De generatie (bepaald niet) NIX. Oftewel de geschiedenis herhaalt zich, herhaalt zich, herhaalt zich…

joop dirksen de generatie bepaald niet nix oftewel de geschiedenis herhaalt zich herhaalt zich herhaalt zich elke nieuwe generatie bestormt de hemel met frisse ideeen geinspireerd door de geest van de tijd waarin ze opgroeit zet zich af tegen de kortzichtige zo is het nou eenmaal vastgeroeste wij deden het vroeger altijd op deze manier en dat ging prima en vooringenomen wat hebben jullie het tegen woordig toch gemakkelijk volwassenen natuurlijk word t de strijd tussen de generaties uiteindelijk beslech t i n he t voordeel van de jongeren die zich vervolgens in het pluche laten zakken om daar aan hun zetel vast te roesten en kortzichtig en vooringenomen de vol gende generatie af te wachten wat zou het toch aardig zijn als volwassenen de flexibiliteit zoude n bezitten om zic h al s ona f t e blijve n beschouwen ope n t e blijve n staa n voo r ee n nieuwe kijk op de werkelijkheid ofschoon iedereen het ongetwijfeld eens zal zijn met de stelling dat literatuur laat zien wat er op een bepaalde plaats in een bepaalde tijd zoal leeft heffen elke generatie weer opnieuw critici en recensenten en in hun kielzog leraren nederlands waarschuwend het vingertje tegen de literatuur van jongere schrij vers wier wereldbeeld afwijkt van het hunne als de boeken niet ronduit wor den veroordeeld worden ze ietwat schamper benaderd in ieder geval gemeten aan de maatstaf van een in het leven en de literatuur gerijpte lezer en zeker als de seksualiteit in het werk van die jonge schrijvers aan dacht krijgt spat de verontwaardiging uit de vulpen of de deskjet printer van de bedaagde ou dere zedeloos uitzichtloos de jeugd bedervend gezagsondermijnend etiketten die in de loop van de laatste eeuw geplakt zijn op het werk van onderling zeer verschillende auteur s al s va n deijsse l een liefde va n oudshoor n pinksteren rev e de avonden blaman eenzaam avontuur boo n de kapellekensbaari hermans ik heb altijd gelijk wolkers serpentines petti coat al dez e auteurs zijn inmiddels opgenomen in d e canon dus voorzien va n alle kwaliteitszegels en goedkeuringsstempels terwijl ze bij hun aantreden le den aan een gebrek aan idealisme en of aan goed fatsoen je zou op grond hiervan verwachten dat critici recensenten en in hun kielzog nog steeds de leraren nederlands vandaag de dag met een open instelling een nieuwe generatie schrijvers begroeten welnee niet alleen wordt zo ongeveer iedereen die in deze tijd debuteert onder de vlag van de generatie nix geduwd terwijl het om wel heel uiteenlopende fi 74 dirksen de generatie bepaald niet nix guren gaat als ronald giphart rob van erkelens hermine landvreugd joris moens maar ook betekent die vlag voor de stuurlui aan wal dat er een la ding wordt binnengevaren die per definitie van ietwat twijfelachtige kwaliteit is tte auteur kan wd schrijve n maar heeft niks te zeggen of wa t een treu rigstemmend stu k van de werkdijkheid wordt hier in woorden weergegeven of neuken neuken en verder niks de benadering is als vanouds vanaf de olympus kijken de literaire goden en halfgoden en hun gevolg neer op d e aanstormende helden snuive n va n de wierook di e zi j zichzel f toe zwaaien herinnert u zich het opinieweekbladhoofdartikelkletsgesprek tusse n mulisch hofland en blokker ja de grote schrijvers blijven toch de grote drie die hebben de oorlog tenminste meegemaakt en lachen schamper om de pogingen van die jonge helden om de wereld van de literatuur te ver overen wilt u nog wat dtaten de pueriele omgangsvormen en gedachtengangen in dit boek giph zijn over het algemeen te genant voor woorden niet in de laatste plaats vanwege he t studentikoze ironische toontje dit is proza waar geen ander woord voor is dan kinderachtig t v ded in trouw 11 2 1993 d e hd e roman het uur van lood zeg t eigenlijk niet s anders dan ik verveel me hij druk t te wdni g uit van erkelens heef t het geloof i n de mens opgegeven gert jan van schoonhoven nrc 14 1 het gebrek aan schuldgevod en mored besef is verontrustend arjan peters over het zilveren theeei in de volkskrant 4 6 93 in die elf dagen die van bors leven beschreven worden is nauwelijks iets echt opwindends gebeurt jdit zestienjarig werddbeddproza in mtv en rtl taal kan doodvermoeiend zijn frank de rover over bor van joris moens in vrij nederland 29 l 94 alle vier de genoemde boeken zijn boeken van deze tijd boeken waar onge twijfeld het een en ander op aan te merken valt het zijn niet de definitieve meesterwerken van gearriveerde auteurs maar uitstekend leesbare boeken die de geest van deze tij d ademen die op navrante of humoristische of onder kodde wijze laten zien hoe jongeren van nu de werkelijkhdd beleven het uur van lood is bepaald geen vrolijk boek de hoofdpersoon twintiger vodt zich alleen onthand door de afwezigheid van zijn vriendin drie dagen volgen we hem in zijn rommdig bestaan dat hij met allerlei kunstgrepen en pepmiddden leefbaa r poog t te maken maar de herinneringen aan zijn aan longkanker overleden vader en de confrontaties met zijn dementerende moeder drukken hem terneer zijn harddisk is overvol en kapot hij zou het gevoel willen hebben echt te leven maar weet niet hoe dat te berdken veel uit zicht o p verbeterin g i s e r niet a l dndig t d e roman waari n voortduren d gezapt wordt met de zin tv uit ogen open het zilvere n theee i heef t al s motto ee n veelzeggen d citaa t va n raymond carver an y minute now something will happen de vijf verhalen waaruit het boek bestaat varierend in lengte va n zo n dertig to t zeventig pagina s hebben allemaal hoofdpersonen zonder duiddijk dod zonder duidelijke ach tergrond ofschoon ik als lezer bijna steeds een gevoel van leegte van tries 75 dirksen de generatie bepaald niet nix tige uitzichtloosheid krijg van hun situatie lijken ze zelf hun omstandighe den als normaal en vanzelfsprekend te beschouwen en hun gedragingen hoe stuitend die soms ook zijn in mijn braafburgelijke ogen roepen bij hen zelf geen enkel vraagteken op we zitten aan de onderkant van de samenleving en treffen daar veel smoezelige sex en weinig moraal aan sobere beschrijvin gen van een kaal bestaan een realiteit die we vaak maar liever niet zien bor vertelt ook over een leven aan de onderkant de hoofdpersoon een jongen van zestien leeft van de ene doelloos doorgebrachte minuut in de andere totdat hij in zijn behoefte aa n een kick te ver gaat opgefokte woorden puberale grootspraak lopen uit op niet meer terug te draaien daden laat iedereen de pest krijgen zijn de slotwoorden van een jongen voor wie je door zijn stoer doenerij maarmoeilijk sympathi e kunt opvatten doch die zeker in de grote steden heel wat lotgenoten heeft kinderen die in onze maatschappij vol sex en agressie mee gaan drijven op de stroom van snelle kicks omdat ze vanuit hun opvoeding geen houvast hebben gekregen met recht een kansarme start als dan nogal wat leraren deze jonge auteurs willen weren van de literatuur lijsten van hun leerlingen missen ze een kans voor open doel om die leerlin gen betrokken te krijgen bij literatuur met name de meest aan de weg tim merende en meest populaire van het bovengenoemd viertal ronald giphart kan drempel s wegneme n tusse n jongeren e n d e werel d va n d e literatuu r immers wat moet het voor de gemiddelde leerling een verademing zijn als na ast alle ernst en soms hoogdravendheid waarmee over literatuur wordt gesproken en geschreven i n een uitermate humoristische stijl lekker melig het heilige huis van de literatuur wordt gesloopt om plaats te maken voor een vlotte makkelijk toegankelijk e woning van deze tijd waarin het leven van deze tijd geleefd wordt door jongeren van nu met de problemen en het gebrek aan idealen van vandaag de dag en de mentaliteit van de jaren negen tig aan de hand van de verhaalfiguur giphart betreden de lezers de studentenwe reld maar ook het literair cafe en het boekenbal ze gaan mee op jongerenrei zen kortom bezien allerlei aspecten van het leven van nu beschreven in de taal van nu door een auteur die het hele arsenaal aan stijlmiddelen en literaire trucs beheerst d e auteu r giphar t i s nie t voo r niet s ee n ex aankomen d neerlandicus ik ook van jou 1992 beschrijft een vrolijke vriendschap tussen twee jongens die het goed met zichzelf getroffen hebben een mislukte liefde die letterlijk en figuurlijk pijnplekke n achterlaat een nieuwe verliefdheid die opbloeit op het te snel stromende water van de dordogne en grote literaire ambities lite ratuur en liefde toch een prima combinatie giph 1993 bevat de opkomst en neergang van een literair idool vakantie in het winterse zuiden en feesten in het zonnige utrecht het aanzwellen en te loorgaan van verliefdheden en liefdes kan een moeder zo aantrekkelijk zijn als haar dochter en nog steeds schrijversambities literatuur en liefde toch een prima combinatie in het feest der liefde 1995 staan naas t he t zi j toegegeven enkel e broodschrijfniveau teksten noga l wa t flitsende verhale n vol humor en ook 76 dirksen de generatie bepaald niet nix enkele vol vrolijke seks waar de grens verkend wordt tussen erotische litera tuur en porno een boeiend onderwerp voor een volgende keer lieve luiste raars ook vindt hier een afrekening plaats met critici als ton van deel e n carel peeters en ook onze hoofdredacteur wordt nog even in het zonnetje ge zet literatuur en liefde toch een prima combinatie dat recensenten de generatie nix met zoveel scepsis en laatdunkenheid bena deren is niet verstandig als leraren datzelfde doen is dat dubbeldom omdat de bier besproken boeken bijna allemaal zeker voor jongeren herkenningspun ten bieden de jongere in de jaren negentig heeft niet zoveel duidelijkheid over levensdoelen en de wegen daarnaartoe lezen over leeftijdgenoten me t her kenbare problemen kan tot reflectie en discussie leiden de docent die deze boeken met zijn leerlingen mee gaat lezen heeft de kans oog te krijgen te behouden voor wat de generatie die nu in aantocht is be zighoudt wie zich hiervoor afsluit en zijn leerlingen dit soort boeken af raadt vervalt in dezelfde fout die hij zijn eigen docent ongetwijfeld kwalij k heeft zou hebben genomen nix alleszins de moeite literatuur rob van erkelens het uur van lood nijgh van ditmar 1993 hermine landvreugd het zilveren theeei de bezige bij 1993 joris moens bor de bezige bij 1993 ronald giphart ik ook van jou nijg h van ditmar 1992 ronald giphart giph nijgh van ditmar 1993 ronald giphart het feest der liefde nijgh van ditmar 1995 77