De westerse cultuur voorbij. Over literatuur en interculturele opvoeding.

de westerse cultuur voorbij over literatuur en interculturele opvoeding andre mottart i against my brother i and my brother against our cousin i my brother and our cousin against the neighbours all of us against the foreigner bruce chatwin 1988 p 224 cultural awareness ook wij hebben maar een mensvisie die uit onze cultuur voortkomt ze is niet edeler dan die van anderen t westen hecht veel waarde aan de vrije keuze van het indivi tegen de achtergrond van een hybridische du ons geloof in het individu samenleving wordt dan ook gesteld dat alisme verklaart nogal wat culture mensen met verschillende wortels naast le geplogenheden denk maar aan elkaar moeten kunnen leven en zonder ons huwelijkssysteem als de vooroordelen over de grenzen van ras taal basis voor een vaste relatie voor de geslacht en leeftijd heen moeten leren kij rest van ons leven aanvaarden wij de ken en denken een prachtig programma vaak compleet irrationele prive verliefd dat elke leerkracht steevast onderschrijft heid van een jongere van een jaar of zes maar kunnen we de jongeren waarmee we tien die nog maar nauwelijks weet wat het dagelijks werken dit zo maar opleggen leven te bieden of niet te bieden heeft in natuurlijk niet laten we de lat wat lager onze cultuur is dat echter onze optie de leggen en hopen dat de jongeren een partnerkeuze is volledig vrij vanuit andere gevoel ontwikkelen voor wat wij cultural culturen gezien is dat echter een compleet awareness zouden willen noemen een her gek idee leg het maar eens uit aan turken kennen van verbindingen en verschillen tus die gearrangeerde huwelijken een goed sen culturen met een oog voor de door systeem vinden wij vinden dat onaan mensen gemaakte machtsstructuren die vaardbaar maar wat stellen we in de hierbij een rol spelen met ander woorden plaats een complete loterij rik pinxten het verstrekken van enig inzicht in de 1994 trouwens ook op andere vlakken betrekkelijkheid van het eigen gedrag werkt het individualisme blijkbaar niet zo best de vereenzaming van veel mensen in daarom mogen we ons niet langer beper onze steden is hier maar een voorbeeld ken tot onderwijs in de nationale en mono van enige bescheidenheid past hier wel culturele waarden waardoor we de jan feb 1997 nummer 3 26e jaargang c k a k z vervreemding van andere culturen slechts in verre la q dat laatste is natuurlijk wat dehand werken en dat geldt niet alleen we nodig hebben willenwijonzeleerlingen v g scholen met multicul turele enig inzichtbieden in de complexiteit van schoolbevolking witte de multiculturele scholen levenin multiculturelewereld welke literatuur literatuuronderwijs welke teksten het cre6ren van cultural awareness bij uiteraard mogen leerlingen lezen wat leerlingen van secundaire betrekking heeft op hun ervaringen maar danook van de to hiertegenoverstellen wedatlezen ookerva v v c nu h ringen schept onderwijs v lerarennederlandsniet metevre inhouden gezienhuldigen zen wij geen gesloten museumopvatting wordeningeschakeldmaatschap westerse cultuur het is juist interessant pelijk scheefgegroeide sittrek kijken wat je aan de nationale canon kan n literatuur lijktimmers pe ken toevoegen soetaertmottart1994 een geschiktmedium begrip voor andermansideeen wat tekstsoorten betreft zienweliteratuur n zo breed mogelijk vind qqdiegrens van fic tie en non fictie niet zo vreselijk interessant in dezepostmodernetijden weten we ictie is tegenwoordig ook bijna nooit meer al te goed dat het goede het ware helemaal bedacht in hevan de man vbegrippen zijn en u schone relatieve diein maag van de walvis zit ze heeft re rt literatuur dit niet opveelzijdige altijd te maken met de werkelijkheid wijze wat schrijversis meet politieke situatie ramdas p 43 maar iigtjuistbij baar dagelijkse leven schrijvershuldigen een iro wanneer we onze teksten selecteren mer q sc afstand ten opzichte van het alle ken n we a gauw dathoewel het soms om daagse even ze weten hoe zeer de zuiver zeer klassieke teksten gaat al vlug relaties heid ontbreektin hetdagelijks leven en ontstaan met andere teksten die zich niet bieden ons daarom een wereld aan beperken totwat ik oma e s qv beschreven vanuit verschillende gezichts dehogereliteratuur noem vanuitde leef punten schrijvers zijn ook goed in details wereldvan de leerling kunnen ook jeugdbe de roman laat verscheidenheid toe werkingen stripverhalen enzovoort q hierdoor komen trouwens meer dan zij zijn verbeeldingskrachtzich als het ware tekst video en g wer in de ander in te leven kingen beho de canon van de moderne lezer kijker dit ruimere c q richardrorty 1992 literatuur impliceert tekstverzameling er heel een vaardigheidtot sol literatuur anders gaat uitzien beeldmateriaal ontwikkeltvermogenverne speelt immers een essentiele leef dering voordoet wereld hoete zichzelf die manier toegankelijk te zijn voor al die ook de manier om teksten te lezen te vreemden inonze directomgeving in benaderen kent nauwelijksgrenzen litera y in y e e e jan feb 1997 tuurwetenschap wordt pas bron van leven overdracht de gekozen werkvormen bena wanneer zij verbindingslijnen trekt met bij drukken telkens de explicitering van het voorbeeld geschiedenis sociologie en eigen cultureel bepaald gedrag of dat van antropologie als men de nationale en de anderen internationale context van bijvoorbeeld dickens uitbeelding van victoriaanse koop elke lessuggestie sluit in een of meerdere lieden negeert of uit het oog verliest en zich opzichten bij de leerplannen nederlands uitsluitend richt op de interne samenhang aan magisch realisme in de literatuur ver van hun rollen in zijn romans mist men een gelijking roman met film geschiedenis van essentieel verband tussen zijn fictie en de de roman etcetera alle lessen werden historische wereld nu verzwakt of degra gegeven in de derde graad aso het twee deert het leggen van verbanden de waarde de en derde voorbeeld werd ook in de laat van de romans als kunstwerk niet integen ste jaren van het technisch onderwijs gege deel vanwege hun wereldsheid en hun ven het derde voorbeeld ook in het complexe banden met de werkelijke achter beroepsonderwijs in de bibliografie en of grond zijn ze als kunstwerk juist interessan voetnoten vindt u alle gegevens waar u het ter en waardevoller said 1994 p 41 gebruikte materiaal kunt vinden wij gebruiken dan ook in onze voorbeelden een toespraak fragmenten uit hedendaag se en historische romans al of niet canon feit en fictie latijns werken een scenariotekst en filmfragmen ten en die worden niet enkel vanuit het amerikaanse literatuur1 literaire perspectief behandeld we opteren dus duidelijk voor literatuur in de ruimste zin toen colombus in 1492 in amerika voet van het woord de bedoeling hiervan moge aan wal zette werd hij met een volledig duidelijk zijn bij de leerlingen een gevoelig vreemde wereld geconfronteerd niet heid ontwikkelen voor complementariteit en anders verging het andere ontdekkingsreizi voor de complexiteit van de wereld lezen gers zij zagen deze nieuwe wereld door is met andere woorden expansief niet een europese bril en projecteerden er het exclusief zo pas kan de gedeelde cultuur westers ideeengoed van hun tijd op ook groeien de historici lieten zich niet onbetuigd het gevolg is dat in hun relazen feiten mytholo gisch religieuze beelden en fantastische voorstellingen door elkaar lopen sporen de praktijk hiervan vinden we tot vandaag in de latijns amerikaanse literatuur terug inzicht in haar complexiteit kon dachten we bij onze leer in wat volgt presenteren we u een drietal lingen de politiek chaotische situatie van het voorbeelden waarbij we pogen de leerlingen zuid amerikaanse continent verhelderen en multi cultureel bewuster te maken aan de tot meer begrip leiden voor de in de hand van literatuur het is hierbij niet alleen europese volksmond vaak verguisde onze bedoeling leerlingen te confronteren cocaboer met het vreemde maar ook de nadruk te leggen op overeenkomsten in alle lessen wij gingen uit van de toespraak van gabriel staat het discours van de tekst en van de garcia marquez die hij naar aanleiding van leerlingen centraal overtuigd als we zijn van de in ontvangstneming van de nobelprijs in het grote belang van de interactie tussen 1982 hield zie bijlage meteen heb je een leerkracht leerling en leerstof bij de kennis niet oninteressant perspectief een latijns jan feb 1997 nummer 3 26 e jaargang 6na amerikaans schrijver spreekt een hoofdza tieven de macht en corruptie van de bour kelijk westers publiek toe waarbij hij de geoisie de militairen en de kerk het noord mondiale en intern latijns amerikaanse his amerikaans imperialisme het begin van de torische en politieke problematiek behan afhankelijkheidsrelatie met de verenigde delt bovendien kaart hij het karakter van de staten in het begin van de 20ste eeuw het latijns amerikaanse literatuur aan om een begin van de arbeidersbeweging en ander bij de leerlingen wakker te roepen kregen ze een geschiedkundige en een de gekozen fragmenten belichten ofwel wat geografische kaart van zuid amerika een alejo carpentier een typisch latijns woordenlijst met de wat moeilijkere woor amerikaanse contexts noemt of illustreren den en minder gekende eigennamen het typisch latijns amerikaanse magisch realisme3 die fragmenten moeten de leer die tekst wordt door de leerkracht voorge lingen voor de aanvang van deze tweede lezen een toespraak leent zich hier uiter les gelezen hebben liefst met een aard toe waarna een klasgesprek volgt opdracht bijvoorbeeld in de vorm van een tegen het einde van het eerste lesuur moe aantal gerichte vragen die de leerlingen hel ten de leerlingen inzien dat de latijns pen deze specifieke inhouden te ontdek amerikaanse literatuur moet begrepen wor ken opnieuw in een onderwijsleergesprek den als een maatschappelijk verschijnsel wordt die huislectuur besproken aangevuld dat volgt uit de inhoud van de toespraak met alejo carpentiers theorie de omstandigheden waarin die literatuur is tot stand gekomen de nauwe betrokken krijgen de leerlingen in de eerste les de heid van deze schrijvers met de maat maatschappelijke toestand van latijns schappelijke situatie van hun continent amerika onder ogen moet de tweede les maar ook de specifieke doelstellingen van hen duidelijk maken dat door die maat deze literatuur komen aan bod het onthul schappelijke wantoestanden de auteurs len van een eigen niet door het westen zich niet geroepen voelen zo maar verhaal opgelegde identiteit en het afdwingen van tjes te schrijven maar hen tot een literatuur respect ten opzichte van de latijns beweegt die een uitdrukking is van hun amerikaanse wereld eigen identiteit die de toeschouwer op zijn minst tot nadenken zou aanzetten en waar hoe de schrijvers in hun romans uitdrukking voor zij respect claimen geven aan deze latijns amerikaanse identi teit is onderwerp voor een tweede lesuur de interactie met de leerlingen moet zorg hiertoe hebben we een aantal fragmenten vuldig voorbereid worden je mag immers uit honderd jaar eenzaamheid van gabriel niet in de val trappen naar de leerlingen toe garcia marquez 1980 geselecteerd het het zo te laten overkomen dat de hele boek beschrijft de lotgevallen van zes gene latijns amerikaanse literatuur een soort raties van de familie buendia de stamvader eenheidsworst is marquez is slechts een stichtte het dorpje macondo dat in z n mogelijkheid van een cultuur onder de vele opgang en verval symbool staat voor de culturen van de verscheidene latijns latijns amerikaanse geschiedenis amerikaanse landen die ook intern ver schillend zijn en weliswaar putten uit een in een verbluffende taal en stijl die vooral gemeenschappelijke voorstellingswereld gekenmerkt wordt door een subliem gebruik maar die elk onder invloed van hun eigen van het magisch realisme vertelt deze fami politieke en raciale geschiedenis verschil liekroniek over de verovering door de lende ideeen van nationaliteit en identiteit en spanjaarden de zinloze strijd en revolutie verschillende talen een eigen richting zijn om de macht tussen liberalen en conserva ingeslagen k w 26e jaargang nummer 3 jan feb 1997 het raciale gareel man waarin de cultuurblindheid van de westerse samenleving wordt blootgelegd migrantenliteratuur de teneur van het boek luidt het zijn de in theoretische beschouwingen rond inter anderen die je steeds het leven zuur maken cultureel literatuuronderwijs wordt vaak met hun verwachtingen hun vooroordelen gediscussieerd of migrantenliteratuur wel en je zo in een bepaald cultuurpatroon in de klas kan bolscher 1995 als mogelijk duwen door velen word ik beschouwd als bezwaar wordt aangehaald dat migranten een wonderlijk soort engelsman een nieu leerlingen zich er eventueel wat ongemak we varieteit als het ware die het product is kelijk bij zouden kunnen voelen het kan van twee oude culturen maar dat zal me echter ook voordelen bieden allochtonen een zorg zijn ik ben een engelsman waar krijgen de mogelijkheid met distantie te ik overigens bepaald niet prat op ga ik ben reflecteren op eigen problemen en autoch opgegroeid in een van de voorsteden van tone leerlingen kunnen de problemen van zuid londen en ik ben van plan iets van klasgenoten beter leren begrijpen of mijn leven te maken aldus de hoofdfiguur onderstaande lessuggestie geschikt is karim amin op de eerste bladzijde van het hangt nauw samen met klas en schoolcul boek het fragmentje dat we uit deze tuur roman selecteerden kureishi 1990a p 50 53 beslaat een viertal bladzijden en de lessuggestie kan aansluiten met het in beschrijft hoe karim een blanke vriendin de leerplannen vermelde vergelijken van de helen bezoekt en door haar vader de deur media film en roman in deze beeldtijd lig wordt gewezen gen de voorbeelden uiteraard voor het rapen wij vonden bij de brits pakistaanse het filmfragment en het romanfragment bie schrijver hanif kureishi geschikt lesmateri den interessant vergelijkingsmateriaal in die aal kureishi schreef scenario s voor ver zin dat ze min of meer dezelfde situatie scheidene films o a my beautiful behandelen relaties met kleurlingen kunnen laundrettes en enkele romans o a de niet getolereerd worden en dat wordt met boeddha van de buitenwijk kureishi geweld aan de betrokkenen diets gemaakt 1990a maar in een verschillend medium film roman en in een verschillende stijl fysiek my beautiful laundrette geeft een met wreed tegenover mentaal wreed met humor gebrachte kritische kijk op het name ironisch engeland van margaret thatcher waarbij de pakistani de traditionele engelse deugden deze punten kregen aandacht tijdens de incarneren en de britten zelf de marginalen bespreking in de klas uiteraard werd ook zijn opmerkelijk is ook het weghalen van het gedrag van de protagonisten geduid en de homoseksualiteit uit de probleemsfeer geconfronteerd met eigen gedrag in gelijk het gekozen fragment ongeveer 5 minuten aardige situaties op dat ogenblik vonden toont ons de twee protagonisten omar en rassenrellen in brussel vorst plaats en johnny een migrant en een blanke die getuigden sommige allochtone leerlingen samen een wassalon uitbaten johnny s dat ze niet in dancings werden toegelaten vroegere bendevrienden die het niet kun er werd ook een eerder technische vergelij nen hebben dat hij hen de rug toekeerde king gemaakt tussen beide media door het voor een migrant dan nog wel komen de romanfragment te vergelijken met het sce boel kort en klein slaan dit stukje film werd nario van de film kureishi 1990b p 78 83 vergeleken met een fragment uit de boed dha van de buitenwijk een ontwikkelingsro low jan feb 1997 nummer 3 26 e jaargang t l