Documenten
de von en spelling 85 een stellingname van het von bestuur de vereniging voor wetensgappelike spelling v w s streeft ernaar een spellingswijziging door te laten voeren in 1985 samen met de hervorming van het nederlandse basisonderwijs vonk heeft de laatste jaren al vrij veel aandacht aan het spellingsonderwijs besteed er verscheen zelfs een extranummer over zodat het ons alleszins nodig leek ook naar buitenuit het standpunt van de von tegenover spelling 85 verder sp 85 bekend te maken de von heeft zich bij het begin van de jaren 70 wel aangesloten bij de toenmalige voorstellen tot spellingverandering nu niet meer waarom deze koerswijziging het von bestuur blijft van mening dat een vereenvoudiging van de nederlandse spelling zich opdringt maar heeft tegen sp 85 een aantal belangrijke bezwaren de betreffen enerzijds de actie zelf anderzijds de voorgestelde spellingregels voor een korte samenvatting van de spellingregels die sp 85 verspreid zie het artikel moet de spelling tog veran dert worden p 41 bezwaren tegen de actie 1 het von bestuur is niet bereid een actie te gaan steunen waar het noch vooraf noch tijdens de actie enige in spraak bij heeft de von zou zichzelf daardoor tot meelo per degraderen 2 het von bestuur heeft zeer ernstige twijfels over de kansen op succes van deze actie omdat ze wordt gevoerd met voorbijgaan aan een aantal factoren als de taalunie de vlaamse instanties en onderwijsorganisaties de huidi ge tijdsgeest de restauratie vraagt juist dat een vernieuwingsstrategie zeer zorgvuldig wordt gepland bezwaren tegen de spellingregels we laten het criterium van de bruikbaarheid even buiten beschouwing en laten in dit verband alleen even opmerken dat een goede spelling het psycholinguistisch proces van schrijven net zoals van lezen zo goed mogelijk zou moeten ondersteunen men moet zich afvragen of sp 85 daar serieus naar gekeken heeft wij opperen hier verder alleen maar bezwaren inzake de leerbaarheid de leesbaarheid en de strategie 46 de leerbaarheid sp 85 blijft van de speller een groot aantal abstracties verlangen en bevat nog teveel uitzonderingen a letters worden gesgreven zoals ze worden gehoort in et afzonderlik uitgesproken woort gits dit gezonde uitgangspunt verlangt van de schrijver leerder dat hij gelede woorden kan segmenteren wat soms problemen kan zijn b v doelloos onmiddellijk alom alleen met het oog hierop staat sp 85 uitzonderingen op de algemene regel voor afleidingen op lik ster en t worden egter met een 1 een s en een t gespelt bijv onmidde lik sgaatster brete grote maar door uitzonderingen wordt men verplicht en de regel en de uitzondering te leren b sp 85 behoudt het historische onderscheid ei ij ou au c wat moet de leerling in geval van uitspraakvariaties d of t bv aardappel ronduit volgens de algemene regel of artappel rontuit wordt door sp 85 geaccep teerd de eind n bij de uitspraak hiervan doet zich regiona le en stilistische of contextuele variatie voor de beregeling van sp 85 is voor de eind n zeer complex en onvolledig volgens sp 85 moeten we schrijven ijzere open lopen liederen liedere avont hoe het met woorden als koren lantaren garen moet is niet duidelijk d sp 85 zegt dat aleen alom e d wegens de uitspraak ook alleen en allom mogen worden gespeld weer uitzonde ringen op enkele regels e de behandeling van de klinker i is alweer vrij ingewik keld junie politieke analize markizin de leesbaarheid een gemakkelijk leerbare spelling is nog niet automatisch goed leesbaar en omgekeerd men mag redelijkerwijze veron derstellen dat vaste spellingbeelden bijdragen tot de lees baarheid het morfologische principe principe van de analo gie de vries en te winkel was in functie hiervan gedacht hoed hoedje hoeden hoedrand maar het vergt van de leerder of schrijver wel enige abstractie in sp 85 rijzen twee problemen in verband hiermee a sp 85 hanteert een gewijzigde vorm van het morfologisch principe dit functioneert in de oude spelling niet alleen op het einde van een woord stemhebbend stemloos 47 maar ook woordintern de wijziging nu doorbreekt de vast held van de woordbeelden b v hoet hoetje hoeden hoetrant ook bij de i speelt dit parten markizin maar friezin hetzelfde bezwaar geldt tenslotte ook de afleidingen op lijk ster en te waar de regel dat er slechts een 1 s of t wordt gespeld de leesbaar heid zou kunnen aantasten b v diepte brete wijte grote vaste woordbeelden zijn immers zeer gewenst voor de leesbaarheid en voor de leerbaarheid o a omdat we die in ieder geval zo in ons geheugen opslaan als we een nieuw woord leren dan slaan we niet alleen de bete kenis en de klankvorm in ons geheugen op maar ook de grafische voorstelling en bovendien vormen de naar bete kenis samenhangende woorden een cluster b ook wat betreft regionale stilistische of sociale varia tie naast ook strikt persoonlijke variatie werkt sp 85 niet met vaste spellingbeelden maar stelt ze voor de verschillende voorkomende varianten in de uitspraak ook in de spelling met verschillende schrijfwijzen te honoreren dit leidt tot een veel groter aantal spelling varianten dan in de huidige spelling b y oto auto ekskurzie ekskursie trem tram bovendien bestaat er ook nog taalinterne of taalstructurele variatie afhanke lijk van accentuering foneemomgeving of woordstructuur ook hier krijgen we een groter aantal woordbeelden en inconsequenties de behandeling van de eind n gevallen als aardappel aartappel de h soms uitgesproken soms niet b v schoonheid hem hun hier de strategie de noodzakelijke spellingvereenvoudiging zou voldoende strategisch moeten aangepakt worden dit is niet het geval met sp 85 omdat deze a inconsequente en ondeugdelijke regels bevat b probleemgevallen onopgelost laat ei ij ou au c niet acceptabel is voor het hele nederlandse taalgebied sommige voorstellen van sp 85 zijn te exclusief randstad hollands b v de beslissing om g en ch allebei door het teken g voor te stellen d teveel keuzevrijheid laat wat leerbaarheid leesbaarheid en bruikbaarheid ongunstig beinvloedt en een serieus probleem voor de media vormt r roger namens het von bestuur 48