De eerste-opvang-projecten

op de nederlandse televisie wat bekaaid af versla g komt ja aandacht genoeg voor acteurs en ko mieken die drie wc velletjes volschrijven over hun rotte jeugd en dat dan een roman of nove lle noemen en het kassa nog uit gertrud lemmens gegeven krijgen ook we ll icht moeten we de poeziefestivals voor kinderen ook in dit licht de zien het is eigenlijk al gauw goed zie het afge drukte ve r sj e eerste opvang projecte n het gaat me er niet om dat er zo nodig poezie en literatuur gemaakt moet worden wel nee all es wat iedereen opschrijft zal me een zorg de opvang van neveninstromers in het voort zijn en als een ander het ook nog leuk of schit gezet onderwijs heeft het lange tijd moeten terend of verdrietig vindt mooi meegenomen hebben van pioniers die niet precies wisten natuurlijk zitten er tussen die duizenden inge hoe het allemaal moest maar in ieder geval wel zonden kindergedichten hele mooie waarde wat ze deden ze zijn graag bereid te vertellen volle en fantastische en overgeschreven ge over hun aanpak hun bevindingen successen dichten all emaal prima waar ik iets op tegen en mislukkingen de studiedag van 18 maart heb is die pretentie waarmee iedere op papier jongstleden georganiseerd door het pro gescheten gedachte omgeven wordt die me jectmanagment taalbeleid nt2 bood hen diage il heid dat circus er omheen die kakafo daartoe volop de gelegenheid de studiedag nie van over elkaar heen buitelende en naar was bedoeld voor coordinatoren en docenten aandacht snakkende volwassenen let wel eerste opvang voortgezet onderwijs in de me daar zijn de creativiteit van een kind en de morandumgemeenten poezie echt geen goede dienst mee bewezen dante alighieri 1265 1 3 21 schreef het al beleid vertaal d ik ben zo dat als de liefde mij inspireert beleid vertaald luidde de titel van de studie ik het voel en dicht op de manier dag die geopend werd door een vertegen waarop zij mij van binnenuit dicteert woordiger van het beleid mevrouw m nijdam zij schetste in vogelvlucht de ont en mar cel proust 1 8 71 1 9 22 schreef het a l wikkelingen vanaf de jaren zeventig van de opvang van all ochtone leerlingen in het on les vrais livres dolvent etre les enfants non du derwijs zij bracht ondermeer de volgende za grand jour et de la cau s erie mais de 1 obscurite et du ken in herinnering de instroom in de zeventi silence ger jaren en de trage reactie daarop van de overheid de toen overheersende gedachte dat als het in het basisonderwijs goed gaat het dan vanzelf ook wel goed zal komen in het voort gezet onderwijs de opkomst van de interna tionale schakelklassen het langzaam groeiende besef dat moedertaalonderwijs toch iets anders is dan nt2 de ro ep in de jaren tachtig om een stevige aanpak toen bleek dat de instroom voortduurde de opkomst van de eerste projec ten in de grote steden om de grootste knel punten aan te pakken deze opsomming maakt een trage maar gestage ontwikkeling zi chtbaar de huidige stand van zaken vatte zij samen als een projectmatige gerichte aanpak van d e 1993 3 moer 115 taalproblematie k van allo c hton e leerlin ge n in wikk eld die in de pr es entati e uitee n ge ze t h e t onderwij s met de daarvoor b es chikbare we rd extra overh e id s midd e l e n e e n pr oj ec t g roe p to t s l o t w e rd in d e d e rde sess i e h e t jasa pro n e derlands al s tw ee de taal h ee ft al s taak ni e u ject t oege licht waarove r in dit ve rs la g m ee r we ontwikkelingen t e initi eren e n t e s timul e ren e n we te n sc h a pp e lijk e inzi c hte n te ve rtal e n de rotterdamse aanpa k n aa r d e we erbars tige pra ktijk m e vro uw nijdani wa s optimisti sch h e t d ee d h a ar ge n oe docenten in de eerste opvang worden stellen ge n t e zi e n dat de opkomst z ee r gr oo t wa s z e veel vragen over de bruikbaarheid van materi wa s van m e ning dat de pra ktijk ov e rtui gd is alen welke materialen zijn bruikbaar om de van d e n oo dzaak va n ve ra nd e rin ge n e n d aa r taalvaardigheid bij leerlingen in de eerste op oo k rijp vo o r i s vang zo goed mogelijk te ontwikkelen en wanneer en met welke toetsen kunnen de vor de sessie s deringen worden gemeten mevr a van der wal ster project rotterdam ging tijdens de studiedag bestond uit drie sessies van haar presentatie in op deze vraag de sessie steeds drie parallelle presentaties van een half trok veel belangstellenden uur sessie een bestond uit twee presentaties de presentatie vormde een toelichting op van het schakeltraject eerste opvang rotter twee binnen het project ontwikkelde brochu dam ster project waarover in dit verslag res inzet van materialen nederlands als twee meer en een presentatie over het samen de taal en toetsen in de eerste opvang vo werkingsverband van opvangscholen in am het was een geroutineerde presentatie waar sterdam en octant een instelling voor advies bij de spreekster duidelijk op meer tijd had ge bij opleiding en beroep die samenwerking rekend dan uiteindelijkbeschikbaar was het heeft geleid tot een map van alle relevante bleef daarom noodgedwongen bij een opper schakel en nevenschakeltrajecten naar het be vlakkige kennismaking met het ster roepsonderwijs in amsterdam hoewel het om pro gramma specifiek amsterdamse informatie gaat kan de map als voorbeeld dienen voor decanen bij het doel s tel 1 1 tv c het ster project heeft adviseren over vervolgtrajecten na de eerste als voornaamste doel de opvang van 12 tot opvang 16 jarige neveninstromers die het nederlands in de tweede sessie werden twee presentaties nauwelijks beheersen maar wel gealfabetiseerd gegeven over registratie en intake procedures zijn in de eigen taal of het nederlands aan an een over de werkwijze in rotterdam en de an alfabete leerlingen wordt in een ander project dere over de werkwijze in den haag de der aandacht besteed in het project waarin scholen de presentatie binnen deze sessie ging over de en het project b ureau te rotterdam samen f berlage taalcursus een acht tot twaalf we werken staan vier onderdelen centraal een ken durend basisprogramma tv het gaat leerplan nederlands als tweede taal invoering daarbij om een bewerking van de zogenaamde van liet leerplan op scholen organisatie eerste delftse methode van montens en sciarone uit opvang en de rol van de eigen taal in de eerste 1984 waarbij nieuwe teksten zijn gemaakt ge opvang van der wal beperkte zich in haar pre schikter voor de doelgroep sentatie tot de eerste twee onderdelen sessie drie bevatte wederom een ster pro ject presentatie getiteld thema s niet toe komst waarin een leerkracht oet inging op de e r rv leerstoflijn o 111 verschillende rol en de invulling van onderwijs in de eigen initiatieven van docenten te stroomlijnenen is taal binnen de eerste opvang het project pri binnen het ster project een leerstoflijn ont maire educatie zie naoen 199 3 2 verzorgde wikkeld een bijeenkomst over het wegwerken van ach de gehanteerde criteria in de selectie van de terstanden bij nog niet schoolrijpe nevenin leerstof waren de volgende stromers hiervoor is door een neuroloog en het materiaal moet bruikbaar zijn binnen het een orthodidact een speciale methodiek ont programma llat wil zeggen dat de leerkrach 1 16 moer a993 3 ten er direct mee uit de voeten moeten kun centen liepen huilend de klas uit aldus van der nen wal ook zestien plus is moeilijk voor dat het materiaal moet direct inzetbaar zijn beant niveau de methode kan wel gebruikt worden woorden aan de doelstellingen op dat mo bij mavo leerlingen voor het lb o is spreken is ment in een parallelsessie besproken zilver geschikter door te kijken wat beschik het materiaal moet in een leerlijn onder te baar is en door simpelweg uitproberen en bij brengen zijn een niet onbelangrijk detail daar stellen is men tot een voorlopige keuze geko bij is dat het geheel gekoppeld is aan een op men zodra er nieuwe materialen verschijnen vangmodel zull en ook die in de lijn moeten worden on dergebracht het uitgangspunt van het opvangmodel is een intensief programma nederlands van 15 uur toetsing bij de leerstoflijn is gekozen per week met marges van ra r8 uur per week voor leerstofonafhankelijke toetsen namelijk binnen het opvangmodel is gekozen voor cito 12 tot 16 jarigen cito volwassenen en nt2 drie fasen die opklimmen in moeilijkheids op maat eveneens van het cito in samenwer graad in de praktijk blijkt de indeling in fasen king met de letterenfaculteit in tilburg xus handig te zijn omdat de leerkracht dan kan twee criteria werden genoemd voor deze aangeven in welke fase een leerling zit in plaats keuze aansluiting bij de belevingswereld van de van het algemenere de leerling zit in de eer leerli ngen en aansluiting bij het programma ste opvang duidelijk is echter dat de keuze grotendeels het model is gebaseerd op de praktijk in gro beinvloed is door de beschikbaarheid van de te scholen met veel klassen en afdelingen dit toetsen het toetsgedeelte is nog maar beperkt maakt het model minder geschikt voor kleine uitgeprobeerd omdat nog niet het hele pro re scholen met een beperkt aantal neveninstro gramma doorlopen is het is dus nog onduide mers deze scholen kunn en het model in hun lijk in hoeverre de toetsen daadwerkelijk een achterhoofd houden maar kunnen daar vol goede indicatie geven van leervorderingen van gens van der wal verder niet zoveel mee der wal merkte terecht op dat de intuitie van de leerkracht een belangrijke voorspeller blijft in de leerlijn wordt uitgegaan van de zoge binnen het project is gekozen voor een gefa naamde bodymethoden spreken is zilver van seerde invoering aangezien het project een vrij de ree 1988 zestien plus i en 2 dunigneau experimenteel karakter heeft het p robleem e a 1987 en de nederlands voor buitenlanders binnen het ster project is zoals zo vaak het de delftse methode montens en sciarone grote verloop van docenten zodat voortdu 1 99 1 naast deze methoden wordt aanvullend rende bijscholing op nt2 gebied noodzakelijk materiaal gebruikt binnen de leerlijn blij ft bij de samenstelling van de leerlijn is uitslui tend gekeken naar bestaand materiaal dit registratie intake en doorstromin g brengt uiteraard beperkingen met zich mee niet alle vaardigheden kunnen geoefend wor voor degenen die meer wilden weten over het den aangezien bestaand materiaal daarvoor ster project bood de organisatie nog twee ontbreekt gelegenheden thema s met toekomst over drie jaar lang is er geexperimenteerd met de onderwijs en eigen taal in een opvangschool leerlijn helaas werd in de lezing niet uitge en registratie intake en doorstroming waarin breid ingegaan op deze ervaringsgegevens de heer a schouten en mevrouw m heringa maar voortdurend verwezen naar een in de een overzicht gaven van de organisatie van de stand aanwezige brochure wel werden wat eerste opvang van neveninstromers in rotter teksten doorgenomen met een oplopende dam op deze laatste presentatie ga ik wat uit moeilijkheidsgraad om een idee te geven van voeriger in de opbouw in fasen van twee methoden is in een sheet met een grote koffer erop was de middels bekend dat ze te moeilijk zijn voor inleiding of beter de aanleiding van schou een bepaalde groep leerlingen de delftse me tens verhaal daar sta je dan met je koffer op thode is te moeilijk voor lbo leerlingen do de coolsingel midden in rotterdam begon 1993 3 moer 117 hij dramatisch een leerplichtige nieuwkomer aanhoren en proberen op te lossen contacten kan in rotterdam niet zomaar een school kie leggen en onderhouden met ouders enzo zen daarover zijn duidelijke afspraken ge voort maakt met all e directies die aanmeldingen van daarnaast heeft de leerkracht eigen taal ook neveninstromers dienen te melden bij het bu een taak bij de opvang hij of zij zorgt voor de reau leerlingenzaken van de gemeente dit inburgering biedt hulp bij het lesprogramma bureau zorgt ve rvolgens voor de registratie de en geeft ondersteuning bij de uitvoering intake screening testen en tenslotte de plaat de scholing op het gebied van nt2 is nog sing van een leerling binnen een week op een niet wat het zijn moet en ook de nazorg van rott erdams sc hooltype lbo mavo of mavo leerlingen verdient verbetering het grote ver havo vwo per jaar gaat het om honderden loop van docenten die zich bezighouden met leer lingen die na aankomst allen dezelfde pro deze problematiek is op de school een lastig c edures doo rl open bijkomend probleem de school heeft ervoor gekozen om zowel in vervolgens moet de school aan de slag hoe kleine groepen te werken aan de verbetering dat gebeurt op een rotterdamse scholenge van de nederlandse taalvaardigheid van leer meenschap vertelde mevrouw heringa zij is lingen als om alle docenten vaardigheden te werkzaam op de osg wolfert van borselen laten ontwikkelen zodat ze beter les leren ge de school begint met een uitgebreide intake ven aan neveninstromers in hun vak eventueel met tolk om zoveel mogelijk rele vante informatie te verzamelen over gevolgde de spreekster hield een pleidooi voor school schoolloopbaan persoonlijke omstandigheden gebonden opvang in tegenstelling tot centrale gevolgde vakken interesses van leerlingen ni opvang een zwaarwegend argument daarbij is veaubepaling enzovoort de investering in dat je volgens haar de leerlingen dan goed in deze uitgebreide intake verdient zich volgens de gaten kunt houden en de nodige nazorg heringa dubbel en dwars terug de intake le kunt geven deze opmerkingen passen in de vert een combinatie van gegevens op die moe landelijke discussie die momenteel gaande is ten leiden tot een correcte plaatsing van leer over de voor en nadelen van centrale opvang lingen danwel schoolgebonden opvang een schema van de scholengemeenschap maakt in een oogopslag duidelijk waar de leer voor beide opvangmodellen en een aantal lingen terecht komen de isk bestaat uit io tussenmodellen is wel iets te zeggen waar het klassen met een totaal van 18o leerlingen het echter vooral om gaat is het aantal uren dat be gemiddeld aantal uren nederlands ligt op on schikbaar is voor het leren van het nederlands geveer 9 met marges van maximaal 12 en als tweede taal de vakbekwaamheid van de minimaal 6 uur per week het grote aantal docenten en de keuze en inzet van materialen neveninstromers op de school geeft de proble als al deze elementen optimaal zijn doet het matiek al weer de roep om structuur goede er volgens mij verder niet zo gek veel toe of de afspraken rapportages scholing en professio opvang nu schoolgebonden danwel centraal naliteit klinkt voortdurend impliciet danwel gerege ld is expliciet in het verhaal door op de wolferf van borselen worden de leer tijdens de discussie aan het einde van deze lingen drie keer per jaar hergegroepeerd de presentatie werd duidelijk dat er nog erg veel meeste leerlingen blijven i a 2 jaar in de isk knelpunten en onopgeloste zaken overblijven daarna gaan ze naar een reguliere klas verder maar deze rotterdamse school gaf aan er hard wordt bij de beoordeling zoveel mogelijk aan aan te trekken en een eind op weg te zijn gesloten bij het reguliere systeem kortom een hoopvolle ontwikkeling de klassedocent is in dit systeem de spil van de haags e aanpak het geheel hij of zij is een belangrijk persoon die stevig in zijn of haar schoenen moet staan de derde door mij bezochte sessie ging over goed kunnen obse rveren allerlei problemen de haagse aanpak bij de opvang van nevenin i i o moer 1993 3 stromers het thema van deze presentatie luid niet mochten inleiden konden hun produkten de specifieke opleidingstrajecten laag opgelei alsnog in de stands aan het publiek tonen het de neveninstromers het gaat hier om een ster project de stichting kunstzinnige vor specifieke doelgroep die volgens den haag ming amsterdam het instituut van school een aparte aanpak noodzakelijk maakt uit naar beroep de universiteit van amsterdam gangspunt is de veronderste ll ing dat i s tot en een aantal scholen maakten daar gebruik 17 jarige neveninstromers met een beperkte van t 8 z vooropleiding in het land van herkomst geen aansluiting kunnen vinden bij het reguliere noten en literatuu r voortgezet onderwijs in nederland voor deze groep is het jasa project opgezet jeugdige memorandumgemeenten hebben een speciale allochtonen schakelen naar de arbeidsmarkt status doordat de leerachterstanden in deze ge het doel van het project is om neveninstro meenten relatief groot zijn mers in ze e r korte tijd maximaal twee jaar voor meer informatie over de gepresenteerde een vak te leren en daarna te plaatsen bij een projecten kunt u terecht bij het tv t2 centrum werkgever katholiek pedagogisch centrum pieter een vide o band maakte duidelijk hoe neven stuyvesantstraat 9 5201 al s hertogenbosch instromers in den haag worden opgevangen 073 21 54 35 mevrouw r boelhouwer lichtte een gedeelte van de band treffend toe in ferme en beelden duvingneau e j kortas en e oliekan zestien de taal vertelde ze over de moeizame start de plus g roningen 1 98 7 enorme tijdsinvestering en de overredings en overtuigingskracht die nodig is om het be montens f en a g sciarone nederlands voor bui drijfsleven bij het project te betrekken een es tenlanders de de ftse methode meppel 1991 sentiele voorwaarde om stageplaatsen en in ee n later stadium arbeidsplaatsen te kunnen ree s c van de spreken is zilver leiderdorp aanbieden aan vakbekwame neveninstromers 1988 binnen het traject dat de leerlingen volgen wordt erg veel tijd besteed aan het leren van materialen van het ster project rotterdam een vak ze krijgen in de opleiding veel ne inzet materialen nederlands als tweede taal derlands veel vaktheoretische kennis en veel toetsen nederlands als tweede taal re k e n e n gericht werken aan lees en luistervaardigheid gericht werken aan spreek en schrijfvaardigheid het project laat zien dat m et een goed door gericht werken aan woordenschat grammatica en dachte opzet door lering te trekken uit erva taafun cties en s tudievaardigheid ringen door intensieve begeleiding en geza invoering van een leerplan nt2 in de eerste opvang menlijke inspanningen en niet onbelangrijk deze publicaties zijn te bestellen bij wolters een toekomstperspectief te bieden aan de leer noordhoff groningen lingen er ve el mogelijk is tot slo t over de opkomst van de studiedag waren zo wel de organisatie als deelnemers positief het was aangenaam druk mensen leken geinteres seerd en volgens enkele sprekers werden in de wandelgangen veel vragen gesteld over hun inleidingen de stands met materialen werden tijdens de pauzes goed bezocht het neerzetten van dergelijke stands was vol gens de organisatie nodig omdat het aanbod voor inleidingen te groot was degenen die 1993 3 moe r 119