De wakkere leerling: gemeenteraadsverkiezingen in de klas? Politieke vorming in het vak Nederlands?

de wakkere leerling gemeenteraadsverkiezingen in de klas politieke vorming in het vak nederlands nee het is niet alleen de bedoeling dat je straks met dit artikeltje naar de leraar geschiedenis of maatschappelijke vorming toestapt en hem zegt dat het misschien wel interes sant voor hem zou kunnen zijn politieke mondigheid is im mers iets wat ook heel duidelijk in het vak nederlands aan bod kan en moet komen onze doelstellingen die we bij politieke vorming beogen om vatten enerzijds een politieke kennis basiskennis van for mele regels en structuren ideologische basisnoties en anderzijds een politiek bewustzijn van de individuele en gezamelijke participatiemogelijkheden in het besluitvor mingsproces politieke vorming in deze optiek overschrijdt dus duidelijk de bekrompenheid van de partijpolitiek en zou als volgt kun nen gedefinieerd worden ieder proces dat individuen en of groepen helpt inzicht en ervaring te verwerven deze te kun nen analyseren en verklaren zich houdingen en vaardigheden eigen te maken die het de betrokkenen mogelijk maken poli tieke besluitvormingsprocessen te beinvloeden stichting burgerschapskunde 1982 6 wanneer we in onze lessen nederlands af en toe de politieke waaier willen opentrekken dan botst dit vaak op een groot onbegrip en verregaande onverschilligheid probleem is im mers meestal dat politieke vorming erg abstrakt is en ver van de leerlingen af staat wil een dergelijke vorming echter een kans op slagen hebben lijkt het ons een basisvereiste dat we een konkrete situa tie waarmee de deelnemers aan het vormingsproces zich ver bonden voelen als uitgangspunt kiezen de nakende gemeente raadsverkiezingen is volgens ons ongetwijfeld zo een gebeur tenis zeker voor de oudere leerlingen waar iedereen van veel dichter bij betrokken is dan men wel eens wil geloven wij kunnen er misschien voor zorgen dat deze jongeren de verkiezingen niet alleen meemaken maar ze ook mee maken li gemeenteraadsverkiezingen dingen waarmee we elke dag haast mee gekonfronteerd worden zoals wonen verkeer sport en ontspanning sociale dienst verlening kortom alle inhouden die op het niveau van de menselijke samenleving in een gemeente staan dienen voor een duidelijk begrip in de sociaal politieke kontekst van het gemeentebeleid geplaatst te worden belgie is im mers een gedecentraliseerde staat en hierdoor berusten heel wat verantwoordelijkheden op lokaal vlak gezien de gemeen en echter door de overheid gefinancierd worden is het be langrijk dat wij ook regelmatig de parallellen doortrekken op nationaal beleidsvlak de basis van onze benadering blijft echter de gemeentelijke autonomie voorstelling van enkele verwerkingsmogelijkheden de manier waarop de leerlingen dit toch wel vrij moeilijk liggend thema aangekaart krijgen lijkt ons zeer sterk bepalend voor het al dan niet slagen ervan daarom proberen we hierover enkele voorstellen te formuleren om in de klas rond het thema van de gemeenteraadsverkiezingen te werken bij het hanteren van de methodes dienen we er echter steeds vanuit te gaan dat we proberen de mogelijkheden om het suc ces van de politieke vorming te waarborgen of zeker te ver groten waar mogelijk aangrijpen d w z dat we steeds trachten a de leergang aan een concreet geval te koppelen b de direct betrokkenen en hun standpunten binnen te halen c de behandeling van het onderwerp tot een concreet resul taat te laten leiden weergave van het probleem voor an dere leerlingen invloed uitoefenen door in gezonden brieven schrijven aan politiek verantwoordelijken d de werkmethoden zo gevarieerd mogelijk te organiseren zodat zoveel mogelijk leerlingen een mogelijkheid zien om er aan deel te nemen stichting burgerschapskunde 1982 19 we beperken ons hier tot een ietwat uitgebreidere voorstel ling van een vijftal methoden naar andere werkvormen ver wijzen we in de materiaalbeschrijving 1 analyse van partijprogramma s we verzamelen de progra mm a s van een aantal partijen 5 best beperken we ons omwille van de overzichtelijkheid tot een 5 tal partijen rekening houdend met de voorkeu ren van de leerlingen er worden groepen van 4 5 leerlingen gevormd elk van deze groepen kiest een verkiezingsstrijdpunt en analy seert het a d h v het onderstaand matrix model vb verkiezingsstrijdpunten cvp p vv sp 000 000 werkgelegenheid vrede veiligheid vrouwenbelangen milieu energie elke groep bekijkt nu wat de verschillende programma s over het gekozen strijdpunt vertellen een korte sa menvatting liefst in eigen woorden wordt in de betref fende vakken op het bord of op flappen geschreven als alle groepen gereed zijn kan een vergelijking in een klasse groepsgesprek plaatsvinden stichting burgerschapskunde 1982 68 69 2 verkiezingsslogans om een beter zicht te krijgen op de verschillende par tijen en hun programma s kunnen wij bijvoorbeeld ook de slogans eens van nabij bekijken we suggereren enkele mogelijke opdrachten voor een taal beschouwend groepswerk je kan best de verzamelde slo gans zo verdelen dat elk groepje zich op de slogans van een bepaalde partij kan concentreren a inventariseer de gebruikte slogans uit de pamfletten b onderzoek het gebruik van de voornaamwoorden o a u gij jij wij enz wie wordt ermee aangewezen duidelijk welke voornaamwoorden heeft deze partij gekozen waarom effect op de lezer c zitten er nog andere woorden of uitdrukkingen in waar mee eigenlijk ook de lezer kiezer aangewezen wordt d kijk naar de elliptische zinnen maak er een volle dige zin van wie is dan de verzwegen handelende persoon e over wie of wat spreken de slogans over de partij de kiezer 6 f op welke waarden opvattingen en mogelijke vooroorde len bij de kiezer wordt er gemikt g zijn er je nog bepaalde dingen in de slogans opgeval len h vind je dat je in wat de slogans zeggen en in hoe ze dat doen door de betrokken partij au serieux wordt genomen i hoe worden de tegenkandidaten aangesproken j zijn er bepaalde grafische aspecten die opvallen voor een klasgesprek suggereren we de volgende punten verslag over de resultaten van het onderzoek van de verschillende partij slogans korte karakterisering van de punten waarin de partij en duidelijk elkaar verschillen is onze mening veranderd sterker genuanceerd wat hebben we geleerd frans daems e a 1982 hoofdstuk 2 taalbeschouwing 3 grote woorden politiek een handige truuk om de propaganda van de verschillende partijen die betrokken zijn bij de gemeenteraadsverkie zingen onder de loep te nemen is het onderzoek naar de grote woorden deel aan iedereen een voorraad propagandamateriaal uit laat iedereen individueel de uitspraken aanduiden die hij tot de grote woorden of tot de loze kreten rekent als voorbeeld kan je opgeven gelijke kansen voor ieder een rechtvaardige bestemming daarna kan je per partij die in je gemeente aan de ver kiezingen deelneemt de grote woorden op een flap op een rijtje zetten als dit gebeurd is probeer je in groep na te gaan wat de konkrete betekenis achter de grote woorden is of kan zijn je zal al vlug merken dat je vaak niet weet waarover de betrokken propagandisten het hebben probeer daarna puntige vragen op te maken die je aan de partijen kan voorleggen waardoor ze ver plicht worden duidelijke informatie door te geven informatief spelmateriaal 1982 10 4 wie is kandidaat verzamel de kandidatenlijsten in uw gemeente geef groep jes deelnemers opdracht telefonische vraaggesprekken met kandidaten van een partij te maken verschillende groepjes vragen kandidaten van verschillende partijen 7 maak hierbij gebruik van gestandaardiseerde vragenlijst jes met vragen als 1 personalia 2 waarom wilt u gemeenteraadslid worden 3 hoe ziet u uw toekomstige positie als raadslid tegen over de kiezers 4 voor welke dingen wilt u vooral ijveren 5 wat zijn uw opties voor het gemeentelijk jeugdbeleid 6 wat vindt u van de vergoeding voor gemeenteraadsle den 7 hoe staat 0 tegenover aktiegroepen in de gemeente enz daarna worden de gegevens verwerkt tot totalen en met elkaar vergeleken op verschillende vlakken bijvoor beeld zijn er duidelijke verschillen tussen de kandidaten van de verschillende partijen zijn er ook verschillen tussen de kandidaten onderling van een partij bestaat er zoiets als een partij idenditeit ministerie nationale opvoeding en nederlandse cultuur z d 11 5 verkiezingen op school in het koninklijk atheneum in willebroek organiseerde men vorig jaar enkele dagen voor de nationale verkie zing 8 november 81 een heuse verkiezingsdag op school een dag lang hielden de leerlingen van het zesde jaar officieel het stemlokaal open om de drie hoogste jaren op een klas na hun stem te laten uitbrengen deze dag was de afsluiting van een kort projekt rond de verkiezingen men begon helemaal onderaan het verschil tussen links en rechts waar situeren zich de partijen de progra mm a s van de partijen werden doorgenomen interviews met leerkrachten en medeleerlingen werden af genomen i v m stemplicht of ze dachten of de leerlin gen net als hun ouders zouden ste mmen of de grote of de kleinere partijen zouden winnen of ze dachten of hun stem enige invloed zou hebben of ze een oplossing had den voor de krisis blanco stemmen de avond voor de school verkiezing werden een aantal plaatselijke poli tici uitgenodigd voor een forumgesprek met debat niet minder dan 65 leerlingen kwamen opdagen het hoogtepunt van het hele project was natuurlijk de ste mm ing men probeerde er voor te zorgen dat alles a zo echt mogelijk verliep de oudere leerlingen en hun leerkrachten moesten elk apart met de nodige protocol hun stem komen uitbrengen achteraf werden de stemmen ge teld volgens de regels van de kunst en werden de uitsla gen officieel bekend gemaakt aan de andere leerlingen stof te over natuurlijk om daarna de schooluitslag te vergelijken met de echte uitslag enkele dagen later jacky huys 1981 2 materiaalbeschrijving naast deze vijf mogelijkheden bestaan er natuurlijk nog tal van methodes om het onderwerp aan ta pakken enerzijds zijn er de meer klassieke vormen als het uitnodigen van een spre ker diskussies anderzijds kunnen we ook uitgebreide simulatie prioriteiten of begrotingsspelen opzetten etc in het onderstaande overzicht van didaktisch materiaal i v m de gemeenteraadsverkiezingen vermelden we waar je nog verder op zoek kan gaan naar uitgewerkte vermeldingsmo gelijkheden en of waar je achtergrondmateriaal kan vinden 1 apropoo 1982 maandblad jongerengemeenschappen jrg 8 nr 1 jan 82 themanummer oog voor je gemeente eenvoudig geschreven achtergrondteksten i v m gemeente raadsverkiezingen kiessysteem begrotingswijze auto nomie van de gemeente beschrijving van enkele werkvormen besteladres jongerengemeenschap vzw kipdorp 30 2000 antwerpen tel 031 31 07 95 prijs 25 fr 2 a p s k w 1982 de wakkere burger handleiding 4 delen basisinformatie over het gemeentebeleid een handleiding voor een diamontage rond de gemeenteraads verkiezingen toegespitst op brussel methodieken voorbeelden van initiatieven o a enquete in de vorm van een stembiljet besteladres apskw kroonlaan 16 1050 brussel 100 fr 3 daems frans pepermans jef roger roger nov 82 leren leven in taal de sikkel malle in het derde hoofdstuk rond taalbeschouwing vindt u het opgenomen voorbeeld i v m de sloganontleding 4 huys jacky 1982 socialisten winnen nieuwe school strijd de morgen 4 november 1982 p 2 beschrijving van het project in het atheneum te wille broek met interviews van leerkrachten en leerlingen 9 5 info jeugd nationaal 1982 racisme projekt rond vooroordelen over buitenlandse werknemers lespakket werkmateriaal en achtergrondteksten o a uitgewerkt kortgeding rond het thema hebben vreem delingen het recht om te kiezen en verkozen te worden voor de gemeenteraad pp 23 40 besteladres info jeugd nationaal nederkouter 111 9000 gent tel 031 31 07 95 25 fr 6 informatief spelmateriaal 1982 spellen krant een dobbelsteen op zijn kant jrg 1 nr 1 mei 1982 hoe en waarom werken rond de gemeenteraadsverkiezingen p 4 11 gemeentelijk beleid volledig uitgewerkt simulatiespel 16 j p 15 33 besteladres ifs vzw geldenaakse vest 24 3000 leuven 30 fr 7 katholieke jeugdraad aktieplan opgelet ik stem postkaarten badges stickers en een boeiende getekend en geschreven poster werden ontworpen om de jongeren be wust te maken van hun verantwoordelijkheid besteladres kjr guimardstraat 1 1040 brussel tel 02 511 68 33 50 fr voor een volledig pakket 8 ministerie van nationale opvoeding en nederlandse cul tuur z d campagne jeugd en gemeente bundeling van aktie en werkvormen o a begrotingsspel geinspireerd op de methode van waardeverduidelijking volledig uitgewerkt simulatiespel met taak en rolom schrijvingen rond gemeentebeleid besteladres min van nat cultuur en ned opvoeding campagne jeugd en gemeente saincteletteplein 13 1000 brussel tel 02 219 34 10 toest 220 9 stichting burgerschapskunde nederlands centrum voor po litieke vorming 1982 de gemeente basisboek ge meentelijke politiek in de praktijk didaktische hand leiding vooral de didaktische handleiding biedt een erg ruim aanbod van werkvormen met telkens duidelijk geformuleer de doelstellingen o a een politieke enquete een begin toets deze handleiding is los van de twee andere boekjes te gebruiken de voorbeelden zijn natuurlijk steeds uitgewerkt op de nederlandse situatie besteladres s b k postbus 349 2300 ah leiden ne derland prijs van de handleiding 11 gld 10 de wakkere burger initiatief van de stichting lodewijk de raet bedoeling is de aktie te bevorderen op gemeentevlak om te ijveren voor een verdergaande demokratisering van het 10 plaatselijk beleid hiervoor werden werkmateriaal video programma s affiches en richtnota s rond allerlei as pecten van het gemeentebeleid samengebracht informatie en bestelformulieren de wakkere burger liedtsstr 27 29 1030 brussel tel 02 241 88 33 11 de gemeenteraadsverkiezingen brt schooltelevisie 12 18 jarigen maandag 20 sept 17 30 u dinsdag 28 sept 15 30 u vrijdag 1 okt 15 30 u luuk van waes 11