De literatuurkring in actie. Een re-actie.

de literatuurkring in actie een re actie al j a r e n g e b r u i k i k de methode d i e roger roger beschrijft i n h e t v o r i g e vonk nummer maar i n de l o o p v a n d i e j a r e n ben i k ze w e l h e e l a n d e r s gaan t o e p a s s e n dat h e e f t n a t u u r l i j k t e maken met de h o u d i n g en de m e n t a l i t e i t v a n m i j z e l f dus v a n de l e r a a r i k v i n d d a t een l e r a a r niet moet zweren b i j een methode op z i c h maar d a t h i j d i e methode aan b e p a a l d e s i t u a t i e s moet a a n p a s s e n d i e s i t u a t i e s kunnen o a z i j n de b e h o e f t e n en m o g e l i j k h e den v a n de l e e r l i n g e n o f de d o e l s t e l l i n g e n van h e t o n d e r w i j s n i v e a u waartoe z i j behoren we kunnen deze methode immers evengoed voor l i t e r a i r e teksten a l s voor a l l e ande re lectuur gebruiken we kunnen dan ook m i s s c h i e n b e t e r van l e c t u u r k r i n g i p v l i t e r a t u u r k r i n g s p r e k e n doelen als roger roger h e t h e e f t o v e r het h o o f d d o e l v a n h e t l i t e r a t u u r o n d e r w i j s n l de l e e r l i n g de kans geven om z i j n p e r s o o n l i j k l e v e n t e c o n f r o n t e r e n met h e t l i t e r a i r e werk en d a t de l e e r l i n g e n denken o v e r h e t v e r h a a l o f boek en er met e l k a a r o v e r p r a t e n om e r b e t e r o v e r t e gaan denken dan g e e f i k hem g e l i j k maar h i j z e g t ook d a t h e t n i e t z i n v o l zou z i j n b i j deze l i t e r a t u u r k r i n g m e t h o d e voor t i j d e n s o f na h e t groepsgesprek u i t v o e r i g i n f o r m a t i e t e verstrekken en h i e r m e e ben i k h e t n i e t eens i n een humanioraklas b i j v o o r b e e l d i s het best mogelijk j e l e e r lingen weliswaar achteraf i n f o r m a t i e t e bezorgen t e l a t e n opzoeken en v e r w e r k e n a l l e e n moet j e deze bedoe ling op d a t o g e n b l i k en z o n d e r de waarde v a n de v o r i g e l e s s e n t e o n d e r m i j n e n dan w e l z e e r d u i d e l i j k maken j e k u n t d a n i n d i e l e s de l i t e r a i r e waarde op z i c h de 23 h i s t o r i s c h e achtergrond e n o f de a u t e u r c e n t r a a l s t e l l e n met de u i t s p r a a k ook v o o r h e t d o o r g e v e n van kennis o v e r l i t e r a t u u r i s deze werkvorm n i e t g e s c h i k t ben i k h e t dus niet eens b o v e n d i e n b i e d t de l i t e r a t u u r k r i n g b e h a l v e groepswerk en l i t e r a i r e i n f o r m a t i e nog een d e r d e m o g e l i j k h e i d de l e e r l i n g e n kunnen de g e z i e n e t e k s t o f de d i s c u s s i e s t o f e r r o n d a c h t e r a f v e r w e r k e n op een a n d e r s s o o r t i g e meer a c t i e v e en p r o d u k t i e v e w i j z e ze kunnen scenes u i t h e t boek s p e l e n w a a r d o o r ze h e t boek gaan b e l e v e n ze kunnen e r thema s u i t h a l e n en d a a r v e r d e r r o n d werken ze kunnen c r e a t i e f s c h r i j v e n i n d i v i d u e e l o f i n g r o e p dan i s h e t d o e l v e r l e g d n a a r j e z e l f o n t p l o o i e n en l e r e n i n g r o e p werken met produktieve bezigheden ook hier z a l d u i d e l i j k h e i d i n j e d o e l e n moeten voorkomen d a t de eerste gesprekslessen die toch a l l e r b e l a n g r i j k s t blij ven a l s b a b b e l u u r t j e s g e d o o d v e r f d worden voordelen op h e t e i n d e van h e t a r t i k e l v a t roger roger de voordelen van deze methode samen s t e r k w a a r d e n v e r d u i d e l i j k e n d g r o e p s v o r m e n d s t e r k bewustmakend van h e t nut van h e t l e z e n van literatuur ook h i e r ben i k h e t roger roger eens i k zou e r e c h t e r nog w i l l e n aan t o e v o e g e n h e t w e r k t een k r i t i s c h e h o u d i n g i n de hand want h e t w o r d t een c o n f r o n t a t i e n i e t a l l e e n met de g r o e p maar ook met j e z e l f en j e o p v a t t i n g e n h e t werkt verruimend want h e t v r a a g t o p e n h e i d naar anderen t o e en v e r d i e p t e i g e n inzichten z o a l s i k r e e d s h i e r v o o r s t e l d e i s e c h t e r om d i t t e be r e i k e n de h o u d i n g van de l e r a a r d o o r s l a g g e v e n d de l e r a a r h e e f t h i e r de f u n c t i e van een g e s p r e k s l e i d e r en g e e f t z i j n mening n i e t a l l e e n n i e t t e o p e n l i j k maar l i e f s t helemaal n i e t t e kennen e v e n t u e e l doet h i j het 24 t o c h na h e t g e s p r e k a l s de l e e r l i n g e n erom v r a g e n o f ge woon t e r i n f o r m a t i e toch h e e f t h i j een z e e r b e l a n g r i j k e t a a k h i j l u i s t e r t n o t e e r t s y n t h e t i s e e r t en op d i e w i j z e speelt h i j wel opvattingen door d i e i n een l o s g e s p r e k v e r l o r e n zouden gaan o a door h e t t e s t e r k e o v e r w i c h t van e n k e l e g r o e p s l e d e n hoe dan ook een leraar heeft a l t i j d i n v l o e d h i j moet z i c h d a a r w e l t e r d e g e bewust van z i j n het komt e r dus op aan de leerlingen n i e t t e m a n i p u l e r e n maar hen i n t e g e n d e e l op t e voeden t o t emancipatorisch gedrag dit sluit i n d a t ze hun opvat t i n g e n o n b e i n v l o e d kunnen u i t e n de v r a g e n van de leraar b e p e r k e n z i c h dan ook t o t a a n m o e d i g i n g e n of vragen t e r verduidelijking wat bedoel j e precies kan j e d a t toelichten wie d e n k t e r ook zo o v e r z i j n e r soms a n d e r e ideeen o v e r kun j e e r nog meer o v e r zeggen sommige van deze v r a g e n kwamen n a t u u r l i j k ook i n h e t a r t i k e l voor de b e d o e l i n g i s i e d e r e e n e v e n v e e l t o t z i j n r e c h t t e l a t e n komen de open h o u d i n g u i t n o d i g e n d en a a n v a a r d e n d van de l e r a a r i s trouwens een h o u d i n g d i e i n s p i r e r e n d w e r k t op de g r o e p s l e d e n d i e j e immers t o t deze r u i m e open menta l i t e i t w i l t brengen z u l k een h o u d i n g n o d i g t v a n z e l f s p r e k e n d u i t t o t d i e p e r o n d e r z o e k en kritiek i k heb dus w e l bezwaar t e g e n i n s i n u e r e n d e v r a g e n a l s v i n d e n j u l l i e d a t t y p i s c h m a n n e l i j k e r e a c t i e s van hem dat i s e i g e n l i j k een vreemde r e l a t i e t u s s e n d i e 2 he ik v i n d z o i e t s flauw i n haar v i n d e n j u l l i e d a t nu ook roger roger v e r a n t w o o r d t deze v r a g e n a l s w a a r d e n v e r d u i d e l i j k e n d en om r e a c t i e s u i t t e l o k k e n i n een k l a s met v l o t t e i n t e r a c t i e zou j e d e r g e l i j k e w i s s e l w e r k i n g v a n u i t de l e e r l i n g e n z e l f mogen v e r w a c h t e n en a l s j e h e t d o e t om een p a s s i e v e g r o e p t e p r i k k e l e n a c h w i e z a l dan roger de s t e e n werpen ik n i e t 25 de b e g i n s i t u a t i e h i e r b i j a a n s l u i t e n d w i l i k e c h t e r ook s t e l l e n dat v e e l in een g r o e p s r e l a t i e en m e n t a l i t e i t a f h a n g t van de s t a r t van de l e s als j e d e z e methode t o e p a s t i s h e t goed d a t j e v o o r a f i n h e t k o r t u i t e e n z e t wat we nu gaan d o e n wat de be d o e l i n g e n z i j n en hoe we dus gaan w e r k e n welke zijn deze v o o r a f g a a n d e i n l i c h t i n g e n 1 deze methode i s a l l e e n b r u i k b a a r a l s a l l e n meedoen j e v r a a g t dus z e k e r i n de e e r s t e en tweede f a z e van a l l e n z o n d e r u i t z o n d e r i n g een inbreng 2 d i e i n b r e n g moet d o o r i e d e r e e n g e a c c e p t e e r d worden z o n d e r commentaar a l l e e n maar g e r e g i s t r e e r d de leraar noteert de b e d o e l i n g i s d a t j e de leer l i n g e n op hun gemak s t e l t d a t ze d u r v e n spreken 3 j e l e i d t h e t g e s p r e k s o e p e l n i e t op een r i j t j e a f m i j n e r v a r i n g i s d a t na e n k e l e l i t e r a t u u r k r i n g g e s p r e k ken de l e e r l i n g e n s p o n t a a n t e kennen geven d a t ze nog n i e t s i n g e b r a c h t h e b b e n i n d i e n i k o s c h a n d e l i j k e v e r g e t e l h e i d er e e n t j e over het hoofd gezien zou hebben goed de g r o e p o b s e r v e r e n i s h i e r de boodschap v o o r de l e r a a r wel b r e e k t h i j t e l a n g e u i t e e n z e t tingen af en b i j de s y n t h e s e van de indrukken v r a a g t h i j o f h i j i e d e r s i n b r e n g w e l i n a c h t genomen heeft e e r b i e d v o o r de a n d e r b e g i n t met eerbied van de l e r a a r v o o r e l k e leerling 4 indrukken de e e r s t e f a z e hoe mooi h e t ook klinkt dat j e daarmee een g e s t a l t weergeeft de e r v a r i n g l e e r t m i j d a t n i e t i e d e r e e n t o t zo n globale uitspraak tot s t a a t i s o f w e l d a t zo n g l o b a l e u i t s p r a k e n dan gemakkelijk nabootsing k r i j g e n wie l e e s t wordt echter wel a l t i j d door i e t s g e t r o f f e n en v r a g e n als wat h e e f t j e g e t r o f f e n wat h e e f t j e aangesproken 26 welk p e r s o n a g e w e l k e g e b e u r t e n i s w e l k e situatie i s j e b i j g e b l e v e n o f i s h e r k e n b a a r o f j a a g t j e op s t a n g z i j n v r a g e n d i e c o n c r e t e r de l e z e r aanspre ken en a l s s l e u t e l a l s opener kunnen d i e n e n voor l a t e r e verdere bespreking 3de f a z e conclusie a l met a l w i l i k met deze b e d e n k i n g e n ook a l l e e n maar een sleutel geven om h e t s u c c e s van deze l e s s e n d i e i k z e l f z e e r w a a r d e v o l v i n d en w a a r i n i k z e l f s t e e d s meer v a r i a t i e s a a n b r e n g maar t o c h met i n a c h t n e m e n van e n k e l e basisprin cipes t e verzekeren daarenboven w i l i k e r o p w i j z e n d a t j e deze methode k u n t gebruiken met j o n g e k i n d e r e n en met e v t z e e r oude v o l wassenen ze i s d i e n s t i g i n a l l e s o o r t e n van s c h o l e n universiteit middelbaar onderwijs technische scholen beroepsscholen v o l w a s s e n v o r m i n g en ook i n l a g e r en k l e u teronderwij s ik wens i e d e r d i e h e t p r o b e e r t e r v e e l g e l u k mee dora smeesters 27