De kortste afstand tussen twee punten is een rechte. OF: Hoe kan ik, vertrekkend vanuit het functionele (‘vaardigheden’), toch aan vorming met mijn leerlingen en dit via taal?

de kortste afstand tussen twee punten is een rechte of hoe kan ik ve rt rekkend vanuit het functionele vaardigheden toch aan vorming doen met mijn leerlingen en dit via taal jenny van hoey mag ik u welkom heten u bent leraren nederlands die een vrije zaterdag willen opofferen en die dus gemotiveerd leergierig beroepslier sociaal vaardig zijn en komen om zich na te vormen zich te informeren contact te nemen met andere mensen gelijkgezinden welkom het is de tweede keer dat de inrichters van deze taaldag de inspectie secundair onderwijs uitnodigen om de spits van de dag af te bijten ze doen dat via een opgave die deze keer was hoe kan ik vertrekkend vanuit het functionele vaardig heden toch aan vorming doen met mijn leerlingen en dit via taal e opgave zeer gemanipuleerd wetten zijn daar niet dezelfde als die in het door het woordje toch deed dagelijks leven me deze keer denken aan de eer ste stelling die we destijds in de goed ik maakte kennis met de eerste wis wiskundeles moesten bewijzen kundige bewijsvoering in mijn leven en wat omdat dit gedenkwaardig moment al 31 bleek deze stelling werd bewezen uit het jaar geleden is ik schrik zelf van die hoe ongerijmde dat wil zeggen dat je de stelling veelheid jaren werden we voornamelijk eerst volledig tegenspreekt via ontwikkeling frontaal en toch via een onderwijsleerge van dat tegendeel kom je tot een absurde sprek betrokken bij de les sic de te bewij conclusie er werd dus beweerd dat de zen stelling was de volgende de kortste kortste afstand tussen twee punten niet de afstand tussen twee punten is een rechte rechte is en ja hoor dankzij pythagoras en voor een normale burger lijkt die bewering het ezelsbruggetje weet je zeer snel dat het best logisch en hoeft die niet bewezen te wel zo moet zijn worden maar ja ik zat op school en de i 25 jaargang nummer 5 mei juni 1996 39 wat heeft dat nu te maken met het onder een idee schriftelijk kunnen parafrase werp van vandaag vooreerst is de stelling ren schrijven van vandaag niet zo makkelijk te bewijzen elkaar via internet of simpelweg via de ze is dat misschien helemaal niet of mis telefoon informeren over hun huiswerk schien uit wel het ongerijmde en ten twee schrijven en luisteren de en dat komt verder in de uiteenzetting elkaar inviteren via gelijk welk medium terug maakte ik kennis met strategieden spreken ken een bewijs uit het ongerijmde het woord alleen al is een benoeming van een zouden die leerlingen niet gevormd worden strategie die ik tot nu toe zeer goed heb omgaan met taal omgaan met kennis onthouden ai was het maar vanwege het kennis blijft dus noodzakelijk omgaan met verrassingseffect dat men mij op die dag in media en hier ligt de klemtoon op omgaan de les wiskunde bezorgde met een aantal gegevenheden dat alles zou niet vormend zijn als u denkt dat die techniek enkel tot het domein van de wiskunde behoort zit u fout daartegenover zou dan staan dat men leer veronderstel maar eens wat er met u lingen wel vormt als ze gebeurd zou zijn als u geen leraar talen de structuur van een zakelijke tekst geworden was als u zich zou verplichten kunnen aanduiden op deze vraag in te gaan en er een bladzij weten hoe een telefoon werkt de over te schrijven kan u meteen een ern de spellingregels kennen stige status quo over uw toestand opma de definities van fonetiek en fonologie ken deze in feite alternatieve denkstrategie kunnen verwoorden werkt inspirerend vooral als men hypothe een morfeem van een foneem kunnen ses wil maken en dat komt ook in ons vak onderscheiden voor en kan heel wat vruchten afwerpen een aantal kenmerken van een tekst allicht een goede hint voor gelijk welke les soort of een literaire stroming kunnen nederlands waar enig creatief denken mee opnoemen gemoeid is de aspecten van het werkwoord kun nen opnoemen de voorbeelden zijn bijna alle derdegraads vaardigheden en vorming doelstellingen en u merkt wel dat het con cept vorming hier wat gepolariseerd wordt de stelling van vandaag zou dan luiden de laatste groep doelstellingen leunt veel vertrekkend vanuit het functionele het vaar sterker aan bij wat we als zuivere kennis digheidsonderwijs kan ik leerlingen niet vor zouden omschrijven als ik het woord ken men dus als leerlingen nis gebruik komt automatisch de gedachte aan de renaissance bij mij op waar men mondeling een korte uiteenzetting kun zich de illusie maakte dat men als homo nen geven spreken universalis nog een overzicht kon hebben zichzelf mondeling kunnen presenteren over wat op dat moment als kennis over de spreken hele wereld bestond kennis werd als een een samenvatting kunnen geven van pakket beschouwd dat je in je kop kon een radioprogramma luisteren en spre opbergen voor alle veiligheid echter is men ken toen ook begonnen met dit pakket ergens een fictionele tekst anders lezen dan te deponeren de toenmalige dragers een niet fictionele literaire compe waren niet de harde of zachte schijf maar tentie wel het papier encyclopedieen en woor mei juni 1996 nummer 5 25 jaargang en denboeken ontstonden kennis als deposi alles is vorming to dat zei paolo freire een paar eeuwen later in zijn onderwijsbeschouwingen over doorheen de tijd hebben verschillende omgang met mensen uit de derde en vierde mensen geprobeerd om de vorming in kaart wereld in zuid amerika meer bepaald in te brengen een van de relatief recente brazilie 1974 en veel gebruikte ordeningskaders is dat van wielemans 3 hij leidt cultuur of vor hij heeft het daarin vaak over taalonderwijs mingscomponenten af uit de diverse per gehad en stelde toen eind jaren 60 begin soonlijkheidsdimensies en uit de maat jaren 70 al dat men eerst de eigen woon schappelijke domeinen zo komt hij tot het omgeving van de mensen moest conceptu ethisch religieuze het geesteswetenschap aliseren om dan verder de maatschappelijke pelijke het technisch technologische het verhoudingen en vooral de eigen positie te verbaal literaire het muzisch expressieve kunnen verwoorden hij verwierp de autori en het psycho motorische het voordeel taire verhouding en het puur notionele taal van het schema is dat het tijdloos is en dat onderwijs de deposito idee zag hij niet zit het steeds gebruikt kan worden om na te ten in een geschrift pedagogie van de gaan of men in het vormingsaanbod alle onderdrukten vergelijkt hij het deponeren componenten opneemt bijvoorbeeld in een van kennis van een leraar bij lerenden als schoolbeleidsplan het deponeren van geld op een bank je draagt dat geld weg het rendeert hopelijk naar ons vak toegetrokken merken we dat maar van interactie tussen de leraar en de de verbaal literaire component hier als een lerenden is in die opvatting geen sprake 2 van de zes wordt genoemd tegelijk denk ik dat in ons vak alle componenten regelmatig in deze tijd waarin de hoeveelheid kennis aan de orde zijn het vak nederlands letter onoverzichtelijk is lijkt het me een utopie lijk als algemeen vormend vak en de leraar deze nog maar te willen overzien enkel en nederlands als polyvalente vormer dat was alleen vanuit dit standpunt is vooral het u al langer bekend ieren selecteren van wat men wil weten en daarna van wat men met die kennis wil na dit alles durf ik beweren dat alles vor doen erg belangrijk dat betekent tegelijk ming is met de pure kennis als deposito dat men zich eerst een doel moet kunnen bezig zijn is vormend zich bewust worden stellen vooraleer men dit geheel van opera van de strategie die men hanteert is vor ties in gang zet mend met z n tweeen aan een computer een spellingprobleem oplossen met z n nog even op een rijtje je moet jezelf een drieen voor de klas een uiteenzetting hou doel stellen of het doel dringt zich op den over oorlog en vrede zinnen ontleden daarna selecteer je de kennis die je daar een dictee schrijven nieuwe woorden op voor nodig hebt je moet de weg kanaal of de juiste plaatsen invullen naar een video code om die kennis te vinden kennen en biografie van van ostayen kijken met de kunnen hanteren daarna ga je iets met de zon in het tv scherm achter elkaar op kennis doen je gaat ermee om dit is elkaars ruggen kijken in de klas het is meteen de omschrijving van wat wij vaar allemaal vorming een klap of een zoen krij digheid noemen het omgaan met kennis gen the stick or the carrot door anderen en als je de ketting van acties bekijkt zitten of door zichzelf het is vorming we vrij dicht bij de bepaling van strategie kennis zich uiteindelijk bewust worden van als alles vorming is zal het erop aankomen de weg die men te gaan heeft is de defini een keuze te maken die voor alle partners tievan meta cognitie zo juist mogelijk is nr 25 jaargang nummer 5 mei juni 1996 41 als alles vorming is wat doet er zich dan het ging om zoal voor in het veld van elke dag het bereiken van de leerplandoelstellin gen vooreerst werkt u allen het leerplan en aanpassing van verwachtingen van de binnenkort de eindtermen mooi af sic school vaak gaat het erom dat er op zoals dat verlangd wordt door de wetgever de school een bepaald gedrag ver door uw eigen net en door de externe con wacht wordt dat echt schoolgebonden trole de realisatie van een leerplan eindter is orde en discipline bijvoorbeeld bete men behoort voor een groot deel tot de kent meestal dat men stilletjes luistert pedagogische vrijheid en dus tot uw per en opschrijft wat iemand vooraan in het soonlijke vrijheid de diversiteit in de realisa lokaal zegt de persoon vooraan wil tie van een leerplan is dan ook groot de ook meestal wel dat men luistert en koopwaar is vaak dezelfde maar de ver zwijgt hij of zij heeft een verwachtings koopswijze verschilt daarom heb ik me niet patroon opgebouwd en streeft mis kunnen bedwingen om even te verwijlen bij schien vaker de beheersing van dat het verborgen leerplan het leerplan dat in alles na dan dat hij zich wil blootstellen gelijk welke actie ook die van elke dag bui aan onverwachte effecten alsof die ten de school aanwezig is vaak niet even vormend zouden kunnen zijn jvh specifieke karaktertrekken van de leer ling verborgen leerplan zolang handelwijzen 5 expliciet worden standaert troch 4 spreken in leren en gemaakt bijvoorbeeld via een schoolbe onderwijzen op p 64 over het verborgen leidsplan dat ook een vakbeleidsplan impli leerplan met het oog op de formulering van ceert is er geen vuiltje aan de lucht maar affectieve doelstellingen uit recente onder wat gezegd als dit alles stilzwijgend inbe zoeken blijkt zo zeggen zij het dat leer grepen is en niet transparant wordt lingen in de school een heleboel dingen ieren die niet worden bedoeld en die niet in om de vorming die u aanbiedt te definieren de leerplannen te vinden zijn de invloed lijkt het me daarom onontbeerlijk om even van het verborgen leerplan mag niet onder na te gaan welk verborgen leerplan er in uw schat worden men neemt zelfs aan dat een onderwijs en in uw talenonderwijs zit en in leerling in de school meer leert van het ver welke mate u dat expliciteert ter illustratie borgen leerplan dan van de expliciete heb ik een paar voorbeelden bijeengezocht bedoelingen vaak gaat het hier om waar ze komen alle uit de recente praktijk het is den en attituden die de leerling meepakt via hier niet nodig in termen van goed of de gebruiken en gewoonten in de klas en in slecht te denken wel om greep te krijgen de school verhouding leerling leerkracht op de eigen handelwijze en effecten die zelfwerkzaamheid tuchtsysteem belo daarmee samengaan ningssysteem de impliciete opvattingen van leerkrachten functioneel omgaan met men vond in dit onderzoek eveneens dat een milieudag men in de school meer evalueert dan enkel de beheersing van de vooropgezette me kinderen uit de tweede en derde graad len dit werd aangetoond door o a ene aso hadden in het kader van een milieudag jackson die in 1983 onderzocht wat er in een hele dag een terrein opgeruimd de kin het onderwijs precies wordt nagetrokken deren hadden hard gewerkt in een minder mei juni 1996 nummer 5 25 jaargang yw 42 aangenaam weer ze hadden genoten van het blinde kaart syndroom de activiteit en hadden zich nuttig gevoeld de volgende dag krijgen zij van de leraar een ander voorbeeld kom ik veel tegen in nederlands extra huiswerk om de verloren het vak project algemene vakken pav en tijd in te halen dus in het beroepssecundair onderwijs het gaat hier om een bso 111 2 houtbewerking impliciet vernietigt deze leraar de inspan meubelmakerij en om woordenschatevalu ning en de betekenis van de dag wellicht atie op een decemberexamen op examens heeft deze man vrouw zich zorgen gemaakt biedt men heel vaak reeksen woorden ter over de afwerking van zijn of haar leerplan verklaring aan die woorden zijn weliswaar in gelukkig werd toch aangesloten bij de bele de aangeboden thema s aan de orde maar ving van de leerlingen zij kregen wat later leiden dan verder een geisoleerd leven in dit de opdracht een verslagje te schrijven over geval moesten de woorden detente en het verloop van de dag op die wijze werd demobiliseren thema oorlog en vrede een absoluut functioneel en talig gewerkt de uitleg krijgen of dat nu relevante woorden realisatie van het leerplan werd zeker bevor zijn voor jongens van achttien a twintig jaar derd die in afwachting van een job in de houtsec tor nog even naar school komen laat ik het begrip functionaliteit komt hier even aan even buiten beschouwing feit is dat bijna de orde dit kunnen we nog steeds geen enkele van deze jongens de verklaring omschrijven als in dienst staan van een van die woorden kon geven behoefte die vervuld moet worden eerder concrete dan abstracte inhouden eerder dit laatste fenomeen een grote groep leer duidelijk omlijnd dan vaag werk de leidse lingen die het antwoord niet kunnen geven werkgroep 6 gebruikte in 1981 reeds de doet zich in hetzelfde vak even vaak voor bij term normaal functioneel en definieerde wat ik noem het blinde kaart syndroom die als onderwijs dat leerlingen nuttig vinden bso leerlingen uit een tweede leerjaar van en of boeiend vinden de derde graad moeten bijvoorbeeld 6 opec landen noemen en die dan situeren functioneel omgaan met de milieudag kan op een blinde wereldkaart leerlingen van de zijn een schriftelijke planning van de werk tweede graad moeten bijvoorbeeld op een zaamheden op voorhand een mondelinge blinde kaart van europa een aantal hoofd uitwisseling over hun werkzaamheden een steden kunnen situeren ik had zo n toets simulatie over milieubeleid waar zij zelf vandaag voor u allen wel willen meebren inspraak in kunnen hebben lezen van tek gen maar ik hoop dat u zich tevreden stelt sten in verband met de leefomgeving die met mijn verbaal verhaal het interactieve teksten zouden omwille van hun eigenheid spelletje spelen we straks wel als tekst geselecteerd kunnen worden en bepaalde leesstrategieen zouden ingeoe in de laatste twee voorbeelden ben ik er fend kunnen worden u weet net zo goed zeker van dat leerlingen onthouden dat ze als ik wat er allemaal had gekund maar in het vak pav met reeksen te verklaren belangrijk is dat de dag positief verankerd woorden en met blinde kaarten te maken wordt vorming en talig vaardigheidsonder hebben ze onthouden vooral denk ik wijs gecombineerd de visie op en de keuze dat ze daarvan weinig kunnen invullen en voor een bepaalde vorming is hier onderlig dat ze bij het examen veel witruimten ach gend terlaten ze worden gedemotiveerd voor een algemeen vak misschien voor alle algemene vakken en voor nederlands hun moedertaal 256 jaargang nummer 5 mei juni 1996 43 een alternatief voor de woordenschatevalu worden wat ik voorlees is een bewerking atie had kunnen zijn dat een tekst aangebo uit wat me op een van mijn tochten aange den werd waaruit de leerling dankzij de boden werd context een en ander had kunnen afleiden zo werkt het in de praktijk toch ook je in bso 111 2 moeten lezen en schrijven hoort of leest het gegeven in de totaliteit en slechts onderhouden worden leerlingen die je doet daar wat mee om een doel te berei op hun negentiende nog niet kunnen schrij ken in vaktermen spreekt men hier over het ven of lezen zullen dit met twee uur neder aanbieden van een complete taalsituatie lands per week ook niet leren zeker niet als je weet dat zeker 40 van de leerlingen wel wat de blinde kaart betreft vraag ik me echt goed kunnen lezen en schrijven de onge af of situeren op een blinde kaart een lukkigen die het nog niet kunnen moeten onderwijsdoelstelling moet zijn het is moge zich dan maar richten naar avondscholen of lijk dat hier mijn persoonlijke frustraties een prive onderwijs rol spelen maar het lijkt me voor de hand lig gend dat leerlingen een gewone kaart leren in verband met spreken en luisteren krijgen lezen en daar bijvoorbeeld de situatie van de we in bso 111 2 leerlingen die met een al of opec landen ten opzichte van elkaar of ten niet ongewild minderwaardigheidscomplex opzichte van belangrijke referentieplaatsen zitten in de zin van dat is niet voor ons wij kunnen bespreken en of beschrijven alweer zijn van het beroeps of zoals jan de sutter ingebedde functionele talige vorming maar uit bso 111 2 lassen zei mijnheer voor een nog meer bevestigende vorming de zoen toneelstukje of om een boek te lezen ben ik the carrot of niet soms niet naar het beroeps gekomen ik zet dus alles op alles opdat mijn leerlin gen op het einde van het schooljaar zouden kunnen spreken en optreden voor hun leef kiezen is verliezen tijdgenoten ze moeten die stap zetten naar die andere wereld die volgens hen niet mijn commentaar bij deze voorbeelden wil thuishoort in hun subcultuur de wereld van ik relativeren ik denk dat een man of vrouw boeken en kranten betere films duidings niet alle wenselijke vorming kan aanbieden programma s toneel hij of zij moet selecteren onder het motto nederlands is in dit opzicht veel meer dan kiezen is verliezen wie kiest sluit een aan een taalvak het is ook onderwijs van de tal mogelijkheden af maar richt zich duide laatste kans waarbij reacties bestaan als lijk op het gekozene als men binnen de mijnheer ik kan ook een brief typen precies beperkte tijd die men toegemeten krijgt echt het hoofdaccent ligt dus op de her afspraken maakt en zo met de vakgroep de waardering van het zelfbeeld van de bso te realiseren doelstellingen per graad invult leerling komt men al een heel eind en kan men het zich permitteren op de leerling en de reali teit van elke dag in te spelen werklast kan hierdoor verlichten en verdeeld worden interactief intermezzo het bestaat dat leraren duidelijke keuzen ais interactief intermezzo wil ik u een aantal maken die de voorschriften van het leerplan keuzen laten maken u heeft daarvoor een allicht wat uit verhouding trekken maar ze blad u werkt met z n twee gedurende een daarom niet negeren de keuze is gemoti ruime vijf minuten en streept in consensus veerd vanuit het doelpubliek dat elke dag een keuze aan voor de verwerkte scores moet leren of zo u wil onderwezen moet zie annex op een aantal bladen staat een mei juni 1996 nummer 5 25e jaargang nit rode stip bij een vraag wie die stip op zijn plenair mogelijkheid om te reageren maar of haar blad vindt geniet de eer om na deze laten we het houden bij relevante uitlatingen vijf minuten de keuze bij die vraag kenbaar het is niet mijn bedoeling om telkens tot een te maken en kort toe te lichten er is dan oplossing of stellingname te komen interactief werkblad alle voorbeelden komen uit de recente praktijk geef dit blad anoniem af dank werk met uw buur in tweetallen dus bespreek en streep in unanimiteit uw keuze aan als u een rood merkteken ziet hou u dan klaar om plenair uw keuze te melden en toe te lichten 1 wat is het meest vormend in aso ii 1 a een verplichte literatuurlijst aanbieden b een geindividualiseerd boekenaanbod doen je zoekt uit of een leerling leest en wat hij graag wil lezen 2 wat is het meest vormend in aso ii 2 a tien teksten aanbieden en daarvan telkens de auteur en de stroming definie ren via kenmerken die ze uit het hoofd moeten leren b vijf teksten aanbieden daarvan telkens de auteur en de stroming definieren en dan onderzoeken wat de relevantie kan zijn van dit aanbod van tekst soort en verschillende auteurs en verschillende stromingen 3 wat is het meest vormend in aso iii 1 a een klassieke boekbespreking laten schrijven en in de quotatie een deel pun ten aftrekken voor dt fouten b een klassieke boekbespreking laten schrijven en voor de quotering een dt manie programma8 aanbieden om alle dt fouten vooraf te corrigeren 4 wat is het meest functioneel in bso iii 2 a tien nieuwe woorden laten opzoeken in een woordenboek b over het gebruik van uitzonderlijke woorden struikelen en daarover onder handelen bijvoorbeeld over het gebruik van wier of wiens 5 wat is het meest talig vormend in aso iii 2 a een biografie van van ostayen tonen op video en daarna mondeling via vraagstelling belangrijke punten selecteren en laten noteren b een biografie van van ostayen voorgedrukt geven ze uit het hoofd laten leren en de materie gebruiken als achtergrond bij een gedichtanalyse 6 wat is het meest literair vormend in aso ii 1 a een gedicht van jan van nijlen lezen en er de kenmerken soort rijm vers voeten inhoud van aanduiden en laten noteren vi i 25 jaargang nummer 5 mei juni 1996 b een gedicht van jan van nijlen verknippen en de leerlingen een eigen corn positie met de elementen laten maken 7 wat is het meest literair vormend in gelijk welke onderwijsvorm en gelijk welk leerjaar a een samenvatting van een boek schrijven b een hypothese maken over de eerste zin passage in een boek kent u de kersverse netoverschrijdende vln kent u vonk voorlopig samengevat ik heb willen aanto mogen van dit soort onderwijs is groot en nen dat bezig zijn met vaardigheden gelijk is vanzelf komen we heel dicht bij studieme aan omgaan met kennis gelijk is aan men thode of leren ieren oostdam rijlaars sen vormen dat alles wat men doet vor dam spreken als volgt in het verslagboek ming is dat men moet kiezen welke vor van het schoolvak nederlands 6 ming men aanbiedt dat men zich best bewust is van de minder expliciete bood het onderwijzen van taalgebruiks en leer schap die bij elke vorming meespeelt strategieen kan de effectiviteit van het moe der taalonderwijs in belangrijke mate vergro ten het uitsluitend laten uitvoeren van een bepaalde taaltaak onder het credo oefe nog meer vaardigheden ning baart kunst zonder daarbij aandacht te schenken aan de witre waarop die taal graag had ik uw aandacht nog gevestigd taak het best uitgevoerd kan worden taal op vaardigheden die zich vanuit verschillen gebruiksstrategieen leidt er wellicht toe dat de hoeken aandienen in het onderwijs en in een leerling de gestelde taak op een gege het moedertaalonderwijs ik wil ze liever sig ven moment goed uitvoert maar kan even naleren dan wel uitvoerig toelichten eens betekenen dat dezelfde leerling in de problemen komt wanneer een soortgelijke taak moet worden uitgevoerd in een afwij strategie onderwijs kende context er is in dat geval geen spra ke van transfer aangeleerd gedrag wordt de eerste heeft te maken met strategie niet toegepast in nieuwe contexten p 224 onderwijs en strategische competentie ik refereer daarvoor aan de vraagbaak meer dan ooit komt hier de klemtoon liggen nederlands p 55 een noodzakelijk in op de rol van het nederlands als instructie strument voor alle leraren nederlands en taal en dus als onderliggend aan het hele aan het eindrapport over strategieen in het onderwijsleerproces en de leraar neder onderwijs nederlands van oscar de wan lands als sleutelfiguur der waar in beide gevallen de aandacht gevestigd wordt op het onderwijs in strate gieen wat betekent dat je plannen maakt computerondersteund om via mentaal handelen een doel te taalonderwijs bereiken de woorden metacognitie weten wat je doet en denkt en zelfregulatie het computerondersteund taalonderwijs zit ook bewaken van de denk en doeprocessen in het hedendaagse discours en kan zijn daarbij nooit ver weg het transferver gedeeltelijk vertaald worden als technologi mei juni 1996 nummer 5 25 jaargang nrii 46 sche competentie waardoor mijn gedach leraar als alom aanwezig sturend wezen ten onwillekeurig naar flanders technology heel dicht daarbij aansluitend spreken we gaan een werkgroep in de vlaamse onder over taakgericht onderwijs waarover in wijsraad vlok geeft binnenkort een vonk twee artikels verschenen 14 standpunt uit tegenover de computer in het vak nederlands ook daarover werd in de vraagbaak wat opgenomen slot het voorbereidend vlor document legt bijvoorbeeld de nadruk op de zelfwerk ik hoop dat ik heb kunnen aantonen dat zaamheid van de leerlingen in tal van leerfa kennis en omgaan met kennis samenvallen sen waaronder remediering dit is niet spe en op die manier de vorming van de heden cifiek voor nederlands maar ook een daagse leerling bepalen ook de talige vor mogelijkheid in het vak de computer als ming ik weet dat ik het niet kan laten om polyvalente informatiebron als niet of min telkens weer rond het onderwerp te fladde der bedreigend oefenmiddel de computer ren en een aantal andere zakdoekjes mee als ondersteuning de computer als verrij uit de hoge hoed te trekken kend communicatiemiddel dat zijn onder andere de mogelijkheden die in het vlor een juiste interpretatie van leerplannen document toegespitst op ons vak belicht eindtermen en misschien enige aanpas zullen worden sing ervan dringt zich op om verduidelij king te scheppen maar ook om de werkbe dat de leraar hierbij uitgeschakeld wordt is lasting van de leerkracht nederlands binnen nonsens als hij aan bepaalde voorwaarden normale perken te houden denken in doel voldoet tenminste koen jaspaert 12 had het stellingen en niet in leerinhouden durven hierover op de stichtingsdag 17 april 1996 selecteren horizontaal en verticaal samen van de vereniging leraren nederlands het werken zijn daarin belangrijke strategieen onderwijs waarin de leraar zijn leerstof als deposito neerzet kan ook computerge als slot lees ik u het einde voor van een stuurd verlopen meteen koos hij voor een toneeltekst waarvan de produktie in maart onderwijsmodel waar de leraar in de scha laatstleden liep in het raamtheater hier in duw staat van de leerling in een onderwijs antwerpen het gaat om een monoloog die waarbij de meester kijkt naar de behoeften op sublieme wijze vertolkt werd door roger van het lerende kind en geinteresseerd is in van kerpel de regie is van julienne de het leerproces van het kind kan die mees bruyn walter tillemans vertelde me dat de ter niet vervangen worden door een com produktie wordt hernomen in mei de tekst puter heet de leraar75 en werd geschreven door jean pierre dopagne de auteur een waal werd geboren in 1952 en was zelf 15 jaar studiehuis werkzaam in het onderwijs in deze toch wel cynische tekst hangt hij het beeld op een laatste fenomeen komt ons vanuit het van een leraar franse literatuur de auteur is noorden73 aanwaaien de idee van het stu romanist diehuis en studiepunten het concept heeft vooral te maken met geindividualiseerd via een mengeling van ervaringen wordt onderwijs dat leidt naar zelfstandigheid de een leraar geschetst die voor een deel te leerling wordt de persoon die handelt de veel in zijn eigen wereld leeft en daardoor persoon die leert de persoon die vaardig zijn bedoelingen niet volledig ziet aankomen wordt opnieuw stappen we hier af van de bij zijn leerlingen alhoewel er momenten nn 25e jaargang nummer 5 mei juni 1996 zijn van wederzijds begrip tussen leraar en leraar een telefoongesprek met zijn dochter leerlingen schiet de leraar op een gegeven marie en om dat stukje gaat het vooral ik moment een deel van zijn leerlingen dood hoop dat u het als balsem op uw hart men interpretere dit liefst in de literaire bete ervaart de leraar en vader van marie begint kenis op het einde van het verhaal heeft de te spreken het klinkt als volgt ik merkte op ik ben geen leraar meer zij zei laat me niet lachen eens leraar altijd leraar ik vond geen antwoord en na een stilte voegde zij er aan toe wij hebben leraars nodig pa echte leraars geen moordenaars die ons met hun gelatenheid doden maar kerels en vrouwen met bloed in de aderen en die geen schrik hebben dat bloed te laten vloeien waarom hebben jullie leraars altijd schrik ik vroeg haar wat verwacht jij van een leraar haar antwoord klinkt als een vuurpijl alles ik zag mijn vader terug op zijn veld en marie toen ze klein was in de sneeuw en zij praatte verder aan de andere kant van de lijn mijn besluit staat vast weet je en je praat het me niet meer uit mijn hoofd haar stem klinkt helder beslist de stem van een vrouw wat heb je beslist letteren ik ga letteren studeren om wat te doen marie antwoordde lerares ik wil lerares worden wat zou u in mijn plaats gezegd hebben en zij voegde er aan toe om het goed te maken ik hoorde enkele tranen in haar stem vast en zeker een restje van antigones tranen en toen ik ophing dacht ik misschien is het wel de schaduw van de goden die op aarde zijn teruggekeerd dank u jenny van hoey mollenveldwijk 30 3271 zichem mei juni 1996 nummer 5 25 jaargang nofen 1 deze tekst werd uitgesproken als ve en cognitieve strategieen een wis opening van de taaldag van 27 april sel op de toekomst 2 delen vonk 1996 in de universitaire faculteiten 24 2 nov dec 1994 p 3 15 1 sint ignatius antwerpen ufsia vonk 24 3 ijan feb 1995 p 3 18 2 freire p l education pratique de zie ook vonk 25 1 sept okt 1995 la liberte paris ed du cerf 1971 themanummer wisselwerking tussen 3 wielemans w opvoeding en instructie en leerstrategieen verslag onderwijs onder maatschappelijke studiedag uia 2 mei 1995 druk leuven acco 1981 11 oostdam r g rijlaarsdam effec wielemans w impuls zilveren tief moedertaalonderwijs in geu sporen leuven acco 1995 dens v r rymenans red het schoolvak nederlands in het se 4 standaert r f troch leren en on cundairlvoortgezet onderwijs ver derwijzen leuven acco 1987 19 slag van de zesde conferentie gehou 5 erratum in het vorige nummer van den te antwerpen 17 oktober 1992 vonk is in de reactie van jenny van enschede valo moedertaal 1993 hoey op een stelling in verband met p 223 239 schoolboeken p 86 een tikfout 12 prof dr koen jaspaert is directeur geslopen handelswijze i p v han van het steunpunt nederlands als delwijze onze verontschuldigingen tweede taal aan de ku leuven in hiervoor nvdr rr het kader van het onderwijsvoor 6 leidse werkgroep moedertaaldidac rangsbeleid moet dit centrum de tali tiek muiderberg coutinho 1983 3 ge integratie van de doelgroepleeriin genbevorderen 7 keymeulen h mijn eigen accen ten onuitgegeven juni 1995 13 stuurgroep tweede fase vernieuwt onuitgegeven november 1995 het 8 beekman j d speelman dt gaat hier om een beleidsverandering manie programma dt algoritme en in het secundair onderwijs in neder auteurprogramma leuven wolters land in verband met de ode 5de en 1995 6de leerjaren van het gymnasium het 9 dijkstra a r klein r rymenans hoger algemeen vormend onderwijs hoofdreel vraagbaak nederlands en het atheneum gids voor leraren nederlands in 14 gevaerts a van ergernis naar nieuw nederland en vlaanderen waarin materiaal een verhaal over taakge ook opgenomen informatie over richt werken vonk 25 3 jan feb fries utrecht federatie het school 1996 p 30 37 vak nederlands algemeen pedago gisch studiecentrum 1995 te ver von werkgroep nt2 taakgericht onder krijgen bij wl zwijgerstraat 37 2000 wijs vonk 24 5 mei juni 1995 p 3 9 antwerpen 03 237 65 59 zie ook het artikel van koen van corp 10 de wandel 0 pilootproject strate barbara linsen in dit nummer gieen in het onderwijs eindrapport nvdr rr antwerpen universitaire instelling 15 dopagne j p un enseigneur ou antwerpen 1995 une ombre au tableau s l s d zie ook de wandel 0 metacognrtie vertaling bart vonck 1996 25 jaargang nummer 5 mei juni 1996 49 annex na de toespraak werden er 41 geheel of gedeeltelijk ingevulde interactieve werkbla den afgegeven hierna volgt een weergave van de scores ik wil dit objectief houden en onthoud me grotendeels van commentaar de commentaren die erbij gegeven wor den komen voornamelijk van het publiek als de respondenten niets of de twee keuzes aanstreepten werd het antwoord niet weerhouden het is dus best mogelijk dat men bij optelling van de scores niet altijd aan 41 komt relevant is de verhouding tussen de totalen van de twee alternatieven over de vragen 2 en 5 is men het roerend en uitgesproken eens 2 voor aso 11 2 vindt men de b keuze het meest vormend de a keuze krijgt een 0 score het kan zijn dat het kleinere aantal uit alternatief b een belangrijke rol speelt in de keuze jvh voor aso 111 2 vindt men de a keuze het meest talig vormend het b alternatief wordt niet gekozen men vond dat de leerling in a in elk geval actiever moest zijn en met meer taal vaardigheidsaspecten geconfronteerd werd over de vragen 1 3 4 6 en 7 bestaat verdeeldheid a 5 stemmen b 34 stemmen de respondenten waren ervan overtuigd dat men in het b alternatief meer leer linggericht werkte a 8 stemmen b 30 stemmen dele stemmen gingen op om in elk geval een gescheiden quotering te gebrui ken a 28 stemmen b 9 stemmen de betekenisonderhandeling zoals in b voorgesteld zag men in het bso niet direct gebeuren a 7 stemmen b 32 stemmen men zag alternatief b als een opstapje naar alternatief a a 10 stemmen b 26 stemmen hier is in het midden gegooid dat alternatief a schrijlvaardigheidsondenvijs is terwijl alternatief b meer literair vormend zou zijn men twijfelde eveneens of men bso leerlingen een hypothese zou kunnen laten maken mei juni 1996 nummer 5 25 jaargang var 50 een commentaar op een van de bladen wees erop dat veel afhangt van de concrete invulling toch is het interessant om te zien hoe men het over een aantal zaken eens kan zijn terwijl over een aantal andere uitgesproken verschillen in mening bestaan de vln is gekend door 18 mensen 19 hadden er nog nooit van gehoord vonk is gekend door 24 mensen voor 13 is het tijdschrift onbekend a d v e r t e n t i e visum een taalboek voor jou nederlands 4 v 116 basisboek c t li las luoi4 juu werkboek handleiding basisboek 1 basisboek 2 din a4 din a4 160 pag auteurs h carton c goossens n schreurs t vannecke r prevost 166 pag visum opteert voor een communicatieve thematische aanpak en laat de leerlingen reflecteren over taal visum biedt een brede waaier aan poezie en teksten zodat er gedifferentieerd gewerkt kan worden in een heterogene klas visum legt de klemtoon op creativiteit en wil kritische zelfstandige leerlingen vormen als leerkracht kunt u een gratis exemplaar aanvragen van visum 1 en 2 met het oog op klassikale invoering bel ons secretariaat op onderstaand nummer c die kenre oude gentweg 108 8000 brugge tel 050 33 12 35 nriz 25e jaargang nummer 5 mei juni 1996