te lezen wie zich niet kan concentreren wie moe is wie veel vooroordelen heeft leest slechter dan iemand die zich vol enthousiasme op een boek stort dat een feestje van de bovenburen een koude kamer een ongemakkelijke stoel een zwakke lamp wat een ellende u voelt het al erg bevorderlijk is het niet wie zijn leesgewoonten wil verbeteren kan het best het boekje lees beter lees sneller3 doorwerken leesbegrip voor het leesbegrip comprehension bestaan vele definities de meest voorkomende componenten van leesbegrip zijn het kunnen vatten van de centrale thema s conclusies kunnen trekken uit de tekst het kunnen interpreteren van de ideeen van de schrijver william s gray4 onderscheidt drie niveaus van comprehension 1 letterlijke comprehension de lezer begrijpt wat het boek zegt 2 interpretatieve comprehension de lezer vergelijkt de inhoud met andere kennis en gaat het doel van de auteur na 3 kritische comprehension de lezer vat de implicaties van gedachten van de auteur volgens gray en bernice rogers kunnen vele volwassenen alleen een tekst begrijpen op het eerste niveau slecht weinigen kunnen me ningen herkennen of conclusies trekken uit wat ze gelezen hebben ook is gebleken dat hoogsteklassers van een middelbare school nie t 45 kritischer lezen dan eersteklassers interpretatief en kritisch lezen samen ook wel evaluerend lezen genoemd moet waarschijnlijk aan geleerd worden de lezer moet leren vragen te stellen aan de tekst klopt de argumen tatie van de schrijver zijn de conclusies juist zijn de gegevens waar compleet relevant komt dit overeen met wat de lezer zelf van de zaak af weet of met wat anderen erover schrijven hij moet zich afvragen waar de schrijver staat waar de schrijver hem toe wil brengen wat de gevolgen kunnen zijn als de schrijver zijn zin krijgt hij moet leren afstand nemen beoordelen kiezen beslissen daarbij moet hij zich bewust zijn van zijn eigen vooroordelen we lezen eerder wat we verwachten te lezen dan wat er werkelijk staat we onthouden het best die feiten en ideeen die onze eigen inzichten versterken en we vergeten materiaal dat een kant van de zaak laat zien die met onze eigen mening in tegenspraak is kortom lezen is niet alleen een technische vaardigheid maar een proces dat waarden impliceert mentaliteiten vormt en tot sociale en politieke consequenties leidt noten 1 zie bernadette h a m wolters verbetering van leesgewoonten theoretische ach tergronde n methoden en evaluatie nijmegen 1969 p 64 2 zie c f van parreren j peeck en e velema effectief studeren utrecht antwerpen 1966 aula 244 p 50 e v 3 manya en eric deleeuw lees beter lees sneller utrecht antwerpen 1970 aula 425 4 geciteerd door bernadette wolters in verbetering van leesgewoonten p 9 5 zie martha l king bernice d ellinger an d wi llavene wolf eds critical reading philadelphia new york 1968 p 215 6 zie ook g van b en them van den bergh ideologie en sociale werkelijkheid i n de ideologie van het westen amster dam 1970 p 9 e v 7 zie ook de methode paulo freire leren mondig worden uitgave van het aktiekomite hu lp ontwikkelingslanden p a vrije universiteit d e b oelelaan 1115 kamer 12a 17 a mster d am 46