De herdruk van een degelijk handboek

gemeld dat ze grondig zijn herzien uitgebreid heet hoofdstuk 3 luisteren het is ook het enige hoofdstuk dat een andere titel gekregen heeft het heet nu luisteren en kij ken de uitbreiding betreft een paragraaf over de mogelijkheden van audiovisuele media en moedertaalonderwijs zo te zien een degelijke verwerking van een aantal relevante publika ties over dit thema de samenstellers besluiten met enkele argumenten tegen de opvatting dat audiovisuele vorming een apart vak zou moe ten worden het eerste daarvan is misschien wel het meest steekhoudend er zijn al genoeg schoolvakken boek geactualiseerd besprekinge n de geactualiseerde hoofdstukken zijn bijna al lemaal wat langer geworden doordat de oor spronkelijke tekst hier en daar is aangevuld met gegevens ontleend aan publikaties uit de jaren 1979 84 zo treft men in hoofdstuk 4 johan eimers schrijven nu een voorbeeld aan van schrijfpro de herdru k cedures ontleend aan taaldaden braet van een degelijk handboe k 19792 kenmerkend voor de degelijkheid van het handboek vind ik dat zo n voorbeeld zeer i n moer 1980 5 gaf i k een tame lij k compli duidelijk wordt gepresenteerd waarna het menteuze besp r eking van het boek moeder wordt getoetst aan de didactische principes taa ldidact iek de omvangr i jke en veel bevatten die in de uitgangspunten van het boek gefor de handle iding voor het voortgezet onder wijs muleerd zijn en dat leidt er dan toe dat over ik noemde het een bijzonde r waardevo l boek tuigend afstand wordt genomen van een voo r al vanwege de vele prakt ische uitwe rk i n schrijfdidactiek die eenzijdig te werk gaat vol gen i deeen en suggesties waa r mi j ns inz i en s gens het inoefenen van schrijfprocedures iets vee l s tudenten i n ople i ding en beg i nnende lera dergelijks treffen we aan bij de beoorde r en neder l and s h u n voordeel mee konden lingsparagraaf van het hoofdstuk schrijven d oen nieuw is daar de informatie over functionele deze le id s e b ij bel zoa ls i k hem noga l eens schrijfvaardigheidstoetsen ze worden eerst hoor noemen bl ijkt zijn weg gevonden te heb nauwgezet beschreven en daarna kritisch gee ben want on l ang s ver s cheen de vierde d r uk valueerd ook de hoofdstukken 2 spreken en na v i jf jaa r en twee ongewijzigde herdruk 6 literatuur bevatten enkele zinvolle aanvul ken s ch r ij ft de le i d s e werkg roep moede rtaal lingen d i dactiek in een voorwoord leek het ons soms echter zijn de effecten van de actualise goed moedertaal dida c tiek te he rz i en dat li j kt ringspogingen minimaal ik constateerde dat een n i et onredel ij ke overweg i ng maar de bij de hoofdstukken 8 moedertaalonderwijs in werkgroep wil kenn elij k hooggespannen ver projektvorm en 9 de rol van moeder taal in wacht i ngen voor z ij n want ze voegt er onm i d het onderwijsleerproces met name voor del l i j k aan toe het gaat niet om een rad ica l e hoofdstuk 8 vind ik dit wel jammer de infor herz iening van d i t boek en dan volgt een matie over de r s g wageningen is daar bij overzicht van w at er m e t de oorspronkelij k e voorbeeld vrijwel ongewijzigd gehandhaafd hoofds t u kken is gebeu rd d e indelin g in twaalf terwijl die toch op een aantal feiten is achter hoofdstukken is b ij de herzien i ng gehandhaafd haald in hoofdstuk 9 is toegevoegd de verge en va n d i e twaa l f heten er zeven te z ijn gea c lijking van het transmissiemodel schools leren tua li seerd twee z ij n er herschreven een i s met het interpretatiemodel alledaags leren e r uitge b rei d en van no g eens tw e e w or d t normaal functioneel uit leerlingen taal en 37 school vd aa l svoort vd leeuw 1982 dat deel vaardigheidsonderwijs emancipatorisch betekent een ve r beter i ng wat i k evenwel nog taalonderwijs en althans hier nog niet voor steeds m i s i n dit hoofdstuk of in een ander is thematisch en thematisch cursorisch taalon enige informat i e over de verschi ll en tussen derwijs sinds de uitvinding van het begrip me is je s en j ongens i n hun taa l ged rag e r z i jn normaal functioneel is er veel discussie over toch we l a ctuele publi kat i es d i e a a ntonen dat geweest dat heeft in dit hoofdstuk geleid tot dit gegeven ook taa l d i dactische i mp li caties een verhelderende uiteenzetting over dat on heeft derwerp boeiend is ook de paragraaf over le in het over i gen s we i n i g ve r anderde hoofdstuk ren en reflecteren een stukje leertheorie via 12 sc hool boeke n en moede rtaa londerwijs z ijn griffioen en damsma gebaseerd op van parre de mode l len vo o r schoo l boekenanalyse bij ren vooral door de toepassing op concrete ge ste l d verd e r z ijn de re c ente verkoopc ijfer s voorbeelden is dat voor mij een van de beste gebru i kspercentages gegeven en het is inte stukjes van het boek geworden een voorbeeld ressant die te vergelijken met die van 1979 van fundamenteel didactisch denken waar a l le vernieuwingen i n de d i da c tiek ten sp i jt menig lerarenopleider zijn voordeel mee kan bl i jkt ve r u i t de mee rde r he i d van d e leraren ne doen der l and s te b lijven k i ezen voo r een van de merkwaardig genoeg heet ook hoofdstuk 11 twee be stsel l er s opbouw en functione el normaal functioneel moedertaalonderwijs in de nede rlands praktijk te zijn herschreven in feite blijkt dat voor hoofdstuk 10 het ontwikkel en van een weinig meer te betekenen dan de uitbreiding leerp lan betekent de actua lis ering dat gedeel met een overigens helder geschreven para ten z ij n toegevoegd over thematis c h graaf over de problemen die zich voordoen als cur sor i s c h onderwij s en ove r d i fferentiat i e we men het nf principe verkeerd begrijpt en dus l ezen daar pas dat de we r kgroep bewu st en verkeerd toepast als je je als een geisha verantwoo rd k i est voor moede rt aalonderwi js opstelt word je ook zo behandeld dat themat i sch cursori sch is inger i cht i mp l i ciet had men dat zo h ier en daar a l wel kun grondig herz i e n nen begrijpen maar het i s we l vreemd dat d i e keu s i n het uitgangspuntenhoofd stuk nog n iet hoofdstuk 5 lezen is grondig herzien hoe gemaakt wordt dat maakt de l ezer of gebru i wel de paragrafenindeling is vereenvoudigd en ker ben i euwd naar de discuss i es d i e in de de tekst is ingekort blijft het toch een wat we r kgroep over dit soort pr i ncip i ele kwest i es warrig en moeilijk toegankelijk hoofdstuk dat gevoerd moeten zij n komt denk ik ook door de layout er is veel gewerkt met kleine letters nummeringen hersc hreve n schema s aandachtsstippen en streepjes verder heb ik de indruk dat de herzieners met toenemende waardering las ik het her nogal voorzichtig zijn in hun eigen keuzen zo schreven eerste hoofdstuk uitgangspunten in is het bijvoorbeeld niet zo duidelijk bij welke de vorige editie baseerde de werkgroep zich van de vier opvattingen over begrijpend en kri op twee minimum voorwaarden voor zinvol tisch lezen ze zich willen aansluiten moedertaalonderwijs dat de methode hennephof als zodanig niet moedertaalonderwijs dient normaal meer voorkomt is in zoverre verwarrend dat functioneel te zijn er op enkele andere plaatsen in het boek nog moedertaalonderwijs dient primair commu wel naar verwezen wordt in hoofdstuk 3 nicatieonderwijs te zijn luisteren en kijken gebeurt dat zelfs met de de keus voor deze principes bleef van paragraafnummering van de eerste druk is zelfsprekend gehandhaafd maar wordt nu ge men binnen de werkgroep onvoldoende van el maakt na een plaatsbepaling binnen vier visies kaars wijzigingen op de hoogte geweest op onderwijs en zeven stromingen in het moe de vermelding grondig herzien wordt ook ge dertaalonderwijs we zien dan dat gekozen bruikt voor hoofdstuk 7 taalbeschouwing de wordt voor een humanistische visie en niet oorspronkelijke opzet en ordening is gehand voor een conservatieve technologische of so haafd maar men kan zien dat hier veel com cialistische en binnen de stromingen kiest de mentaar en discussie is verwerkt het resul werkgroep niet voor cultuuroverdracht taat is een voortgezette bijna alles omvattend e 38 studie betreffende opvattingen over taalbe bestrijden want wie zal tenslotte uitmaken schouwingsonderwijs in nederland die grondi wat relevant is en als het waar is dan moe ge uitwerking is op zich te waarderen maar al ten we wel vaststellen dat er in die vijf jaar lezende krijg ik toch het gevoel dat de sa maar betrekkelijk weinig gebeurd is want be menstelster hier de beperkingen van het hand halve de duidelijke verbeteringen in het hoofd boek ver te buiten gaat in het gedeelte kriti stuk uitgangspunten verschilt deze herziene sche bespreking van de richtingen in het taal druk niet zo erg veel van de oorspronkelijke beschouwingsonderwijs besteedt zij bijvoor editie en dat is toch jammer na vijf jaar ge beeld zes volle bladzijden aan de opvattingen bruikservaring was een grondige beperking van van van calcar terwijl deze toch uiteindelijk al het materiaal mijns inziens op zijn plaats ge voor de praktijk van het nederlandse taalbe weest ik denk dat het zonder kwaliteitsver schouwingsonderwijs van marginale betekenis lies ook met enkele honderden bladzijden min blijken te zijn de aanpak van dit hoofdstuk der had gekund veel van het niet of minder getuigt van wetenschappelijke zorgvuldigheid relevant geblekene is nu echter gehandhaafd maar voor de beoordeling van een didactische en zo werd het boek toch nog vijftig bladzij handleiding mag dat niet het enige criterium den dikker en inmiddels veel te duur zijn jammer want het blijft een uniek boek on misbaar voor wie verantwoorde lessen neder toch jammer lands wil geven terug naar het voorwoord de werkgroep leidse werkgroep moedertaaldidactiek moe sch r ij ft a ll e re l e v ante ontw i kkelingen in de dertaaldidactiek een handleiding voor het moede r taa l didact iek i n de jaren 1980 1984 voortgezet onderwijs vierde herziene druk hebben zo een p l aats gekregen in dit boek muiderberg dick coutinho 1986 f 80 2 5 dat kl i nkt pretentieus maar ik w i l het niet add ie gerritsen lezen na de brugklas plezier of plicht het zevent i ende d c n cah ier is u i t en het gaat schreven en lezerstypologieen een gebaseerd over l ezen en leze rs van 14 en 15 j aar meer op leesmotivatie en een andere op leesni spec i fiek ove r lezen na de brugklas plezier of veaus het hoofdstuk eindigt met een klein on pli c ht vee rtien medewerkers hebben onder derzoekje bij zes kinderen naar hun leesge r edact i e van joke linders nouwens max ver woonten en met wederom een inventarisatie beek lodew ijk de groot en jan smits een ca van onderzoeksmateriaal hier s am e ngeste l d over l ee s onde rwijs in hoofdstuk 3 vindt men verschillende visies in de eerste b ij d r age wordt de doe l groep be op lectuur en literatuuronderwijs en strate s ch reven wie zijn die 14 en 15 jarigen dan gieen in het literatuuronderwijs die de leesbe we l daarvoor z i j n wetenschappe li jke journa reidheid moeten bevorderen dan hebben we list i eke en c ommer ci e l e bronnen geraadp l eegd inmiddels al 80 bladzijden theorie gehad met en de re l evante i nformatie daaru i t i s weerge af en toe een suggestie voor de praktijk zoals geven aan de orde komen de l ichamelijke en bijvoorbeeld op pagina 80 waar het gaat om geeste li jke kenmerken van pubers en de kr in de complexiteit van damesromannetjes gen waarin z ij leven het meest interessante is hoofdstuk 4 geeft een overzicht van literatuur het gedeelte ove r de peergroep de rest is in schoolboeken verdeeld naar lbo mavo en n i et z o n ieuw voo r iemand die z i jn li te r atuu r havo vwo uitgangspunt bij de beoordeling en en l e ctuur b i j ho u dt m aar het is we l hand ig bij reden om juist een bepaalde methode te kie el k aar gezet zen liggen in een meer leerlinggerichte benade hoofd stuk 2 besc h rijft theori een me t be tre k ring een grote variatie in werkvormen en een k i ng tot s oorten l ezer s de fasen l eer wordt be royale tekstkeuze een aantal van deze boeke n 39