Dilemma’s rond alfabetisering in de moedertaal

middel in de emancipatie van volken die leren lezen en schrijven in die taal is daarvan daartoe nog nauwelijks toegang hadden de slechts een uitwerking taal speelt nu door een gedwongen of natuurlijke ont wikkeling een belangrijke rol in de identiteit van de verschillende volken dilemma s rond alfabetisering in de moedertaal jeanne kurvers waar in een meertalige situatie alfabetisering ter sprake komt komt de keuze van een alfabetiseringstaal ter sprake omdat een schriftsysteem ook het onze dat gebaseerd is op het latijnse alfabet nu eenmaal een weergave is van gesproken taal en niet rechtstreeks van betekenissen zoals een afbeelding van een tas rechtstreeks naar een tas verwijst ligt het voor de hand iemand te leren lezen en schrijven in een taal die hij of zij goed beheerst toch is dat lang niet overal even vanzelfsprekend sterker nog wereldwijd leerden en leren waarschijnlijk meer kinderen en volwassenen lezen en schrijven in een taal die ze niet van huis uit verstaan en spreken de docenten waar vijf jaar geleden alfa nieuws voor werd opgericht alfabetiseringsdocenten nederlands als tweede taal kennen die situatie en weten maar al te goed wat daar zoal lastig aan kan zijn toen kim van der zouwen ik eind jaren moedertaal in het onderwijs aan allochtonen in tachtig op verzoek van destijds het ministerie nederland van onderwijs onderzoek deden naar alfa waar niemand kan lezen en schrijven betisering van allochtone volwassenen was maakt het niet uit in welke taal men analfabeet een van de vragen dan ook of het is daar waar algemeen onderwijs voor beleidsmatig niet verstandiger zou zijn iedereen geintroduceerd wordt ligt de vraag volwassenen eerst te leren lezen in hun voor in welke taalonderwijs gegeven zal moedertaal om pas vervolgens daarna de worden dus ook in welke taal mens lezen en overstap te maken naar het leren van het schrijven gaat leren in principe kan dat in nederlands als tweede taal zoals andere meertalige samenlevingen het conflict nieuwkomers die al kunnen lezen en opleveren tussen enerzijds gebruik en behoud schrijven dat ook leren dat bleek iets van regionale talen en anderzijds de vorming gecompliceerder te liggen van een nationale taal als breder en boven elders in dit nummer laat connie regionaal medium van communicatie wesdijk in een tweede bijdrage over alfabetisering in het bissa zien hoe en waarom in burkina faso de keuze is gemaakt europa in de 178 en 188 eeuw voor alfabetisering in de moedertaal van die groepen die dat willen en bereid zijn daar in de meeste europese landen werd in de 178 energie in te stoppen in deze bijdrage wordt en 188 eeuw de keuze gemaakt voor een kort ingegaan op de dilemma s waar nationale taal voor gebruik door overheid en overheden onderwijs en docenten mee te onderwijs een land een volk een taal was maken krijgen als het gaat om de keuze van de leuze in nederland bestond bijvoorbeeld een alfabetiseringstaal in een meertalige zo n nationale taal nog niet en de commissie context daarbij wordt kort teruggeblikt op de die een standaardbewerking van de bijbel keuzes die ooit in de meeste europese landen ging verzorgen de statenbijbel kreeg gemaakt werden wordt vervolgens ingegaan tegelijkertijd als taak te zoeken naar een op de veel gecompliceerdere situatie in de standaard voor het nederlands dat moest er meeste afrikaanse landen en tenslotte wordt niet al te regionaal gekleurd uitzien en nagegaan hoe het zit met alfabetisering in de tegelijkertijd acceptabel zijn voor sprekers van 22 diverse regionale talen een van de in het land rwanda en tanzania hij stelde tot zijn gebruikte talen kreeg de status van nationale verbazing vast dat er weliswaar in elk van die taal en dat werd de taal van onderwijs landen een voertaal bestond die in feite al overheid en media het zal niet verbazen dat door een grote meerderheid beheerst werd dat doorgaans de taal van de meest gegoede zoals het wolof in senegal maar dat slechts schriftgebruikers was in nederland het in een geval het swahili in tanzania hollands van de maatschappelijke elite uit de daadwerkelijk een inheemse taal als nationale randstad in frankrijk het frans van parijs en taal gekozen werd in andere landen werden van het hof dat ging soms gepaard met twee andere keuzes gemaakt ofwel alle heftige bestrijding van gebruik van regionale relatief grote talen kregen een gelijkwaardige talen met leuzes als een land een volk een status en dezelfde rechten op invoering in het taal en epater ie patois niet overal was dat primaire onderwijs waarmee overigens in het gunstig voor de onderwijsresultaten zo secundaire onderwijs en in het maat meldde bijvoorbeeld een bretonse school schappelijke leven de voormalige kolonie zijn opziener dat de kinderen in bretagne overheersende plaats behield ofwel de ex weliswaar een franse tekst prima konden koloniale taal behield haar status als officiele voorlezen maar dat hij niet de indruk had dat taal er worden voor die keuzes verschillende ze ook maar iets begrepen van wat ze lazen redenen genoemd connie wesdijk bijvoor beeld wijst impliciet op de linguistic rights movement het belang van behoud van talen afrika in de 21 e eeuw en cultureel erfgoed en het didactische belang van de moedertaal als alfabe de situatie in afrika is in een opzicht vergelijk tiseringstaal de swaan noemt als een van de baar met die in europa in de 17e en 18e eeuw redenen het verzet van een of meer ook afrika heeft de afgelopen decennia te omvangrijke taalgroepen tegen de invoering maken gehad met de combinatie van recente van een van de streektalen als nationale taal onafhankelijkheid natievorming en de taaljaloezie in zijn termen in beide gevallen inrichting van nationaal onderwijs in de betekent het echter dat de ex koloniale taal overige opzichten is de situatie in veel een monopoliepositie houdt en de maatschap afrikaanse landen juist heel anders dan pelijke elite een stevige poot in de betere destijds in europa de twee belangrijkste functies op de arbeidsmarkt dat laatste redenen daarvoor zijn de situatie van verklaart misschien ook dat desgevraagd meertaligheid die veel uitgebreider is dan in taalgebruikers zelf soms eerder voor een de meeste europese landen en het testament andere taal dan hun moedertaal willen kiezen van een ex koloniale mogendheid in de als onderwijstaal daar heb je iets aan in de landen ten zuiden van de sahara werden en toekomst is hun redenering worden bijvoorbeeld honderden verschillende streek talen gesproken soms door niet meer dan een paar duizend mensen soms alfabetisering in de moedertaal door grote groepen de koloniale overheersing in nederland leidde er in veel landen toe dat de taal van de koloniale mogendheid gedropt werd als de voor allochtone nieuwkomers in nederland taal van de officiele instituties en het zou het zeker voor een deel van de talen onderwijs zeer voor de hand liggen het alfabe onafhankelijk worden betekende ook tiseringsonderwijs te beginnen met alfabeti een standpunt innemen ten opzichte van die sering in de moedertaal het turks en het eerdere koloniale taal in de meeste afri somalisch bijvoorbeeld worden beide net als kaanse landen is niet de keuze gemaakt die het nederlands geschreven in het latijnse eerder in europa gemaakt werd de keuze alfabet maar de spelling is eenduidiger en voor een van de streektalen het dialect met eenvoudiger dan die van het nederlands her leger werd het wel eens genoemd als de in de praktijk ligt het wat ingewikkelder toekomstige standaardtaal in veel afrikaanse en in feite wordt in weinig instellingen landen zijn andere keuzes gemaakt abram de alfabetiseringsonderwijs gegeven in de taal swaan bijvoorbeeld ging in zes verschillende van het land van herkomst daar zijn afrikaanse landen ten zuiden van de sahara verschillende redenen voor bij sommige talen na wat er op dit gebied gebeurde na de gaat het eveneens om een tweede taal zoals onafhankelijkheid congo nigeria senegal arabisch leren lezen en schrijven door 23 berbers en vervalt het voordeel van eerst literatuur lezen en schrijven in de moedertaal soms wordt een taal niet geschreven zijn er geen of jeanne kurvers kim van der zouw 1990 onvoldoende docenten of leermiddelen in de ban van het schrift over voorhanden of in kleine instellingen zijn de analfabetisme en alfabetisering in een groepen zo heterogeen van taalachtergrond tweede taal amsterdam swets dat daar niet aan te beginnen valt en soms zeitlinger willen cursisten zelf liever meteen onderwijs abram de swaan 2002 woorden van de krijgen in het nederlands omdat ze het gevoel wereld het mondiale talenstelsel hebben dat ze daar meer aan hebben mijn amsterdam bert bakker eigen taal beheers ik al nu omdat de wet dus eist dat ook analfabete inburgeraars zo snel mogelijk nederlands leren taal en rekengebruikssituaties lee over testen en toetsen henny jellema alfa docenten hebben meer dan gemiddeld belangstelling voor testen en toetsen is mijn natte vinger persoonlijke indruk daar is best een logische verklaring voor te bedenken een alfa leerling heeft meestal geen onderwijs gehad maar heeft wel geleefd mensen leren wel ook zonder onderwijs maar wat er bestaat niet zoiets als een internationale registratie van levenservaringen een alfa docent moet eigenlijk alles wat kosmisch is natrekken bij een nieuwe leerling daar is natuurlijk geen beginnen aan daarbij moet een alfa leerling die bijna volwassen is nog vaardigheden lezen schrijven leren waar andere mensen een hele kindertijd over hebben kunnen doen een docent wil nooit iets aanbieden dat al bekend is maar bij een alfa leerling helemaal niet want er is al zoveel kostbare tijd verloren gegaan omdat er weinig tijd is moet de docent keuzes maken wat moet beslist geleerd worden en wat kan gemist worden dit vraagt om testen toetsen en onderzoek een bedrijfdattoetsen ontwikkelt is het ice bureau interculturele evaluatie in lienden in dit nummer een vraaggesprek met karen hey over testen en toetsen in het algemeen een volgende keer over alfabetiseringstoetsen hoe ben je bij het lee verzeild geraakt testen en toetsen is een product dat tijdens mijn studie toegepaste taalweten verkoopbaar blijkt zoals iemand anders schap heb ik stage gelopen bij het cito auto s verkoopt waarom verkoop jij projectleider daar was ton van der linden toetsen en geen auto s of aardappelen toen ik klaar was met mijn studie is ton van wij zien onszelf vooral als ontwikkelaars van der linden begonnen met zijn eigen bedrijf instrumenten waardoor de kansen van bureau ice hij heeft mij toen gevraagd voor allochtonen in het onderwijs en de hem te komen werken en zo zit ik al vanaf arbeidsmarkt kunnen verbeteren dit geldt ook het eerste uur bij bureau ice voor het advies en onderzoek wat wij doen het verkopen ervan ervaar ik dan ook vooral als belangrijk ik geloof niet dat ik veel plezier 24