Computerhulp bij de eerste stappen op het schrijverspad

marjan pronk computer biedt de mogelijkheid het geschreve ne op eenvoudige wijze op spelling te controle ren en te verbeteren je kunt bijna pratend aan het werk overschrijven of typen is niet meer computerhulp aan de orde voor jongere kinderen zij die net aan het bij de eerste stappen schrijfproces gaan deelnemen zal het vinden van de juiste toetsen een geringere handicap op het schrijverspad betekenen dan het moeizaam leren vormen van de lettertekens en daar waar het toetsenbord toch nog te veel problemen oplevert kan de computer extra hulp bieden in de vorm van programma s die met een muis bestuurbaar marjan pronk is docente nederlands en informatica zijn aan hogeschool de driestar in gouda ze maakte een juist deze groep de nog niet teleurgestelde en programma ontwerp dat kinderen de mogelijkheid nog volop fantasierijke leerlingen van groep 2 biedt tot creatieve stelprodukten te komen kinderen en 3 moeten we proberen te behouden binnen die nog maar net beginnen te lezen kunnen naar aan het alfabetiseringsproces vanuit die gedachte leiding van plaatjes verhalen schrijven en de computer zijn we een computerprogramma gaan ontwer helpt hen bij woorden die ze nog niet kunnen spellen pen wat kinderen die net een beetje kunnen zo kan de computer mogelijke frustraties voorkomen lezen een stimulerende schrijfomgeving biedt en schrijfangst wegnemen eisen aan het programm a zelf schrijven vormt voor een tamelijk grote in eerste instantie is gewerkt vanuit een taaldi groep kinderen een stevige barriere hoewel dactische invalshoek het programma moet kinderen graag en veel vertellen iets dat bij uitnodigend zij n groep z en 2 ook zeker gestimuleerd wordt is hulp bieden in de zin van ideetjes waarover te de drempel om hun gedachten op papier te zet schrijve n ten voor veel leerlingen erg hoog het leren hulp bieden bij het vinden en schrijven van vormen van de lettertekens en het onder de knie woorde n krijgen van de soms verwrongen verhouding door kinderen enlof docenten zelf te vullen tussen klank en schrijfwijze blijkt een zware zijn teneinde te kunnen aansluiten bij de speci klus de taalwereld wordt ineens teruggebracht fieke situatie van die klas en dat kind tot een handvol onbegrijpelijke regels en een met behulp van het ontwerpprogramma geworstel met tegenstribbelende vingers ook hypercard is een prototype ontworpen dat be werken de opdrachten rondom het stelonder stuurbaar ismes een muis wijs op de basisschool niet altijd even stimule de leraar of lerares kan de namen van de kin rend deren laten opslaan zodat ieder kind op ieder op het moment dat voor wie dan ook een tijdstip door kan gaan met een eenmaal begon computer met zijn vele mogelijkheden bereik nen verhaal de tijd dat een leerling aan zijn of baar wordt waaronder die van tekstverwer haar verhaal werkt wordt bijgehouden samen king wordt de drempel om zelf tekst te produ met een overzicht van wat hij of zij geschreven ceren veel lager een tekstverwerker biedt de heeft mogelijkheid om delen tekst die men anders niet zou hebben herschreven aan te passen te het verloo p corrigeren te wissen in een handomdraai of ze binnen te laten in een andere tekst een com laten we een potentiele leerling eens volgen puter protesteert niet tegen een dergelijk ge esther is aan de b eurt om te s c hrijven ze krijgt bruik hij of zij is eindeloos geduldig boven vier plaatjes voor haar neus die ze in een wille dien is het niet erg als de geschreven woorden keurige volgorde kan zetten om dat duidelijk qua spelling niet helemaal je dat zijn immers de te maken staat er in het midden tussen d e 31 6 moer 1990 t r plaatjes een vraagteken en wijzen pijltjes naar staat als esther het gezochte woord aanklikt de verschillende afbeeldingen zie afbeelding komt het automatisch achter de al ingetypte hierboven woorden te staan ze ontdekt dat ze eerst nog esther kiest de juiste volgorde door met de iets anders wil intikken dat kan door het muis het handje dat te zien is op een plaatje te handje symbool voor de muis op de juiste plek zetten en vervolgens met de muis te klikken te zetten en te klikken daarna tikt ze het woord de afbeeldingen verwisselen van plaats en in dat ze voor kraai wil zetten als ze nog het een komen in de door esther gekozen volgorde en ander heeft getypt komt ze tot de conclusi e te staan als ze de volgorde heeft bepaald wat te zien is omdat dan de pijltjes en het vraagte ken zijn verdwenen klikt ze de afbeelding aan waarover ze wil gaan schrijven de gekozen afbeelding komt groot op het scherm met een aantal lege regels eronder maar esther kan niets bedenken om te schrijven daarom kijkt ze of ze meer te weten kan komen en jawel achter ieder plaatje blijken nog drie andere plaatjes te zitten die bovendien voorzien zijn van woorden zie afbeelding hiernaast esther heeft iets bedacht en begint te schrij ven of liever te tikken na een paar woorden weet ze niet precies hoe ze kraai moet schrij ven daarom brengt ze het aanwijshandje naar de rechte r bovenhoek waar een boekje staat afgebeeld ze klikt het boekje aan en krijgt e en hulpscherm te zien waarop een aantal woorden 1990 7 moer 317 1k he2es n s oes 9oeq r a en 4e l oo ln asn aa2 msj mlln oni jlc asal lbl4 eny l v kdasr lla9nls n b dssc e 2o2 st oeb isg ri97 1 lvp1 12 1 sq4n shorrl r1q on rq4 2 el 9q i hoofd q 1 gtlt e wesn vopsl2tl rtrn xe l i sc 1t 4oaf ge vppsl v 0 le9tim09m heeh es nyrot e t r e aoc im l u t o boom sl ee ik vln a de jo q llki40s19 m 0 e9 1jsus e qey9 4 t kp0 de onp 1 elople s neute11 0 h a lele4letpel a n biij11 w echte 1 tpl de holjo np0l1 0 19 fj ht 911p qel4 1 oo tvkk10 tql bolke tro1 thvl l gekomon mgeder wem oe nz9s1 p40 hq lvo0 r9n en ik we0 hesb4 9 voq ce w1 nk0 1 gpon 9pe t in de wlnk0l woonl pgnz grr e4 p mp0 ik w p m pp en w llde ip g n peab epn i epe n hm 14 n9sq inet cen lea en e n zebra h1 0r wll i k w0l algyen wo ron n41 dq dek sr o ver ml n bedmm 0 li is y 1 io oqrd ler9 s t ee x dat ze de laatste zin niet goed vindt geen nood geboden door de inzoom mogelijkheden bij de voor dat soort klusjes kan ze het kappertje afbeeldingen en de woordenlijsten op die gebruiken dat rechts onderaan staat manier kun je het ontstaan van verhaalideeen als ze helemaal klaar is vraagt ze aan de juf of stimuleren tenslotte gaat het erom de stel het verhaal mag worden uitgeprint zo kan ze drempel weg te werken thuis laten zien wat ze gedaan heeft zie afbeel dingenhierboven voor de leerkracht is een overzicht van de resul taten belangrijk omdat op die manier inzicht nog niet alle symbolen zijn beschreven de af wordt verkregen in wat iedere leerling aan vor beelding op p 3 1 9 geeft rechts onderaan twee deringen maakt daarom is een mogelijkheid symbolen het stopbord spreekt voor zich en ingebouwd om te zien hoe lang kinderen met het handje met de kaarten geeft kinderen de het programma hebben gewerkt en wat daarvan mogelijkheid om de volgorde van de afbeel de resultaten zijn dingen te veranderen ook de mogelijkheid om vanuit een hulpsituatie terug te gaan naar aanpassing van het programm a de plaat waarover wordt geschreven of naar de beginsituatie wordt geboden door een handje technisch gezien is de opbouw van het pro rechtsonder gramma te vergelijken met een stapel kaarten die met elkaar verbonden zijn door midd e l van het programma is bedoeld voor beginnende le opdrachten een aantal van die kaart e n bevat zers en schrijvers vandaar dat voor de verschil de plaatjes zowel de vier hoofdplaten als de lende handelingen zoveel mogelijk gebruik doorkies platen in principe is het daarom mo gemaakt wordt van symbolen daadwerkelijke gelijk de met het programma me egeleverde hulp bij het samenstellen van teksten wordt platen te vervangen door andere nieuwe plate n 31 8 m oe r 990 7 kunnen worden ingelezen in de computer met behulp van een zogenoemde scanner een ap paraat dat beelden omzet in voor de computer leesbare reeksen getallen die vervolgens op het beeldscherm weer als afbeelding verschijnen het inbrengen van nieuwe prenten vergt ech ter een behoorlijk stuk technische kennis van het ontwerpprogramma en een hoop geduld alles vervangen dus ook de bijbehorende hulpwoorden en woordenlijsten kost zeker een stevige dag werk daarom ligt het in de bedoe ling meer series afbeeldingen mee te leveren als het programma op de markt komt daarnaast is het wellicht mogelijk om tegen kostenvergoe ding voor individuele scholen nieuw materiaal het begrijpend lezen gekoppeld aan taalbe te verwerken en zo te komen tot een steeds ver schouwing kan worden gestimuleerd door uit der gaande uitbreiding een al gemaakte tekst woorden weg te halen en kinderen die zelf weer te laten invoegen het verde r e moge lij kh e d en hulpwoordenboek kan in dat geval als zoekhulp worden gebruikt het programma is in principe bedoeld als sti dit is een klein aantal suggesties dat door mulans binnen het stelonderwijs aan de groe ervaren lesgevers zeker kan worden aangevuld pen 2 3 en 4 het gebruik hoeft niet eenzijdig gericht te zijn op het maken van korte tekstjes het programma ontwerp is afkomstig van bij ieder plaatje er zijn duidelijk meer moge marjan pronk docente nederlands en infor lijkheden zowel op het gebied van het stellen matica aan hogeschool de driestar te gouda als op het gebied van het lezen de programmeur is mieke noomen informa als onderwijsgevende kun je kinderen hints ge ticadocent aan het mbo te alphen aan de rijn ven het verhaal uit te breiden of te verbeteren en aan het randstad onderwijs centrum het door zelf suggesties in te voege n prototype is in opdracht van de informatica het is aardig om verscheidene kinderen te laten sectie van de driestar gemaakt als eindstage werken aan een verhaal in dat geval kun je nog opdracht voor de chip cursus hoger infor variatie aanbrengen door ze wel of niet met een matica personeel opleiding te gouda vaste plaatjesvolgorde te laten werke n het gebruik van bijvoeglijke naamwoorden kan noo t gestimuleerd worden door voor elk zelfstandig naamwoord een open plaats te maken die de i de afbeeldingen die in het prototype zijn ge kinderen een volgende ronde moeten opvullen bruikt komen uit het prentenboek monkie als onderwijsgevende kun je zelf een eerste gemaakt door dieter schubert en uitgegeven introductie geven op het verhaal dat vervolgens door lemniscaat in de uiteindelijke versie zal door de kinderen wordt afgeschreven gebruik gemaakt worden van speciaal voor dit het programma kan gebruikt worden om door programma vervaardigde tekeningen de weken heen steeds nieuwe afleveringen van eenzelfde verhaal te schrijven waarbij de hoofd hoofdpersoon de samenbindende figuur i s door middel van de woordenlijsten kan het programma functioneren als leesstimulans bin nen het aanvankelijk leze n het begrijpend lezen kan worden gestimuleerd door kinderen aan de hand van een tekst te laten zoeken naar de juiste volgorde van plaatjes die door de leerkracht door elkaar gezet zijn 199o 7 moer 319