De uitgeverij een supermarkt. Een interview met Jan Westenbroek, uitgever.

heribert kort e nauwgezet uitleg vaak zie je veranderingen lang van tevoren aankomen het tijdstip waar op een verandering daadwerkelijk ingaat is echter niet altijd te voorspellen de invoering de uitgeverij een van sectorvorming en vernieuwing vindt plaats sinds i99o je bent afhankelijk van het supermarkt werk van anderen soos s bedrijfstaksgewijs overleg onderwijs bedrijfsleven die hun een interview met jan planning niet haalden waardoor het wachten was op goedgekeurde eindtermen leerdoel westenbroek uitgeve r ontwikkelaars die de vbve vereniging be roepsonderwijs en volwasseneneducatie heeft ingeschakeld om de eindtermen in leerdoelen te vertalen kwamen op hun beurt in tijdnood de onderlinge afstemming van de leerdoelen jan westenbroek studeerde nederlandse taal en let van de verschillende sectoren liet bovendien terkunde en algemene literatuurwetenschap aan de nog te wensen over als ontwikkelaar van leer rijksuniversiteit leiden hij werkte als docent ne middelen sta je als het ware aan het eind van derlands mo a aan de haagse leergangen nu een voedselketen je werkt met de input van haagse hogeschool en wa s docent adjunct direc anderen wij moesten in wel zeer korte tijd de teur bij de scholengemeens chap g k van hogen leerdoelen vertalen in een voor de praktijk dorp vso mbo en havo in rotterdam omdat werkbare vorm en didactiek dat betekende h ij bij wolters noordhoff verantwoordel ijk uitgever nogal wat pionierswerk we waren natuuurlijk is voor het fonds nederlands mb 0 wilde de kernre al wel begonnen plannen maken taxeren wel dactie via een interview zijn invalshoek weergeven ke kant het op zou gaan auteurs zoeken enzo op de veranderingen in het mbo en de gevolgen voorts daarvan voor de ontwikkeling van methoden je besloot een methode nederlands voor het mbo te herzien hoe is dat in zijn werk gegaan kun je iets vertellen over hoe een uitgever in het algemeen een nieuwe methode uitgeeft bij een herziening van een bestaande methode begin je de uitgangspunten op te ste ll en die moodus baseer je op de wensen en de gebruikerserva ringen uit het veld op sterke punten van con currerende methoden op de problemen die de nieuwe situatie sectorvorming en vernieu wing middelbaar beroepsonderwijs oproept een methode is een bundeling oplossingen van problemen die leven bij de docent de leer ling en de school de problemen formuleer je de uitgeverij een supermark t eerst in een programma van eisen hoe schep je meer zelfstudiemogelijkheden bijvoorbeeld hoe speelt een uitgeverij in op veranderingen in het of hoe breng je niveaudifferentiatie aan hoe onderwijs waarborg je leerlijnen in een modulair sys teem hoe voorkom je overlap hoe zorg je als uitgever zit je dicht op de markt je volgt voor de broodnodige afwisse li ng vanuit het de ontwikkelingen nauwgezet we hebben programma van eisen kom je tot een fysieke contacten met verschillende instanties bij omschrijving van het p ro dukt aantal pagina s voorbeeld vbve crs casa lob s stc s scho kleur verhouding tekst beeld formaat bind len docenten auteurs en natuurlijk lezen we wijze papiersoort daarna maak je een begro 1993 56 m o er 250 ting je bepaalt de prijs en de oplage daarna ga toetsbaar en te presenteren moet zijn een metho je met je auteurs naar oplossingen zoeken je de moet toegesneden zijn op de problemen moet ontzettend veel vragen beantwoorden die de docent en de leer ling ondervinden een om tot een goed concept te komen hoeveel docent moet de eindtermen en leerdoelen ha modulen wat is de structuur van een module len daarvoor heeft hij materiaal nodig waar wat is de structuur van een hoofdstuk van een mee hij zo min mogelijk problemen in de klas paragraaf wat voor soort opdrachten en hoe ondervindt geen opdrachten als ga nu naar veel ligt die structuur vast dan maak je per het secretariaat en vraag een docent die zo lesstofeenheid een inhoudelijke beschrijving iets laat uitvoeren kan zijn gezicht niet meer waarin je vastl egt wanneer je wat aanbiedt die vertonen een nieuw probleem bijvoorbeeld beschrijving moet kloppen met het program in het mbo is de gewijzigde toetssystematiek ma van eisen om een voorbeeld te geven bij elke toets telt mee voor het eindresultaat spelling stijl en grammatica heb je te maken leerlingen hebben geen tijd meer om op gang met de noodzaak van inslijpen herhaling is te komen of een eindsprintje te trekken zoals b roodnodig maar dat staat haaks op het begrip vroeger de docent zal vaker moeten toetsen module waaraan je volgens je programma van en de vorderingen van de leerlingen in de ga eisen moet voldoen bovendien moet je het te n m oete n h o ude n zo dat ni e mand voo r ve r voor de leerli ng afwisselend houden tien we rassingen komt te staan en dat vergroot het ken alleen taalverzorging was niet ons idee probleem van de docent vaker toetsen met van afwisselend we hebben dat in dit geval een hogere kwaliteit betekent veel extra werk opgelost door in elke module een rubriek en een nog hogere werkdruk daar proberen taalverzorging op te nemen als eenmaal het we iets aan te doen met een nieuwe toetsser programma van eisen de fysieke eisen en de vice inhoudelijke beschrijving vastl iggen begint het schrijven pas met de auteurs bespreek je hoe bewaak je de kwaliteit van een nieuwe metho geregeld de nieuwe kopij en bewaak je de de voortgang zodra er een representatief gedeel te van de kopij klaar is ga je met vormgevers kwaliteit is de verantwoordelijkheid van de praten die een ontwerp maken waarop de au uitgever die kwaliteit valt of staat met de mo teurs de rest van de kopij kunnen afstemmen gelijkheid die in te kopen dat doe je door te werken met auteurs in wie je vertrouwen hebt welke criteria hanteer je voor je bes luit een methode dat is weleens lastig educatief schrijven is een uit te geven vak apart globaal heb je drie soorten auteurs natuurtalenten ze zijn erg zeldzaam poten het moeilijkste maar ook het leukste werk bij tiele auteurs aan wie je het kunt leren en de uitgave van een nieuwe methode vind ik mensen bij wie het gewoon niet lukt dat laat het voorwerk niet zozeer het schrijven je peilt ste zegt overigens niets over de kwaliteit van de behoefte in de markt en je onderzoekt of je de betrokkene als docent je werkt bij nieuwe daar een boek voor kunt maken wat doet de auteurs met een p roeffase een nieuwe auteur concurrentie wat kan ik daar aan toevoegen schrijft een proefhoofdstuk in veel gevallen je moet voortdurend bovenop de markt zitten blijkt hij of zij een potentiele auteur te zijn of voortdurend kijken waar de problemen zitten het helemaal niet te kunnen zo n proefstuk wat voor soort problemen het zijn hoeveel werkt naar twee kanten de uitgever kan be mensen dezelfde problemen onde rvinden oordelen of de auteur aan zijn criteria voldoet heeft iemand anders ze al opgelost en hoe kun de nieuwe auteur kan zien met welke moei je ze zelf oplossen we weten bijvoorbeeld nu lijkheden en onvoorziene valkuilen van het al dat er in 1996 een bijste ll ing van de eindter schrijfproces die te maken krijgt als beide par men komt we moeten dus in 1 99 5 al weten tijen met elkaar verder wi ll en zit je goed ver hoe we daar op in kunnen spelen volgens begeleid je het schrijfproces je be je moet natuurlijk een methode maken waar commentarieert de kopij doet suggesties en je klanten wat mee kunnen voor mij zijn de redigeert criteria dat het materiaal leerbaar maakbaar 1993 56 moer 251 vindt er onderzoek plaats naar lay out vormgeving sinds vorig jaar een nieuwe methode verder in relatie tot de doelgroep ontwikkelen we een multi sectorale methode die gaat bestaan uit een theorieboek en per jazeker wij doen onderzoek naar de sector verschillende moduulwerkboeken te beeld tekst verhouding naar soort beeld en beginnen met een deel voor het middelbaar hoe docenten daarmee in de praktijk omgaan toeristisch en recreatief onderwijs mtro in het mbo zien docenten bijvoorbeeld weinig een deel voor het middelbaar horeca onder heil in rijk geillustreerde boeken het gaat hen wijs ntxo en een deel voor het middelbaar niet om het mooie maar om de functionaliteit agrarisch onderwijs ntno volgend jaar ver van de illustraties in het mbo zien we daarom schijnen bovendien de eerste twee delen van ook geen noodzaak full colourboeken te ma de nieuwe serie praktische cursussen beroeps ken zoals in de basisvorming vaardigheden notuleren en rapporteren ten slotte komen we volgend jaar met een nieuwe in hoeverre wordt er nog landelijk getoetst met de schakelmethode voor het orientatie en scha invoering van modulering en de daarbij behorende keljaar o s daarmee kun je leerlingen met certificaten een taalachterstand op het gewenste instroom niveau brengen we houden daarbij rekening er zijn op dit moment alleen nog plannen met leerlingen die nederlands als tweede taal rond de toetsing van de uitstroomcertificaten hebben in 1995 1996 de gedichtenvorming is nog in volle gang zoals het er nu naar uitziet komt er welke ntso sector kent degrootste veranderingen door samenwerkingsverbanden tussen scholen de mogelijkheid misschien landelijk ge er moet nog veel gebeuren de meeste scho bruik te maken van een centrale toetsenbank len draaien nu voor het eerst het nieuwe pro een itemboek waaruit scholen toetsen kun gramma met alle kinderziektes vandien ze nen betrekken tot die tijd is er nog niets ter zullen van dit eerste jaar veel leren de sector wijl er wel getoetst moet worden iedere economie is het verst wat de doorvoering van school is zelf verantwoordelijk voor de toet de veranderingen betreft zowel organisato sing en landelijk zal het afhangen van de sa risch als onderwijskundig de sector techniek menwerking tussen de scholen de status ligt is minder ver hoewel we recent een methode nog niet vast de minister moet de kwaliteit hebben herzien de sector dienstverlening en bewaken maar de scholen zijn in beginsel vrij gezondheidszorg is er nog niet uit daar moet met de invulling nog veel geconcretiseerd worden er kan daar nog veel veranderen de agrarische sector trekt wat is de stand van zaken wat de methode ontwik zijn eigen plan ook al omdat die sector nog keling voor het ntso betreft onder een ander ministerie valt de korte opleidingen moeten binnen het veran voor de sector economie hebben we het eer derende onderwijs hun eigen plek vinden de ste deel van een methode deel twee komt bovenbouw van die opleidingen moet op nog volgend jaar daarnaast geven we de eerste veel scholen gestalte krijgen in 1996 is het twee delen uit van een nieuwe serie van vijf hele programma een keer gedraaid svnt gaat delen over bedrijfscommunicatie voor de op dan over in een nieuwe beroepseducatiewet leiding commerciele dienstverlening deel i waarin alle mogelijke vormen van beroepson gaat over public relations deel twee over me derwijs hun wettelijke basis zullen krijgen dia en middelen voor de korte opleiding ko men we volgend jaar met het eerste deel van wat is volgens jou de toekomst van het mbo en een modulaire methode voor de korte stroom daarmee de methoden voor de afdeling administratie kort komen we volgend jaar met een tweedelige herziene dat is moeilijk te zeggen een ontwikkeling editie voor de sector techniek is net een her die al aan de gang is is de vorming van regi ziene editie verschenen voor de sector dienst onale opleidingencentra aoc s dat zijn een verlening en gezondheidszorg hebben we soort educatieve supermarkten voor beroep 1993 5 6 moer 252 sonderwijs ook het leerli ngwezen de volwas meees slui s seneneducatie het cursorisch beroepsonder wijs en orientatie en schakelopleidingen moeten daarin hun plaats krijgen in sommige regio s zijn ze daarmee al een flink eind op de opleiding tot leraar weg maar in andere lukt het nog niet zo erg de minister wil er in ieder geval naar toe je nederlands in het as o zou als uitgeverij te maken kunnen krijgen met een andere vraag het is voorstelbaar dat uitgeverijen gaan werken op basis van u vraagt wij draaien de school bestelt modu len waarmee de uitgeverij op maat gesneden langere tijd lieten de lerarenopleidingen zich weinig methoden samenstelt denk maar eens aan het aan het mbo gelegen liggen dat is echte r veranderd dag en avondonderwijs in het avondonder sinds veel afgestudeerden hun weg naar het mbo wijs heeft men bijvoorbeeld niet a lle modulen vinden kees sluis lerarenopleider aan de hoge nodig die in methoden voor het reguli ere vol school holland in diemen bekijkt de huidige oplei tijdsonderwijs voo rh a nd en zijn dingen tot mb o leraar nederlands wat is de invlo ed van ee n uitgever op het onderwijs bestel in ditgeval het middelbaar beroepsonderw ijs het is voor iedereen een ingewikkelde situatie voor de scholen en voor de uitgeverijen je moet een nieuwe methode voor een nieuwe onderwijssituatie zien als een goed doordacht voorstel dat is de meerwaarde die je als uitge verij te bieden hebt zo n voorstel werkt al leen als het redelijk aansluit bij de praktijk als uitgever kies je voor een bepaalde oplossing welke modulen komen er in een boek en hoe verdeel je de stof over de verschill ende delen hoe gebruik je de didactiek je biedt een be paald scala aan mogelijkheden de scholen vertalen de keuzes van de uitgever naar de on derwijspraktijk zij maken keuzes selecteren leggen accenten afhankelijk van de specifieke schoolsituatie de invloed van de uitgevers lijkt op het eerste gezicht dus vrij groot dat veran dert wel zodra de situatie is uitgekrista lliseerd uit de praktijk komen dan wensen en sugges ties die de uitgever vervolgens weer verwerkt de opleiding tot leraar nederlands in het mbo in een herziene editie of in een vo lledig nieu we methode boeken maak je uiteindelijk sa men met de klant dat is de cyclus en zo hoort een blik in de historie een afstandelij ke het ook relatie lerarenopleidingen behoren in ons land tot het hoger beroepsonderwijs het zou erg voor de hand liggen dat dit hbo zich nadruk kelijk bezighoudt met en zich richt op zijn voorpost het mbo dit is echter nauwelijks het geval 1993 56 moer 253