De integratie van het medium video in de moedertaalles

de integratie van het medium video in de moedertaalies albert du mont hoewel het medium video at lang ingeburgerd is in het vreemde talenonderwijs b v in teaching english as a foreign language en meer recentelqk in english for special purposes lijkt dit voorlopig voor het moedertaalonderwijs niet het geval te zijn 0 00 ommige leraren nederlands lijken riaal dat via de videorecorder word opgenomen en vk nog niet zo overtuigd van de didacti in de klassituatie wordt afgespeeld de zgn off air sche mogelijkheden van het medium recordings of zoals lonergan 1984 het noemt vaak blijven pogingen om de wereld domestic television broadcasts p 7 ft van het bewegend beeld in de klas te lk zal het dus hier niet hebben over kart en klare brengen beperkt tot het vrijblijvend eventueel voor specifiek educatieve doeleinden be kijken van integrals programma s geproduceerde video cassettes zoals literatuurverfilmingen als follow up bij lessen ook de onschatbare mogelijkheden van de video cursorisch lezen van de gelijknamige romans camera in de nederlandse les om b v leeractivitei tentleerprocessen te registreren observeren en hoe het video medium in de klas gebruikt zou evalueren last ik met opzet buiten beschouwing kunnen worden zal ikzo dadeliikpogen te concre tiseren aan de hand van twee voorbeelden uit de eigen klaspraktijk vooraleer het te hebben over de manier waarop de video integratie zou kunnen waarom video in de gebeuren en watvoorconsequenties dat heeft voor de leerkracht wit ik vooraf even verduidelijken nederlandse ies waarop de term video hier betrekking heeft en waarom video in de nederlandse les volgens mij het iiikt me evident dat een eigentijds confluent dn zijn oats verdient leerlinggericht mto zinvol inpikt op de didactische kansen die nieuwe informatietechnologieon ons bieden waarop slaat hier de video materiaal speelfilms clips geniet bij onze leerlingen een grote populariteit het is een felt en term video sommigen under ons zullen dat misschien betreu ren dat velen van hen stark beeldgericht zijn in daze context vereng ik het begrip video doelbe wust tot het didactisch exploiteren van tv mate welnu als ze functioneel worden aangewend 19 de jaargang hummer 6 juni 1990 ip ken video opnamen erg stimulerend voor het leer proces voorbeelden uit de ze veraanschouwelijken de leerinhouden ze genereren interesse en motivatie bij de leren klaspraktijk den wat een ideals handelingsbasis voor het leren zelf oplevert voorbeeld sours is de transfer haar interactie tussen beeld idank en de individuals kijker luisteraar enerzijds in het eerste voorbeeld worth het video medium en haar communicate tussen kijkers luisteraars gebruild als pre activiteit in een lessenreeks lees anderzijds makkelijker to realiseren dan b v met strategielin literatuur het gaat hier om een kort klassiek tekstrnateriaal video dus als synoniem fragment uit het vtm nieuws van 1 februari 1989 van communicatie in actie fond een werkopname van de hugo claus verfilming het sacrament het onderwijs in kritisch gericht actief en selectief de eerste keer wordt het videofragment zonder kijken kijkvaardigheid is eigenlijkonde pas in loos klank bekeken simultaan vullen de leerlingen dit en luistervaardigheid in enge en taalvaardigheid in raster in ze beantwoorden de 4 topische vragen brads zip en zeggen op walks clues ze zich baseren ze op eenzeffde manier als lezen is het cognitief motiveren hun aniwoord verwerken van beeldmateriaal been passief re ceptief proces maw het dynamisch proces van na doze eerste visie warden hypotheses in duo s anticiperen en terugkoppelen van decoderen en dan plenair geoxplidteerd op die manier wor integreren en evalueren van visuals en akoesti den de leerlingen ertoe aangezet met de beelden sche signalen m aw van het creoren van voor to communiceren en de mentale handeling die ze de waamemer zinvolle betekenisgehelen inter uitvoeren to verbaliseren actieve video zie o m hiervoor uitvoerig du mont dan wordt hetzelfde fragment hemomen maar dit 1987 keer met geluldsband 1 opdracht hierbij is anders gezegd video opnamen zijn mijns inziens hetzeffde raster aan to vullen en zo nodig to wijzi een prima middel om leesstrategieen to verwer gen het gaat hier om eon oefening in extensief ven en onze leerlingen to vormen tot autonome controlerend waarnemen kijken 6n lulsteren kritische beeldtaalconsumenten het videofragment wordt dus benaderd zoals men wat ik vermoed waarom 1k dat zeg waar wanneer wie wat juni 1990 19 de jaargang nummer 6 tekst benadert de visuele en auditieve tokens met vragen die ze in het interview verwachten vormen complementair een verhaal waaraan de ze voorspellen het semantisch veld rond kijker ik zou ook lezer kunnirn zeggen probeert film kunst enders gezegd ze makers een lijstje een voor hem zinvolle betekenis toe to kennen van formers in verband met film die ze in de tekst op een zeffde manier als bil lees en luisterproces verwachten sen verloopt ook bij het kijken het vraamemen van 2 vervolgens krijgen ze de tekst waaruit de vra signalers volgens een constante slingetheweging gen van de interviewer zijn weggelaten zie tossers bottom up en top down activiteiten de bijlage 2 en wen hem diagonal waargenomen signalen prikkelen het denken vlug scanners ze de tekst op filmwoordenschat mobiliseren de voorkennis en zetten aan tot hypo en vergelijken met het semantisch veld dat ze thesevorrning omtrent samenhang en verloop van voorspeld hadden het geheel vlug scanners ze de tekst op persoonsnamen welnu dank zij de splitting van beeld en geluid en inventariseren ze de hierbijhorende infor ervaart de wang beter de complementaire waar matie de van beide componenten leer y hij de 2 kanalen 3 de leerlingen lezen nu intensief en infereren op elkaar te betrekken en is nu klaar voor de 3de volgende claus uitsprakery vista het gericm en intensief kijken en luisteren we draaien wel vooral interieurs want het is scanning met oog en oor aan de hand van volgen toch een klassiek binnenhuisdrama met alle de afgebakende opdracht risico s vandien noteer zo exact mogelijkwat claus in het interview dat werict nu een beetje exotisch en prehisto zegt over z n verhouding tot literatuur en film 2 risch en dat is precies good voor mijn verhaal 4 de leerlingen reconstrueren de vragen van de zoals daarstraks vermeld zie ik het werken met dit redacteur en vergekken ze met de authentieke video fragment als een pre activftelt m a w een vragen ire bijlage 3 intensief lezen voorspel bewustmakingsmoment waarin het beton gestort len en terugkoppelen wordt voor het optrekken van het gebouw in dit 5 de leerlingen lezen controlerend waarbij wordt geval het voorspellend en begrijpend lezen van teruggegrepen near de derde visie van de vi een zakelijke tekst eon interview met hugo claus deotape met als opdracht overdo omtrent deedee verfilming uit de morgan in beide teksten fekst en tape heeff claus het van 30 januari 89 over zijn verhouding tot film literatuur het video materiaal dientterzelfdertijd als input van welke meetinfonnatie geeft walks tekst inhouden die zo dadelijk in de hoofdactiviteit ver welke klemtonen leggen beide teksten der geexplofteerd zullen worden en als oefenma 6 de tekst verdwijnt en de leerlingen beantwoor teriaal voor diverse kijk en luisterstrategieen die den de vraag op hun beurt voorbereiden op de echte leesstrate wat is volgens claus de essentie van het gie n ointaintpeedee verteal lk schets nu even irfeen paar woorden het verdere ala follow up ken een en ander afgerond worden verloop van de hoofdactiviteit met de nadruk op de met een kort video fragment interview van jo verschillende vaardigheden en strategie8n flopcke met hugo claus dit keer ligt het accent op het beeld dat de leerlin 1 de leerlingen krijgen enkel de skelettekst zie gen aan de hand van de vorige activiteiten van bijlage 1 en noteren hun verwachtingen om claus als mess als kunstenaar literator en film trent tekstsoort hoofdonderwerp deelonder maker als taalgebruiker verworven hebben ook werpen tekstcloel en tekststrekking ditgebeurtufteraardweertask based aan de hand ze voorspellen de wagon en de structuur van van een gerichte waamemingsopdracht met ras het interviekandersgezegd ze maken een lijstje ter 19 de jaargang nummer 6 juni 1990 as tot slot van dit voorbeeld lijkt het me overbodig to weft instanties vermelden dat wat tot nu toe gebeurd is op zichzelf hamvraag is wat sprak jtj spreek jij met weer een pre activiteit is tot b v het lezen bespre wie en minnow ken en verwerken van fragmenten uit de d in groepjes worden ervaringen uitgewisselci clausroman omtrent deedee of en uit zijn hierbij parafrase en doorvraagtechnieken ge toneeltekst jnterieur bruiken maw niet in discussie gaan doelstellingen bij daze fase zijn voorbeeld 2 het betreldcen van het onderwerp taalvarlan ten op hun eigen ervaringswereld bij het tweeds voorbeeld uit de idaspraktijk gaat het mentaal voorbereiden opde etvaringen van het om gen lessenreeks rood taalvarlatio hied anderen mask ik gebruik van enkele sequenties uit de brt het mentaal open zetten voor de kijk en ulster nos coproduktie van 1986 op zoek naar tag een ervaring die zo dadelijk gaat volgen programma van ivan heylen waarin een bekend belgisch politicus het heeft over teal lk beschrijf 2 videofragment 1 voor u de procedure a de leerlingen kijken en luisteren gericht naar het aerate videofragment vraarin wilfried mar 1 vooraf tens praat over zijn taalverleden opdracht a de leerlingen geven eerst hun eigen omschrij hierbij is ving van het begrip taahrarlant individueel welke taalevolutie heeft martens doorge schriftelijk maakt noteer chronologisch ze noteren nu zo veal mogelijk taalvarianten welke rotspeelden hierbijwelke mensen en ze proberen hun varianten to categoriseren wat woke instanties hood bij wat hamwaag is dus weer wake teal sprig b in duo s en plenair wordt dit nabesproken zo spreekt mations met wit en wormer komen de leerlingen zelf op an en dialect b de band wordt gestopt voor individuele reflec c de leerlingen reflecteren nu op hun eigen taal tie aan de hand van de opdracht verleden individueel en schriftelijk aan de hand vergelijk jouw taalverteden met dit van mar van volgende tuipvragen tens welke raakpunten welke verschiounten hob jij een taaletvlutie doorgemaakt zijn er hoe ben jij tot de standaardtaal gekomen c de band wordt teruggespoeld en opnieuw welke rol speeklen hietbij welke mensen en bekeken met de opdracht ko en ulster kritisch naar martens taalgebruik in dot interview aan de hand van clit raster welke taalvariant wat valt me op mijn commentaar gebruikt martens u w z andere u uitspraak w woordgebruik z zinsbouw juni 1990 19de jaargang nummer 6 3 videofragmant 2 doelstellingen hierbij gin a sequentie 1 voorkennis van taal wer gild activeren in hettweede videofragment heeftmartens het over anticiperen op verbale en paralinguistische sig polltleke taal nalen leerlingen actief bij de leerstof betrekken induc de leerlingen schriiven vooraf in het raster hun tief leerproces bepafing van politieke teal pas daarna kiiken en luisteren ze gericht naar martens omschrijving van volltielcs mijn omschrliving van politieke taal martens omschrijving b sequentie 2 de procedure verloopt hierbij als vo t ivan heylen vraag op vraag van ivan heylen geeft martens 5 voor stop tape stilstaand beeld beekien van politiek jargon de leerlingen vertalen zevergeliiken even hun politieks met de gewone vooraleer ze luisteren haar martens omzetting taxi proberen de leerlingen de vewone taar in pantie tape verder spelen de leerlingen beluisteren ke taal to vertalen met behulp van het werkbtad martens vertaling gewone taal mijn omzetting in polmeks martens omzetting 19 de jaargang nummer 6 juni 1990 1 de leerfingen transcriberen en vergelijken met mogelijkheden hun omzetting met intensieve doses injecties worden toege smp tape diend om het leerproces te sturen te manipule plenair nabespreken de leerlingen ontdekken zelf ren en het lesverloop te dynamiseren dit kan de kenmerken van het politiek register b v als pre activiteit als follow up door deze procedure 5 maal door te maken ont zo intensief mogelijk op hun beeld en geluidssig dekken de leerlingen op inductieve manier de nalen wordengeixploiteerd gebruikmakend van kenmerken van het politiek register de specifieke mogelijltheden en technielcen van in de lessenreelcs kan den vender worden door het mediun als stilstaand beeld freeze frame gegaan op politieke teal op enders registers en snel beeld opzoelcen en terugspoelen zonder en stijlen met beeld picture search het ontkoppelen van vaardigheden die geoefend warden zijn anticipe beeldband en klankband silent viewing of vision ren gericht luisteren en kijken controlerend luiste off techniek ren en kijken bijsturen corrigeren en aanvullen eveneens opteer ik voor het taalcgericht verwer van hypotheses ken van de sequenties door de leerlingen aan de mijn hoofddoelstelling van dit apes is de video hand van nauwkeurig afgebakende getichte kijk sequenties gericht functioneel to exploiteren our en luisteropdrachten met behulp van werkbladen interactie te creoren tussen het materiaal en de rasters die het denken stimuleren en aanzetten tot lerenden reflecteren op teal en in teal maw tot talig han delen zowel individueel als met andere beeldtaal gebruikers samengevat het video materiaal is voor mij naast hoe video zinvol de krantetekst de audiotape het andere beeldma teriaal die transparent steeds middel tot en integreren in de nooit doel op zich nederlandse les uit daze bondige schets van twee praktische toe welke consequenties passifigen kan de lezerongetwijfeld mijn antwoord widen op de vraag hoe video zinvol geintegreerd heeft dit voor de kan worden in de nederlandse les mogelijk in elke ease van de lesopbouw ieraar zoals in de inleicing al gezegd zie ik video in de om video tapes met enige kans op rendement in eerste pleats niet als outer illustratiemateriail de idas te brengen is het noodzakelijkdat de leraar bij het wat ikzou noemen vrijblijvend passief een positleve video attitude venverft en dal hij relaxerend kijken hoe waardevol en broodnodig naast enige vertrouvidheid met hardware voldoen sours ook verwijs ik resoluut haar de huiskamer de vertrouwd is met zijn software door de tape situatie vooraf grondig te annoteren op visuals dues verbale dues wear nodig to transcriberen en met in de idassituatie opteer ik ten eerste voor korte behulp van de teller to selecteren wet en hoe een video sequenties enkele seconden tot enkele en ander didactisch kart worden gebruikt minuten die tussen haakjes wijs ik even op het belang van vooraf door de leraar nauwgezet worden gese enkele onmisbare functies als de teller en de af lecteetti op hun visuals en auditieve signaalwaar standsbedieningseenheid de leraar is op die de hun communicatieve impact en didactische manier niet aan zijn scherm gekluisterd juni 1990 19 de jaargang nummer 6