De radio als bron van luisteroefeningen en van taalbeschouwing

4 r de radio als bron van luisteroefeningen en van taalbeschouwing ides callebaut veel luisteroefeningen zijn waarschijnlijk veel te simpel voor leerlingen die eigenlijk heel goed kunnen luisteren als ze dat willen in het werkelijke leven is luisteren altijd vrij ingewikkeld mij lijkt het dus logisch dat we dat ingewikkelde luisteren oefenen in dit artikel wil ik ingaan op een luisteroefening die zo dicht mogelijk bij het normale luisteren ligt heel goede leraren van de laatste jaren van de basisschool luisteren met hun leerlingen vaak naar de radio daar hebben ze goede redenen voor de leerlingen doen dat buiten de school toch ook die leraren kunnen zo de wereld in hun klas binnenbrengen en op die manier hun leerlingen wat duiding geven over wat er gebeurt dat interesseert de leerlingen vaak wel maar ze kunnen het niet altijd begrijpen zonder de hulp van een volwassene die er meer van weet ongetwijfeld komen zo ook veel interessante wo onderwerpen aan bod en zaken om met de leerlingen over te filosoferen ij luisteren naar de radio denken erover nadenken het is immers ook voor we vaak aan het nieuws het is wetenschappers normaal functioneel de echter zinvol niet alleen het waarnemingen vast te leggen om er dieper nieuws te beluisteren maar op in te kunnen gaan ook wat errond te horen is bijvoorbeeld de reclamespots welke doelen voor luisteronderwijs zullen ook die behoren tot de leefwereld ongetwijfeld aan bod komen van de leerlingen en daarnaar moeten ze boodschappen waarnemen zowel niet kritisch en met begrip ieren luisteren het talige als talige en als communicatieve kan immers zijn dat het nieuws zelf weinig die boodschappen decoderen begrij interessants te bieden heeft maar de recla pen en interpreteren daarbij zullen mespots wel daarenboven kunnen we vooral de communicatieve elementen daardoor ook het nieuws in zijn normale aan bod komen context beluisteren die boodschappen verwerken beoor delen en integreren ik ga ervan uit dat we samen met de leerlin daarenboven zullen de leerlingen ook veel gen luisteren naar een moeten spreken o a live uitzending dus niet beschrijven vragen naar een stukje dat al we accepteren de wereld stellen en beantwoor op voorhand opgeno zoals hij binn enkomt den samenvattingen men is en voorbereid van gesprekken ver kon worden we accepteren de wereld woorden gespreksregels respecteren zoals hij binnenkomt het is dan wel handig de uitzending op cassette op te nemen het probleem is dan hoe pakken we zo n zodat we ze opnieuw kunnen beluisteren en complexe luisteractiviteit aan we kunnen maart april 2000 nummer 4 29e jaargang ze immers niet helemaal voorbereiden wat als er niets interessants te horen viel welke vaardigheden kennis en attitudes geen voor onze leerlingen interessant hebben we daarvoor nodig ik doe een nieuws en zelfs geen leuke reclamespots voorstel dan zou het ook nog zinvol kunnen zijn dat de leerlingen bijvoorbeeld de onnozele reclamespots door zinvolle spots vervan gen we zouden ons ook kunnen afvragen motivatie aanknoping hoe het komt dat er niets interessants bij zit voor kinderen jonge mensen de leerlingen als we vaak met onze leerlingen naar het bepalen welk item ze nader bekijken en wat nieuws luisteren heb het doel het nut daar ben we daarvoor geen van is ze kunnen bij extra motivatie meer we gaan al filosoferend telkens op voorbeeld onderzoe nodig de leerlingen elke opmerking door daarbij houden ken welke weg de hebben de zin ervan al we de vragen van het taalmodel in reclamemakers geko ervaren als het voor de het oog zodat we de bevindingen zen hebben om de eerste keer is kunnen van de leerlingen wat kunnen luisteraars te verleiden we de leerlingen vra structureren en eventueel aanvullen of onderzoeken of een gen nieuwsbericht betrouwbaar is luister je soms naar de radio luister je soms naar het nieuws we laten de leerlingen het opgenomen item wat hoor je vaak ervoor en erna verschillende keren aandachtig beluisteren luister je daar aandachtig naar scannen zoals we bij een advertentie uit de wat weet je over de radio over het krant doen een andere manier om aan nieuws op de radio dachtig te laten luisteren is het nieuwsitem wat zou er interessant aan kunnen zijn of de reclamespot uit het geheugen te laten eens naar het nieuws en de reclame nazeggen of spelen dan vragen we wat errond te luisteren en daar wat over na hun opgevallen is we gaan al filosoferend te denken telkens op elke opmerking door daarbij welke vragen heb je houden we de vragen van het taalmodel in het oog zodat we de bevindingen van de leerlingen wat kunnen structureren en even tueel aanvullen we vragen ons bijvoorbeeld leskern af we luisteren terwijl we het opnemen naar wie is de zender wat voor het nieuws komt naar het nieuws bij het nieuws de journalist de gein zelf en naar wat er onmiddellijk na komt terviewde het nieuwsagentschap de daarna vragen we bijvoorbeeld vrt bij een reclamespot is het degene die wat is jou het meest opgevallen iets zegt die ons iets wil zeggen of wat vond je goed interessant iemand anders wie dan wat vond je moeilijk welke verbanden heb je gehoord met wat wordt gezegd watje al weet of meegemaakt hebt het komt erop aan de kern van de waar kunnen we eens dieper op boodschap samen te vatten ingaan wat willen we daarmee 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 waarover wordt iets gezegd ren is er tegenwoordig meer interesse het is de bedoeling om de betrouw voor dat soort nieuws en waarom baarheid na te gaan dat is zowel bij welke rol spelen de omstandigheden het nieuws als bij de reclame van groot bij de reclame belang o a is het een product van het sei zoen heeft de producent moeilijkhe aan wie wordt iets gezegd den is er tegenwoordig interesse voor met andere woorden wat is de doel dat product en waarom is er nu meer groep waarvoor zien ze die aan voe interesse voor deze vorm van reclame len we ons au serieux genomen of en waarom beledigd wat is de reactie wat is de bedoeling daarbij vragen we de reactie van de van het nieuws luistercijfers informa leerlingen zelf maar ook wat ze weten tie amusement sensatie over de reactie van de mensen die ze van de reclamespot informeren verlei kennen den misleiden we vragen de leerlingen eventueel het hoe nieuwsitem de reclamespot te verbeteren verzorgd leuk origineel saai of zelf een nieuw e te maken langs welke weg dat is natuurlijk heel interessant en wat hebben de leerlingen ingewikkeld net zoals bij de andere vragen is het van belang hierop niet te nu geleerd oppervlakkig in te gaan de leerlingen zijn daar trouwens meestal erg in gein de leerlingen formuleren in hun eigen woor teresseerd het is natuurlijk verhelde den wat ze geleerd hebben dat is een heel rend de weg en de goede oefening in middelen van het de leerlingen formuleren in hun precies expliciet nieuws te vergelijken eigen woorden wat ze geleerd verwoorden dat met die van de recla hebben wordt opgeschreven me en de leerlingen we denken na over noteren het in hun de taal standaardtaal vreemde taal schri ft mogelijke besluiten dialect woordspelingen de toon het volume soms rijmen tekstsoort enz dat ze kritisch moeten zijn tegenover over de niet talige middelen muziek nieuws en reclame achtergrondlawaai tunes om het inzicht in hoe reclame en nieuws nieuws van de reclame te onderschei gemaakt worden wat de bedoelingen den enz over degenen die de teksten zijn welke wegen en middelen gebruikt inspreken over de weg van het worden hoe met de omstandigheden nieuwsbericht van bij het oorspronkelij en de luisteraars rekening gehouden ke evenement tot op de radio enz wordt enz dat je best weet wie eigenlijk de spre in welke omstandigheden is het nieuws ker is gemaakt dat de vragen van het taalmodel kun o a is het recent nieuws komt het nen helpen om daar beter inzicht in te bericht van de plaats van het gebeu krijgen maart april 2000 nummer 4 29e jaargang h y f s v ti s 7 s v dat zowel nieuws als reclame meestal verder de vragen over de hele communica goed doordacht zijn en vaak heel knap tiesituatie wie wat waarover aan wie in elkaar gestoken het is ook belangrijk dat we leerlingen die dat het interessanter is aandachtig te weinig zeggen los kunnen krijgen en het is luisteren ook nodig dat we zo n les kunnen structure dat je er ook plezier aan kunt beleven ren dat we in staat zijn vanuit onvoorbereid na te gaan hoe het gemaakt is en met materiaal een interessant gesprek te leiden welke middelen onderzoek te begeleiden besluiten te laten iso trekken en eventueel een zinnige toepassing te bedenken eventueel kan ook een toepassing gemaakt worden bijvoorbeeld in groepjes een recla het moeilijkst zoals altijd zijn de attitudes mespot of een nieuwsbericht maken flexibel en open genoeg zijn om uit een reele situatie een interessante zinvolle activiteit op te zetten moeilijk is ook de leerlingen te willen stimuleren en begeleiden maar ze welke kennis vaardigheden niet voortdurend te sturen ook moeilijk is te accepteren wat de leerlingen aanbrengen en attitudes hebben we gelukkig is dat moeilijke juist ook het leuk daarvoor nodig ste telkens als ik zo n activiteit organiseer overvallen de leerlingen me met onverwach wat kennis betreft hebben we allemaal wel te invalshoeken onverwachte ideeen din enige achtergrondkennis in verband met gen waarop zij me attent maken en die ik radio wat de functie van de vrt is wie dat niet gezien of gehoord had daarom ben ik betaalt waarom er ook reclame is wat de ook zo dol op inductief werken zie ook betekenis van luistercijfers is enz het is ook callebaut e a 1999 heerlijk vind ik dat goed de factoren die in elke communicatie situatie meespelen de zender de luisteraar de boodschap de werkelijkheid waarover gesproken wordt de bedoeling de manier hebben de leerlingen op een waarop de weg en de middelen de ideale manier geleerd omstandigheden de reactie in het oog te houden natuurlijk moeten we ook weten hoe we zo n les kunnen opbouwen als we aannemen dat ideaal leren van de leerlingen cumulatief constructief doelge wat de vaardigheden betreft is het wel richt contextgebonden zelfgestuurd en belangrijk dat we leer cooperatief is de lingen kunnen stimule corte 1995 kunnen ren door zinvolle open het moeilijkst zoals altijd zijn de we zeggen dat er in vragen te stellen attitudes flexibel en open genoeg zo n les daarbij kunnen we na zijn om uit een reele situatie een de eerste luisterbeurt interessante zinvolle activiteit op te cumulatief geleerd de vragen gebruiken zetten moeilijk is ook de leerlingen kon worden we die aidan chambers te willen stimuleren en begeleiden konden aansluiten 1995 voorstelt na het maar ze niet voortdurend te sturen bij wat de leerlin lezen van een tekst wat ook moeilijk is te accepteren wat de gen interessant vond je goed mooi leerlingen aanbrengen vonden en een wat niet wat vond je beroep doen op moeilijk welke verbanden herken je hun kennis 29e jaargang nummer 4 maart april 2000 constructief geleerd kon worden want reclame en wat muziek ervoor en erna de leerlingen konden zelf verwoorden en konden we de items binnen hun wat ze interessant vonden wat ze zelf situatie proberen te begrijpen want we ervaren hebben wat ze zelf geleerd gebruikten de vragen van het taalmo hebben del doelgericht geleerd kon worden want zelfgestuurd geleerd kon worden want in het begin van de les konden de leer de leerlingen konden in grote mate zelf lingen het lesdoel formuleren naar aan bepalen wat ze zouden bestuderen leiding van de vraag wat zou er interes hoe en wat ze daaruit konden beslui sant aan kunnen zijn naar te luisteren ten en daar wat over na te denken cooperatief geleerd kon worden want contextgebonden geleerd kon worden de leerlingen konden voortdurend want we pakten een reele situatie aan samenwerken zowel voor het bepalen namelijk het nieuws dat op dat moment van het onderwerp als voor de vragen op de radio uitgezonden werd net die ze zouden stellen en oplossen als zoals we dat in het normale leven doen voor de conclusies die ze zouden trek daarenboven konden we ook het ken als voor de toepassing die ze zou nieuws binnen een context beluisteren den kunnen uitwerken ides callebaut vuurkruisenlaan 31 8310 brugge idescallebaut yahoo com bibliografie callebaut i m stevens s de jonckheere taalbeschouwing op de basisschool basisboek leuven apeldoorn garant 1999 chambers a vertel eens kinderen lezen en praten amsterdam querido 1995 de corte e psychologie en reken wiskunde onderwijs in l verschaffel e de corte naar een nieuwe reken wiskundedidactiek voor de basisschool en de basisedu catie leuven acco st0h0 1995 maart april 2000 nummer 4 29 e jaargang