Documenten
jan smits eindexamen de eindexamennota nota land zonder drempels in anri 1q77 vvrcrhvnn hij r v ctaatciiitncvorii aan nnta va n r a hand va n de cmm advies over het eindexamen nederlands in het vwo het havo en het mavo in de nota pleit de commissie voor een handhaving van de selectieve functie van het eindexamen nederlands en doet ze een aantal voorstellen ter verwezenelijking daarvan de belangrijkste wijzigingen in vergelijking met de huidige situatie zijn de volgende het opstel wordt afgewezen en in plaats daarvan wordt gericht schrijven of schrijven op feiten aanbevolen de commissie wil de samenvatting vervangen door een tekstverklaring waarbij open vragen moeten worden uitgebreid met kritische evaluerende en concretiserende vragen de spreek en luistervaardigheid wil de commissie geintegreerd toetsen via discussie of vraaggesprek de voorleesvaardigheid zou als verplicht onderdeel geschrapt moeten worden le k e n dere helft is plenair ik heb weinig hoop dat de discussie vruchtbaar het is 26 oktober 1977 en het weer past bij het zal verlopen want de discussievragen volgen de jaargetijde ik ben op weg naar rotterdam waar nota op de voet en de problematiek is zo ruim levende talen een orientatiemiddag heeft geor dat je het alleen nog over de wereld en zijn rand ganiseerd over de eindexamennota van de cmm gebieden kunt hebben iedere deelnemer heeft voorinformatie gekregen het valt mee in het discussiegroepje waar ik in die bestaat uit een samenvatt ing van de nota met zit komen een aantal praktische problemen heel discussievragen en een aantal schoolonderzoek helder op tafel maar de plenaire discussie is een modellen nederlands uit oude nummers van grote frustratie er wordt slecht geluisterd bijna levende talen de helft van de bijeenkomst zal niemand gaat op iemand anders in en de deskun zich in kleine discussiegroepjes afspelen en de an digen achter de tafel getuigen soms van hun min 22 achting voor die stomme leraren die de nota niet mag men verwachten dat zij zich in een kwestie eens goed hebben gelezen een paar voorstanders verdiepen voor ze er en plein public en dan nog van voorlezen hebben zich voorgenomen ons over wel in nrc handelsblad uitspraken over doen het verdwijnen daarvan door te zagen na afloop en helaas is het stuk van poll nu net een voor zie ik ze triomfantelijk de deur uitlopen terwijl beeld van het soort opstellen dat leraren moeder ze afspraken maken over wie ze allemaal nog zul taal in de toekomst willen trachten te vermijden len schrijven om hun prehistorisch ongenoegen het opstel dat dan misschien wel allemaal mooie kenbaar te maken grammaticale zinnen bevat en geen enkele spel zo n uiterst voorzichtige publikatie als de exa fout maar dat inhoudelijk voortdurend een op mennota blijkt toch zeer veel weerstanden op te vallend gebrek aan kennis van zaken vertoont roepen en de discussie erover speelt zich op ver zo n opvallend gebrek aan kennis van zaken be schillende niveaus af in veel gevallen is de prak luister ik trouwens wel meer in de discussie over tische toepassing van de ideeen uit de nota in het zaken betreffende het moedertaalonderwijs in geding maar ook trivialiteiten uit de nota wor de media wordt het liefst commentaar gevraagd den tot discussie onderwerp verheven beide dis aan mensen die niet met het onderwijs in de cussieniveaus heb ik op de orientatiemiddag van moedertaal bezig zijn de discussie over de levende talen mogen meemaken afschaffing van grammatica die zijn hoogtepunt ook de reacties in de pers bewegen zich tussen bereikte toen de nota nog niet verspreid was is deze twee uitersten vooral in de nrc handels daar een stuitend voorbeeld van blad is dat goed te volgen cees bolle op dat mo ment nog voorzitter van de cmm schrijft op 30 h e t sc hoolond erzoe k september 1977 een artikel met de wat uitdagen de titel weg met opstel op eindexamen wie wat voor invloed heeft zo n eindexamennota nu verzint toch zo n titel zou bolle de lezers tegen op de schoolonderzoeken in den lande uit ge de cmm in het harnas willen jagen of wil de re sprekken krijg ik de indruk dat ze de mogelijkhe dactie van de nrc zijn ingezonden brieven ru den en vrijheden die de wet op dit moment geeft briek gevuld krijgen zijn artikel geeft een hel nauwelijks benutten twee amsterdamse lerares dere samenvatting van de nota maar het is de sen die ik daarover sprak hadden de grootste titel die een bijna literaire polemiek op gang moeite gehad hun sectie ervan te overtuigen dat brengt gerrit komrij start op 12 oktober op de het onderdeel discussie in het schoolonderzoek van hem bekende satirisch nietszeggende manier mocht de wet schrijft alleen voor dat je een aan uw taal lezer vervuilt wordt drempelloos een tal onderdelen moet toetsen niet hoe dat moet vervuilde taal is een broeinest van stinkende ge in de praktijk bekijkt de inspectie alleen of alle dachten en in een land zonder drempels staat onderdelen die in de wet worden genoemd we l iedereen dicht bij het graf dat de afschaffing in het schoolonderzoek voorkomen aan de wijze van het opstel dit allemaal kan veroorzaken lijkt van toetsing brandt ze haar vingers liever niet me wat overdreven maar in de literatuur mag zoals blijkt uit het volgende een paar jaar gele dat kennelijk den kreeg ik van de inspecteur een brief dat het k l poll volgt twee weken later met een ge luisteren ontbrak in mijn schoolonderzoekrege richt schrijven een ernstig schrijven en een plei ling ik schreef een vriendelijke brief terug dat ik dooi voor het behoud van het opstel in het eind er niet over dacht luisteren geisoleerd te toetsen examen het stuk kenmerkt zich door een groot en dat ik dat dus geintegreerd had in een discus gebrek aan informatie van wat er tegenwoordig sie onderdeel ik nodigde hem uit met mij van ge op scholen aan de hand is poll kan zich beter be dachten te wisselen als hij mijn beslissing op goe perken tot het schrijven van stukken die gebruikt de gronden wilde aanvechten maar ik heb er kunnen worden als examenopgave 1950 1975 nooit meer iets van gehoord het zou goed zijn van 2cv naar 2cv eindexamen tekstbegrip als leraren in hun schoolonderzoekregelingen de havo 1977 grenzen van het wettelijk voorschrift gaan onder gelukkig geeft mevrouw v leenheer besnard zoeken zolang de discussie over de mogelijke hem twee weken later een veeg uit de pan zij toetsvormen voor nederlands nog zo n breed ter schrijft het is goed als leken zich met onderwijs rein bestrijkt heeft de overheid niet genoeg argu bemoeien daar niet van maar zelfs van leken menten om dat in te perken leraren kunnen da n 23 gaan experimenteren met anderssoortige toets de leerlingen een grote rol spelen de beoordeling vormen dan die waar ze zelf zo vaak ontevreden hiervan zou het boekje van de leraar nederlands over zijn en leerlingen vaak zo ongelukkig van te buiten gaan als iemand in de discussie over worden een artikel de hoofdlijnen van het betoog onge moeid laat maar zich kwaad maakt over onbe int egr ati e langrijke details heeft hij dan het artikel niet be grepen of vindt hij toevallig andere dingen be helaas biedt de eindexamennota weinig aankno langrijk dan de auteur en mag dat dan wel of pingspunten voor integratie bij de luister en niet daar zijn geen objectieve maatstaven voor spreekvaardigheid kiest de commissie voorzichtig te bedenken terwijl ik in de vormen van commu voor een integratie van beide onderdelen maar nicatie waar ik dagelijks mee geconfronteerd integratie van andere vaardigheden blijkt nog niet word dit fenomeen dagelijks tegenkom de niet te kunnen in bijna alle voorgestelde toetsvormen objectief toetsbare elementen voeren in het nor dienen leerlingen verschillende vaardigheden te male taalgebruik de boventoon gebruiken maar bij de beoordeling moeten ze weer angstvallig gescheiden worden waar komt goed onderwijs of perfecte toetsing die scheiding in vier onderdelen spreken luiste ren lezen en schrijven eigenlijk vandaan mag in in een gesprek met een leraar nederlands uit nij de wetenschap specialisatie misschien nog af en megen kwamen we uiteindelijk terecht op een toe nut afwerpen in het onderwijs lijken daar nog principieler punt in de toetsingsproblema voor geen argumenten voorhanden tiek de vraag namelijk of het niet veel belangrij normale functionaliteit is een van de kernbe ker is je bezig te houden met goed onderwijs dan grippen uit de nota voor mii betekent dat on met perfecte toetsing hij zei wat voor normen der meer dat je ook in je toetsing het praktisch ze ook op theoretisch niveau uitdenken niemand belang voor de leerlingen en de bruikbaarheid in schijnt zich druk te maken over de uitvoerbaar buitenschoolse situaties voorop stelt en in bui heid in de praktijk laat staan op het effect van al tenschoolse situaties is de integratie van vaardig dat prachtigs op de verhoudingen in de klas er heden heel gebruikelijk als je een tekst hebt ge is een nieuwe wetenschap ontstaan de weten lezen is het heel normaal dat je die talig verwerkt schap van de objectieve toetsing niemand in door er met iemand anders over te praten de nederland maakt zich druk over objectieve toet omvang van ingezonden brieven rubrieken maakt sing behalve het onderwijs personeelschefs be duidelijk dat ook de combinatie van lezen en drijfsleiders afdelingschefs directeuren iedereen schrijven erg voor de hand ligt er zijn nog wel die mensen onder zich heeft beoordeelt dag in meer combinaties te bedenken die de commissie dag uit zonder dat een wetenschapper hem op de over het hoofd heeft gezien ik denk dat de angst vingers tikt mensen worden aangenomen ontsla voor het introduceren van niet objectie toetsba gen of overgeplaatst zonder dat iemand zich re elementen hier een grote rol speelt de weer druk maakt over de beoordelingscriteria ik vind stand tegen de invoering van discussie in het zo n situatie heel aanvechtbaar maar het laat wel schoolonderzoek berust meestal op de onmoge een argument van de commissie wat vreemd klin lijkheid om de prestaties objectief te beoordelen ken wanneer het voortgezet onderwijs zich het is moeilijk na te gaan of de felle reactie van terugtrekt uit de selectie legt het de verantwoor een leerling voortkomt uit eerlijke verontwaardi delijkheid voor en beslissingsmogelijkheid over de ging of uit oneerlijke discussiemethoden mag je toekomst van zijn leerlingen bij het vervolgonder het iemand wel aanrekenen dat hij vasthoudend wijs en de maatschappij een mening blijft verdedigen die op geen enkel fatsoenlijk onderwijs is voor mij toch belangrij feit gebaseerd is en dat geldt des te meer als je ker dan perfecte toetsing in mijn onderwijs pro beseft dat de grens tussen feiten en interpretaties beer ik voortdurend de lessen en de toetsingen zeer moeilijk is te trekken zodra je gaat naden met de leerlingen te bespreken ik durf best toe ken over andere combinaties van vaardigheden geven dat ik daarbij regelmatig een scheve komt objectieve beoordeling in nog grotere schaats rijd maar het grootste probleem is niet mate op de tocht te staan want ook hier gaan de dat ik daar met mijn leerlingen ruzie over krijg meningen ideeen en gedachtenconstructies van ik kom in de knoop door mijn eigen schuldge 24 voel dat schuldgevoel wordt veroorzaakt door dat ik twee heren tegelijk wil dienen goed onder wijs en goede toetsing en die twee heren a c cor deren niet het schrijven van dit artikeltje heeft me i n ieder geval geholpen om duidelijke r te kie zen noten 1 voor een uitgebreidere samenvatting van de nota zie moer 1977 6 e n levende talen va n maart 1978 2 zie de eindexamennota op pagina 11 voor een bete re uitleg van het begrip normaal functioneel verwijs ik naar j s ten brinke the complete mother tongue curriculum groningen 1976 25