Culturele en kunstzinnige vorming, ja maar…

Publicatie datum: 1995-01-01
Auteur: Joop Dirksen
Collectie: 05
Volume: 05
Nummer: ?
Pagina’s: 28-30

Documenten

joop dirksen culturele e n kunstzinnig e vorming j a maar iedere zichzelf respecterende school zal het standpunt huldigen dat de leerling meer geboden moet krijgen dan alleen de kennis en vaardigheden die het exa menprogramma eist iedere zichzelf respecterende school zal dat meer1 op ei gen wijze inkleuren zo is in de loop der tijden op de ene school een toneel traditie ontstaan investeert een andere school extra in sportfaciliteiten e n stopt een derde school heel veel energie in buitenlandse reizen en of interna tionale uitwisselingen een van de zaken die de scholen tot nu toe min of meer vrijblijvend tegemoe t konden treden was de culturele en kunstzinnige vorming niemand zal het belang daarvan ontkend hebben maar of er buiten de lessen literatuur teke nen muziek ook iets aan die vorming gedaan werd hing in de praktijk vaak af van het enthousiasme van individuele docenten en schoolleiders nu er een echt vak culturele en kunstzinnige vorming gaat ontstaan is dat enerzijds een positieve ontwikkeling want dit onderdeel is te belangrijk om er niet structureel mee bezig te zijn maar anderzijds bestaat de kans dat heel interessante projecten door enthousiaste vrijwilligers gestart juist doordat er nu een verplicht schoolvak ontstaat de nek worden omgedraaid ter illustratie een beschrijving va n twee projecten o p het eckartcollege in eindhoven waarvan het de vraag is of ze overlevingskansen hebben binnen ckv rond 1990 heeft jos van den broek docent handvaardigheid in samenwer king met enkele collega s een project opgezet met de titel hoe speel je het klaar die vraag was uitgangspunt op een reeks avonden enkele seizoenen herhaald waarop een podiumkunstenaar werd uitgenodigd om zijn of haar ontwikkelingsgang te schetsen hoe kom je er in hemelsnaam bij om kun stenaar dirigent cabaretier balletdanseres musicus etc te worden en hoe gaat dat dan vervolgens in zijn werk welke opleiding en wat voor leerschool heeft de kunstenaar gevolgd wat komt hij of zij op zijn of haar pad voor pro blemen tegen en hoe is dat nou eigenlijk om podiumkunstenaar te zijn wat zijn de prettige stimulerende kanten en wat de negatieve belangrijk voo r het welslagen van dit project was de medewerking die ver leend werd door een vader met heel veel connecties in de theaterwereld hij kende heel wa t kunstenaars persoonlijk e n wist hen enthousiast t e maken voor deze vor m va n contact met hun publiek dat betekende dat e r geen sprake hoefde te zijn van enorme honoraria terwijl zo n kunstenaar na een in terview door een van de deelnemende docenten en een vragen v uur van de kant van de leerlingen en andere belangstellenden ook nog een demonstratie gaf van zijn of haar kwaliteiten elke avond was zo een boeiende en leerzame ervaring voor alle deelnemers een kennismaking met de kunstenaar en zijn of haar kunst vakmanschap 28 dirksen culturele en kunstzinnige vorming ja maar terwijl i n principe dit project bestem d wa s voor leerlingen va n de eigen school dat zijn er zo n 1700 bleek algauw dat de opkomst s avonds in de eigen tijd niet zo heel groot was via vooraankondigingen in de plaatselijke pers werd ook aan mensen van buiten school de mogelijkheid gebode n om deze avonden bij te wonen de avonden trokken meestal tussen de vijftig e n honderd bezoekers waardoor de sfeer nog intiem genoemd kon worden de aanwezigen waren steeds vol lof over de combinatie van informatie en amu sement de leerlingen van onze eigen school die in het begin van het project kwamen bleven ook komen maar er werd slechts een kleine groep bereikt zo tussen de twee en vijf procent van de hele leerlingenpopulatie sinds vorig jaar is uit bovenbeschreven initiatief een ander project voortge komen dat de naam kijk op kunst heeft gekregen weer gaat het om een project op vrijwillige basis in de eigen tijd van de leerlingen de aandacht is nu gericht op beeldend kunstenaars en dat betekent dat de leerlingen nu aan het reizen gaan deze kunstenaars moet je in hun eigen woon en of werkom geving ontmoeten in hun atelier of in een galerie waar ze exposeren de bedoeling is de leerlingen nog beter te leren kijken e n luisteren om gaandeweg de kunstwerken in al hun verschijningsvormen e n uitwerkingen beter te gaan begrijpen en meer te gaan waarderen vooraf krijgen de leerlingen enige informatie over de kunstenaar die ze zullen bezoeken en ter plekke dus in het atelier of in de galerie wordt het werk be keken daarna volgt een gesprek met de kunstenaar van alle leerlingen wordt verwacht dat ze na een bezoek hun ervaringen op papier zetten deze verslagen worden in de groep verspreid en gaan ook voor commentaar naar de kunste naar ook deze wordt gevraagd om zijn indrukken op papier te zetten in het afgelopen jaar werden bezoeken gebracht aan veertien kunstenaars op grond van het enthousiasme van de leerlingen wordt iets dieper ingegaan op de bezoeken aan twee van hen nl huub kortekaas en cornelis ie mair kortekaas exposeerde op de tu in eindhoven wat een bezoek technisch eenvoudig maakte de school ligt op tien minuten fietsen van deze expositie ruimte de expositie riep zoveel vragen op dat de kunstenaar zelf voorstelde om met de hele groep in zijn atelier in winssen gelderland verder te kijken en te praten dat betekende een busreis maar die bleek alleszins de moeite waard het onbevangen kunnen rondkijken i n de beeldentuin van kortekaas en de gedrevenheid waarmee de kunstenaar op elke vraag inging maakten bij de leerlingen heel veel enthousiasme los een totaal ander soort kunstenaar en mens bleek cornelis ie mair een he dendaagse zeventiende eeuwer een man die zich laat inspireren door de oude meesters van de zeventiende tot en met de negentiende eeuw in onderwerp keuze compositie opzet schildertechniek en kleurenpalet tekenend is d e re actie van lemair op het bezoek van de leerlingen mijn doorgaans rustige huis was opeens vol meisjes er gingen ook jongens mee op kunstenaarsbe zoek maar de verhouding jongens meisjes was zo ongeveer 1 op 10 jd kinderen eigenlijk nog maar vanwege hun jeugdigheid zo betoverend mooi dat ze mijn op hol slaande fantasieen inspireerden tot het voortbrenegen van adembenemende taferele n vo l nimfen dryade n o f ander e mythologisch e 29 dirksen culturele en kunstzinnige vorming ja maar schoonheden durfde ik ze maar tot model te vragen er is zo blijkt uit de verslagen van de leerlingen een wereld voor hen open gegaan tijdens hun ontmoetingen met kunstenaars die vrijuit sprake n over hun motieven hu n emoties hun problemen bi j he t eeuwige gevech t o m vorm te geven aan wat hen bezielt kunst en kunstenaars bleken heel wat toegankelijker dan men gedacht had de hele organisatie ligt bij dit project in handen van mijn collega docent jos van den broek die ook voor het eerste project grotendeels de verantwoorde lijkheid droeg hij is gestart met de kunstenaars te vragen die hij al kende en gaandeweg kwamen hier nieuwe ontmoetingen uit voort blijkbaar spreekt de opzet van het project de kunstenaars ook aan want tot nu toe heeft hij nog geen enkele afwijzing gekrege n op zijn verzoeken om medewerking als je duidelijkheid verschaft over doel opzet en uitwerking blijkt dat overal deuren te openen dat levert steeds weer een levendige uitwisseling van gedachten en gevoelens op tussen kunstenaar en leerlingen van den broek spreekt zijn huiver uit ten aanzien van inpassing van een der gelijk project kunstenaars willen niet schools of vakmatig benaderd wor den is zijn ervaring en daar is het dilemma geschetst met een grote dosis creativiteit en veel in zet zijn er prachtige projecten op te zetten waarmee leerlingen op heel indrin gende wijze cultureel en kunstzinnig gevormd kunnen worden maar de open en tegelijk intieme sfeer die ontstaat als echt geinteresseerde leerlingen dicht rondom de kunstenaar kruipen is snel en onherstelbaar beschadigd als er leer lingen bij komen die dat van het lesrooster moeten natuurlijk zijn er wel parallellen te trekken met het literatuuronderwijs wie ooit een schrijver op school heeft gehaald en een half gemotiveerde hoorde vragen waarom schrijft u eigenlijk weet dat ook hier de sfeer snel naar de bliksem kan gaan maar door de lange traditie van het literatuuronderwijs is dit al iets meer ingebed in de schoolcultuur voor ckv een vak dat eigenlijk geen vak zou moeten zijn liggen er zeker prachtige mogelijkheden maar ze liggen midden in een mijnenveld van frus traties 30