De boekenjuf of boekenmeester. Leesbevordering op de basisschool.

ratuurso c iologie tilburg katholieke univer annie beullens siteit bra bant 19 8 8 helms a de topografische verb eelding de invloed van kinderliter a tuur op de kaa r tva ar digheid van basi ssc hoo ll eerlingen in h van de boekenjuf of lierop d ebrauwe r p mo o ren p quelle h verschuren red zo goed als klass iek den boekenmeester haag nblc x99 5 hofman w naar een bosa tlas van de j e ugdlite leesbevordering op de ratuur in h van li erop debrauwe r p moo ren p que ll e h ve rsc huren re d zo goed basisschoo l als klass i ek d e n ha ag nblc 1 995 sim o ns j elfjes en herfstwande lin ge n ond e r zo ek en boei ende t e ks t en in he t natuuronder wij s d e wa ard e e n de bep e rking van ond er zoekend l eren bij natuurond e rwij s in h van l ezen i s volgens ch a mbe rs 1 995 e rva ren dat l ie rop debrauwer p mo oren p quell e wo o rden nie t alleen ve rwijzen n a ar h et woo rden h ve rsc huren red de ku nst va n het lezen b oe k maar dat ze een zek e re to ve rkracht b ez itten den haa g nblc 1 994 di e men se n laat pra t en dinge n la at ge b e ure n en van de wouw j le esb evordering in th a al ideeen aanreikt waarva n je nog noo it geh o ord h e bt bers e a re d taaldida ctie k a an de ba s is gro lezen is ervaren d a t woo rde n je kunnen amuseren ningen wolters noordhoff 1992 bazig b edro efd ofgelukkig m a k en je krac ht en e n er g ie kunn en geven alleen je m oe t we te n h oe de magie werkt e n daa rbij sp el en leraren o uders en andere ervare n lezers ee n g rote ro l in d e bijdrage va n a nn ie beullens t ij de ns de hsn conferentie we rd iets van die magi e van lite ratuur zichtbaar zeer ge inspireerd e n in spirerend la s zij h e t verhaal van d e b oe ke njuf voo r in haar bijdrage aan dit themanummer is getrac ht i e ts va n haar ve r telwijze te bewaren anni e beullens optee rt voor ee n nieuwe wijze van omgaan met je ug dlit eratuur di e leespl ezi er en h et gevoe l va n ik kan h e t op de eers t e plaats ze t vra ge n a ls wat is l eze n eigenlijk wann eer lees t i e mand en hoe worden kind ere n lezers h o ud en haar nu al m eer dan acht jaar inten s bezig het eers t e ged ee lte van dit artikel sch etst he t ont s taan van de functie van b oekenjuf e n de context wa a rin gewerkt wordt leesbe vorde ring in de prak tijk wordt in twee delen opgesplitst kleut ers e n g roep 3 4 e n vervolgen s leesbevordering in groep 5 6 7 en 8 wat doet een boekenjuf toen ik in 1982 jannie daanen een neder landse bibliothecaris hoorde vertellen hoe zij werkte met kinderen en boeken in klasver band dacht ik dat zou ik ooit ook willen 44 moe r 1996 1 doen want dat kinderen beinvloedbaar zijn in jaar staat mijn functie omschreven als ambu hun leesgedrag dat voorlezen en over boeken lante leerkracht voor s choolbibliotheekwerk verte ll en een enorme stimulans kunnen zijn en he eft ze een vaste plaats in het lestijden voor het lezen daarvan was ik overtuigd pakket van onze s chool dat de school als cultuuroverdrager niet het is absoluut noodzakelijk dat het school all een de taak heeft de kinderen het lezen te mediathee kwerk geprofessionaliseerd wordt leren maar dat de zorg om het blijven lezen door de aanste ll ing van een interne deskundi en om het graag lezen min s tens even belang ge begeleider 2 voor leesbevordering ik meen rijk is lijkt me evident via de school zouden dat aan het takenpakket van elke basisschool alle kinderen avonturen met boeken daanen naa s t de reeds aanvaarde interne de skundige 1 9 77 moeten kunnen beleven b e geleiders zoals de taakleerkracht en leer zo kwam het dat ik toen ik na jaren onder kracht lichamelijke opvoeding ook een boe breking terug aan de slag wou in het onder kenjuf of le erkracht s choolmediatheek of wij s naar een deeltijdse opdra cht al s boeken s choolbibliothecaris zou mo e ten to egevoegd juf s olliciteerde ik had onde rtu ss en naast word en b e ullen s 1995 kinderen en boeken mijn onderwijz ersdiploma ook de akte van nader tot elkaar bre ngen m a g niet langer bibliotheekassistente behaald er was in de afhankelijk blijven van de individuele gekte s c hool een documentatiecentrum aanwezig van een of andere onderwijzer en het moet en ik had ervaring opgedaan in het inrichten op school gebeuren omd a t dat de enige plaat s en runnen ervan als ouder in de school van is waar all e kinderen b ereikbaar zijn het mijn kinderen bovendien was er de vrijheid gebeurt be s t door een speciaal daartoe aange die h et lestijdenpakket bood beu llen s 1993 st e lde leerkracht want heel wat docenten voor wie l ezen g een hobby is zullen zeggen dat mijn motivering kwam hi erop neer het hun daarvoor de tijd ontbree kt zo zal lee sbe be hoort tot d e taak van d e school om po sitie vord e ring in de ene kla s wel e n in de andere ve lee servaringen aan te bieden en leesmoti nauwe lijk s aan bod komen vatie t e stimuleren de school moet expliciet in de vlaamse eindtermen 1 993 is men de weg naar het boek wijzen voor de minder allerminst duide lijk omtrent de plaats van lite b e deelden is de school vaak de enige plaats raire opvoeding op school en dat is volgens waar ze met boeken in conta ct kome n dit sommigen een gemiste kans alhoewel in zijn contact moet zo prettig mogelijk verlopen artikel bo e kpromotie in de praktijk en leren omgaan met informatiebronnen en po gingen tot intercultureel onderwijs wijst documentatie en a llerhande te ks ten is onont vlierboom r99i er op d a t he t misschien een beerlijk werken m e t kinderen en bo e ken ver geluk is dat m en ook in n e d erland vergat eist op de hoogte zijn e n blijven van de bo e kpromotie op te n emen in de eindt ermen bo e kproduktie en zelf graag lezen de functie omdat m e n dan ongetwijfe ld d e ze eindterm zie ik als complementair en evenwaardig aan ook wil gaan toetsen hij houdt het in dat deze van taakleerkracht de boekenjuf mees ge val li ever bij individuele gekt e en hobby ter werkt niet remedierend ze werkt preven ism e ti ef zowel bij het voorbereidend het aanvan maar laten zij cito to ch afblijven van de kelijk als bij het voortgeze t lezen leesb evor kinderlite ratuur wa n t m e t het mak en van toets en is dering staat los van prestatie en wordt ni e t h e t e nth ousia sm e voor ee n onde rwerp n og nooit gro beoordeeld leesbevordering is ook perfect in te r geworderc laat d e kinderlit eratuur in ieder ge val te passen in all e proje cten voor zorgver voo r toetse nmakers verb o rgen bl ijve n we spann en br e ding ons b ij b oekpromotie niet in voo r een eenmalig gun tot mijn vreugde kreeg ik de rest uren uit stig toetsmoment maar voor een entho u si aste lees h e t lestijdenpakket goed voor een halftijdse houding die ee n leven lang m eegaat vlierboom opdracht toegewezen zo ben ik nu al acht 1 99 1 p 82 jaar boekenjuf in de beginjaren bleef ik d e toets en meetmanie van de laatste jaren aangewezen op de resturen uit het lestijden h e bbe n ni e t alleen d e s tress doen toen em en pakket wat de functie elk jaar weer afhankelijk bij d e l ee rkrachte n ze h e bb e n kinderen maakte van het aantal leerli ngen sinds drie gestigmatiseerd en onderwijzers hun sponta 1996 r moer 45 neiteit ontnomen teach to test is er dikwijls werken aan leesplezier en leestechniek abso het resultaat van beull ens 1995 luut nodig ik vreesde dat de koppe ling niet in aandacht voor leescultuur op school in al all e klassen even vanzelfsprekend zou zijn zijn vormen is een noodzaak kinderen moe sinds een jaar is e r nu een enthousiaste coll ega ten de kans krijgen om te ervaren dat lezen die leesbevorderend werkt met de kinderen ontspannend en geze ll ig is en dat liefst voor ze van groep 4 alleen groep 3 blijft dus voorlopig aan leren lezen toe zijn zonde r extr a uren l ees b evo rd eri ng ee n m an het is ook een sociale plicht omdat de kement waar hopelijk in de komende jaren mins tb ed eeld en di e erva r i n gen thuis niet aan gewerkt wordt een boekenklimaat op de opdoen ze vertrekken me t een behoorlijke basisschool wordt het best gewaarborgd als achterstand en behouden die meestal indien een persoon of goed op elkaar afgestemde de school niet zorgt voor prettige leese rvarin personen werken met kinderen en boeken gen beull ens wuestenberg 1 9 89 vanaf de kleuterschool tot en met groep 8 aang ezien geen enkele instantie voorschrijft naast de lesuren werk ik een s in de twee wat en hoe je aan leesbevordering moet doen weken met een groep ouders aan het techni heb ik in d e afgelopen acht jaar zelf een flexi sc he bibliotheekwerk onze s chool heeft twee bel curriculum opgebouwd de boeken van bibliotheken een voor de onderbouw in een aidan chambers 1 995 waren voor mij zeer aparte vestigingsplaats gelegen en een voor de herkenbaar en een bevestiging van het feit dat bovenbouw al de boeken voor de twee bib li mijn taak niet a ll een aangenaam maar dat ze otheken worden met de hulp van ouders cen ook brood nodig is ee rder had ik dat gevoel traal ingewerkt en kastklaar gemaakt van op dezelfde golflengte te zitten ook al bij ook collectievorming is een deel van mijn het boek lere n lezen is niet g enoeg van a free taak om de co ll ectie op pe il te houden is er man smulders i99o en bij diverse van haar elk j aar een b oe ken aa ndele nbeurs waarb ij wij artikelen 1993 ook het boek van jacques de boeken die we graag will en tentoonstell en vos jeugdliteratuur didac ti ek en meth o diek de ouders kunnen dan een aandeel nemen in 1988 en meer dan feiten 1989 heeft mij des de prijs van het boek ze betalen een deel van tijds een eind op weg geholpen zo weet u de prijs wanneer alle aandelen van een boek waar ik mijn mosterd haal en haalde de sma verkocht zijn dan komt het boek in de biblio ken ontwikkelen zich echter voortdurend af theek deze actie levert ons jaarlijks tachtig hankelijk van de ingredienten maar ooit en nieuwe boeken op de boekenbeurs is tegelijk nu soms nog moest ik houvast vinden nie ook boekpromotie de ouders krijgen zo enig mand kan voorschrijven hoe het precies moet zicht op wat er aan literatuur voor hun kinde daarvoor verschillen de boeken de leerkrach ren voorhanden is ten en de kinderen te veel van elkaar starheid in de schoolkrant verschijnt vier maal per is de dood van boekpromotie jaar een lij s t met boekentips en wordt de sug gestie gedaan om e en boek als verjaardagstrak omdat onze s c hool 1 6 kla s sen te groot is om tatie voor de klas te geven een s ugge s tie waar binnen e en halftijdse betrekking alle kl as sen op nog slechts aarzelend ingegaan wordt wekelijks aan te doen werkte ik de e erste twee jare n om de twee weken afwisselend met kleuters en groep 3 4 de groepen 3 en 4 en de gro e pen 7 en 8 in de groepen s en 6 kwam ik bewust wek e lijks bij de kleuters is leesbevordering een onder omdat ik het heel belangrijk vind dat kinde d e el van zorgverbreding er is een kleuter ren vlak na het aanvankelijk l eespro ces gehol bibliotheek wa a rin de boeken volgens thema pen worde n om de drempel naar het zelfstan gerangschikt staan m et behulp van logo s dig lezen van echte dikke boeken te nemen kunnen kleuters en kinderen van gro ep 3 en 4 mijn co ll ega s hebben er sinds vijf jaar voor zelf een boek zoeken ze komen vanaf groep geopteerd dat ik wekelijks zou werken in 2 met de klas naar de boekenzolder ze maken midden en de bovenbouw zodat de onder ook gebruik van de bibliobus bouw uit mijn uurroost er verdwe nen is ik eens in de maand is er een voorlee sbeurt vond dat jammer want ik a cht gelijktijdig waarbij voorlee souders ingeschakeld worden 46 moer 1996 1 ze lezen aan kleine groepjes kleuters voor en boe k s taan verhal en ove r kinde re n uit ver praten met de kinderen over het boek deze schillende werelddelen de wereldbol kwam ouders worden begeleid door een kleuterleid er aan te pas foto s van kinderen uit het ster de bedoeling van dit voorleeshalfuurtje is betreffende werelddeel werden in de vier hoe het boek extra in de focus te zetten en het ken van de klas gehangen als we lazen over thuisfront bij het lezen te betrekken boven mitsuko uit japan dan keken we eerst op de dien is voorlezen aan een kleine groep extra wereldbol en beslisten dan welk vervoermid gezellig wat het lezen en verhalen zijn leuk del we zouden gebruiken zo reisden we naar effect versterkt het b e trokken land hoek van de klas we luist erden naar het verhaal dan namen de in groep 3 eigenlijk kan het al in de laatste kinderen een foto z e tekend e n die en schre maanden van de kleuterschool begon ik met ven e ronder mitsuko woont in japan het de boekjes over pie r van henk witt e nb erg zelfde g e beurde met de drie andere landen pier is een boekenworm die onwetend door wereldbol e n kaarten interesseren jonge de boeken op de boekenplank kruipt tot hij kinderen erg de oude boekenworm simon ontmoet di e verder deden we regelmatig aan kringlezen hem leert dat l ett e rs figuurtj es zijn waarmee je dat gaat zo de l eerkracht leest een bladzijde leuke dingen kan doen pier leert ook dat er voor het kind links van de l eerkrac ht leest vers chillende soorten boeken op de plank dan een d e el kind re chts volgt me e de kin staan deze boekjes geven aan kinderen het dere n schuive n gewoon door falen wordt gevoel lezen i s niet mo eilijk het is l euk voorkomen d e leerkracht lees t de moeilijke bij jonge kinderen duurde d e voorleesbeurt woorden z elf op die manier wordt de ve r kort maximaal twintig minuten en werd tel haallijn nie t onderbroken wat bijdraagt tot kens gevolgd door iets leuk doen met wat t ek s tb egrip bovendien leest ieder kind twee gelezen werd tekenen zing en s chrijven maal links luidop en recht s s til spre ken wanneer ik tijdens het voorlezen aanvoelde dat een woord niet gekend wa s dan in groep 4 koo s ik voor vervolgverhalen uit stopte ik eve n en we praatten erove r ik liet d e dikkere boeken want kinderen kunnen best kinderen ook re gelmatig anticiperen in het verhalen begrijpen die ze te chni sch nog niet verhaal wat zal er nu gebe uren en terug goed kunnen l ezen de boeken van roald grijpen hoe komt dat of wie i s dat ook dahl doen het zeer go e d dat geldt ook voor alweer deze m ani e r van werken b etrekt d e astrid lindgren en annie m g sc hmidt maar kind eren bij het verhaal en bevordert het deze laat s te is bij de mee ste kinde ren gelukkig begrijpen reeds bekend de leesb eurten werden langer na enkele weke n was het alfabetboekje aap en d e kinderen hield e n een klein leesschriftje en b ee r van wim hofman aan de beurt kin bij waarin ze teke nden en de titel van hun deren zijn gek op absurde humor en onmoge boek noteerden later kwam daar de s chrijver lijke toestanden zo vallen boeken van joke bij ook in het tweede l eerjaar volgde meestal van leeuwen wim hofinan en imme dros in een speelse verwerking waarbij zelf schrijven de s maak bij zes a zevenjarigen met de voorop stond lezen positief benaderen bleef app e lmo ess traat is anders van joke van leeuwen hoofdzaak werkten we voornamelijk pla s ti sch we bouw omdat de leesmotivatie bij eerste lezertjes den een hele straat en hingen de wa s van n tot aanvankelijk zeer groot is vind ik het zeer z o p tussen de huizen met alleen d e letters belangrijk dat ze niet ontmoedigd raken het van appelmoess traat gingen we schuiven elk gevoel van lezen i s leuk en ik ga het ook kun bestaand woord teld e wanneer het ook gele nen moet behouden blijven ze n we rd we vonde n 96 woo rd en i n een les uur all e kinderen hadden het gevoel door d e midd e n en bovenbou w zwakste geformuleerd ik kan het en dat gevoel i s de motor van alle leren nu werk ik dus wekelijks in de groepen 5 6 7 met de hemelsblauwe karp e r van may er en 8 de lesse n vinden plaats in het documen skuzmanz maakten we een wereldreis in het tatiecentrum 1996 1 moer 47 leesvoorkeur en leesdagboek in de leerlingen houden ook een leesdagboek groep s werk ik zoals in de onderbouw aan bij daarin noteren ze elke week de titel de het bevorderen van leesplezier en leen ik ook auteur de tekenaar z e geven punten aan hun de leesboeken uit op een tafel ligt een stapel boek dat doen ze heel graag en ze noteren of boeken als de kinderen de bibliotheek bin ze het boek uitgelezen hebb en of niet want nenkom en ove r enkele boeken vertel ik iets ze hoeve n een t egenvall end boek niet uit te het zijn meestal bo e ken met een zekere lezen de leerlingen tekenen ook over hun dre mpel zoals klein e sofi e en lange wapp er van boek dat kunnen ze alle maal wanneer ze e en els pelgrom ik vertel dat sofi e eigenlijk boek heel goed vinden mogen ze reclame ongenees lijk ziek i s en dat ze in haar laatste maken ze vert ell en dan kort over wie het droom samen m et haar poppen bele eft wat er gaat en wat e r gebeurt en z e lezen een in de we reld aan goed en kwaad gebeurt of zelfgekozen fragment voor aanvankelijk zijn bij de toverkast van rafik schami vertel ik over het de beste le zers die reclame maken na de de kracht van een goed verteld verhaal ik toon kers tvakantie durven ook de zwakkeren het de prenten en zeg hun dat ik dit boek kunst aan z e weten dan dat er geen punten aan ver vind hetzelfde gebeurt met boeken waarvan ik bond e n zijn als ze voorlezen lees ik de woor vermoed dat ze op dat ogenblik boven het den waarbij zij dreigen te falen we applaudis b egripsnive au van de kinderen liggen boeken seren om het zelfvertrouwen te versterken waarover iets verteld werd worden meestal gre het schrijven over een boek tracht ik zo tig gel e zen als er daarna reclame voor gemaakt prettig en zo kort mogelijk te houden want wordt zi e i k h et b oek c irc uleren als de kinde ren hun lee s dagboek zouden erva aan het begin van het schooljaar voeren de ren als ee n boekbespreking dan hangt er over kinderen van groep 5 een kle in leesonderzoek elk gelez en bo e k de schaduw van er volgt uit in hun omgeving over wat hebt u gele nog iet s verve lends het wordt uiteraard ook z en op die manier wordt ook het thuisfront nooit b e oordeeld ook het lee sdagboek i s vrij b etrokken bij hun l e zen er komen vaak ver blijv e nd rass e nd e dingen uit naar voor ouders e n elke les be sluit met voorlezen door de leer grootouders die in de pen kruipen en vertel kracht uit een dik boek bijvoorbeeld kle in e len over hoe het vroeger wa s klassiekers zoal s soft e e n lange wapp er de he ksen de g vr de dik trom en alice in wo nderland gaan ze ook diere n uit het buitenb os freek de eekmuis de lezen omdat opa ze ook al las a van abeltje voorlez en blijft ze er b elang dri e maal in het jaar peilen d e leerlingen rijk omdat kinderen op die manier gecon naar hun persoonlijke le e svoorkeur aan de fronteerd worden met boekentaal en die is hand van de eenvoudige vraag welke boe anders dan spreektaal meer genuanc e erd met ken lees j e graag z e duiden op dri e verschil een rijkere woordenschat kinderen die ver lende tijdstipp en in het jaar op h etzelfde trouwd zijn met bo ekentaal zulle n beter formulier maar met e en andere kleur aan naar begrijpend lezen z e leren anti c iperen terug welke soort boeken hun voorke ur op dat grijp e n context inschakel en hun voorstel mom ent uitgaat vo oral de derde keer zijn ze lingsvermoge n neem t toe e n ze h ebb en voo ral vaak verrast over hun veranderd e voorkeure n l e ren genieten van verhalen we reflecteren ook over wat lezen is en over in de loop van het schooljaar komen ook hoe grote mensen dat doen en we con s tateren boeken of verhalen aan bod die aansluiten bij dat volwassen lezers zelden luidop lezen en b epaalde perioden rond all erheiligen een dat ze als ze het doen er een speciale bedoe boek over dood en verdriet bijvoorbeeld ling mee hebben ze vinden wat ze l e zen zo zoals vroeger van pili mandelbaum onmid belangrijk of zo mooi dat anderen het ook dellijk daarna op i i november wapenstil moeten horen volwassenen lezen dus nooit stand werken we met roosje weiss van zom a ar luidop ze lezen voor en voorlezen roberto innocenti van dit prentenboek liet wordt dikwijls vooraf geoefend vooral zwakke ik dia s maken omdat het vooral de prenten lezers die hun prestaties vaak negatief beoor zijn die het verhaal vertellen we beginnen deeld zagen bij luidop lezen trekken zich aan met een korte inleiding waarbij gepeild wordt dit soort gesprekken op naar de voorkennis van de kinderen en de 48 moer 1996 r afb eelding 1 l eesfich e voor e en ir formati ef bo ek deel 1 voor je begint met lezen titel tweede wereldoorlog wordt gesitueerd in de auteurs s tijd toen oma jaar was dan wordt het ver uitgeverij faar van uitgave haal verteld bij de dia s daarna kijken we een serie tweede maal en dan gaan we nader in op onderwerp details van de prenten ook sint erklaa s e n gaat het boek over een onderwerp welk kerstmis en de jeugdboekenweek krijgen bij meerdere onderwerpen welke zondere aandacht na deze actieve l ees hoe ziet het boek eruit begeleiding en het lee sgenoegen staan de inhoudsopgave me este kinderen positief tegenover het bo ek is er een duidelijke inhoudsopgave en ligt de basis voor verder werken ook me t waar staat ze informatieve t e kst en in de hogere klass en welke hoofdstukken denk je te kunnen ge aan het eind van groep s maken de kinde bruiken ren een top vijf ik vind het een hele prestatie deel li tijdens het lezen als bovenaan namen staan als roald dahl 2 register a s trid lindgren annie m g schmidt guus is er een register noteer er 3 woorden uit kuijer en joke van leeuwen d ie je nog niet kent en lees erover op de aan geduide bladzijde informatieve boeken l ee sbevorde 3 verklarende woordenlijs t ring geldt niet allee n voor fictie vanaf gro ep 6 heeft dit boek een verkl arende woorden gaat de aandacht meer naar de non fi c ti e lijst afdeling van het documentatiecentrum er worden moeilijke woorden goed verklaard zijn heel wat kinderen die ernaar v erlang en geef een voorbeeld want zakelijke teksten doen het goed va naf 4 illustraties deze leeftijd h et uitlenen van de leesboeken welke illustraties staan er in het boek foto s gebeurt vanaf groep 6 door de groep s l eer tekeningen schema s kaarten krachten omdat er binnen mijn lesuur van s o minuten geen tijd overblijft deel ii1 na het lezen aan het begin van het schooljaar voeren we mijn m ening een persoonlijk lee s onderzoek uit in de groe ik las het hele boek ja nee pen 6 7 en 8 waarin gepeild wordt naar de zo nee waarom niet wat heb je gelezen leesgewoonten van de leerlingen en naar hun voldoet het boek aan je verwachtingen favori et e vrijetijdsbesteding het i s altijd le uk zo nee wat had je dan verwacht om hun reactie s t e horen bij de bes preki ng heb je door dit boek nieuwe dingen ge achteraf leerd wat wist je bijvoorbeeld nog niet de le erlingen in groep 6 leren hoe een helpen de illustraties je om het boek beter informatief boek eruit ziet ze hant eren te begrijpen inhoud register en verklarende woordenlij st vind je het een moeilijk boek ze leren opzoeken in het documentatiece n welke dingen begrijp je niet trum gebruik makend van de trefwoordenca denk je dat je dit boek ergens bij kunt ge talogus een boek als allemaal lette rs van j vos bruiken waarbij en wanneer 199 2 is een goed hulpmiddel leeskring ongevee r een keer de maand is er een zo e k welke bladzijde ga je tonen en of voorle dag de kinderen zoeken dan een informati ef zen boek ze vull en een l e e s fiche in die opklimt gebruik deze fiche slechts als hulpmiddel je in moeilijkheidsgraad van groep 6 naar 8 mag natuurlijk andere dingen over het boek d eze lees fic he z ie a fb ee lding i is ee n vra vertellen genlijst aan de hand waarvan ze over hun m isschien heb je geknutseld m ogen we kij boek kunnen rapporteren ze leren hiermee ken de bibli ografisc he gegevens te noteren uit de vragenlijst kiezen ze die vragen die relevant wat wil je zeker onthouden 1996 r moer 49 zijn voor hun boek ze leren ook informatie te rauwe lavond noteren die ze later denken nodig te hebben donderdagnacht specifiek voor groep 6 zijn volgende activi een muis van de jacht teiten de leerlingen oefenen het alfabet en vr ijdag vijf voo r vieren ervaren het als een belangrijk middel om din stuk of honderd mieren gen te rangschikken ze leren hulpwoorden zaterdag twee uur negen gebruiken om vlug te zoeken in het woor gehakte pegen denboek ze hebben een eigen woorden zondag heel de dag boekje en maken jacht op nieuwe moeilijke gefrituurde sag woorden als ze een woord horen of lezen dat dit is het men u ze niet kennen en dat hen nieuwsgierig van die pille peine poes maakt zoeken ze naar de betekenis ervan pas dan hebben ze het gevangen en noteren ze het nele groep 6 in hun woordenboekje de bedoeling hiervan is hen actief en speels met taal bezig te laten af en toe komt een verhaal ons zakelijk werk zijn 4000 nieuwe woorden was de buit van de onderbreken rond t t november lees ik het groep in een schooljaar boek judith e n lisa va n eli sa b e th re ut er voo r deze kinderen leren ook dat een antwoord het is een vervolg op roosje weiss uit groep 5 afhankelijk is van de kwaliteit van een vraag vooraf wordt gezegd dat in dit boek verteld ze doen een aantal kleine onderzoeken waar wordt waarom die joodse kinderen in het bij ze ervaren hoe meer je weet hoe beter de kamp kwamen nadat de passage over de vragen die je stelt boekverbranding voorgelezen wordt komen we filosoferen over taal als code aan de hand de boeken van erich k stner uit de rekken van geheimschriften morse braille en andere wat meestal verwondering opwekt ze waren alfabetten een voelboek als de schrijfvogel van toch verbrand op die manier wordt een 0 poneer is de aanzet om kinderen zelf boek aanleiding tot p romotie voor andere materiaal te laten meebrengen ik werd over boeke n stelpt met brailleboeken een marokkaanse nadat we het over taal als hulpmiddel om leerling bracht zijn eerste leesboekjes arabisch een boodschap over te brengen hebben komt mee en een chinees deed hetzelfde met zijn het boek de prinses van moestuin van a en m boekjes de kinderen leefden zich in de taal heymans aan bod dit prachtige boek over van anderen in een ander geschikt boek hier rouwen en verdriet kan moeilijk begrepen voor is ook sprookjes op schrift van s bukiet worden als kinderen niet leren zien dat letter daarna praten we verder over taal we leren dat type lay out en kleur van de i ll ustraties ge een woord een woord is als het iets betekent bruikt worden om de inhoud te verduidelij een zin bestaat uit woorden die samen iets ken daarom liet ik dit boek ook op dia s zet betekenen en een tekst bestaat uit een aantal ten het boek wordt voorgelezen bij de dia s zinnen die samen iets betekenen de kinderen en de kinderen worden erop gewezen dat beluisteren nonsenspoezie zoals de blauwbil veranderingen in kleur en lettertype een bete gorgel van cees buddingh dit gedicht inspi kenis hebben nadien reconstrueren de leer reerde een meisje en ze stopte me de week lingen het hele verhaal aan de hand van de nadien haar pille peine poes in de hand prenten ze tekenen het fragment dat hen het meest trof de prinses van de moestuin is daarna de pill e peine poes een veelgelezen boek aan het begin van elke les wordt er voorge er is een pille peine poes lezen dit jaar koos ik voor de s oldatenmaker en die pille peine poes van paul biegel ik stop telkens op een span die eet op maandagmorge n nend moment zo herinneren ze zich de vol gekookte ofgebakken porgen gende week perfect waar we gebleven zijn din s dagmiddag twaalf uur de kinderen houden ook een leesdagboek geroos terde chocolade puur bij waarin ze voor ieder boek kort noteren de woen sdagavo nd titel de schrijver de tekenaar ze geven ee n 50 moer 1996 r puntenbeoordeling ze noteren of ze het gele groep 6 zen niet uitgelezen of niet gelezen hebben a voor een boek dat je niet uitgelezen hebt om hen op weg te helpen om over een boek bibliografische gegevens te schrijven en te praten krijgen de kinderen hoeveel bladzijden telt je boek aan het begin van het schooljaar ook leesfi tot waar heb jij gelezen waarom tot daar ches of leesformulieren voor verhalen waaruit heb je stukken overgeslagen welke ze kunnen kiezen wat voor hun boek van indien je het moeilijk kan zeggen kies dan uit toepassing is ik moedig hen aan om los te ko het volgende men van dit formulier en hun mening met ei ik weet genoeg gen woorden te zeggen maar nooit is er er staan te veel moeilijke woorden in zoals dwang een ding hebben we afgesproken als er staan zinnen in die ik niet snap zoal s ze een boek niet uit gelezen hebben dan ik dacht dat het boek ging over maar het moeten ze schrijven waarom en tot waar ze ging ove r kwamen omdat er altijd kinderen zijn die ik vind iets anders niet goed namelijk zonder waakzaam oog niet bewegen doe ik b interessante vragen om een gesprek of een regelmatig een lichte controle met zachte verslag op gang te helpen zijn te vinden in dwang maar vooral met aanmoediging om de boeken van a chambers en a free hun leesdagboek toch bij te houden man smulders en vos er is ook een leeskringdoos daarin steken de kinderen boeken waarover ze willen praten in afbeelding z leesfiche voor een leesboek de leeskring deze doos is meestal goed gevuld sterk ingekort over nieuwe boeken vertel ik iets en boeken elke groep kiest een woonvorm na het com die ten onrechte te lang in de kast blijven zit puterprogramma volgt een leesprogramma ten zet ik als leeshints op de kast deze werk met boeken over verschillende woonvormen wijze geldt voor alle drie de hoogste klassen de kinderen kiezen een boek fictie of non fictie ze krijgen een leesfiche aan de hand computerdag en narniacyclu s waarvan ze hun boek kunnen verwerken in groep 7 leren de kinderen de s i s o inde daarna verdiepen we ons in de geschiedenis ling praktisch gebruiken we lezen samen over en de werking van de computer het is merk de geschiedenis van het schrift en over het waardig dat bij dit onderwerp de vaders plots ontstaan van boeken en bibliotheken uit zeer manifest de moeders komen vervangen sprookjes op schrift van bukriet ze leren atlas als actieve ouders in de schoolmediatheek ze registers en telefoonboeken gebruiken vonden het onvoldoende dat ik het alleen de topper in deze klas is de computerdag over binaire getallen had ik moest ook de ongeveer vijftig procent van de kinderen en nsctt code bespreken het heeft mij verbaasd dan heeft onze school meestal kinderen van hoe alle kinderen en niet in het minst de hooggeschoolden beschikt thuis niet over een zwaksten actief en enthousiast aan het deco computer en velen kennen de rc a ll een van deren sloegen ze waren veel sneller dan ik ze spell eges toekomstige informatiegebruikers noteerden hun huisnummers in binaire getal moeten vertrouwd raken met de computer len ze schreven hun namen via ascii naar om een nieuwsoortig analfabetisme te voor binair ze achtervolgden me ermee tot op de komen moet er in de schoolmediatheek ken speelplaats ze brachten boeken over compu nis gemaakt worden met dit medium beul ters mee we kregen zelfs een abacus waarop lens i99i een chinese tante ons een beetje leerde reke we werken op computerdag met verschil nen toen de lessen voorbij waren vroegen ze lende toestell en die we voor een dag in bruik wat doen we volgende week leen krijgen van een firma aan elk toestel dit jaar hebben we de gelegenheid om met we rke n drie kinde ren ge durend e twee l esure n de kinderen een tentoonstelling over telecom met het programma ontdek n huis met de muis municatie te bezoeken van tamtam tot virtuele apple macintosh i99r het gaat over realiteit oog hebben voor andere onder verschillende mani eren van wonen steunende manifestaties is ook een onderdeel de klas wordt vooraf in groepen verdeeld van het schoolmediatheekwerk 1996 1 moer 51 geleg e nheidsverhalen te ksten en gedichten aslan de leeuw en de koningin van de onder komen ook in groep 7 aan bod naar aanlei wereld het goede en het kwade daarover gaan al ding van de toneelvoorst ell ing mirad ee n jon de boeken van narnia over de strijd tussen goed ge n uit bosn ie werkten we vooraf met teksten en kwaad over vluchtelingen en kinderen van de oorlog elk boek start en eindigt in onze wereld telkens opdat z e de voorstelling beter zouden begrij worden kinderen uit onze wereld naar narnia pen en om het gesprek achteraf met de acteurs geroepen het zijn niet altijd dezelfde kinderen vruchtbaard er te maken ook de maandelijkse want na een derde keer is er geen volgende keer zoekdag in de informatieve afdeling met een meer de kinderen die uitgekozen worden leven aangepaste leesfiche staat op het programma zelf in speciale omstandigheden het zijn soms bui een ander idee dat a anslaat in groep 7 is het tenbeentjes hun opdracht is telkens narnia van tweewekelijks gedicht een gedicht dat de ondergang te redden betrekking heeft op d e tijd of de actualiteit of ik vond deze reeks zelf heel spannend en met vol dat zomaar mooi is wordt gelezen en overge doende mogelijkheden om heel wat bij te denken schreven schoonschrift in hun poezie schrift soms is lewis een beetje racistisch die passages de kinderen i llustreren h et naar e ige n aanvoe zullen we bespreken en dan proberen we te len op het einde van he t jaar ki e zen ze een achterhalen hoe iemand aan zulke vooroordelen gedicht en dragen het voor dit is een activi komt teit die elke leerkracht gemakkelijk kan over nemen deze boeken werden geschreven tussen 1950 en voorl e zen is ook in het groep 7 een vast 1956 door c s lewis hij was professor in middel programmaonderdeel omdat het nogal over eeuws en renaissance engels in cambridge hij actieve groepen zijn koos ik dit jaar voor een wordt in de rij van schrijvers als tolkien geplaatst spannend en mysterieus verhaal uit de nar vraag thuis of iemand de ban van de ring of de nia cyclus van c s lewis ik lees deel 6 he t hoboiu kent n e efje van de tovenaar uit de zevendelige serie zoals ik gehoopt had is het e e n voltreffer na een dergelijke inleiding zijn de kinderen geworden kinderen die and ers niet zo gretig voldoend e ge prikkeld en gewapend om het lezen zijn nu naar de openbare bibliotheek verhaal te b e grijpe n ze liggen werkelijk op gegaan om de andere delen te lez e n vinkenslag om te hore n of en wanneer lewis ra cistisc h is ze he bben ook een kaart van het verhaal leid ik op de volgende wijze in narnia gekregen waarop ze de bewegingen eers t toon ik het boek le es de titel welk binnen h e t rijk kunnen volgen soort verhaal denk je dat dit is de kinderen reageren vrij dan lees ik de achterflap wi e verhalen en vertalen denkt dat het een and er soort boek is dan zij eerst verwachtte dan vertel ik over het boek in groep 8 is er opnieuw grote behoefte aan verhalen de kinderen van deze leeftijd wor dit is dus het zesde deel in een reeks die den gevoeli ger het zijn niet alleen zakelijke de narnia verhalen genoemd wordt de reeks dingen die hen bezighouden ze krijgen ook bestaat uit zeven delen waarom ik met het zesde steeds meer studiewerk zodat de behoefte om deel begin heel simpel omdat hierin verteld nog eens vrijblijvend en ontspannend met wordt hoe narnia ontstaan is en hoe het komen boeken bezig te zijn weer groeit naast een en gaan tussen onze wereld en het land dat narnia maandelijkse zoekdag in de informatieve afde heet begonnen is ling het leesdagboek en de leeskring komen er miniprojectjes met verhalen en veel leestips narnia is een koninkrijk in een andere wereld dan aan bod in groep 8 houden de kinderen ach de onze maar in onze tijd een soort hiernumaals teraan in hun leesdagboek een register bij bord het wordt bevolkt door mythologische en waarin ze elk gelezen boek op datum registre sprookjesachtige figuren zoals bijvoorbeeld cen ren tauriers half mens half paard slechts een op vijf rond i i november lezen we oorlog van van de bewoners is mens de sleutelfiguren zijn w witmink het verhaal wordt voorgeleze n 5 2 moer 1996 i en er wo rdt gepraa t over bij voorb eel d de h ou boek aan ik vind het voornamelijk omwille ding van d e denen z e gingen de koning van de zwakkeren belangrijk dat ook zij op voorop massaal d e jod enster dragen t e gen d e ze mani er kenni s maken met fi guren uit de ove r de dui ts ers e n ove r d e reden van de o o r grieks e mythologie nodig om bep aalde veeg bij vaders thuiskoms t toen hij vroeg wat beeldspraak en bepa alde kun stwe rken te vader voor h em had meegebracht daarna begrijpen starten we met e en project en een leespro voor wie een beetje v e rtrouwd is met de gramma over oorlog en vrede het dagb oek van jeugdboekenwer e ld is het echt niet moe il ijk anne frank is de leidraad van dit proje c t om het jui ste boek op de juiste plaat s en bij de waarbij ook vide o en poezie gebruikt word en juiste p er s oon te breng e n in de op enbare bibliotheek wordt dan ee n the makis t met bo e ke n ove r oorlog ontleend tot b es luit elke leerling kiest een bo e k en ve rtelt erover in de le eskring de lessen in he t do c ume ntatie c entrum zijn rond sinterklaas lezen we de brief aan de geen stillees lessen maar di a loogl essen lees echte sint e rklaas van joke van le euwen waar dre mpels worden v e rlaagd door over teksten voornamelijk op h et slot als ik een koning te prate n door voord enken me edenke n en zi e of d e paus of zo d a n denk ik altijd ev e n samendenken d e inbreng van e lke partij ergen s zit het elasti e kj e dieper in gegaan l e erling l ee rkrac ht is bel a ngrijk h e t hoeft wordt zo praten ove r teks t en helpt kinderen ge en b e toog dat dit arb eidsinten s ieve lessen om tus s en d e regel s te leze n en om meer uit zijn e en tekst te halen lezen in h e t documentatiecentrum wordt een les taa lbes c houwing ove r vertalingen en nie t beoorde eld en blijft voll edig uit d e presta de kwaliteit ervan vertrekt van een zakelijke tiesfe er alle kinderen moeten ervaren dat ze te kst over vertalen en d e b edenkingen van ee n wat kunne n e n z e moeten vooral du rven pro vertaler waarna we twee de zelfde fragment e n beren same n praten e n d enk e n sc hept niet uit twee ve rs chillende ve rtalingen verge lijke n alleen een vertrouwelijke ba nd e r worde n van ali ce in won derland n a melijk h e t ve rhaal ook we d e rzijds ni e uw e in t e ressegebieden aan van de imita tieschildpad van nicolaas mats ie r geboden en het verhaal van de s oep schilpad van ree het lesverloop is ook niet voorspelbaar want dijk en ko ssmann we nodigen e e n vertale r afhankelijk van de inbre ng van de kinderen uit die met de kind e ren ove r de we rkwijz e en werken met kind eren en bo eke n vraagt om de moeilijkheden bij he t v e rtalen spreekt een flexibele ingesteldheid zowel qua ke uze ook rond studieke uz e wordt een proj ec t van teks t en en g e nres als qua insp e l en op de opgezet wa a rin verhale n en tip s om ve rd e r te actualite it e n de be lan gs telling van de kinde le z e n een grote rol s p ele n ren een groot g edeelte van de vo orges telde onlangs hadde n we e en persconfere ntie op werkwijzen zou ook do or de g roepsleerkracht s chool over het net ver sc he ne n boek d e vi e rde kunnen gebruikt word en maar zoal s ik al zei s tad van jan simoen de auteur is vader van leesbevorde ring zal dan z e er ongelijk gebeu twee kinderen op onze school moeit eloos ren vonden we midden in bos zee en compu tot hie rtoe blijft h e t fenomeen bo ek e njuf terklass en 18 vrijwilli ge rs om het bo e k binn e n echter ee n geval van individu ele gekte van een week te l e z e n en van c omm e ntaar te een handvol onderwijzeress en in vlaande re n voorzien d o or enkele acte urs werden enkel e stukken uit het gelijkn a mig e ton e el acterend noten en li t era tuur gele zen er volg e nde een interessant ge spre k over het verschil tu ss en theater en boek e n i op i s eptember 19 8 4 ver sch een in b e lgie het over acteren en voorlezen koninklijk b es luit over de organisatie van het het voorl eesboek in groep 8 is dit jaar gewoon kl euter en lager onderwijs op basis odysseu s een man van verhale n van iinme dros van een le stijdenp a kket dit le stijdenpakket omdat de kinde re n van d ez e gro e p e n nogal kon door d e s cholen na a r ei ge n b eho e fte n diepgravers zijn durf ik met hen een zwaarder word e n aangewe nd sind s dien wordt aan elk e 1996 r moer 53 leerling een bepaald lesuurco e fficient gekop vos j allemaal le tters ove r kinderbo eken in alle peld bijvoorbeeld 1 3 lesuur per leerling het soorten maten en prijzen baarn bekadidact schoolhoofd kan de grootte van de klassen zelf 1992 bepalen en meestal blijven er uren over waar vos j jeugdliteratuur dida ctiek en m ethodi ek lei over de school vrij kan beschikken den martinus nijhoff 1988 vos j meer dan feiten gorinchem de kuiter bij een bezoek aan het lokv in utrecht op 7 1989 december 1995 bedacht de heer pieter quelle de omschrijving interne deskundige begelei der voor mijn functie als boekenjuf ik vond het professioneler klinken en officieel waar schijnlijk beter aan te kaarten het is ook niet seksistisch ik blijf evenwel in de dagelijkse praktijk boekenjuf beull ens a a wuestenberg een keer per twee weken met boeken in le esgo e d 1 989 1 p 13 16 beull ens a leren omgaan met i nformatie en dokumentatie in de drie hoogste klassen van de basisschool in biokrant 1 99 1 4 p 14 18 beu ll ens a boekenjuf mene er of leerkracht schoolmediatheek voor de basisschool in onderu jskrant april 1993 p 26 29 beu ll ens a lezen en lezen is me er dan twee de boekenjuf als meerwaarde in c andries red lees b e vordering leuven garant 1995 p 48 66 beull ens a niveaulezen een keizer zonder kle ren in basis ri februari 1 995 p 22 28 chamber s a de leesomge ving ams terdam que rido 1995 chambers a ve rt el eens amsterdam querido 1995 daanen j avonture n met kinderen en boeken bus sum de toneelcentrale 1 9 77 freeman smulders a kroniek van een aange kondigd falen in leesgoed 1 993 2 freeman smulders a leren l eze n is niet gen oeg amsterdam meulenhoff educatief r99o ministerie van de vlaamse gemeen s chap voors tel eindte rm en lager ond erwis b r ussel dienst voor onderwijsontwikkeling 1993 ministerie van de vlaamse gem eenschap voorstel o ntwikke lings doelen kle ute ro nde rwijs brussel dienst voor onderwijsontwikkeling 1993 ontde k n huis met de muis een computerprogramma over huizen en boeken apple macintosh 199 1 vlierboom p boekpromotie in de praktijk e n pogingen tot intercultureel onderwijs in mooren p de ve rborgen plaats van kinderli teratuur op sc h oo l den haag nblc 1 99 1 54 moer 1996 1