Documenten
von ledenvergaderingen hebben maar een heel klein huishoudelijk gedeelte verrreweg het grootste gedeelte van zaterdag 15 november besteden we aan het wer k in je eigen schoolpraktijk hoe je onderwijs kunt geven boel dat voor je leerlinge n op korte termijn praktisch bruikbaar besprekingen of interessant is jan geu rtz de les van mia bertman s of hoe je met de beste bedoelingen de mist in kunt gaan wie ik heb mijn les geleerd van mia bertmans dat mij achtereenvolgens vervulde met bewonde gaat lezen in de hoop er zelf ook een of andere ring teleurstelling en bezorgdheid het nawoord les uit te leren loopt de kans teleurgesteld te geschreven door vier leerkrachten van de onder worden niet dat het geen boeiend boek zou zijn wijswinkel in leuven brengt weliswaar wat hel mia bertmans beschrijft het vrij is katholiek derheid in de wazigheid door mia bertmans ach onderwijs in vlaanderen en de wantoestanden die tergelaten maar vermag niet mijn bezorgdheid er heersen op een emotionele soms poetische weg te nemen manier die 120 bladzijden lang de aandacht blijft vasthouden zij gebruikt beeldende associatieve de schrijfster op negentienjarige leeftijd gaat ze beschrijvingen afgewisseld met humoristische en in het lager onderwijs ze schrijft de wijde toe ontroerende gesprekken met leerlingen en colle komst lag open en de kinderwereld lachte me ga s en ten hemel schreiende confrontaties met toe ik had met mijn hele hart en ziel gekozen schoolbestuurders iemand die het boek echter voor het kind dat wist ik zeker zodra zij voor ter hand neemt met een belangstelling voor on de klas staat voelt zij echter dezelfde beklem derwijsvernieuwing blijft na lezing ervan toch ming die ze als kind heeft ervaren bij de nonne met een leegte zitten de schrijfster heeft in haar tjes van de kleuterschool het is de beklemming boek namelijk zozeer de aller individueelste van het systeem de angst voor gezag expressie van haar aller individueelste gevoelens haar manier van omgaan met kinderen daarente gegeven dat het de lezer ook uitsluitend op het gen wekt bewondering de klas wordt te klein emotionele vlak kan aanspreken er rest hem of voor alle verzamelde kevertjes wespen en vlie haar na lezing werkelijk niets anders dan woe gen meegebrachte vogelnestjes konijnehok kip dend het boek dicht te slaan in de machteloze pevoer en goudvisje overtuiging wat een rottroep in dat vlaamse on de klas leeft intens we stellen samen een klasse derwijsl van dat vlaamse onderwijs met zijn album op met foto s tekeningen dagboekfrag wantoestanden heeft men niettemin slechts een menten familie en dorpsnieuws iedereen kruipt wazig beeld gekregen mia bertmans schept in de pen de talenten breken los hoofdzakelijk een duidelijk beeld van zichzelf we wandelen in lente herfst en winter naar de het is het beeld van een onderwijsvernieuwster vijvers beluisteren bekijken en betasten wat 41 groeit en bloeit de postbode stapt de klas bin schoolleiders bepaald en beperkt zijn door facto nen we interviewen hem en steken een band ren als milieu opleiding karaktereigenschappen montage in elkaar we bezoeken het station le en nog vele andere worden de eersten toch ge ren treingidsen en uurtabellen lezen berekenen zien als hulpbehoevende slachtoffers terwijl de afstand en tijd wegen voor en nadelen van het laatsten de boosdoeners zijn de veroorzakers van openbaar vervoer tegen elkaar af het kwaad op deze manier brengt de idealis als treske lange tijd ziek te bed ligt plannen we tische leerkracht zijn vernieuwende activiteiten in een bezoek treske fleurt op bij die attentie een isolement met alle nadelige gevolgen van de klassebrievenbus slikt een drukke correspon dien voor het proces van onderwijsvernieuwing dentie en wordt de uitlaatklep van woede en in wezen vormt hij zelf een belemmering op lan agressie fluisterende naamloze vragen ernstige gere termijn voor zijn eigen emancipatorische bedenkingen blijde nieuwtjes doelstellingen ik zie hiervoor twee mogelijke mia bertmans schrijft zelf over de tegenstelling oorzaken tussen de gebruikelijke manier van lesgeven en de 1 het belang van de leerlingen is voor de pro hare pas later zag ik in dat tussen mijn eigen op gressieve leerkracht allang zijn eigen belang ge vattingen en de werkelijkheid zich een kloof ge worden zijn emancipatorische doelstellingen zijn vormd had die alsmaar breder werd ik zou er reeds gedegenereerd tot dogma s en heilige huis pijnlijk doorheen groeien na zes jaar zou de jes zoals spelling of grammatica voor veel tradi woekering waarvan de eerste symptomen zich in tionele onderwijsmensen bij deze instelling mijn stage manifesteerden losbreken na tien hoort uiteraard een gepaste minachting voor lie jaar zou ik hard huilend weglopen vluchten den die alleen naar school komen om hun twee mia bertmans is er aan onderdoor gegaan ze was de woning af te kunnen betalen en alle belem niet bestand tegen de onderdrukking de intimi meringen die men ontmoet bij het verwezenlijken daties en insinuaties van wat zij aanduidt met van zijn eigen ideeen worden natuurlijk veroor macht of autoriteit niet bestand tegen de wer zaakt door dat reactionaire kapitalistische ver kelijkheid in het vlaamse onderwijs zij besluit vreemdende en onderdrukkende onderwijssys de inleiding van haar boek als volgt mijn inner teem kortom er is sprake van een verstarde lijk soms openlijk geleverd gevecht tegen het ka vooruitstrevendheid ook wel progressivismez ge tholiek onderwijsmilieu in al zijn facetten sluit noemd ik met dit boek af misschien is het een voorlopi 2 de leerkracht kiest met hart en ziel voor het ge afsluiting ik laat de toekomst open kind heeft een afkeer van autoritair gedrag voelt een zaak is zeker de stempelrij wacht op mij zich leerling onder de leerlingen en heeft dan een andere zaak is nog zekerder de kinderen ook alle begrip voor de problemen die leerlingen zijn er weer de dupe van een fantastische leer hebben met het schoolsysteem de collega s de kracht is hoogstwaarschijnlijk vervangen door een directie zeker geen verkeerde instelling als men truttige en het systeem is versterkt in zijn afweer bij onderwijsvernieuwing alleen met leerlingen tegen onderwijsvernieuwingen een teleurstellend te maken zou hebben maar omdat dit begrip zo resultaat schuld van het systeem tuurlijk maar empatisch is zo bepaald door gevoelsmatig mee dat wisten we toch allang elk systeem weert in leven met leerlingen is het ook bijzonder eenzij terne vernieuwingen af al gebeurt dat in het dig het sluit ieder begrip voor lieden die buiten vlaamse onderwijs mogelijk openlijker en extre deze gevoelssfeer staan uit andersvoelenden mer als zich daar repressie voordoet is deze hevi behoren tot de tegenpartij tot de koude ger dan op de meeste plaatsen in nederland maar schoolstructuur het is niettemin een bekend gegeven waar men dus rekening mee kan en ook moet houden in beide hierboven geschetste leraar attitudes vallen het zo veel genoemde belang van de leerlingen onder de noemer egocentrisme in het eerste ge en dat gebeurt volgens mij te weinig er is een val vindt men zijn eigen opvattingen in het twee merkwaardige en ook zorgwekkende tegenstelling de zijn eigen gevoelens het allerbelangrijkste en in de houding van onderwijsvernieuwende leer dat zijn natuurlijk heel gewone menselijke en krachten ten aanzien van hun leerlingen en ten daardoor bovendien voorspelbare eigenschappen aanzien van traditionele collega s en of directies men kan er dus voor gewaarschuwd worden voor want hoewel leerlingen zowel als leerkrachten en dat het te laat is daarin ligt volgens mij een be 42 langrijke taak voor de instituten die onderwijs het niet kan hoe het fout afloopt een bittere mensen opleiden en met name voor die docenten les waarvan de vlaamse leerlingetjes bovendien die vanuit de comfortabelste stoel die je je in on niet meer de vruchten zullen plukken hoe een derwijsvernieuwend nederland en vlaanderen steengoeie leerkracht haar eigen doelstellingen maar kunt wensen hun leerlingen een emanci dwarsboomt ongewild en met de beste eman patorische didactiek proberen bij te brengen ciperende bedoelingen ja het is toch een leer leerkrachten in spe moeten vertrouwd gemaakt zaam boek van mia bertmans het is een afschu worden met de situaties waarin ze terecht kun welijk boeiend tragisch en indrukwekkend re nen komen moeten voorbereid worden op moge laas van hoe je met je goeie bedoelingen de mist lijke reacties op hun vooruitstrevende onderwijs in kan gaan daaruit valt voor alle vooruitstreven ideeen moeten afstand leren nemen van hun de leerkrachten in vlaanderen en nederland een eigen emoties ze moeten daarnaast kennis les te leren in het belang van de leerlingen en maken met vernieuwingsstrategieen al ben ik zelf alle andere mensen in het onderwijs wat huiverig voor het type vernieuwingsstrateeg dat het systeem met de eigen wapens wil bestrij mia bertmans ik heb mijn les geleerd kritak den leuven 1979 142 blz 215f in iedergeval is het kortzichtig om jonge mensen enthousiast te maken voor onderwijsidealen zon no ten der ze te wijzen op belemmerende factoren zo 1 w er kl o zen in b elgie m oeten iedere d ag gaan stem pe wel in hun zelf als in hun toekomstige werkom len o m h un uitk ering te behouden geving en ze de middelen te geven om deze be 2 d it woord is meen ik gelanceerd door renate lemmeringen weg te nemen r ubinstein in vrij n ederla nd mia bertmans heeft haar les geleerd geleerd hoe johan eimer s een handboek voor moedertaalonderwij s veel aandacht verdient het onlangs verschenen rol van de moeder taal in het onderwijsleerpro boek moedertaaldidactiek een handleiding voor ces het ontwikkelen van een leerplan normaal het voortgezet onderwijs het is samengesteld functioneel moedertaalonderwijs in de praktijk door de leidse werkgroep moedertaaldidactiek en schoolboeken en moedertaalonderwijs bestaande uit helge bonset hans huishof ber al met al ongeveer 700 pagina s die een goed ge nard schut heleen van de straaten en jan wal ordend overzicht geven van wat zich de laatste lert allen verbonden aan de universiteit van lei tien jaar in nederland aan taaldidactiek ontwik den keld heeft wie die tien jaar meemaakte en bij na het verschijnen van dit handboek vol achter hield wat gepubliceerd werd in moer levende grondinformatie en concrete uitwerkingen kan talen en dcn cahiers de drie belangrijkste bron niet meer gezegd worden dat er weinig prak nen van dit handboek zal veel herkennen maar tische informatie bestaat voor wie lessen neder zal ook vrijwel niets missen en dat laatste is ze lands geeft in het voortgezet onderwijs een sec ker een verdienste het meeste uit moedertaal tie nederlands die zich bezint op de praktijk van didactiek is niet nieuw maar het staat hier wel het onderwijs of streeft naar vernieuwing daarin op overtuigende wijze geordend bij elkaar kan nu beschikken over een waardevolle bron van ideeen en aanwijzingen uitgangspunte n om een globaal beeld van de inhoud te geven noem ik hier de titels van de hoofdstukken na de auteurs baseerden zich op twee uitgangspun een korte inleiding met uitgangspunten komen ten die in de inleiding vermeld en in 8 pagina s de hoofdstukken over spreken luisteren schrij summier uitgewerkt zijn erg verrassend zijn deze ven lezen literatuuronderwijs taalbeschou minimumvoorwaarden voor zinvol moedertaal wing moedertaalonderwijs in projectvorm de onderwijs niet 43