De klaspraktijk leert je niet alles – Gesprekken met Jeanne Chall, Courtney Cazden & Catherine Snow

marc spoeiders taalwetenscha p de klaspraktijk leert je niet alle s gesprekken met jeanne chall moedertaal court ney cazden onderwijs catherine snow tijdens zijn verblijf aan de harvard graduate school of education hgse cam bridge mass voerde marc spoelders onder meer gesprekken met de hooglera ren jeanne chall courtney cazden en catherine snow die daar onderwijs ver strekken en onderzoek verrichten op het gebied van taal en onderwijs werd het overigens niet de hoogste tijd dat na utz maas harold rosen joshua fishman en gordon wells enkele van hun vrouwelijke collega s aan het woord kwamen in onze serie taalwetenschap moedertaalonderwijs dat de geschetste portretten iets impressionistisch hebben moet volgens marc spoelders toegeschreven worden aan de geest van renoir die boston in het najaar van 1985 in zijn greep hield en aan de wijze waarop ze tot stand kwa men met name tijdens lunchpauzes gaat het k i nd vooru i t de cassablanca met levensgrote muurschilde ringen van de acteurs uit de gelij k namige sommigen noemen haar wel eens fluisterend bogie film en door haar onged w ongen om de dragon lady van de ed school jeanne s gang met studenten tijdens een korte rondlei chall boezemt ontegensprekelijk ontzag in en ding in haar grotendeels door een prive dwingt respect af spijt haar kleine wat gebo sponsor gefinancierde reading lab daarin vind gen gestalte ze ontvangt me in de rood je een b ijzon d er uitg ebreide illustratieve verza bakstenen bunkerachtige larsen hall eerst in meling van lees b oekjes en methodes lees haar van boeken uitpuilende kamer daarna in tests stu deerruimte voor mede werkers en ge een wat ruimere seminarieruimte van een isoleerde onderz oekscellen voor de psycho bandopnemer wil ze niet weten die maakt pedagogische d iagnose van leesmoeilijkheden haar maar nerveus ik heb de indruk dat ze m et reden is jeanne chall er bijzonder fier op wat op haar hoede is een eerste gesprek ver ze beschou wt het reading lab als haar troetel loopt dan ook eerder wat stroef maar wordt k ind h oe ft het vermeld dat hier di kwijls ge ruimschoots gecompenseerd door haar harte brui k g emaakt w ord t van de roswell chall lijkheid bij een lunch een paar dagen later in reading diagnosis test 20 jeanne chall volgde eerst een lerarenopleiding ven ze zocht hierbij vooral inspiratie en aan aan het befaamde teachers college van co sluiting bij de ontwikkelingspsychologische lumbia university bij onder meer irving lorge theorie van piaget als ik haar vraag om in een ze is haar ouders bijzonder dankbaar voor het notedop en voor de vuist weg enkele adviezen uitbreken van de oorlog vluchtten ze uit polen voor leraren te formuleren legt ze er in eerste eerst naar engeland waar moeder met de instantie dan ook de klemtoon op dat een le kinderen gedurende jaren alleen bleef terwijl raar een degelijke operationele kennis moet be vader een nieuwe start probeerde te maken in zitten van wat lezen is wat leesvaardig zijn de vs daarna naar het nieuwe vaderland betekent op de verschillende niveaus van laag het gezin blijkt achteraf als enige van de fami tot hoog ze vindt ook dat leraren op de hoog lie de sjoah overleefd te hebben ze stu te moeten zijn van leestests en wat ze kunnen deert verder aan de ohio state university betekenen in termen van onderwijs ik ben waar edgar dale een bijzondere indruk op haar haar vooral dankbaar voor haar waarschuwing maakte hij was het die haar op het spoor zet voor elke vorm van slaafsheid ten aanzien van te van het leesbaarheidsonderzoek wat onder een of andere methode jeanne chall gelooft meer resulteerde in de dale chall formula of in het gezond verstand van de leraar en denkt readability dale stimuleerde haar ook in de dat hij zij best af is met een zakelijke houding richting van onderwijssociologisch onderzoek gericht op de essentie de bottom line uitge de klas leert je niet alles zegt ze bezig zijn drukt in de vraag gaat het kind vooruit op dit micro niveau alleen kan leiden tot peda hoewel niet meer van de jongste wil jeanne gogische bijziendheid ze heeft het geluk ge chall van geen ophouden weten ze werkt aan had om in haar wetenschappelijk werk een aantal boeken tegelijke rt ijd daarin zal moeilijk en niet in je eentje te doen de voornamelijk haar onderzoek naar de proble steun te hebben gekregen van mentoren die matiek van de verschillen in leesvaardigheid voor haar echte vader en moederfiguren zijn naargelang van de sociale klasse waa rtoe het geweest en waarbij ze zich een beloved child kind behoo rt geventileerd worden met c voelde ze kreeg van hen de noodzakelijke snow maakte ze hierover al een rappo rt voor ruimte en vrijheid om onderwijs in de klas het national institute of education 1982 klinisch werk in het lab en meer academische daarin tonen ze aan dat de algemene tendens opdrachten te combineren na een intermezzo in de evolutie van het lees en schrijfniveau in aan de city university van new york de de vs namelijk dat er in vergelijking met vroe academische mobiliteit is een realiteit in de vs ger een grotere winst is in de lagere dan in wordt ze de opvolger van l dearborn aan de hogere jaren zeker geldt voor een populatie de harvard graduale school of education in van kinderen uit lagere sociaal economische 1965 hier schrijft ze haar belangrijkste boe milieus in het tweede leerjaar benaderen die ken learning to read the great debate nog de resultaten van kinderen uit de midden mcgraw hill 1967 1983 herwerkt en stages klasse maar in het vierde leerjaar en zeker in of reading development mcgraw hill 1983 het zesde leerjaar is er een nog scherpere te voor haar werk ontving ze zowat alle belang rugval in prestaties voornamelijk ook in rijke pedagogische onderscheidingen in de vs schrijfvaardigheid en inzicht in woordbeteke onder meer de thorndike award de prijs van nis chall situee rt dit verschijnsel in haar teachers college columbia die voor distin leesstadia een belangrijk breekpunt situeert guished contributions to educational re zich immers volgens haar rond het vierde leer search van de american educational research jaar rond dat tijdstip gaat er gelezen moeten association worden over dingen die men nog niet kent jeanne chall gaat uit van de basisveronder hier wordt een begin gemaakt met het lezen stelling dat leesvaardigheid in de loop van de van teksten die steeds ingewikkelder abstrac ontwikkeling verandert lezen kan ingedeeld ter technischer of meer literair worden ze worden volgens leeftijds en leerjaarniveaus en doen ook een beroep op een gesofisticeerde heeft bijgevolg verschillende verschijningsvor taal en bepaalde verstandelijke mogelijkheden men lezen is dus niet noodzakelijk lezen het bij het interpreteren en kritisch verwerken een is ongetwijfeld de verdienste van jeanne chall verandering van het leesmateriaal dus qua in dat ze gepoogd heeft een aanzet tot de inden houd linguistische moeilijkheidsgraad en cog tificatie en beschrijving van die stadia te ge nitieve belasting ze wil ook verder onderzoe k 21 blijven animeren naar de leesbaarheid van leer an t i ro k en i k laat d us wijselij k m ijn bi g ben boeken met andere woorden naar de wijze in mijn jasza k g aa t er no g steeds pra t op waarop teksten ervan in overeenstemming zijn d at ze er in a msterdam in slaa gde een min of of kunnen gebracht worden met het leesni meer cleane atmosfe e r te creeren tijdens een veau en de ontwikkeling van de leerlingen zij w erkver g ad e rin g van de ba sl ri g g ro ep bezit harde onderzoeksgegevens die aantonen wat st aat vo or b oston area second lan g u ag e dat de moeilijkheidsgraad van leerboeken ver research interest group waarop een band houdt met de uitslagen bekomen op de com p uter g esimuleer d mode l voo r een talen in sat de scolastic aptitude test verbaal ge contac t situ a ti e w ordt g e d emonstree rd maa k deelte een nationale centrale toets bij het i k e en a fs p ra a k voor een ges p re k een p aar eind van het voortgezet onderwijs hoe moeilij d a g en later p i kt ze me o p niet voor d e gebrui ker de leerboekjes van basis en voortgezet kelijke brown bag lunch maar voor een vege onderwijs hoe beter de scores op de sat en tarische maaltij d in de b uurt hoe wel haar n e vice versa d erlands vo o rtref felij k is nederlanders vin leerboeken en leesmethodes beinvloeden het den het wellicht zel f s k euri ger d a n m ijn leessucces dit zal wel niemand ontkennen vlaams g etinte variant spreken w e engels maar dat die invloed cumulatief is met name de evocati eve impulsen van het milieu in d ie dat het onderwijs en het leesmateriaal in de ric htin g zijn te sterk neem i k aan oors p ron ke eerste jaren ook de prestaties zo n tien jaar la lij k stu d eerd e catherine s no w aan d e c anade ter zullen bepalen wordt niet door iedereen se m cgill u niversiteit n a ettelijke jaren ver onderkend ze herhaalt tot slot iets wat ze en bond e n te zijn g eweest aan d e u niversit eit van kele jaren geleden zei zie literacy trends a msterdam trok ze naar c ambri dg e g b om and explanations in educational researcher uitein d elij k in cam b ri d ge mess t e belanden jrg 12 1983 nr 9 p 3 8 en j b carroll eind van de j ar e n zestig beg in van d e jaren j chall towards a literate society new york zeventig lag ze mee aan de b asis van het mcgraw hill 1975 onderzoek naar lezen en sin d sd ien enorm toegenomen onderzoek naar schrijven lijkt klaar te zijn om beter evenwicht de taalinput in de taalverw erving d e zog e te realiseren tussen een theoretische en een naamde babytalk van een arti k el uit die be probleemgeorienteerde benadering waarbij ik g injaren m o t her s s p eech to chil d ren learning denk aan de alfabetisering van minderheden lan g ua g e in child development 1 9 72 nr 4 3 armen bilingualen volwassenen die een twee p 5 49 5 6 5 bereken de men onlangs dat het de kans moeten krijgen enzovoort een grote b ij zond er f requent g eciteer d is g e worde n re erkenning en gebruik van de geaccumuleer d aarin toonde ze aan dat het taalgebrui k van de kennis en wijsheid van leraren zal daarbij vol w assenen ten aanzien van jonge kinderen nodig zijn alsook een betere inschatting van ge kenmerkt wordt door eenvou d re p etitiviteit de cumulatieve effecten van wat gedaan concreetheid zelf kijkt ze een beetje wantrou wordt thuis op school en in de w ig aan tegen de huidi g e evolutie waarin de gemeenschap studie van de talige interactie tussen verzor g ers en kin d eren een discipline op zich lijkt te manieren van spreken met kindere n w orden eerder dan dat deze beschou w d w ordt als een mogelijke benadering voor de op de 7th floot onze ede verdieping van het studie van taalverwerving nochtans geeft ze z el f de ge b ou w huist catherine sno w ik heb toe dat die ont w i kkeling en d e brui kbaarheid een w er kk amer op d e 5th floor het is d us van onder zoeksresultaten voor praktische doel maar even lif ten tot bij haar het beeld dat ik ein den zoals remed iering bij taalachterstand van haar had ik ontmoette haar voor het ontwerpen van bilinguale curricula voor het eerst toen ze in de jaren zeventig verbonden basisonder w ijs therapie en opvoeding voor was aan de universiteit van amsterdam atypische populaties alsoo k t weede taalleven d oet het ter herkenning nog steeds c atherine er he bben toe b ij g ed ra gen d at die initiele publi is deg ene die het woord voert snel pratend en katie zo freq uent geci t ee rd is ge w orden overi weinig tegens p raak duldend ze lacht luid en gens is catherine snow se d ert korte tijd ook hard haar lichaamstaal is nadrukkelijk later bedrijvig als hoofdredacteur van applied psy ontde k ik dat haar portret niet af is zonder die cholinguistics waarin precies bijdragen worden onafscheidelijke grote vilthoed ze is fervent opgenomen die de praktische bruikbaarheid e n 22 toepassingsmogelijkheid van psycholin naar de wereld en de dingen delen en inder guistisch onderzoek aantonen wellicht draagt daad als sno w h a ar mate ri a al opnieu w analy de stelling zoals hierboven door snow gefor seerde blee k d at op het vla k v a n betek enis de muleerd dat het input onderzoek zo n brede taal v a n de moe d e r sterk bep erkt w as z e toepassing kan vinden enige toelichting ze hou d t het b ij taaluitin g en in de teg en w oord ige verklaart ze dan ook nader historisch gezien t ij d concrete zelfstandi g e naam woord en com gebeurde een eerste reeks van onderzoeken in men t aar bij wat het k in d doet en b ij w at ge antwoord op de visie dat de input slecht ge beurt in de d irecte om ge vin g het g aat om een vormd en complex was dus niet betekenisvol heel be perk t pakket betekenisinhouden wa t verschillend van de taal gebruikt ten aanzien oo k d e g rammaticale eenvoud van d e t aa luitin van volwassenen de beschrijving nu van de g en verk l a art het lij kt erop dat vooral op het taal input toonde aan dat die bijzonder goed vlak van de b etekenis verzorgers genuanceerd aangepast was aan het taalniveau van het ins pel e n op het t a alniveau v a n d e kin der e n taal lerende kind bovendien speelt het kind d e t w eede r eeks on d erzoeke n d oet in d er da a d een actieve rol in de selectie van de aangebo uitschijnen d a t hoe w el de t a al van de mo e den taaluitingen te moeilijke taal in verhou der verz orge r morfologisch en syntactisch dui ding tot die van het kind of taaluitingen die delijk w el ingewikkelder is als d ie van het kind beginnen met een onbekend woord hebben d it niet g eldt voor de bet e kenis minder kans om de aandacht van het kind te i n e en derde fa se van on de r zoe k he e ft men krijgen kinderen beschikken dus over een ein delij k ingez ien d at ou d ers ni et tegen m aa r soort filter de verklaring voor de typische ka met hun kind eren prat en ze vormen partners rakteristieken van de taal van de verzorgers in d e conversatie waarin bijvoorbeeld d e k inde moet primair gezocht worden in het inspelen ren k unnen aangeven w aarover w ord t ge p raat op signalen uitgezonden door het aanwezige of c omm e n taa r kunn e n l everen waaro p de ver kind die eerste reeks onderzoeken toonde zorg er da n w e e r uit brei d end reage ert ald us merkwaardig genoeg geen belangstelling voor w ord t o p het vl ak van d e be tek enis de t a al de inhoud van de conversaties tussen verzor van d e verzorg er duidelijk vorm gegeven door gers en kind voor een deel is dit verklaarbaar de taalmogelijkheden van het kind zijn be door de extreme interesse in die tijd voor de lan g stellin g i d ee en cog niti eve mog el ij k he d en verwerving van grammaticale kennis het leren ana lyse va n d it co m munic a ties p el k an in de van betekenissen werd beschouwd als een af na b ije toe komst uitsluitsel g even over belan zonderlijke taak voor het kind tegen deze vi g rijke as p ecten van d e taalver werving in haar sie trekt onder meer j macnamara van leer b ijdrage conversations w ith children in p volgens hem kan de verwerving van grammati f l e tcher m ga rman l a n guage acquisit ca slechts verklaard worden indien erkend ion studies in firs t language development wordt dat kinderen informatie inwinnen over new york cup 1979 p 363 375 gaat de relatie tussen grammaticale vormen en be s no w die p er o p d eze problematiek in op dit tekenisstructuren dat wil zeggen dat ze de re ogenbli k heeft cat herine sno w bijzon d ere be gels die aan de basis van grammaticale struc langstellin g voor h et ev a lueren v an conversa turen liggen inschatten door gebruik te maken tionele va ardi g hei d in twee de taa lleven v rag en van de aanwijzingen gegeven in de betekenis d ie h ierbij aan de ord e komen zijn onder meer van wat de volwassene zegt dit houdt in dat v orm t het profiel van de eerste taalver w erving kinderen in staat zijn op te maken wat een ui een goede voorspeller voor tweede t a alver ting betekent los van grammaticale informatie w erving w at is het verband tussen sociaal hij veronderstelt dat kennis van de betekenis mili e u e n cog ni t i ev e capa cite i ten in tweede van belangrijke lexicale items en kennis van taalleren ka n een soort van een d uidig e test wat er waarschijnlijk gezegd zal worden over ontw or pe n w orden d ie k an g ebruik t w ord en dingen toestanden en handelingen in een be als een soort van exit criterium in bilinguale paalde situatie het kind in staat zullen stellen klassen sno w is namelijk van mening dat correct te raden wat een uiting betekent niet conversationele vaardighei d in een tweede taal alleen is het kind een goede gokker maar ook ni e t zomaa r via een losse babbe l kan g eeva de volwassene moet die dingen zeggen die lu e erd wor de n wat je dan meet is niet n ood aan de verwachting van het kind beantwoor z a k elijk wat nodi g is voor f ormelere communi den beiden moeten een manier van kijken catie in de klas ik h eb de indruk dat ca therin e 23 sno w minder directe praktijkervaring heeft dan is nog steeds voor haar het knapste mode l van jeanne chall of mijn volgende tafelgenoot leraar onderzoeker en schrijver zegt ze terwi jl courtney cazden we de paar honderd meter stappen naar rad cliff coll ege het oudste i nst ituut voor vrou van onder naar boven wel i jke studenten i n cambridge waar je in van praktijk naar theorie een heer lij k kade r rustig de door haar voo r gestelde comb i nat i e brunch babbe l brab de interne post in harvard functioneert bijzon bel kunt beproeven der efficient en binnen de kortste keren heb ik momenteel doet ze onderzoek naar de invloed dan ook antwoord van courtney b cazden van computers op de klasorgan i satie en op hoofd van het doctoraatsprogramma teaching schr ijfvaard i gheidsontwikkeling wat d it curriculum and learning environments dit do laatste betreft gaat haar voorkeur naar een et mein omvat de theoretische en praktische nografische onderzoeksmethodologie hoewe l aspecten van onderwijzen en leren hier gaat er nog niet veel op papier staat vermoedt ze de aandacht naar de filosofische en historische dat er aanw ijzingen z ijn dat jongens en meis j es achtergronden van de onderwijspraktijk naar van 12 jaar versch ill en i n de wijze waarop de verschillende organisatievormen waaronder ze de computer a ls wordprocessor geb r uiken leren en onderwijzen kunnen optreden onder ze gaat ook versch i llen in stijl onderwerp en wijsprocessen en inhouden de omschrijving thema na ze be l ooft me een paper in de maak van de rol van de leraar en van het beroep als op te sturen ze ve r telt me dat ze oo it na der dusdanig en de lerarenopleiding in de leer tien jaar hoog l eraarschap een vo l jaar terug gangen worden onderwijsleerprocessen be het lager onderwijs indook permanente educa schouwd als fundamenteel voor opvoeding en t i e onder de vorm van leerkracht onderzoeker cultuur als relevant gedurende de hele levens ze rappo rt ee rt hierover onder meer i n the ur cyclus uitvoerbaar in een varieteit van formele ban review jrg 9 1976 nr 2 p 74 90 ge en informele milieus berustend op de continui vraagd of ze de ind ruk heeft dat haar academi teit van theorie en praktijk en gewijd aan het sche bagage van nut was in de klas geeft ze uitbreiden van de kritische zin de morele ver drie du idelijke voorbeelden het eerste slaat op beelding en de vrijheid van de mens dit is een door kinderen van het eerste leerjaar uitgevon mondvol programmatische elementen maar den spelw i jzen di e ze niet afwees maar ver het zal zeker niet aan courtney cazden liggen welkomde als de u itdrukk i ng van een krachtige wanneer de realisering achterwege blijft zij en belangr i jke cogn iti eve activ ite i t ze zouden lijkt me de vastbesloten no nonsense persoon zonder expl i ciete correctie wel geleide l ijk ver lijkheid te zijn die het klappen van de dwijnen en opgaan in conventionele spelwij onderwijs en onderzoekszweep kent ze is zen een ander houdt verband met het gebru i k grotendeels een harvard produkt undergradua van een bepaalde taa l variant door de kinderen te en doctoraal deed ze hier tussen beide in dit geval black english ze accepteerde die evenwel trok ze naar het chicago teacher col zonder meer omdat ze w i st dat hij eveneens lege waarna ze een tiental jaren als leerkracht duidelijke i llustraties i nhie l d van de taa l verantwoordelijk was voor het lees en schrijf l eercapacite i t i n actie kennis over taa l verwer onderwijs in een eerste leerjaar het spreekt v i ng ste lt je dus gerust in zo n geval het lijkt dan ook voor zich dat haar onderzoeksbe er soms op dat leerkrachten n i et meer door de langstelling naar het taalverwervingsproces en fouten heen kunnen kijken en zich con centre het taalonderwijs is uitgegaan ze promoveer ren op de beteken i s op de gedachten en ge de in 1965 bij roger brown een van de va voe l ens die v i a taal geu i t worden de taa l vorm ders van het moderne kindertaalonderzoek moet de transparantie behouden d ie h i j ver met als thema trouwens een spin off van di ent een derde voorbeeld heeft te make n browns scriptie namelijk over de hulp van het met de rel at i eve waarde van formele tests milieu bij de verwerving van de grammatica met name bij het i nterpreteren van fouten i n zie bijvoorbeeld brown r c cazden u de s praak van kinderen ze ondervond dat bellugi the child s grammar from 1 to iii in haar leerl i ngen du i de lijk meer fouten maakten ferguson a d i slobin studies of child i n dergelijke proeven dan intuitief en u it haar language development new york holt rine analyses van spontaan taalgebruik kon voor hart winston 1973 p 295 333 r brown speld worden het is van belang dat de leer 24 kracht de invloed van de situatie bijvoorbeeld en leerlingen hoe groter de druk op de taal een test onderkent op de geproduceerde uit van deze laatste wordt dit is vooral aantoon gelokte kindertaal dit kan hem haar ertoe aan baar in de antwoorden die ze geven op de vra zetten de geldigheid van de test in vraag te gen van de leraar en in hun bereidheid of stellen en op zoek te gaan naar validere durf om vragen te stellen in dit verband acht taalstalen deze drie voorbeelden in ver cazden het zinvol te bekijken hoe die druk ver band met ontwikkeling culturele verschillen en schilt van de meer formele grotere klassituatie situationele invloeden op de kindertaal hebben tot de eerder informele samenwerkingsvormen betrekking op vormelijk structurele aspecten in kleinere groepen cazden verheelt in dit ver niet inhoudelijk functionele band haar bewondering voor het werk van ha nochtans zijn het voornamelijk deze laatste die rold rosen zie moer 1982 3 niet hij was de leerresultaten beinvloeden zie hiervoor on hier trouwens kort geleden op bezoek en ze der meer cazden c v p john d hymes hoopt binnenkort aan het institute of educa eds functions of language in the classroom tion van de londense universiteit waar mi new york teachers college press 1972 chael stubbs zopas de fakkel van rosen over stilaan wordt door dikwijls etnografisch nam de door haar geprezen engelse onder onderzoek feitenmateriaal naar boven gespit zoeksaanpak van onder naar boven van dat de parallellismen aantoont tussen commu praktijk naar theorie van dichtbij te kunnen nicatieve competentie en de ontwikkeling van bestuderen het denken ze denkt hierbij aan analyses van als ik terugkom in larsen hall zit de geunifor de min of meer spontane en natuurlijke inte meerde huisbewaarder aan zijn desk een gro racties tussen kinderen bij het leren van el te pot snoep en een busje coke binnen hand kaar maar ook aan onderzoek van de taal van bereik ik zeg hem dat dit pas echt de realisa de leraar hoe die machtsverhoudingen signa tie van de american dream zou betekenen leert zie hiervoor bijvoorbeeld language in voor mijn dochtertje back home in europe hij education variation in the teacher talk re vraagt mij of belgie in brussel ligt en of we gister in alatis j e g r tucker eds daar belgian spreken ik herinner mij de language in public life washington george reeks belgie voor beginners en vertel hem town university press 1979 p 144 162 ze dus dat zie moer 1981 maakt daarbij de bedenking dat hoe groter de psychologische afstand tussen leerkracht 25