De computer in het schrijfonderwijs

g e brui k van de com put er in het sc h rij fon d e r w ijs te kunnen plaa tse n de aut eur is conse quent in haar s tellin g name z ol ang d e waard e van een d i d actische aan pak niet uit g e degen onderzoe k blij k t mag d ie aanpa k w el g ep ra kti z e e rd worden maar sce p sis blij ft dan o p haar p la a ts h oo fd stu k drie laat zien waarvoor d e computer in het on derw ijs ge brui k t zou kunnen w o rd en in het d irect e contact m et de leerling zijn d rie functies van d e compu ter te onderschei d en d e co mp u te r als t u tor d at w il z e gg en een p ro g ram ma dat oefenst of g ee ft e v entueel uit l e g laat z ien overhoort et c boek d e computer als w erktui g d e computer is een veelzijdi g apparaat hij k an bijvoorbeeld ingewi kk el d e b er eke nin ge n mak en t e ks t besprekingen verw erk en gegeve n s opsl a a n de computer als tule s dat w il ze gg en de leerling k an d e com p uter op d rachten ge ven bijvoorbeeld via een programmeertaal als wim van dam logo de compute r in het o ver de effe cten va n de comput e r in he t on d erw ijs is nog nie t ve e l bek end de sc h rijfster schrijfo nderwijs somt een aan t al a an g e t oo nde en veron d erstel d e p ositieve en negatieve ef fec ten van dit he t boe k de computer in het schrijfonderwijs soort computerge brui k op w el k e invloe d de begint met t w ee hoo fdstukken w aarin de au c om p u ter o p het curricul um a ls geh eel za l h e b teur d e st a n d van z a ke n in het m oed ertaalon ben is nog niet te voorspellen de schrijfster der w ijs en het schrij fonder w ijs da arb innen h el ver w acht w el d at een ve rdere invoering van d er op een rij zet in formatietec h nologie ertoe zal lei d en d at de het eerste hoofdstuk over moedertaalon d er o n derwijsopvattin g d i e vo oral p roc e s vaa rd i g he w ijs beper kt zich tot het voortgezet on derwijs den w il b ena d ru kk en sterker naar vo ren za l de schrijfster meldt d at ond er w ijso p vattin g en k omen een b elan g rijke rol spelen b ij de uitein d elijk e d e bet rokkenhei d van d ocenten ned erlands bij uitvoering van het onder w ijs en dat de ruime d it geheel is tot nu toe niet groot toch voert formulering en van bijvoorbeeld het rij ksleerplan de schrijfster aan dat er minstens enige be en de toch wat vage eindexameneisen voor l a n g rij ke red en e n zijn w aa rom d at an der s z ou het va k n ed erlan d s d aar all e mo g elij kheden moeten voor geven te k stverwer kin g is een b elan g rijk p rod ukt z o in hoofdstuk t w ee over het schrijfon d erw ijs wel van inform atietechno l og ie als van het on wordt geconstateerd dat d e d oelstellin g en der w ijs in het nederlands o o k op het g ebied voor sc h rijfon derw ijs ni et een duid i g v as t li g v a n de verwe rving en ver werkin g va n in for m a gen de schrijf st e r geeft ve r de r een ove rzic ht t i e z ijn er over eenkomsten tenslotte is de van w at er z oal aan schrijf on derwijs g eda an com puter z eer b rui kb a a r voor co g niti e ve ba sis wordt z e laat zien d at vee lal no g d e opvattin g v aa rd i g he d en d ie veel ge oefend moe ten w or h eerst d at mensen vanzel f leren schrijven als d en o n d an k s alle vera n deringen wordt aan ze het maar veel doen d e laatste jaren k omt het oefenen van die b a sisvaardig h eden nog in de lite ratuur st e ed s vake r de nadru k op het aard i g wat t ij d bes teed te rw ijl het ren deme nt sc h rijfp roc e s na a r voren voo r docent e n ne n ie t erg h oog w or d t g eac ht derland s d ie regel ma tig d i dact ische li te ra tuur i n hoofds tuk vier w ord t aan d e h and van het lezen leveren d e hoofdstu kken misschien niet mod el van het sc hrijfproces van h ayes en f lo veel nieu w s op maar het overzicht biedt een w er b eschreven hoe d e com put er b ij v e rschil uitstekend k a d er om d e beschrijving en van het lend e fasen van d a t proces hul p zou k unnen 47 bieden in grote lijnen zijn te onderscheiden hoofdstuk negen belicht een heel andere kant plannen schrijven en reviseren in de praktijk van de hulp die een computer kan bieden bij lopen die fasen bij veel schrijvers dooreen er het schrijfonderwijs hij wordt dan gebruikt als wordt geexperimenteerd met programma s om hulpmiddel bij de correctie van schrijfwerk en het schrijfproces op gang te brengen of te bij het administratief verwerken van resulta houden iets verder is men al met program ten het programma alexis geeft de leerkracht ma s die de leerling helpen bij het kiezen van de mogelijkheid uit een groot aantal standaard een onderwerp of het verkennen van een ge commentaren te kiezen de teksten die leerlin kozen onderwerp het laatste via de bekende gen inleveren zijn voorzien van regelnummers vragenlijstjes wie wat waar enzovoort of de docent hoeft slechts het regelnummer en via brainstormtechnieken tegenstellingen en het codenummer van het commentaar in te dergelijke bij het raadplegen van bronnen zal tikken daarbij heeft hij nog de keuze uitslui de computer uiteraard een steeds belangrijker tend op de fout te wijzen uitleg van de fout rol kunnen spelen hoewel het op dit moment te geven of suggesties voor verbeteringen aan nog nauwelijks zo ver is te dragen de docent kan zelf commentaren bij het schrijven zelf kan een tekstverwerker samenstellen er worden ook enige vergelijkba een handig hulpmiddel zijn dat een tekstver re amerikaanse programma s besproken het werker bij het reviseren van tekst een belang hoofdstuk eindigt met enige nederlandse pro rijk hulpmiddel is hoeft geen betoog de gramma s die gericht zijn op deelvaardigheden schrijfster wijst erop dat in het algemeen aan in hoofdstuk tien tenslotte worden conclusies de revisiefase in het onderwijs weinig aan getrokken en vragen opgeworpen de dacht besteed wordt de docent heeft te wei schrijfster concludeert dat de computer een nig tijd om alles grondig na te kijken leerlin belangrijk hulpmiddel bij het schrijfonderwijs gen hebben er een hekel aan hele bladzijden kan zijn mits het gebruik ervan ingebed is in opnieuw te moeten schrijven tot nog toe een procesmatig opgebouwd curriculum ze blijkt uit onderzoek dat leerlingen echt moeten waarschuwt dat bewijzen van het nut van het leren teksten te reviseren het feit dat het met gebruik van de computer nog nauwelijks ge een tekstverwerker gemakkelijker gaat bete geven zijn we weten wel veel over schrijf pro kent niet dat het ook automatisch gebeurt dukten maar nog maar bitter weinig over de hoofdstuk vijf is geheel gewijd aan tekstver manier waarop mensen leren die schrijfproduk werken in het schrijfonderwijs de schrijfster ten te maken het zal dan ook geen verbazing geeft een hele reeks uit de literatuur opgeviste wekken dat de schrijfster pleit voor research voordelen van het gebruik van tekstverwerkers and development projecten projecten waarin aan literatuur waarin de nadelen worden be op basis van hypothesen materiaal wordt ont schreven blijkt moeilijker te vinden toch wikkeld en waarin vervolgens gekeken wordt wordt ze niet verzwegen opvallend is wel dat naar de effecten van het gebruik van dat de negatieve kanten die genoemd worden zich materiaal richten op te moeilijke tekstverwerkingspro veel onderzoek zal nog gedaan moeten wor gramma s te weinig aanwezige apparatuur of den naar het schrijfproces zelf kun je het wel een afkeer van automatiseringsapparatuur in hebben over een schrijfproces of zijn er meer het algemeen daarbij vallen dan termen als dere wat is de invloed van hulpmiddelen dehumanisering en anticreatief onderzoek daarbij ook in het schrijfonderwijs zijn nog naar resultaten van het gebruik van tekstver heel wat onbeantwoorde vragen al was het werkers leert dat goede schrijvers er het maar de vraag naar de transfer naar andere meeste profijt van hebben vakken of naar latere levenssituaties in hoofdstuk zes en zeven wordt een aantal het boek leest erg prettig de schrijfster is programma s beschreven voor respectievelijk uiteraard niet afkerig van computers maar de orientatie op de schrijftaak en het reviseren gaat bezwaren tegen computergebruik in het van tekst in hoofdstuk acht komt geintegreer onderwijs geenszins uit de weg integendeel de apparatuur aan bod vrijwel alle program duidelijk laat ze zien dat een computer in het ma s zijn van angelsaksische makelei het schrijfonderwijs alleen maar zin zou kunnen overzicht is helder maar voor een betere be hebben als dat schrijfonderwijs al een welover oordeling zou je toch een tijdje met de pro wogen procesaanpak kent die gericht is op het gramma s zelf willen werken aanleren van goede schrijfprocessen doo r 48 leerlingen d at is de dub b ele boo d schap uit de lin g sf asen niet aangee ft hoe die d an b ij moe ondertitel d ertaalver w ervin g verlo p en d it hoofd stu k zi t nog al rommelig in el k aar d e lijn in het betoog th van der geest is vaa k moeilij k te volgen de computer in het schrijfonderwijs helder is w el hoofdstuk vier d e taal van perspectief voor een procesbenadering turk se en ma rok kaanse k in deren r i k boe b esteladres universiteit t w ente m ediatheek schoten lu d o v erhoeven en a nne v ermeer to postbus 2 17 7 5 00 a e ensche d e beschrijven de taalsituatie in de landen van tel 053 893588 herk omst en de ont w i k keling van het t urks en m aro k kaans in n ederlan d z ij gaan ervan uit da t taal belei d ook al t ij d ta a l politie k is in hun p leid ooi voor g e d eg en ond er w ijs in de moed er els schellekens taal van de leerlin gen halen ze d e lei d se en enschedese p rojec ten aan die uitwezen dat de nt2 een pas op de plaats aandacht voor d e eerste taal een positief ef en een stap voorwaarts fect heeft o p d e t2 ver w ervin g u it onderzoe k en blijkt d at veel allochtone leerlin g en noch theorie en praktijk rond het onder w ijs aan an hun m oedertaal noch het n e d erlands ontw i k derstaligen blijven in beweging d e stroom pu k elen op het niveau van eentalige leeftijdsge bli k aties houd t aan het is voor g eint eresseer noten d i t semi ling ualisme dus nie t taalach den niet altij d g ema kkelij k een k euze te ma terstand ma akt duidelij k dat de t aalvaardig ken h ieronder volgt de bespreking van een heid van allochtone leerlingen ster k moet w or overzichtswerk en van een reeks katernen ten den gestimuleerd d aarbij zal de school terde behoeve van het basisonder w ijs g e rekenin g moeten houd en met socia a l economische en sociaal culturele factoren een inleiding met ups en down s vreemd is het p aternalistisc h aand oende com mentaar bij de k oran lessen voor turkse k inde h et eerste hoofdstuk van minderheden taal ren tijd d ie misschien nuttiger b esteed zou en onderwijs bevat een inleiding op de bundel kunnen worden aan lessen in de eigen ta a l er in hoofdstuk twee tweetaligheid typeert zit ook een kronkel in de redenering dat de r ene appel tweetaligheid als een positieve ei islam een positief effect kan hebben op het genscha p gummin s b egrip p en cal p en bi cs taalb ehou d omd at de islam de m in d erheid s krijgen een n ederlandse vertaling cat co g ni groepen uit beide landen in een isolement tie f abstracte taalvaardigheid en d at dage plaatst lijkse algemene taalvaardigheid de auteur on d orian de h aan schreef hoof dstuk vijf de derschrijft de opvatting dat sociale condities taal van a ntilliaanse m olu kse en surinaamse de effecten van tweetaligheid bepalen d eze k inderen n a d e taalsituatie in de stre ken van zijn gunstig als de min d erheidstaal niet gene her komst van d e oud ers b e sp reek t ze het geerd of gestigmatiseerd w ordt en de meer mogelijke taalverlies van de niet nederlandse derheidstaal geforceerd w ordt opgedrongen moedertaal in de nederlandse situatie er is over tweede taalverwerving gaat hoofdstuk nog te w eini g on d erzoek naar g edaan code drie josien lalleman bes p reekt theorieen over w isseling zou ook k unnen w ij zen op he t ont ongestuurde t2 ver w erving in een staan van een extra taalco d e d ie van de t2 omgeving a chtereenvolgens komen de mengtaal in vergelijking met n ederlandstalige interferentie de universalistische en de input leerlingen z ijn de verschillen op communicatief hypothese aan de orde ze noemt de fouten niveau het kleinst een belangrijker factor bij de performance en de discourse analyse als schoolsucces lij k t d e aar d van de schooltaal onderzoeksmodellen over de volgorde w aarin d e h aan g ee ft en kele sprekende voorbeelden de tweede taal wordt ver worven is nog maar van pro b lemen d ie a ntilliaanse surinaamse en weinig bekend de strategieen vertonen veel m olukse k inderen hebben met begrippen en re overeenkomst met die van moedertaalleerders laties tussen begrippen in de schooltaal m eer lalleman beschrijft globaal drie fasen die dan op het onthouden van moeilijke woordjes t2 eerwervers moeten passeren het is daarom d ienen leerk rachten d a a rom d e nadru k te leg jammer dat ze toch blijft spreken van fouten gen op taalbegrip en bij de uitle g van b e g rip en dat ze bij de verschillende taal ontwikke pen aan te sluiten bij het b etekenissysteem 49