De makke van het literatuuronderwijs. Een gesprek met Alan C. Purves (1932-1996).

de makke van het literatuuronderwijs een gesprek met alan c purves 1932 1996 was hamlet goed bij zijn hoofd ja of nee de literatuur didacticus alan c purves wiens werk grote invloed heeft gehad op het denken van vele collegae vakdidactici overleed op oudjaarsdag 1996 vrij onverwacht wam de moor blies een interview die hij een aantal jaar geleden had met ling tekstervaring tekstbestudering indeterminate texts responsive readers purves voor deze treurige aanleiding nieuw leven in een and the idea ofdifficulty in literature laatste eerbetoon learning uit 1989 is een klein voor beeld van die genuanceerdheid literatuur leren als kennis als een wam de moor alan c purves op 31 december 1996 moedertaalonderwijs in de verenigde vorm van lezen en schrijven als ont in zijn farm in melrose onverwachts staten ter discussie werd gesteld en wikkeling van attitudes ten opzichte gestorven kende ik vooral als een man leerlinggerichtheid kwam bovendrijven van literatuur alles in een gemeen die genoot van zijn werk of dit nu zijn als bepalend principe schap van lezers en daarmee literaire activiteiten betrof voor het internatio purves concentreerde zich op curricu vorming als een ingevoerd worden in naal netwerk voor onderzoek naar lumontwikkeling en de mogelijkheden de samenleving vanuit die overwe moedertaalonderwijs zijn redacteur van toetsing ook van het literatuuron gingen bezag hij het literatuuronder schap van het vaktijdschrift voor moe derwijs in dit tsjip letteren mimmer wijs kennisverwerving en beleving dertaaldocenten en onderzoekers schrijft zijn nederlandse vertaler van literatuur moesten samen kunnen research in the teaching ofenglish de joost thissen over die kwaliteiten gaan in genoemde studie bepleit hij nascholing voor docenten uit de regio literatuurdocenten uit nederland en een domein dat bestaat uit drie onder albany aan de hudsonrivier of zijn vlaanderen maakten in september ling samenhangende aspecten kennis gewone werk aan de state university of 1988 tijdens de nijmeegse conferentie praktijk en voorkeurs gewoonte pre new york at albany alan purves stond over de toetsing in het literatuuronder ferred habit ik schrijf hier even de er middenin vanaf de grote conferen wijs kennis met de genuanceerde stel engelse termen over om misverstand tie in dartmouth in 1967 waarin het lingname van purves in de tegenstel te voorkomen knowledge practice preferred habit textual extra textual responding articulating aesthetic habits of choice behavior specific text history decoding retelling evaluating reading cultural allusion author envisioning discussing selecting critizing single works genres analyzing valueing styles personalizing generalizing across works critical terms interpreting tsji p lettere n 7 2 33 na wat jonge mensen lezen hij zette new york verbonden barnard college een internationaal netwerk op voor het drie jaar was hij daarna betrokken bij onderzoek naar de resultaten van moe het werk van de educational testing dertaalonderwijs waaraan meer dan service in princeton in 1968 werd hij vijftien landen deelnamen hij was een hoogleraar in de lerarenopleiding toetsdeskundige bij uitstek die zijn engels aan de university of illinois kennis zelf ging halen onverschillig of dat bleef hij tot september 1986 hij ervoor naar nieuw zeeland of naar steeds met een verblijf aan scholen finland moest en die elke dag min voor jonge en oudere leerlingen zo stens tweemaal gebeld werd van over deed hij tussen 1972 en 1975 praktijk zee hij beijverde zich in die tijd om onderzoek op de basisschool door met een tijdschrift van de grond te krijgen de jongste kinderen te werken aan een voor het imen het international literatuurlaboratorium werkte hij van mothertongue education network dat 1977 tot 1979 met leerlingen uit de een uitwisseling van docenten moeder onderbouw en daarna met bovenbouw taal uit verschillende landen nastreeft leerlingen en waaraan in ons land met name de het typeert purves als een realistische universiteiten van nijmegen en til maar ook idealistische onderzoeker dat burg meewerken hij in zijn loopbaan altijd tijd heeft vrij hij was toen 55 jaar oud groot blond gemaakt om les te blijven geven aan de lichte ogen achter brillenglazen en zo middelbare school hij gaf dan in een is hij bijna tien jaar later ook gestor klas alle uren die er voor moedertaal ven ik zag hem bezig op het depart beschikbaar zijn te weten vijf of hij ment of program development and doceerde in het bijzonder literatuur en evaluation van de faculteit onderwijs creatief schrijven het literatuuronder kunde in albany hij was er de grote wijs heeft hij nooit los gelaten dat man altijd aanspreekbaar voor ieder bleek bijvoorbeeld uit zijn aandeel in een een televisieserie over amerikaanse ik logeerde bij hem op de farm in poezie voices and visions die in 1987 melrose een dorpje dat zijn poetische werd geproduceerd door het new york naam recht doet en elke dag reden we center for visual history een bijzon het was een variant op zijn bekende de 23 mijl van dorp naar universiteit der fraai product rond dichters als indeling van de leerstof in kennis en elke dag en dat mag er in amerika wel emily dickinson robert frost walt gedrag een nadere verkenning waard bij want dat professoren in de periode whitman en tien anderen tot en met dat de studenten de campus verlaten sylvia plath de bloemlezing uit hun groot blond lichte ogen om hun studiegeld te gaan verdienen poezie en die van veel andere ameri als fulbright professor op rondreis toch zo dikwijls naar de universiteit kaanse dichters werd nogal bekriti langs amerikaanse universiteiten deed komen is eerder uitzondering dan seerd maar het televisiewerk was van ik na mijn bezoek aan norman hol regel en daarbij begon purves vroeg uitstekende kwaliteit purves had land in florida en voor ik in blooming om half zeven in de morgen stond vooral te maken met de opzet van de ton mijn kennismaking met david thuis in het zijkamertje zijn macintosh reeks en de didactische begeleiding van bleich in 1983 zou vernieuwen de uni plus printer al te zuchten en te kreu de cursus hij ontwierp opdrachten die versiteit in albany aan om purves nen en even later hoorde ik hem aan de lezer activeren zich betrokken te uiteraard ik kende hem van zijn acti de telefoon voelen bij het werk van de dichter en viteiten als curriculumontwikkelaar opdrachten die hem naar de kern van hij verzorgde in bloom s handbook on realistisch en idealistisch dat werk voeren ze laten hem zien als formative and summative evaluation of hij begon in 1955 aan zijn leraren een docent die het evenwicht heeft student learning 1971 het literatuur opleiding gaf van 1958 tot 1965 les gevonden tussen tekstervaringsmetho onderwijs hij ging met richard beach aan het met columbia university in den en tekstbestuderingsprocedures n 7 2 zijn betrokkenheid bij het literatuur bleem terecht van hoe kijk je nou ot er goede leraren maar ik kan mi er onderwijs toonde hij ook op nog iets van deugt dat is het probleem van niets meer van herinneren in mijn andere wijze juist in de tijd dat ik bij de evaluatie in 1964 hielp ik wells eerste jaren als collegestudent had ik hem was praatte hij vol enthousiasme foshuet met het opzetten van de iea la richards de man van het ook bij over de opzet van een center for the the international association of eva jullie wel bekende practical criticism study of literature dat hij tezamen met luation of educational achievement dat in 1929 verschenen was hij legde de bekende amerikaanse moedertaal die mij vroeg te werken aan een studie mij de vraag voor die ik waarschijnlijk deskundigen arthur applebee en over onderwijzen en leren van litera heel mijn leven bezig ben te beant judith langer in 1988 zou gaan opzet tuur in verschillende landen onze woorden als je alle feiten hebt wat valt ten het zou het curriculum van de opvatting was namelijk dat de cultuur er dan nog te bestuderen wat bete middelbare school gaan bekijken zoals waarin je leeft voor een groot deel kent de tekst achter de lettertekens het wordt uitgevoerd de wijze van bepaalt hoe je literatuur leert lezen en daar gaat het om in de geest van de lesgeven instructie toetsing evaluatie hoe je zelf leert schrijven ik kwam schrijver in de geest van de lezer in hij verheugde zich daar zichtbaar op terecht in princeton en ging mij bezig de geest van de cultuur als zodanig de zijn lobby had weer gewerkt het houden met het ontwikkelen van toet andere kant van die vraag is wat doen centrum is er ook gekomen sen voor de literatuurles voor binnen mensen als ze een tekst beoordelen of komers aan de universiteit en voor de interpreteren is dat een emotionele gesprek over het literatuuronderwijs tweede fase graduate studenten daar activiteit is het een bewust min of na een kleine veertien dagen met hem heb ik dan ook de eerste national meer wetenschappelijk onderzoek gewerkt te hebben besloot ik onze assesment of literature ontwikkeld wat heeft de lezer nodig om tot de voornaamste onderwerpen van gesprek in 1969 was dat werk gedaan het ver tekst te komen vast te leggen in een interview hij haal voor bloom s handbook is hieruit in de loop van deze eeuw hebben we stemde daarmee in al moesten we voortgekomen nog altijd voel ik mij over deze vragen eindeloos gedebat enige malen in de benen eerst om de betrokken bij de manier waarop je teerd in latere artikelen heb ik daar door hem bestelde tractor van de opleg literatuur kunt leren lezen en hoe je antwoord op trachten te geven maar ger te hijsen later om het massieve erover schrijven kunt ik interesseer het gekke is dat ik mij van richards ding op zijn maaimogelijkheden te mij voor de manier waarop je bepaalde lessen heel weinig herinner eigenlijk beproeven voor het overige zaten we aspecten van de cultuur kunt onder alleen maar dat hij hoorcollege gaf en op de veranda van de farm twee hout scheiden daar staat me niets van bij het was beklede villa s aan elkaar op 55 acres een nogal arme cursus over literatuur weide en bosgrond heren in vrijetijds ouders leraren en literatuur en wetenschap daar was hij een boek kleding die het aangename van een wat betekende je leven thuis voor je over aan het schrijven en las daaruit zonovergoten glooiend vergezicht op belangstelling voor literatuur voor zou je kunnen zeggen niet on verre wouden combineerden met het mijn vader was architect en een heel gewoon hier maar ja voor 200 stu nuttige van een gesprek over de school goede landschapsschilder hij gaf ama denten van mijn leraren op de mid teurs les in schilderen mijn moeder delbare school herinner ik mij de man literatuur en toetsing dat zijn naast was een groot lezer de literatuur was die de literatuur introduceerde voor moedertaalonderwijs en onderzoek een deel van mijn jeugd mijn oom namelijk van het interessante boek dat daarnaar de dominanten in je carriere was hoogleraar literatuur in harvard hij ons liet gebruiken thuis was voor kun je dat verklaren en deed shakespeare ik besloot engel lezen het aardigst dat deden we om ik studeerde destijds engelse litera se literatuur te gaan studeren omdat de beurt mijn broer en ik toen we elf tuur met de nadruk op de romantic me dat het meeste interesseerde ik twaalf jaar waren dat was ons avond poets ik gaf literatuur en opstel com schreef gedichten net als iedereen en vermaak position aan het barnard college en ik heb er nog wel wat maar ik geef er werd toen gevraagd om mee te werken niet om ze zijn te sentimenteel manieren om over literatuur te denken aan een project waarin we mensen al vroeg was je betrokken bij het groot zouden leren hoe ze iemand een opstel en de school heeft die een rol gespeeld in schalige onderzoek van de iea dat heeft konden laten maken dat was in 1963 de ontwikkeling van deze belangstelling waarschijnlijk je kijk op het literatuur zo kwamen we vanzelf op het pro gek genoeg eigenlijk niet ik had wel onderwijs nogal veranderd tsjip letteren 7 2 35 ja sinds 1968 houd ik mij voorname met scholes eens wanneer hij zegt dat luisteren wat deze zeggen als ze een lijk aan de transactionele literatuur de taalleraren in dit land in de meeste tekst gelezen hebben en hun eerste wetenschap zoals louise rosenblatt europese landen die ik ken en in azie reactie geven die later heeft gedefinieerd in haar hun studenten de indruk geven dat het ik zie al in de basisschool hoe er boek the reader the text and the poem belangrijke van een tekst aan de opper schade wordt toegebracht omdat de 1978 en verder is mijn bijdrage aan vlakte zit daarom grammatica spel leraar in de elementary school meestal bloom hieruit voortgekomen de voor ling handschrift en correctheid dat niet weet wat hij aan moet met de naamste resultaten van het ie a onder literatuur iets is om van buiten te le reacties van de leerlingen hij weet zoek zijn dat in heel veel literatuur ren iets om te koesteren als een reli niet veel van literatuur hij weet ook onderwijs geen duidelijke poging gie waarbij de leraar als de priester niet welke taal de meeste mensen wordt gedaan om via technieken be voorgaat hij is de hoeder van de gebruiken en dat is in een multiraciale naderingen en opdrachten het resul schrijn en maar een paar gezegenden samenleving als de onze nog erger dan taat van leerlingenwerk te beinvloeden kunnen de schrijn naderen en die bij jullie denk ik veel leraren staan alleen in zweden deed gunnar worden zelf leraren moedertaal of wantrouwend tegenover nieuwe vor hansson dat in de late jaren zestig een vreemde taal men van literatuuronderwijs omdat ze hij wist de onderwijsraad ervan te die situatie houdt mensen niet per se anarchie vrezen zodra ze leerlingen de overtuigen om leraren te trainen in het van lezen af maar ze weerhoudt hen kans bieden hun responses te geven onderwijzen van literatuur aan kinde ervan gedichten te lezen goede klas daarna is het belangrijk om leerlingen ren door kinderen te laten evalueren sieke romans en toneelstukken en er te helpen hun reacties op een duide wat zij lazen dat programma had veel is nog iets waar onze cultuur mee zit lijke manier te verwerken en van een resultaat en dat lazen wij af uit ons een negatief effect dat niets met les naieve response te komen tot een volle ie a onderzoek het belangrijkste wat geven te maken heeft de uitwerking dig ontwikkelde en bewuste response mensen zich van literatuuronderwijs van de media in het bijzonder van de te veel engelse en amerikaanse lera herinneren als resultaat zijn manieren televisie en de computer hier in ren bewaren het geheim van de smid om over literatuur te denken veel amerika en waarschijnlijk toch ook voor zichzelf trachten de literatuur te meer dan specifieke teksten die ze wel bij jullie heeft de televisie het boek doceren in de lijn van f leavis en zijn gelezen hebben vervangen als eerste bron van vermaak great tradition dat is niet precies new je hoeft niet langer een geletterd mens criticism leavis was meer een litera de hoge hoed van de literatuur te zijn om een heel beschaafd en toch tuurhistoricus die zijn kennis gebruik robert scholes vertelde in het mei num prettig leven te leiden televisie zou te om de canon te creeren een paar mer ig8y van english education het best goede kunst kunnen geven maar grote werken en de rest was troep en blad van de lerarenopleiders binnen de het medium richt zich nu eenmaal op dat is natuurlijk geen zinnig uitgangs national council of teachers in english de laagst ontwikkelde kijker punt voor het literatuuronderwijs ncte over de ervaring dat wanneer je docenten moeten eclectisch te werk als taalleraar vertelt watje beroep is je de betrokkenheid vergroten gaan teksten in de klas brengen die gemiddelde gesprekspartner onmiddellijk wat kunnen literatuurdocenten doen veel varieteit geven ze moeten zich begint te verklaren dat hij of zij eigenlijk in zo n situatie mij dunkt het lezen niet schamen om tintin kuif e en maar weinig van taal kan of van litera van literatuur en het werken met taal asterix te lezen en het is volkomen tuur weet hij doet het dan voorkomen of voor hun leerlingen van intrinsieke verantwoord om de lyrics van de rock die houding van de gemiddelde lezer te betekenis maken hun betrokkenheid musici aan te bieden maken heeft met de hoge hoed die men de vergroten die leerlingen moeten het literatuur heeft opgezet en geeft dat als de gevoel krijgen dat ze werkelijk iets aan die opvatting lijkt mij in nederland zo voornaamste reden om voortaan niet meer taal en literatuur hebben dat ze daar niet in de praktijk uitgevoerd dan toch van literatuur te spreken maar van tekst zelf heel veel mee te maken hebben zeker wel in principe aanvaard meestal ualiteit wat is jouw oordeel daarover onderwijs mag geen doel op zich zijn zijn het de praktische problemen die uit het lezen en plezier in literatuur even voering van dergelijke ideeen in de weg we moeten het literatuuronderwijs van min heel belangrijk is dat de leraar staan dat imago bevrijden met alle middelen leert hoe moeilijk dat juist voor hier was het ook wel zo maar dat is waarover we beschikken ik ben het leraren ook is om naar kinderen te voorbijgegaan het is nu minder well n 7 2 to do als het was dat komt vooral lezen dat gebeurde min of meer in de niet de intentie van de tekst is omdat literatuur als zodanig nauwe hele usa vergeet daarbij niet dat hier nogal wat censuur heeft plaats zonder lijks meer onderwerp van discussie is al sinds de stichting van de verenigde dat je het merkt namelijk op de staten een sterke puriteinse calvinisti bureaus van de uitgevers als je met morele herbewapening sche anti intellectuele stroming is het hen praat hoor je dat ze teksten van de grote nadruk ligt sinds het midden beste boek daarover is anti intellectu bepaalde auteurs herschrijven in ver van de jaren zeventig op composition alism in america van albert hofstadter band met de censuur dat ze sommige op het schrijven van opstellen gram teksten van auteurs niet kunnen opne matica en spelling zijn altijd wel vergeven van de censors men zo mag in nogal wat scholen the belangrijk gebleven maar het opstel die houding van de amerikanen is mij merchant ofvenice niet gelezen wor kreeg zijn grote populariteit door de inderdaad niet ontgaan de kerken iden den omdat het stuk antisemitisch zou back to basics beweging men vond tificeren zich ook uiterlijk met de natie zijn en dan is er nog een andere groep dat leerlingen niet veel leerden wat ze vlagvertoon gebed voor de natie enzo censors de vrouwen die een aantal in het leven konden gebruiken en dat voort geeft het iea onderzoek hierover oudere werken beschouwen als seksis literatuur een thriit was een weelde ook uitsluitsel tisch derhalve moeten ook die uit de voortaan moesten we het maar hebben een van de interessantste onderwerpen schoolbibliotheek verdwijnen over lezen en schrijven van ons onderzoek is inderdaad de met name politici hebben dat bevor vraag naar hoe in de vijftien landen de de doelstellingen cultuuroverdracht derd onder invloed van de christelijke literatuur wordt benaderd de domine hoe zie jij de relatie tussen de verschil fundamentele kerken werd deze back rende benadering is de calvinistische lende doelstellingen in literatuuronderwijs to basics politiek uitgevoerd als een opvatting literatuur is een voertuig tussen cultuuroverdracht waarvoor zoveel vorm van morele herbewapening zij voor morele lessen zelfs in de lagere docenten op universiteiten kiezen estheti vielen de literatuur als zodanig aan scholen vind je dat terug de reden om sche vorming maatschappelijke bewust literatuur leidt tot seculier humanis een verhaal te lezen is de moraal die je making en individuele ontplooiing ojwel me er wordt te veel in gevloekt erin kunt vinden nu roept veel litera leesplezier heb jij een bepaalde voor moderne literatuur noemt drugs en tuur wel morele vragen op maar ze keur je weet er zijn nu eenmaal niet zoveel geeft zelden een eenvoudig recept voor je zult begrijpen dat ik als curriculum vrolijke verhalen in de literatuur het leven als dit is wat 90 tot 95 pro ontwikkelaar geneigd ben te zoeken de hedendaagse literatuur schildert bo cent van de amerikanen geleerd heb naar het evenwicht zulke edele doel vendien een stedelijke zwarte samen ben te geloven en als ze op de high stellingen als door jou geformuleerd leving met een waardenschaal die in school leren vooral te kijken naar de komen niet uit de lucht vallen maar haar tolerantie bedreigend bleek voor verborgen bedoeling van de tekst en hebben allemaal hun verdiensten de blanke meerderheid deze christian die bedoeling is een moraal vergelijk het is belangrijk dat leerlingen kennis fundamental curch is altijd erg mach het met de uitleg van een parabel maken met goede klassieke werken tig geweest in het midwesten en het wanneer ze dan een boek zien dat een laat ze kijken naar de culturele artefac zuiden van de verenigde staten met moraal geeft die hen niet aanstaat wil ten die schrijvers gemeen hadden en name in texas en omdat ze machtig len ze dat het verbrand wordt hebben zie ze als metaforen van onze was dwong ze uitgevers om zich te dit is de reden waarom we in de ver cultuur in het westen in europa zal distantieren van bepaalde uitgaven enigde staten meer dan in elk ander dat vooral de griekse benadering zijn land ter wereld vergeven worden van in zekere zin ook de scandinavische in het najaar van ig86 lazen we daarover de censors ik heb mensen uit oost opbouw ik denk aan de noordelijke in de nederlandse kranten maar blijk europa gesproken die waren absoluut dramatische structuren daarbij voeg baar speelde dit al veel langer geshockeerd dat in mijn land op litera ik zeker ook de folklore de bijzondere nou en of al in 1974 brandmerkten tuur zulk een censuur wordt gelegd sprookjes en volksverhalen van een ze een school om zijn boeken niet alle vooral ten aanzien van de klassieke natie ik denk maar aan jullie manken docenten engels waren daar blij mee literatuur huckleberry finn mag in van nieumeghen wier geschiedenis maar ze wilden hun baan niet verlie scholen niet gelezen worden omdat je mij vertelde dat is een culturele zen en er waren er die hun baan ver er het woord nigger in staat dat be dimensie van nijmegen waar elk kind loren omdat ze kurt vonnegut lieten schouwt men als anti black wat zeker dat verhaal gehoord zou moeten tsjip letteren 7 2 37 hebben en ook in andere delen van men en dat is gebeurd aanneemt over teksten leerlingen behoren het nederland zou het gekend moeten dat hier niet van strengheid en disci karakter van dergelijke afspraken en zijn dat is een van jullie klassieken pline sprake zou kunnen zijn en van conventies te leren onderscheiden en dan het drama shakespeare schreef een intelligent gevoel van verantwoor arbitrair geselecteerd door groepen geen boeken hij schreef dingen die delijkheid voor wat je zegt ik vind het mensen als een vorm van communice gehoord en gezien moeten worden niet mooi is niet voldoende als ant ren met elkaar zo is dat nou eenmaal eerlijk gezegd vind ik dat we dit soort woord je hebt dan bij jezelf de criteria de wereld van de tekst is een wereld teksten niet mogen verwaarlozen in te ontwikkelen waarmee je kunt aange van conventies via de school worden het literatuuronderwijs ik denk dat ven waarom je zo n uitspraak doet we leden van een interpretatieve ge jullie ook drama hebben dat het lezen voor de leraar ligt hier het probleem meenschap we kunnen daaruit stap en beleven waard is de notie dat der dat hij vooral niet door al zijn gepraat pen we kunnen haar anders maken gelijke teksten niet relevant zijn voor mag verhinderen dat leerlingen lezers maar ze is er en ze kan niet verwaar leerlingen is eenvoudig niet juist dat worden ik herinner me dat ik met een loosd worden leerlingen zeggen vaak is een misvatting van een groep waar paar franse mensen sprak die vertel in dit land tegen hun leraar but what schijnlijk weimenende mensen den dat ze na hun eindexamen tenge do you want ze denken nu eenmaal acculturatie is echt belangrijk maar volge van de explication de texte die dat wat de leraar zegt juist is ofschoon wel met aanvaarding van snoopy en ze vijf zes jaar hadden gehad nog die vaak wel beter weet mensen zijn kuifje en asterix als deel van onze cul eens vijf zes jaar nodig hadden om niet onafhankelijk ik denk dat er maar tuur en de bijbel niet te vergeten en hun plezier in lezen terug te krijgen een paar mensen zijn die volstrekt on als we onze ogen echt open willen hou je kent het franse systeem zoals blijkt afhankelijk denken en daarom blok den ook de culturen van het oosten het uit het onderzoek van je studente keer je je leerlingen geweldig als je als boeddhisme het hindoeisme china birgit durlinger ik had hem verslag maar vindt dat dat kan als je ze japan praat je in termen van het curri gedaan van een onderzoek naar de dwingt tot onafhankelijkheid de culum begin dan met het nationaal intenties en het werkelijk lesgedrag meesten van ons moeten onderhande cultuurgoed en breidt dat langzamer van een negental literatuurdocenten len in een wereld van praten in een hand in de loop der jaren uit tot ver moedertaal in lille door birgit durlin wereld van teksten over de grenzen ger ingesteld welnu zo vernietigt het systeem zichzelf zou je zeggen maar gebrek aan gemotiveerdheid esthetische vorming ze houden het in frankrijk lang vol we willen mensen motiveren om deel te als doel van esthetische vorming zie ik nemen aan die wereld van literatuur en vooral het antwoord op de vraag hoe individu en maatschappij cultuur de realiteit is dat we vaak het maak ik van leerlingen onafhankelijke erg interessant is de kwestie van de tegenovergestelde bereiken zie jij een lezers het belangrijkste hier is de eer individuele ontplooiing een kind moet oplossing ste reactie van de leerling te aanvaar leren dat het een individu is maar ook het voornaamste punt is hier dat lite den en daar wat mee te doen door de een deel van de groep we zullen er als ratuur en school bijna tegenover elkaar leerlingen de taal te geven om hun leraren alles aan moeten doen om leer staan ze bijten elkaar je brengt din response uit te drukken dat noemen lingen de kans te geven zowel de col gen in een instituut dat van regels aan we dan sinds het begin van de jaren lectieve als de persoonlijke domeinen elkaar hangt met de verwachting dat zeventig het response gerichte curri te verkennen uitwisseling van lezers ze daar rustig onafhankelijk en zonder culum zo n curriculum neemt de ervaringen is daarbij het geeigende daar noodzakelijkerwijs over te hoeven responses van de leerlingen serieus in middel studenten doen dat automa praten mee bezig zijn dat ze lezen die zin dat ze voor een valide waarde tisch met de literatuur die ze niet op wat we doen is publiek maken wat ring van hun prestaties meetellen en in school krijgen en bijvoorbeeld met prive is ik zal nooit vergeten dat mijn de les een belangrijk element vormen films vanzelfsprekend moet je je dan oudste zoon een prima lezer toen hij vanuit die responses moet de leerling als docent afvragen hoe je zelf reageert in de vierde klas voor het eerst gecon op den duur een gearticuleerde inter op tekst of film je ideeen formuleren fronteerd werd met een lerares die pretatie van een tekst kunnen geven enzovoort het is ook belangrijk de hem een paar vragen stelde over een men snapt geen snars van het res leerlingen te leren dat er cultureel boek verontwaardigd thuis kwam en ponse gerichte curriculum wanneer bepaalde regels zijn voor het praten zei als ze daar meer over wil weten n 7 2 waarom leest ze het zelf dan niet die literatuurkennis e mag mensen best subjectiever dan de andere vormen van anekdote laat het abnormale van onze vragen om te onthouden wie daedalus toetsen het heeft iets van een jurysys vraagstelling in de literatuurles zien en ikaros waren dat vergemakkelijkt teem en het is ook beter om bij derge we moeten daarentegen de leerlingen het onthouden van het verhaal dat lijke responses een meerhoofdige toet de ervaring geven dat praten en over ovidius over ben schreef aanzienlijk singsgroep te formeren leerlingen leggen met elkaar over literaire teksten verder kun je de metataal van de litera wanneer je er wat werk van maakt om plezierig kan zijn interessant uitda tuur als kennis toetsen zoiets hoeft het ze te leren of collega s maar dan gend en dat is tevens een van de niet per se demotive rend te zijn in niet voor de onderbouwleerlingen grootste problemen van het toetsen sommige gemeenten hebben ze de jongere leerlingen kunnen zoiets niet van literatuur literatuur staat niet een battles of the books scholen gaan die zijn nog te egocentrisch zullen maar reeksen definities en opinies toe daarin met elkaar een wedstrijdje aan vriendjes bevoordelen etcetera we moeten dat idee van het juiste ant over wie de meeste verhalen las de woord helemaal vergeten als het om meeste personages kent en dergelijke geloofje in zoiets als een centraai literatuur gaat behalve op de vraag daar zijn ze gek op en dat stimuleert schriftelijk examen voor het literatuur wic schreefhet ze tot lezen onderwijs verder moeten we als docenten duide maar het belangrijkste om te toetsen in theorie zijn er mogelijkheden maar lijk maken en dat vergeten we echt vind ik de expressed response en het is moeilijk om zo n cse voor litera dat bet lezen van literatuur een genet daarvan in het bijzonder het aspect de tuur te schrijven en te duur om vol volle ervaring kan zijn en literatu ur kwaliteit van het discourse van hoe gens dit systeem cijfers te geven lite zelf is stoeien met de taal naar mijn de leerling zijn ofhaar response op pa ratuurgeschiedenis en kennis van de inzichten laten we kinderen niet ge pier beeft gezet of tegenover de docent begrippen zijn te vangen in multiple noeg met de taal spelen in bun eigen verantwoordt in een gesprek je meet choice vragen overigens bepaald ook schrijven en spreken er moet meestal dat weet ik wel natuurlijk ook zijn of niet favoriet bij docenten maar het nog steeds begonnen worden met wat haar vermogen tot schrijven of spre zou bijzonder kostbaar worden wan de duitsers noemen de konkretisation ken de articulatie ervan de keuze neer je de response een beetje ade des sprachgefuhls soms moet er op van de onderdelen quaat en valide zou willen toetsen het nieuw begonnen worden want in het de response van een leerling moet dus komt dan neer op open vragen waarop begin van de jaren zeventig werd er van jaar tot jaar meer onder controle de antwoorden door een jury zouden bier in de elementary schools wel dege zijn uitgebreider van preferentie tot moeten worden gewaardeerd toetsen lijk wat aan gedaan we creeerden toen het vermogen om de tekorten en kwali kan dus wel maar het wordt in de literature laboratories for children teiten van een tekst op te noemen en te praktijk vaak heel slecht gedaan mijn daarin deden we van alles schilderen beschrijven de manier waarop het favoriete voorbeeld van een slechte acteren storytelling poetry writing ik betoog wordt gepresenteerd in stijl en toets is een waar onwaar vraag in een bield ervan we deden het met eerste toon is nog wel het allerbelangrijkste gedrukte toets hamlet was insain fase studenten leraren in opleiding van deze drie onderdelen literatuurge was mad true untrue zoals je soms vijf dagen per week dat vrat tijd schiedenis metataal en expressed weet zijn ze daar al tweehonderd jaar maar in de lagere scholen voelen lera response wie kennis van en inzicht over bezig en weet niemand het juiste ren zich nu opgejaagd in de richting in literatuur toetst toetst de geschre antwoord in deze anekdote ligt eigen van de abc s de basisoefeningen van ven of mondeling geformuleerde res lijk de makke van het literatuuronder lezen schrijven en rekenen pons of door middel van een schilde wijs opgesloten ring een film een mondelinge inter wat is toetsbaar pretatie het toetsen kan door een 20 even lietje het begrip toeisen vallen leraar gedaan worden maar ook door dit interview verscheen eerder in iets andere wat vind jij toetsbaarin het literatuur een groep zo n film toets je dan niet vorm en zonder de inleiding in levende tolen 424 onderwijs en wat niet op zijn artistieke hoedanigheden maar oktober 1987 536 54 en is op informatie bijge toetsbaar is de kennis van teksten op de vraag of ze een redelijke portret werkt vragen als wie was sherlock hol tering is van de tekst een weergave mes dat is literatuurgeschiedenis van het inzicht van de leerling zo n maar ik vind het wel een deel van de manier van toetsen houd ik niet voor tsjlp letteren 7 2 39