De overstap – Van ISK naar ROC

e r k n u t v 0 e r n g de overstap van 15k naar roe laag en zeer laag opgeleide nieuwkomers waaronder degenen die als analfabeet naar nederland komen zijn lang niet altijd in staat de opgelopen achterstand zover in te halen dat zij een assistent beroepsopleiding k5e 1 kunnen volgen dat geldt ook voor zeer laagopgeleide 16 tot 18 jarige nieuwkomers ama s vluchtelingen en gezinsherenigers die na twee jaar 15k verder moeten maar de stap naar het roe niet kunnen maken in rotterdam legde men zich niet neer bij deze situatie vmbo nieuw rotterdam 15k en roe zadkine praktikon de beroeps gerichte sector van roe zadkine sloegen de handen ineen om uitval bij de door stroom te voorkomen henny jellema i lieven de keijschool haarlem met medewerking van fred goedhart marjolein kempen en rita groothuizen een bijzondere doelgroep het schooltype waarvoor een isk ieerling geschikt is en waar de groep waar het hier om gaat is bij zonder om twee rede na hij of zij kan doorstromen als het niveau nederlands toe nen het zijn minderjarige nieuwkomers die volop te maken reikend is zie ook het artikel van gerda meijer en jeanne krijgen met problemen rond hun status huisvesting finan kurvers elders in dit nummer zo stromen leerlingen met ciele en sociale situatie en de doelgroep is een zogenaamde een score van i meestal door naar havo vwo en leerlingen raven 5 groep dat wil zeggen dat deze leerlingen de score met de score 2 3 en 4 naar de verschillende leerwegen van van 5 behaalden op de raven test die afgenomen wordt bij het vmbo mavo van leerlingen met een score van 5 wordt alle potentiele isk ieerlingen met deze non verbale inter aangenomen dat een beroepsopleiding op niveau i er niet culturele intelligentietest wordt een inschatting gemaakt van inzit deze raven 5 groep bestaat uit ex analfabeten en zeer zwakke leerders om voor deze groep een traject naar onge schoold werk mogelijk te maken werden speciale maatrege beroepswensen van vmbo ieerlingen liggen soms ver len genomen die uitval bij de overstap naar het roe zouden buiten de werkelijkheid maryam bijvoorbeeld een meisje voorkomen van 16 uit sierra leone heeft grote verwachtingen ze wil chirurg worden ze heeft in haar eigen land vrijwel de start en verder geen opleiding gehad ze is pas gealfabetiseerd en bezig zonder bijzondere financiele toezeggingen van welke kant niveau 1 van de trajecttoets te halen ze heeft sector ook werd op persoonlijke instigatie van docenten die zich orientatie gedaan en ze ontdekte daar dat ze nog een sterk bij de problematiek van deze groep jongeren betrokken lange weg voor zich heeft ze schrok ervan maar gaf te voelden in i999 een voorzichtige start gemaakt isk leerlin kennen toch te willen het is onwaarschijnlijk dat ze ooit gen van het vmbo nieuw rotterdam werden in hun laatste zover komt maar waar dan wel voorlopig begint ze per jaar met extra activiteiten begeleid bij hun overstap naar de 1 september 2003 met de opleiding zorghulp een beroepsgerichte sector van roe zadkine praktikon in het assistentenopleiding schooljaar i999 2000 ging het nog om vijftien leerlingen maar het jaar daarop werd het project al uitgebreid ook de alf a nieuws nummer 2 mei 2003 13 e r k n u t v o e r n g groepen in hun voorlaatste jaar werden al bij dit project doelstellingen operationaliseren betrokken in totaal ging het daarbij om ilo leerlingen in de hoofddoelstelling van het project uitval bij overstap het voorlaatste jaar kregen deze leerlingen beroepsoenorien naar het roe voorkomen en doorstroom verbeteren werd tatie en in hun laatste jaar gingen zij een dag per week daad gerealiseerd door het project toe te spitsen op drie punten werkelijk binnen het roe aan de slag zowel assessment de keuze begeleiding verbeteren heb ik wel een goede keuze gemaakt en wat zijn mijn de zogenoemde overgangsmomenten dat wil zeggen de mogelijkheden als begeleiding door een multidisciplinair overstap van het laatste jaar vmbo naar het roe beter team vormden daarvan een onderdeel in het schooljaar begeleiden 2001 2002 ging het om 121 leerlingen en in het lopende deze groep nieuwkomers als extra risicogroep benoemen schooljaar 2002 2003 doet ook het vmbo nieuw zuid mee en als zodanig begeleiden en zijn er contacten met de praktijkscholen om te bezien of de overstap is in eerste instantie gericht op versterking van ook deze leerlingen gebaat zijn bij dezelfde aanpak het isk traject op het vmbo hierin wordt geinvesteerd om doorlopende leerlijnen voor de nieuwkomers te creeren in een multidisciplinair team het werkplan van de overstap voor het schooljaar 2001 vanwege de bijzondere problematiek van de 16 tot i8 jarige 2002 werd dan ook een traject uitgewerkt waarin leerlingen nieuwkomers werd de begeleidingsstructuur van het project al in de eerste opvang van het vmbo zich orienteren op ver de overstap uitgebreid met een multidisciplinair team schillende beroepsrichtingen en een keuze maken waarin de interne begeleiders op nieuw rotterdam en roe vervolgens maken ze geleidelijk de overstap naar het roe zadkine samen gingen werken met externe hulpverlenende deze maatregelen hebben ertoe geleid dat in 2002 bij de instanties om de toegang tot de hulpverlening zo laagdrem overstap maar een leerling is uitgevallen en wel omdat hij pelig mogelijk te maken voor hun vaak alleenstaande leerlin terug moest naar zijn land van herkomst gen omdat de vluchtelingenproblematiek ook nieuw was voor de begeleiders was het van groot belang kennis en erva organisatie en uitgangspunten ring uit te wisselen op dit terrein en deskundigheid op te het isk traject is verdeeld in vier perioden van een halfjaar bouwen het eerste halfjaar volgen de leerlingen het reguliere isk in het multidisciplinaire team zaten behalve de mentoren programma voor i6 plussers gealfabetiseerde i6 plussers van de nieuwkomersgroepen een schoolarts krijgen nederlands volgens de multimediale methode vluchtelingenwerk maatschappelijk werk huisbezoeker nieuwe buren malmberg in het tweede halfjaar volgen ze logopedie coordinatoren van de voogdijorganisatie de huis naast het reguliere isk programma een dagdeel in de week vestingsorganisatie eohar ama en de leerplichtambte de zogenaamde sectororientatie het programma is afge naar het multidisciplinaire team levert geen kant en klare stemd op de instroomeisen van het roe zadkine tijdens antwoorden en oplossingen maar door het samenbrengen het isk traject op het vmbo zitten de 16 tot i8 jarige leerlin van visies ervaringen en expertise kon worden gestart met gen die in aanmerking komen voor de overstap in aparte het ontwikkelen van beleid om als multidisciplinair team groepen de organisatie van de groepen is mede afhankelijk goed te kunnen functioneren is draagvlak binnen de school van de sector waarvoor de leerlingen kiezen voor de raven 5 en bij het management van belang het team had gehoopt groep van zwakke en pas of nog niet volledig gealfabetiseer dat zijn activiteiten in het oog zouden springen en de aan de leerlingen is dit een te zware opgave voor hen moest een dacht zouden krijgen van het management volgens het jaar eigen overstap ontwikkeld worden een adequate intake en verslag van 2001 heeft deze profilering naar het hogere een adequaat onderwijsprogramma waren niet voorhanden niveau nog niet plaatsgevonden maar het werd voor 2002 voor deze groep en het beginniveau kon niet worden vastge opnieuw als doel geformuleerd intussen schrijven we 2003 steld men kwam overeen dat de uitgangspunten voor het en is het multidisciplinaire team voorgesteld voor de onderwijstraject voor de raven 5 groep de volgende moesten zadkine kwaliteitsprijs er is bovendien overleg gaande om zijn het multidisciplinaire team per i augustus 2003 te imple een concreet onderwijsaanbod gericht op versterking en menteren in het roe en de bekostiging en organisatie te differentiatie van nt2 dragen vanuit het gehele roe ontwikkeling van doorlopende leerlijnen a l f a n ie u w s e n u mmer2 mei2oo 3 e r k n u t v 0 e r n g een aantrekkelijke leeromgeving maken pas daarna zullen begrippen en theoretische kennis beteke praktijkervaring opdoen learning by doing vooral gericht nis krijgen voor de leerlingen er is voortdurend de moge op zorg en techniek lijkheid om binnen de opdrachten te differentieren naar het ontwikkelen van sleutelvaardigheden waaronder socia moeilijkheidsgraad of naar voorkeur van de leerling de le en beroepsvaardigheden taken worden afwisselend individueel en in samenwerking intensieve begeleiding en ondersteuning gericht op de met anderen uitgevoerd leerwens van de deelnemer dit mondt uit in individuele maatwerktrajecten bewustwording van eigen wensen en mogelijkheden ten praktische vaardigheden aanzien van hun toekomstige plaats in de nederlandse algemene doelen samenleving inzicht krijgen in de eigen technische vaardigheden en deze ontwikkelen het programma voor de raven s groep zich orienteren op technische beroepssectoren nt2 begrippen kennen en woordenschat opbouwen nederlands blijft de toegangspoort tot deelname aan de deze kennis en vaardigheid is ter voorbereiding op werk nederlandse samenleving vandaar dat ook binnen dit traject of scholing binnen een technische beroepssector maar is nt2 een van de zwaartepunten vormt met twaalflesuren per ook van belang voor de sociale redzaamheid week het streven is de cursisten tot nt2 niveau 2 te bren gen maar de doelstellingen worden breder opgevat dan bij de vaardigheden wordt gelet op alleen het leren van nederlands veel aandacht wordt ook de grove en fijne motoriek besteed aan zelfstandig leren denken meningsvorming en het aflezen en aftekenen bewustwording van de eigen toekomstige plek in de samenwerking nederlandse samenleving zelfstandig een taak uitvoeren als lesmateriaal voor nt2 wordt gebruikgemaakt van basis zich creatief uitdrukken leergangen als breekijzer ijsbreker en zebra voor alle vaardigheden is aanvullend lesmateriaal nodig om te diffe kennisaspecten zijn o a rentieren en verdieping aan te brengen hiervoor wordt gereedschappen en materialen kennen onder andere gebruikgemaakt van beter lezen en verder bijbehorende woorden kennen lezen materiaal voor alfabetisering spelling en grammatica projecties tekeningen lezen ontwikkeld door de vroegere taalschool voor vluchtelingen meetkundige begrippen te rotterdam en op hoger niveau ook zestien plus door inzicht in de technische wereld middel van excursies en authentiek materiaal wordt getracht verbanden te leggen tussen de school en de echte wereld het dagblad metro levert hiervoor goede aanknopingspunten een keer per halfjaar wordt de theoretische kennis getoetst doordat ook collega docenten tijdens de lessen de jongeren ieder met een eigen toets op eigen niveau met het maken stimuleren het geleerde toe te passen wordt bevorderd dat van een praktijkopdracht wordt de vaardigheid beoordeeld nederlands spreken niet gekoppeld blijft aan het nt2 lokaal daarnaast wordt een observatieformulier bijgehouden om de maar dat deelnemers permanent alert blijven op het gebruik cursist te volgen in zijn werk van de nederlandse taal nt2 wordt zo cruciaal gevonden dat en dit alles vindt plaats in een mooi ruim lokaal met zorg voor het cursusjaar 2002 2003 de wens werd uitgesproken vuldig geordend gereedschap en de radio soms zachtjes aan vijf dagdelen nt2 in het rooster te mogen opnemen zorg en sociale vaardigheden praktische vaardigheden er staat twee uur gepland voor sociale vaardigheden en twee voor het onderdeel praktische vaardigheden zijn de lessen en uur voor verzorging meestal wordt er geen duidelijke schei opdrachten in de eerste plaats gericht op het doen in deze ding aangebracht door de docent en wordt de hele ochtend lessen worden eerst kleine praktijkopdrachten uitgevoerd aan een onderwerp besteed de docent zoekt nog naar de j alfa nieuws nummer 2 mei 2003 5 e r k n u t v 0 e r n g juiste methode en benadering voor deze groep en naar de beroepsoorientatie invulling van deze vakgebieden in de eerste fase wordt gewerkt met een methode voor in het begin heeft de aandacht vooral bij het vakgebied van beroepskeuzebegeleiding thuis in eigen toekomst stichting de verzorging gelegen en zijn onderwerpen behandeld als pyloon die veel aandacht besteedt aan de culturele factoren lichamelijke geestelijke en sociale gezondheid verzorging die in nederland als belangrijk worden ervaren en de cultu zelfzorg mantelzorg professionele zorg voeding wat eet je rele factoren die de deelnemers vanuit hun eigen cultuur en wat zit erin culturele verscheidenheid in de verschillende meebrengen voedingsgewoonten koken in de tweede fase verdiepen de deelnemers zich in het geko later in het jaar is ook de interactieve kant van sociale zen beroep en de specifieke vaardigheden die daarbij horen vaardigheden belicht waarbij het onder andere ging om in deze fase is er ook een stage de stage is een nieuw ele onderwerpen als communicatie zelfbeeld of een gesprek ment in het project beginnen en onderhouden de stage het uitgangspunt van de stageperiode is een eerste kennis observatie van fred goedhart making met het gekozen beroep op de echte werkvloer de begeleider stage heeft een orienterend karakter het gaat veel meer om zelfbeeld beeldvorming dan om het je eigen maken van allerlei de aarzeling wie je bent en de schroom om jezelf je eigen beroepsspecifieke handelingen aan het eind van het traject identiteit met behulp van eigenschappen en gedragingen moeten de deelnemers in staat zijn te kiezen voor een van de vorm te geven was ontroerend beroepsopleidende voortrajecten van zadkine praktikon in de westerse cultuur o a opvoeding en onderwijs is de plaatsing van de deelnemers van de eerste groep heeft veel aandacht voor de individuele ontwikkeling duidelijk gemaakt dat de stage vaak een positief effect had op socialisatie in deze richting heeft nog nauwelijks plaatsge persoonlijke ontwikkeling en taalontwikkeling maar de vonden we hebben hier heel interessant over zitten praten stage voorkwam ook dat de stap om mee te draaien op de werkvloer te groot werd uitval zekerheid enkele deelne mers hadden onvoldoende beeld van de gekozen richting en digitale vaardigheden en rekenen haakten af toen de aard van de werkzaamheden besproken bij dit vak wordt de deelnemers geleerd te werken met de werd zij zijn zich opnieuw aan het orienteren eigenlijk was programma s windows word internet explorer en een niemand voldoende vaardig in het voeren van een stagesolli e mailprogramma bij rekenen wordt kse niveau 2 nage citatiegesprek het kwam vaak voor dat deelnemers niet streefd wisten wat wel of niet gepast is in zo n gesprek telefoneren beroepsorientatie richting kiezen benodigde stage van twaalf vaardigheden weken trainen 3 dagdelen meelopen n a v beeldvorming in vaktaal een dag per week mee per opleiding in alle de lessen het kunnen draaien op opleiding richtingen motiveren van de en of beroepskeuze stage lopen bij een bedrijf instelling naar keuze 0 0 0 figuur 1 suggestie voor stageopbouw marjolein kempen roe zadkine praktikon 16 alf a nieuws nummer 2 mei 2003 e r k n u t v 0 e r n g kauwgom kauwen het lijkt dan ook goed een aantal criteria om aan die criteria te voldoen zouden bijvoorbeeld de vol vast te stellen voor het stage lopen ook zou een logische gende vaardigheden meer getraind kunnen worden een sta opbouw in het programma mogelijk meer houvast kunnen gesollicitatiegesprek oefenen in de lessen beroepsorientatie bieden op weg naar en tijdens de stage daarbij wordt gedacht zichzelf afmelden bij een werkgever en kunnen uitleggen aan een programma waarbij deelnemers systematisch steeds waarom men niet komt vragen leren stellen om eigen initia meer kennis en vaardigheden opdoen die ze uiteindelijk in de tief te kunnen ontwikkelen stage kunnen gebruiken de verschillende lessen zouden wel het lijkt dan ook goed om de drie dagdelen die meegelopen licht meer op elkaar afgestemd kunnen worden en elkaar kun kunnen worden op de diverse opleidingen standaard in het nen versterken bijvoorbeeld bij het sollicitatiegesprek is een programma op te nemen aan het begin van het cursusjaar combinatie van nt2 sociale vaardigheden en kennis van de in de laatste fase van het traject kan een dag per week functie waar iemand op solliciteert van belang twaalf weken lang meegelopen worden op de opleiding naar aan de volgende criteria moet de leerling volgens stagebe keuze voor degenen die daar aan toe zijn kan dit gecombi geleidster marjolein kempen minimaal voldoen om de neerd worden met een stage buiten de muren van stage tot een succes te brengen praktikon de mensen die niet toe zijn aan een stage bij aanwezigheid bij de lessen voorbeeld omdat zij niet aan de criteria voldoen maken in op tijd komen dit programma dan toch kennis met de praktijk weliswaar afspraken kunnen nakomen op de opleidingsvloer en kunnen hun beroepskeuze hope voldoende nederlands beheersen om eenvoudige lijk op die ervaring funderen op grond van deze ervaringen opdrachten te kunnen begrijpen en een eenvoudig lijkt een stageopbouw zoals geschetst in figuur i de meeste gesprek te kunnen voeren ideale volgens marjolein kempen in staat zijn initiatieven te nemen ten behoeve van de informatie werkzaamheden op de stageplek roe zadkine praktikon o g n a l e m e n t e n beroepsvereniging van docenten nederlands als tweede taal bv nt2 leder vak heeft een beroepsvereniging en een erkend diploma nt2 een groot werkveld in de beroeps en volwas seneneducatie en het voortgezet onderwijs had zo n vereniging nog niet daar is nu verandering in gekomen noktober 2002 is een groep nt2 enkele werkgroepen die zich met actue wisseling lesideeen lesmateriaal op docenten begonnen met het voorbe le nt2 zaken gaan bezighouden virtuele ontmoetingsplaatsen een reiden van de oprichting van een discussieplatform studiewerkgroepen beroepsvereniging van nt2 docenten waar houdt de beroepsvereniging rond bepaalde actuele thema s netwerk sinds 28 januari jl is die vereniging zich mee bezig onderhouden vacaturemelding atten ook daadwerkelijk een feit momenteel deren op nieuwe publicaties nieuw bereiden de bestuursleden samen met informatie uitwisseling lesmateriaal nieuwe ontwikkelingen enkele actieve leden verschillende acti een website met informatie een vak recensie van nieuwe publicaties en of viteiten voor een nt2 conferentie een blad les een archief samenwerkings lesmateriaal toegankelijk maken van ledenvergadering en het opzetten van verbanden onderlinge informatie uit onderzoek i uw mme