Computer en moedertaalonderwijs II: The state of the art in Vlaanderen

martin valck e computer computers en moedertaalonderwijs ii the state of the art in vlaandere n en mto i n lei d in g h e t b eleid 1984 1985 betekent een soort mijlpaal in de anno 1983 werden de eerste principiele beslis vlaamse situatie met betrekking tot computers singen beloften genomen door het onderwijsmi en onderwijs het beleid had tot voor deze perio nisterie deze plannen werden in februari 85 de geen ex p liciete beleidsvisie op deze problema door het onderwijskabinet van minister coens tiek voor alle onderwijsniveaus die beleidsvisie omgewerkt tot een vijfjarenplan met betrekking kwam er onder sterke druk van belangengroepen tot de invoering van computers en computerge inspecties constructeurs bankinstellingen ou bruik in alle niveaus van het onderwijs dit plan dercomite s de flanders creativity geest ge omvat zowel inhoudelijke richtlijnen als indica groeid uit het eerste flanders technology gebeu ties voor de financiering ervan ren in 1983 zal overigens ook een duit in het sinds 1 oktober 1984 werden reeds concrete zakje hebben gedaan naast effecten op econo stappen gezet die aansluiten bij dit recente plan misch politiek vlak kan aan deze technologie een eerste stap was het instellen van een commi beurs ook een vrij algemene sensibilisering voor sie onderwijs en informatica in het raam van de informatica toegeschreven worden ze overkoepelende commissie werden bovendien overigens ontstond op micro niveau in het onder zeven werkgroepen opgericht die nu reeds func wijs een wildgroei aan initiatieven en projecten tioneren en adviezen doorspelen naar het minis al dan niet ondersteund door spaarkassen ban terie we citeren deze zeven werkgroepen zij ge ken oudercomites etc het beleid was dringend ven duidelijk aan hoe breed men de problematiek aan een beslissing toe een omkadering en verdere wil aanpakken uitbouw van reeds bestaande initiatieven lagen informatica opleidingen voor beroepsdoelein hierbij voor de hand de n in deze vogelvlucht doorheen vlaanderen schet informatica als component van de algemene sen we enerzijds de officiele beleidsvisie en an vorming begeleiding en coordinatie van het derzijds de actuele concretisering ervan in een vak informatica tweede luik gaan we grondiger in op de reeds be informatietechnologie als component van alge staande initiatieven die in bepaalde gevallen mene vorming technologische vorming reeds jaren de implementatie van computers in informatica als leermiddel in het lager onder het onderwijs uitvoeren of onderzoeken wij s informatica als leermiddel in het buitenge 11 woon onderwij s ding in de informatiekunde in de middenjaren integratie van de informatica in de diverse van het secundair onderwijs ook een specialisatie leerdisciplines richting zal uitgebouwd worden met betrekking scholing en bijscholing van de leerkrachten tot informatica dat deze werkgroepen reeds functioneren blijkt in het vrije gesubsidieerde onderwijs ligt de situa duidelijk uit de inhoud van het recentelijk gepu tie niet anders voor een analyse van de belgische bliceerde vijfjarenplan onderwijssituatie cfr het a rt ikel van m spoelders op de activiteiten van de tweede werkgroep werd en p yde in moer 1981 6 dit vrije gesubsidieer overigens door het ministerie reeds vooruitgelo de onderwijs moet voldoen aan de normen opge pen door een beslissing te nemen met betrekking legd door het ministerie dus de introductie van tot het vak informatica in de middenklassen het vak wordt ook daar voorbereid en verloopt derde en vierde jaar van het secundair onder trouwens vlotter het vrije onderwijsnet bezit na wijs op 1 september 1986 zou dit vak definitief melijk sinds jaren een computerinfrastructuur moeten ingevoerd worden in functie hiervan voor het secundair onderwijs de pilootexperi werden experimentele leerplannen uitgewerkt en menten sta rt ten er reeds sinds vorig schooljaar sta rt ten pilootscholen met een cursus informati ca het aantal pilootscholen zou nu zowat 48 be d e planne n i n d e p ra ktij k dragen dit aantal wordt in het schooljaar 1985 86 uitgebreid tot 100 waar sprake is van pro het vijfjarenplan bevat enkele hete hangijzers grammee rtaal komen in de discussie vooral pas een belangrijk probleem is bijvoorbeeld dat er cal gestructureerde basic en elan naar voren vooral sprake is van informat i ca de plannen parallel aan deze pilootexperimenten sta rtte voor voorzien echter ook in een volledige integratie de leerkrachten een in service training van drie van de computer in het onderwijs de computer maanden aan de universiteiten interessant aan moet dus ook als een leermiddel of als hulpin dit aspect van het initiatief is dat zowel leer strument in de algemene vorming ingeschakeld krachten wiskunde als leerkrachten taal bio ge worden de leerkrachten die nu opgeleid worden schiedenis in aanmerking kunnen komen voor moeten later dus ook instaan voor een educatie deze bijscholing deze leerkrachten in het to ve informatica dat wil zeggen het onderwi jskundig taal worden dat er zowat 3 000 zullen boven verantwoord gebruik van computers zijn ze hier dien in een tweede fase instaan voor la forma voor opgeleid tion des formateurs de in service training met het tweede hangijzer is het basisonderw i js men betrekking tot informatica wordt trouwens anno wil duidelijk ook ten aanzien van dit onderwijs 1985 verplicht voor alle niet vastbenoemde leer niveau computergebruik bevorderen maar het krachten uit het secundair onderwijs de pre ser ontbreken van software en gepaste hardware ver vice training van de leerkrachten wordt vanaf het hinde rt dit schooljaar 1985 86 aangepast vanaf september het probleem van de software is overigens een 1985 wordt de opleiding voor onderwijzers kleu hangijzer apart het ministerie heeft wel plan terleidsters en regenten verlengd tot drie jaar in nen om een soort instituut op te richten dat de de vernieuwde op l eiding zal ook het vak infor software ontwikkeling zou ondersteunen maar matica een plaats krijgen voorlopig wordt vooral over hardware machines met informati ca wordt in het geschetste beleid gepraat en te weinig over de onmisbare program vooral burgerinformatica bedoeld het vak matuur of programmee rtalen die het uitgangs kreeg de naam inleiding tot de informatiekun punt zouden moeten vormen de voor wat betreft het secundaire onderwijs een laatste probleem is dat van de verschool komen hier nog twee aspecten bij in de eerste sing hoe zal men kunnen vermijden dat het jaren van de middelbare school wordt namelijk vak informatica niet verengd wordt tot een het vak technische technologische vorming om schools aftreksel van iets dat in de realiteit reeds gebogen tot technische kennismaking met de mijlen verder is geevolueerd we zien bijvoor computer in functie hiervan werden bijvoor beeld nu reeds handboeken verschijnen waarin beeld reeds contracten afgesloten voor de aan heel wat gepraat wordt over computers koop van uni lab dit is een computer bouwkit een tweede bijkomend aspect is dat na de inlei 12 h e t g rijz e ci rc ui t school en het lager secundair onderwijs logo prolog de evaluatie van software edif de beleidsbeslissingen staan momenteel sterk in los van de universiteiten werd door de geweste de actualiteit maar er bestaat een grijs circuit lijke ontwikkelingsmaatschappij limburg dat parallel aan het officiele circuit al dan niet gom het limburgs instituut voor onderwijs en geconsulteerd door de overheid eigen initiatie onderzoek opgericht deze onderzoeksinstelling ven opzet en bovendien instaat voor een omkade richt haar aandacht vooral op het secundair on ring en begeleiding deze laatste aspecten zijn derwijs en dan vooral op burgerinformatica trouwens nog niet geinstitutionaliseerd dit grijze circuit werkt ook duidelijk op alle onderwijsni ondersteuning en begeleidin g veaus en in dit in tegenstelling met de actuele vanuit het beleid werd geen algemene begelei hoofdinteresse van het beleid het secundair on dings of co rdinatie infrastructuur uitgewerkt derwijs aan de basis bestaat reeds sinds jaren een aantal we beschrijven de rol van de universiteiten en die organisaties die voor een begeleiding van concrete van diverse organisaties projecten instaan voor elke vereniging of tijd schrift geven we een minimum aan coordinaten universiteiten en researchcentra op aan vrijwel alle universiteiten bestaat er een inte resse voor informatica deze interesse is echter computers op de basisschool niet steeds betrokken op onderwijstoepassingen rijksuniversiteit gen t h dunantlaan 1 en zeker ook niet exclusief gericht op het moe b 9000 gent dertaalonderwijs tel 091 25 41 0 0 aan de katholieke universiteit leuven vinden we deze vereniging begeleidt de integratie van computerge een informatica groep terug die de programmeer bruik in het volledige curriculum van de basisschool computeralfabetisme computer als hulpmiddel leren taal elan bestudeert en de introductie ervan pro programmeren pageert in het secundair onderwijs ook binnen het talenonderwijs en vreemde talenonderwijs werkg ro ep haalo werden de mogelijkheden van de computer on mercatorstraat 66 derzocht afdeling toegepaste linguistiek op lou b 2000 antwerpen tel 03 230 43 3 5 ter theoretisch vlak worden vanuit onderwijspsy deze werkgroep organisee rt bijscholingen voor leer chologische hoek internationale ontwikkelingen krachten en ontwikkelt evaluee rt optimalisee rt soft gevolgd ware voor het secundair onde r wijs aan de vrije universiteit brussel domineert edu vzw schoo l e n compute r co het werkveld dit quasi onafhankelijk insti b r ouw e rsl a an 4 9 tuut onderzoekt het onderwijskundig gebruik van b 2110 wijnege m het p lato systeem dit echter vooral op universi staat open voo r elk e vorm van onderwij sku n dig gebruik tair of hoger secundair niveau van compute rs in het se cunda i r onderw i js aan de universitaire instelling antwerpen wordt binnen het departement didactiek en kritiek de vzw tron problematiek enerzijds betrokken op het talenon p wynants derwijs en anderzijds op de lerarenopleiding krijg s laa n 91 b 9000 gen t aan de rijksuniversiteit gent vinden we twee tel 091 21 31 4 7 centra terug beide vanuit een pedagogisch didac deze vereniging bekl emtoont het d idactisch gebruik tische benadering de dienst d idactiek richt zich van de computer i n het basisonde r wijs z ij besteedt heel vooral op het didactisch gebruik van computers w at a a nda cht aa n het ontwikkelen van software in het secundair onderwijs vooral de ontwikke ling van software voor dit onderwijsniveau a an op het gevaar af enkele verenigingen te vergeten het laboratorium voor pedagogiek wordt en dit ronden we de lijst af met initiatieven die gegroeid is nieuw voor vlaanderen een visie op educatieve zijn vanuit de financiele sector informatica uitgewerkt een werkgroep houdt zich net zoals in nederland zijn er heel wat banken of bijvoorbeeld intens bezig met de evaluatie van de spaarkassen die projecten hebben uitgewerkt in waarde van het leren programmeren in de basis verband met computers en onderwijs opvallend e 13 uitlopers zijn bijvoorbeeld de vzw micro electro uit dat deze laatste soms in vraag te stellen zijn nica en onderwijs het aslk project de groene een geinstitutionaliseerde begeleiding vanuit het computer van de bbl de kredietbank etc ook beleid bestaat zoals reeds aangestipt nog heel wat bedrijven zetten sinds februari 85 initia niet de meeste leerkrachten en of scholen ma tieven op ken dan ook gebruik van de supra gespecifieerde de vraag blijft of deze initiatieven het beleid niet centra of verenigingen toch voorziet het minis hinderlijk doorkruisen door bijvoorbeeld een te terie de oprichting van een begeleidingscentrum grote diversifiering van de hardware te veroorza centrum voor onderwijsinformatica dit cen ken trum dat aansluit bij eg aanbevelingen zou onderzoek en integratie van de informatica in het de volgende tijdschriften houden zich specifiek onderwijs moeten stimuleren dit centrum zou met de problematiek computers en onderwijs be reeds in 86 moeten functioneren zig besl u i t school en computer brouwerslaan 4 9 b 2110 wijnege m de computer neemt in het vlaamse onderwijs blad voor de leden van de vzw school en computer nog steeds een marginale plaats in misschien kan dit een gelukkige situatie genoemd worden de mes inf o wenselijkheid en haalbaarheid ervan is overigens van i n grote markt 39 nog niet algemeen aanvaard en bewezen het be b 2500 lier leid neemt initiatieven maar aan de basis wordt reeds heel wat geexperimenteerd het pas ont schoolnetwerk wikkelde vijfjarenplan van het onderwijsministe decom n v j longinstraat 8 rie komt echter net op tijd de escalatie van niet b 1730 zelli k gecoerdineerde prive initiatieven kan nu wat af geremd worden de aandacht gaat echter vooral ervaringen aan de basis naar het secundair onderwijs en vooral dan naar heel wat scholen hebben onder druk van ou het vak informatica de uitbouw van een edu ders leerkrachten of leerlingen op eigen houtje catieve informatica blijft voorlopig nog uit een geisoleerde initiatieven opgezet deze toestand echte integratie van het middel computer in het loopt dermate op de beleidsontwikkelingen voor vlaamse onderwijs blijft dus nog toekomstmu ziek l itera t uu r d loens computers en onderwijs toespraak ter gele genheid van de voorstelling van het referatenboek on derwijs en computer aalst contactcentrum bedrijfs leven onderwijs 23 mei 1984 d loens beleidsvisie inzake nieuwe technologieen slot toespraak ter gelegenheid van het colloquium nieuwe technologieen en onderwijs gent flanders techno logy international 27 februari 198 5 d loens uitvoering van de informatika in het onderwijs vijfjarenplan brussel ministerie van onderwijs 27 fe bruari 1985 5 pag 14