Bijlage 2 – Leren in diskussie en groepswerk

bijlage 2 leren in diskussie en groepswer k helge bonse t wat gebeurt er in de klassikale situatie teacher where does it go then pupil to your lungs miss t where does it go before it reaches your lungs paul p your windpipe miss t down the windpipe now can anyone remember the other word for windpipe p the trachea t the tra c hae good after it has gone through the trachea where doe s it go then there are a lot of little pipes going into the lungs what are those galled ian p the bronchii een dialoogje uit een biologieles op een engelse comprehensive school dat heel duide lijk de bekende euvelen van de klassikale situatie demonstreert de leraar struktureert het gesprek hij stelt de vragen heeft de goede antwoorden al in zijn hoofd en beoordeelt de antwoorden van de leerlingen op gelijkenis daarmee soms doet hij dat om na te gaan of de leerling zijn les geleerd en begrepen heeft soms ook wil hij de leerling via zijn vragen tot een bepaald inzicht brengen de leraar dwingt de leerling zijn taal te spreken die taal is de taal van het te bestude ren wetenschappelik objekt de taal van de wetenschap der biologie bijvoorbeelt van trachea en niet van windpipe een spesialistentaal die mijlever van de leerlingen afstaat maar die de leraren bewust of onbewust talloze malen aanbiden en dan ook van de leerlingen terugverwachten konklusie de mogelikheden van de leerling om onder woorden te brengen wat hij op een bepaalt moment zelf denkt worden sterk beperkt zijn denken wort niet gestimu leert maar afgeremt en daarmee zijn leren wat g e beurt e r in gro epsw e rk 1 like the piece under the rocking sky of 41 tottering crazy on its smoking columns you can just imagine where a bomb s been the smoke s just yes trailing up into the air murmur 1 don t get the bit where it says the clinkers under foot veere jeep lilac well 1 expect it was flowers or rubble settling all over anybody any idea of what it must have been like being actually in the train and hearing the jive bombers coming well 1 expect there was absolute panic 30 very scared 1 should imagine 1 think they just wanted to get out of the train as quickly as possible actually what probably happened was there was so much panic the doorn veere yes like sheep trying to get through a gat e 12 jarige leer lingen praten hier zonder leraar over het gedicht the companien van yevtushenko een paar aspekten komen dacht ik ook uit twee zulke korte fragmen tje s wel naar voren het taalgebruik van de leerlingen is expressief dat wil in de eerste plaats zeggen het staat nog heel dicht bij het denken van de spreker zelf de spreker gebruikt zijn taal om zich resente e rvaringen gedachten gevoelens bewust te maken ten twede het is sterk gericht op insiders veronderstelt bij de luisteraar s veel bekent en veel wil tot beg rijpen ten derde het is vrij ongestruktureert beweegt zich gemakkelik v an zakelike argumentering tot en met uitdrukking van gevoelens en weer terug ekspressief taalgebruik is een belangrijk middel bij de uitbouw van ons denken over de werelt waarin wij leven en zodoende van ons leren over die werelt de sfeer in de groep is vol begrip doordat de groepsleden als insiders voor elkaar willen fungeren heipen ze elkaar om hun erv aringen gedachten en gevoelens bewust te worden en onder woorden te brengen en door de uitwi sseling van die ervaringen enz in het gesprek ontstaan zoals in ider diskussieproses groepskonklusies die meer zijn d an waa rt oe de leden individueel hadden kunnen komen groepswerk tegenover de klassikale situati e in groepswerk bauwt de leerling met behulp van expressive language zijn denkwerelt uit de steun van zijn groepsgenoten die met hem meedenken stimleert hem hierbij en samen komen ze tot steeds diepergaande konklusies klassikale situaties hoeven niet zo ekstreem te zijn als bij de biologielerares uit het begin van dit artikel m aar waar het om gaat is dat hun vakmanschap vele leraren er vanzelf toe zal brengen zich als outsiders op te stellen en van de leer l ingen meteen transactional language zakelik op kommunikatie met outsiders gericht taalgebruik te ijsen waarmee ze hem een nootzakelike faze in zijn leer denkproses laten overslaan en hem van de werelt om hem heen vervreemden na groepswer k groepen en individuen die leren kunnen natuurlik niet altfijt in de verkennende expressieve faze blijven steken op een gegeven moment moeten de verwo rv en inzich ten aan de buitenwerelt de outsiders kunnen worden meegedeelt de leraar kan de leerli ngen de volgende weg van expressive tot transactional language laten afleggen verkennende faze leerlingen bestuderen in groepjes een al dan niet door de leraar voorgestelt objekt expressive language verslaggeving leer li ngen berijden per groep op basis van konklusies waartoe ze kwamen een monde li ng of schriftelik verslag werkstuk projekt enz voor dit is bestemt voor de hele klas of voor een nog groter publiek transactional language 31 plenaire diskussie h et verslag enz wort besproken in de klas of met een nog groter publiek hier p as moet de l eraar zonodig de leerlingen de taa l van zijn vak aanbieden boven staande informatie en lesfragmenten zijn geput uit 1 d b arnes e a language the learner and the school pengum 1971 rev ed 2 language across the curriculum nate conference 197 1 in english in education vol 5 no 2 1971 b ij l age 3 wordt taal voor leerlingen particulier of kollek tief bezit kees van baalen weet jij het antwoord nee de leraar zet iets in zijn boekje nou jij dan als de nu aangewezene goed antwoordt dan wordt er weer iets in het boekje gezet wat dat weet de leerling niet het kan een goede aantekening zijn maar als de leraar heeft gezien dat net dat ene woordje door iemand anders ingefluisterd werd dan was het een slechte beurt deze krankzinnige situatie die toch waarschijnlijk nog dagelijks voorkomt is een karikatuur van wat de meeste andere leraren ook doen zij het dan in milder humaner of zelfs humoristischer vorm maar ook hen gaat het in wezen nog steeds om weet hij zijn weetje en wat dan getoetst wordt is de kennis die in een hoofd zit wat is kennis een stel aangeslagen hersencellen een rijtje definities wat wij gewone schoolfrikken aanleren is honderden verschillende soorten kwijl die gaan druipen bij honderden verschillende belgeluiden dit leerproces dat op de meeste scholen nog gepraktiseerd wordt is een restant van opvattingen over kennis uit de tijd waarin kant nog worstelde met de verhouding tussen kennend subjekt en het ding an sich volgens kant zouden ergens in onze hersenen bij dat ding een stel woordjes horen die met onzichtbare draadjes aan elkaar zaten dat waren de kenvormen in ons hoofd ze hoorden zo n beetje te passen op de dingen erbuiten dat er daarna nogal wat aangerotzooid is op het gebied van de kennistheorie is nog nauwelijks tot de praktijk van de didaktiek doorgedrongen op school heerst nog het beeld van de eenzame geleerde fronsend tegenover de materie moderner wetenschap 32