Dramatische werkvormen 2

7 d f h m a t i s c h e werkvornien i i zijn e zl deze n in e e stroom stroom alo ingegaan op p hoo vooralknoop k aan bi j de leefwereld van gen en hoe p trl de leerlingen noe b 1 ik bouw k mijn 1 j leasen ou r lessen op p vertrekkend van die l leefwereld mj om mijnn tellin doelstellingen 5 en te berei ken wc robefraen steeds e teed te den denken envanuit de structuur 1 waar jja r kom ko r l k tivandaan and a n uitgangs p unt uitgangspunt l w waara wil 1 k naartoe doelstellingen daarbijblijft belangrijk 11et m1 n dat t weten at p e p s e1 steedsg gebruiken als blikopener middel en n n nooit als einddoel op oc p zich we ervaar t heel belangrijk den i s dat een flexibiliteit het te he ontwikkelen 1j om je spelopbouw steeds c s aan te passen 1 te veranderen c r n naarmate rla te de evoluties binnen het r p el pa pas an dankan an je j een c r aanpak creatieve eati k garanderen en vermindert het gevaar eve nna g dat gaat forceren manipuleren j e naar een be a l lv eln aoel t a een pp rccesevaluatie is dan ook heel belangrijkna elk dramatisch spel e eso ett e l 1 volgen diedle vol e w rde popgebouwd c f opdracht vanuitvolgende mask k voor r o o d e e deze ere11 con le roe ry een le e n les ti n 500 minuten raa in j waarin e met een tekst werkt met dramatische werkvormen een paar r pa r opzetten apze werden door o de groep g f uitgeprobeerd en besproken de me sten werden mondeling besproken enkel mondeli n p hetla 1 niet onze bedoeling deze lesopzetten als pasklare lesmodellen te beschouwen omze e in de klas te brengen g wat volgt o zijn i eeen om dramatische werkvormen rond een tekst teebru ken g wee willen l e ook nog o0 0 g graag beklemtonen dat j je wil je echt creatief werken met de allerkleinste sy 1 n lvorrnes moet beg in en vertrekken van de icefwe reld var je l e j ling en zo na r een trouts dramatisch spel e p opzetten r geeft 6 enkel een produkt l en lisl zijnj eigenlijke g 1 bedoeling leerlingen vanuit zichzelf iets laten beleven x ardo r ze inzicht krijgen in eon bepaalde materie gri rn er mari a uitgewerkte g lesopdrachten bijj de stroom dramatische werkvormen ii opdracht les maken 1 van 50 minuten voor de mensen van deze groep p a r naar a nle 7 rr z ln g tekst les n c opbouwen dramatisch i n cioelstellin en formuleren wat moet doelgroep p kunnen kennen r n r e11 lesopzet 1 kris opbouw gesprek p over de stad wat roept p het bij j jeop 1 2 00 fla pen 1 trefwoorden neerschrijven neg we tire n orl c aan in z j fantasie een e n stad opbouwen 1 o bou en gezelligheid van cafe fe i banken leuk winkeltje j 4 idem voor onzezeljig heil in die stad situeren we een tableau figuur die in die stad thui 3iloort een bewe g ingsspel mime een s p 1 el met beweging en taalcontacten 6 overgan g naar een edic h t over de stad ziep p 8 ditedichtg sspeelt p eelt p op n iv eau s de stad op zaterdagavond p consumptie wat overblijft j ft zondagochtend j 7 sfeer uit dit gedicht g uitbouwen in een afspreekspel p p el o op 1 een de i ra u e nl e p er 3 spel e p spelen p a de volgende morden ruziez b de volgende b moren u kater r onverschilligheid c zaterdagavond 4 het loon 0 moet op 8 vanuit o p eroe p en sfeer werken naar voordracht voor dras zt van het he gedicht g dicht 8 doelstellingen 1 sfeer van de stad aanvoelen tijdens spel 2 ontdekken hoe een dichter compact kan overdragen bespreking na afspreekspel 3 gedicht belevend overdragen soorten spelen associatiespel inspringspel afspreekspel gedicht bij leso p zet 1 de stank van uitlaatgassen woekert de longen door op zaterdag groepen kauwen patat en plegen liefdesdromen te vroeg voor macht de brommers koncerteren de werven en fabrieken liggen stil het loon wordt opgegeten daar dient het voor wat overblijft is uit de mode vodden en wrakke kerkhoven blik en staal morgen is alles op zondag en bedden vol wijkende welvaartsdromen trudi post i esopzet 2 hugo opbouw 1 probeer een gevoel van diep triestig zijn ongelukkig zijn te beleven je kan je hiervoor een plaats kiezen in deze ruimte 2 een dag begint tot je terug thuiskomt je bent 40 45 jaar 3 een spel met 2 een vrouw zit thuis een man komt net thuis van het werk 4 de postbode belt aan met een brief van de zoon de postbode zegt de oorlog zal nu wel vlug afgelopen zijn 5 een vriend van de zoon belt aan en bericht dat de zoon dood is 6 besprekingen en gedragingen in het spel 7 voorlezen van het gedicht mijn zoon is dood zie hieronder bespreking gedicht is reeds een tijdje geleden in het spel een nu gebeuren emotie van ongelukkig zijn meer afbakenen sommige deelnemers zitten met totaal andere gevoelens over ongelukkig zijn dan de gevoelens in het gedicht en kunnen er niet bij vb emotie van dood afscheid nemen proberen benaderen 40 45 jaar worden met gevoel en karakter kan niet voor mensen tot 30 35 jaar wel als prototype afgevlakt dakverloop reconstrueren is een te grote inbreuk op het prive leven vb niemand van de mannen doet gulp dicht de handeling is ook te groot groots proberen te zoeken naar kleinere dagelijkse handelingen en bewegingen sleurbewegingen helpen bij concentratie en activeren vergroten het gevoel 9 opbouw warming up 1 individuele beleving 2 aan iemand wat je voelt in ik persoon in o t t vertellen 4 kwijtspelen verlichting directere betrokkenheid spelfictie alsof het nu gebeurd is 3 bewegingen en handelingen laten inoefenen door observatoren een tik te laten observeren nadien die beweging laten vergroten en gevoel laten doorwerken vb van tik wrijven over knie bij het vertellen van verhaal die wrijfbeweging groter maken in de ruimte en steeds dat onge lukkig gevoel oproepen 4 dit gevoel na vertelling 2 aan 2 laten spelen is heel moei lijk en opnieuw een inbreuk op het prive leven misschien in een beschermde vorm per 2 zonder publiek overgang maken naar het gedicht vanuit dat gevoel dramatische werk vormen alleen om het gevoel uit het gedicht misschien te herkennen zoals in het spel schematische opbouw 1 concentratie meer info geven spelvormen meer associatiemogelijkheden vb associ aties rond afscheid 2 beweging mime vorm 3 spelvorm 4 briefafknapper vb postbode vriend een briefafknapper een gegeven van buitenaf erin gooien waarbij het verhaal wordt omgegooid bv iemand wordt van buitenaf in het spel gestuurd met een speci fieke opdracht tegenovergestelde van mannetje zit opbouwen van een figuur gedicht bij lesopzet 2 mijn zoon is dood s morgens wil ik hem wekken en eensklaps weet ik weer mijn zoon is dood s middags als ik de tafel wil gaan dekken staat op het tafelkleed mijn zoon is dood wanneer ik met de buurvrouwen ga praten zeggen hun woorden mij mijn zoon is dood en in de winkelruiten in de straten spiegelt zich dit alleen mijn zoon is dood waarom bracht men hem niet thuis zonder benen of zonder armen of zonder verstand waarom moest hij zich voor dit nachtwerk lenen waarom niet sipke hut of eltjo lant en moet ik trots zijn omdat hij gevallen is voor zijn land ach onverstand en waan was hij de lafste maar geweest van allen wat ging hem deze domme oorlog aan koos schoor 10 lesopzet 3 lou opbouw 1 vooraf sensitieve oef vb in kamer dingen die je prettig vindt aanraken bespreken thema huwelijk en woning in godsdienstlessen 2 zoek je beste vriendin op probeer in het kader van wij trouwen in jullie fantasie een kamer te bouwen 2m 2 probeer lichamelijk te bewegen om dit te uiten het sneeuwt beleef dit in je fantasie kijk ernaar volg de sneeuw veronderstelling dat ze sneeuw wit mooi vinden bezet de wanden van jullie kamer met de sneeuw kijk naar de kamer ze is wit als buiten kijk naar elkaar in de sfeer van de ruimte roep elkaars naam in diverse intonaties kleed je figuurlijk uit dans naar elkaar toe kijk naar de witheid van de ander beleef je eigen witheid warm je aan elkaar ga samen slapen als slot witte van de kamer beleven sneeuw voelen hoe sfeer is 3 lln laten reageren hoe hebben ze dit beleefd 4 gedicht laten lezen zie hieronder bespreking verkracht je het gedicht niet door het zo concreet te stellen lichamelijkheid is erg sensueel kunnen ze dit aan hier is een flinke basis voor nodig logische opbouw gevaar om het belachelijk te vinden je interpreteert zelf de tekst 4 laat dat nog voldoende open heid naar lln toe misschien heel duidelijk stellen van ei r en interpretatie gedicht bij lesopzet 3 de witte kamer die wij verloren bewonen onze lichamen witte dansers tussen de witte wanden onze stemmen witte linten in de witte lucht het sneeuwt het sneeuwt ons warmend aan mekaar sneeuwen wij in een eindeloze kronkel van sneeuw dichter onbekend 1 1 lesopzet 4 lieve opbouw uitgangszin ik doe niet mee waar heb je die zin reeds gebruikt concentratie in kleine groepjes erover praten per groepje l situatie kiezen en spelen de uitgangszin moet in het spel zitten observatieopdracht waarom wordt de zin gezegd hoe welke emoties bespreking van observatieopdracht tableau maken iedereen denkt zich terug in eerste idee houding nabootsen van gevoel in die situatie af en toe een individu dat in die houding beweegt tekst de sjimpansee doet niet mee herken je het gevoel in het gedicht tekst op verschillende manieren laten voordragen 1 manier van lezen 2 met beweging vanuit eigen beleefd gevoel 3 met materiaal bespreking in dit gedicht ermee gediend ik doe niet mee is anders voor jonge mensen dan in dit gedicht dit gedicht is meer dan dit kleine zinnetje het is niet nodig een situatie te bedenken waarin dit zinnetje voorkomt je kan dit vanuit heel concrete situaties vb je bent aan t breien men vraagt je mee te kaarten je zegt ik doe niet mee associaties in spel taak beweging met zinnetjes vanuit concrete situaties ik doe niet mee hoeft niet zo persoonlijk gehouden worden inleiding bedoeld als materiaalverzameling voor voordracht gedicht bij lesopzet 4 de sjimpansee doet niet mee waarom doet de sjimpansee niet mee de sjimpansee is ziek van de zee er gaat zoveel water in de zee meent de sjimpansee paul van ostayen lesopzet 5 arnold opbouw 1 klassegesprek rondom het fenomeen c prijsuitdeling waarom nobelprijs 2 tekst laten stillezen singer een crisis 3 in groepjes tekst verder schrijven 5 nieuwe oplossingen vinden voor het probleem waarbij elk nieuw idee het voorgaande verbetert en het 5de de ideale oplossing wordt 4 evaluatie van de oplossingen doelstellingen denken naar een oplossing toe kunnen discussietechniek beheersen fantasie kennen van karakters van ministers bespreking duidelijke structuur geven voor groepsdiscussie eventuele oplossingen achteraf voor de klas verdedigen kwisprogramma intervieuws prioriteitenspel 12 documentaire oplossingen laten spelen er zijn dus enorm veel mogelijkheden materiaal om verder 3 te spelen waarom klassegesprek tekst bij lesopzet 5 een crisis de dwazen van chelm isaac bashevis singer de eerste chelmieten konden lezen noch schrijven en de gefchiedenis van die tijd werd nooit opgetekend men zegt dat de allereerste chelmieten primitieve mensen waren ze liepen naakt rond op blote voeten ze woonden in holen en ze joegen op dieren met bijlen en speren die van steen waren gemaakt vaak leden ze honger en waren ze ziek maar omdat het woord crisis nog niet bestond waren er nog geen crises en niemand probeerde ze op te lossen na vele vele jaren werden de chelmieten beschaafd ze leerden lezen en schrijven en er werden woorden gemaakt als probleem en crisis meteen toen het woord crisis opdook in de taal beseften de mensen dat er een crisis heerste in chelm ze zagen dat er dingen waren in hun stad die niet in orde waren de uitvinder van deze woorden wes een man die gronam heette of zo staat hij bekend gronam de eerste hij werd ook wel gronam de os genoemd om dat hij een hoofdtooi droeg met osseborens erop gronam was de eerste wijze van chelm en ook de eerste machthebber ins chelm hebben macht en wijsheid altijd samengegaan een raad van vijf wijzen hielp gronam met zijn bestuur het waren duffe lekisch zeinvel de sul treitel de dwaas sender ezel en schmendrik stomkop gronam had ook een secretaris die schlemiel heette op een dag beval gronam schlemiel de wijzen bijeen te roepen voor een verga dering toen ze bij elkaar waren zei gronam wijzen van me er heerst een crisis in chelm de meeste inwoners hebben niet voldoende brood te eten zij gaan in lompen gekleed en velen van hen lopen te kuchen en te snotteren hoe kunnen wij deze crisis oplossen de wijzen dachten zeven dagen en zeven nachten lang na zoals ze dat gewend waren toen zei gronam de tijd is om laat maar eens horen wat jullie te zegen hebben duffe lekisch nam als eerste het woord er zijn maar een paar mensen in chelm zo ontwikkeld dat ze weten dat crisis betekent een slechte toestand laten we een wet uitvaardigen die verbiedt dat woord te gebruiken dan zal het snel vergeten zijn niemand weet dan nog dat er een crisis heerst en wij wijzen hoeven ons niet het hoofd te breken om hem op te lossen daar is het al te laat voor viel zeinvel de sul in de rede het is waar dat oude mensen het woord niet kennen maar van de jongere generatie hebben ze het allemaal geleerd en zij vertegenwoordigen de toekomst van chelm wat stel jij dan voor zeinvel de sul vroeg gronam de os mijn advies luidt zei zeinvel de sul dat er twee vastendagen in de week worden aangewezen en wel maandag en donderdag op die manier kunnen we een heleboel brood uitsparen en dan zal er geen tekort aan brood meer bestaan dat zou een oplossing zijn voor het broodprobleem maar hoe moet het dan met de schaarste aan kleding en schoenen vroeg gronam de os treitel de dwaas hield twee vingers tegen zijn neus ten teken dat hij iets te zeggen had spreek op treitel de dwaas beval gronam 13 mijn advies zei treftel de dwaas is dat we hoge belastingen leggen op schoenen laarzen kaftans broeken vesten rokken onderrokken en alle andere kledingstukken de armen zullen zich dan helemaal geen kleding meer kunnen veroorloven dan blijft er meer dan gen oeg over voor de rijken waar om zouden we ons druk maken over de armen slecht advies riep sender ezel uit waarom is dit zo n slecht advies vroeg gronam de os het is slecht omdat het juist de armen zijn die werken op het land en in de winkels als zij er haveloosen ongeschoeid bijlopen zullen ze altijd last van kou gehoest en gesnotterr en niet in staat zijn te werken zij zullen zelfs voor de rijken niet genoeg brood en kleding kunnen opleveren en wat stel jij dan voor sender ezel ik stel voor antwoordde sender ezel dat s nachts als de rijken slapen de armen bij hen inbreken om hun laarzen sloffen kaftans jurken en wat zij allemaal nog meer bezitten weg te nemen de armen kunnen dan netjes gekleed gaan en zo in staat zijn op het land en in de winkels te werken zonder dat ze kouvatten waarom zouden we ons druk maken om de rijken helemaal mis verkondigde schmendrik stomkop waarom is dat helemaal mis vroeg gronam omdat er voor iedere rijke man in chelm ongeveer honderd paupers zijn zei schmendrik stomkop er zullen niet genoeg kleren zijn voor allemaal trou wens de rijken hebben allemaal een dikke buik en de armen zijn mager dus de rijkeluiskleren passen toch niet wat heb jij dan voor oplossing schmendrik stomkop vroeg gronam de os ik vind dat kleren helemaal zouden moeten worden afgeschaft de grote ge schiedkundigen van chelm weten ons te vertellen dat onze voorvaderen in vroeger tijden naakt rondliepen en in holen woonden zij leefden van de jacht laten we net zo gaan doen dan zijn we uit de problemen dat is onzin zei duffe lekisch volgens onze geleerden waren er vroeger tijden geen winters in chelm daarom liepen de mensen naakt rond nu stel ik voor onze vergadering te verszagen het blijkt dat zeven dagen en zeven nach ten nadenken niet voldoende zijn geweest singer g lesopzet 6 lucille opbouw 1 opwarmingsoef ga rondwandelen in het lokaal noteer wat je gezien hebt voel je er ook wat bij zintuigen leren ge bruiken realiteit werkt in op mij wat je ziet voelt hoe verwerkelijk je dat 2 stel dat je appel vast hebt brood welke signalen gebruik je om dit een vogel volgt aan de mensen mee te delen 3 tableau ga zitten als een gelukkig mens 4 waaraan zie je dat ga zitten als een ongelukkig mens nadenken 4 inhoud geven aan de begrippen 4 gedicht stillezen zie hieronder in 1 woord vatten 5 waarom gebruikt dichter appels brood tranen verdere bespreking 14 bespreking appel voelen 4 uiten van gevoelens deze stap is te vlug eerst meer aandacht voor het in zich opnemen van de appel pas nadien uitzenden van gevoelens analyse van gedicht hoeft niet zo sterk meer na de beleving gedicht bij lesopzet 6 o ik weet het niet maar besta wees mooi zeg kijk een vogel en leer me de vogel zien zeg het leven is een brood om in te bijten en de appels zien rood van plezier en nog en nog zeg iets leer me huilen en als ik huil leer me zeggen het is niets herman de coninck lesopzet 7 marijs opbouw 1 3 thema s uit een krant zuid afrika keuken gemengd huwelijk a zuid afrika welke moment situaties roept het bij je op b keuken welke situaties roept dit begrip bij je op waarschijn lijk voldoende bekend begrip c gemengd huwelijk wat mogelijke probelemer 2 maak met 3 woorden een kort verhaal dat je voor de groep kan presen teren 5 minuten 3 voorstelling 4 evaluatie waren alle thema s verwerkt hoe waren ze verwerkt opbouw van spel kan je uit deze situatie de kern halen 5 krantenartikel zie hieronder vraag naar meer informatie over problematiek c praten over kernproblematiek vgl met kern uit spel 6 praten over oplossing van het probleem eventueel spelen van situatie bespreking keuken vastleggen van een ruimte is bepalend voor het spel als kijker wijk je daar doorheen en kan je meer aandacht geven aan de rest oef in observatie de kern eruit halen is gemakkelijker als elementen vastliggen duur zeker 100 minuten doelstellingen het leren kennen van de kernproblematiek i v m apartheid het vaststellen van gebrek aan info als start voor lessen reeks 15 tekst bij lesopzet 7 de meest bekende zwarte mannequin van zuid afrika bubbles mpondo en haar blanke verloofde jannie beetge zijn in hun appartement in johannesburg gevonden met elk een kogel in het hoofd ze hadden vorig jaar al van zich doen spreken door hun huwelijk aan te kon digen hoewel dit in strijd is met de zuid afrikaanse apartheidswetten die sexuele betrekkingen of een huwelijk tussen verschillende rassen verbieden in april jl werden de twee tot 8 maanden voorwaardelijk veroordeeld nadat de politie hen samen in bed had gevonden in een luxe hotel in port elisabeth de lichamen van de twee geliefden werden gevonden in de keuken van hun appartement vlakbij lag een revolver uit het laatste nieuws lesopzet 8 herman opbouw kort verhaal si tu m aimes tel que je suis zie hieronder rollenspelen over situaties jongen in familie jongen alleen met spiegelbeeld doelstelling lln voelen en herkennen wat het jongetje voelt uitwerkingsideeen stuk geeft wat materiaal voor presentatie kijkspel al werkend aan het spel veel gevoelens die loskomen identificatie vormgeving van personage door de lln met de tekst als steun in spiegel j alter ego kan andere persoon zijn vb spiegelspel mime uit kort verhaal draaiboekje maken waarin centrale topics behandeld worden vrij emotionele zaken kan met humor goed verwerkt worden tekst bij lesopzet 8 si tu m aimes tel que je suis vicky leandros ik smijt die televisie nog eens aan stukken schreeuwde hij zijn vader vloog overeind wilde met een brede zwaai hem een klap rond zijn oren geven maar hij bukte zodat de grote hand doelloos in de lucht sloeg hij zou dat beeld nooit vergeten want eenmaal op zijn kamer gekomen zag hij weer het woedende gezicht maar tegelijk de hulpeloosheid het machteloze ik heb nooit met je kunnen praten zei de jongen tegen zijn spiegelbeeld maar het beeld keek net zo triest als hij en toen hij zich vlug uitkleedde en zijn kleren slordig op een stoel smeet zag hij in de spiegel een magere maar gespierde jongen van bijna vijftien hij bekeek zichzelf zonder erover na te denken hij zag zijn jonge lichaam alsof hij naar een vreemd lichaam keek hij voelde een mengeling van gedachten door zijn hoofd gaan en vlug trok hij het raam open deed het licht uit en voelde de kille nachtlucht over zijn huid strijken ik zou willen sterven dan zouden ze wel huilen dacht hij bijna hardop maar hij moest glimlachen bij het dwaze idee omdat hij morgen met radesj zou rijden langs de bossen en misschien tama kon ontmoeten of imar zijn vriend uit 1 het woudhuis 16 zuchtend sloot hij het venster hoe zou hij morgen zijn ouders aan spreken het leek nu wel voldoende om telkens te zeggen sorry en van zijn vader een donderpreek te krijgen dat ie niet moest denken dat met dat engelse woord alles vergeven en vergeten kon zijn als hij zakgeld moest hebben dan keek hij wel lief he zou zijn vader zeggen maar het ergste vond hij de zwijgende blik van zijn moeder haar stille verwijt trof hem dieper dan welke woedebui ook ze zweeg scharrelde wat rond en verdween dan meestal naar boven om de kamers te doen waarom moesten ze ook naar die verdomde televisie kijken tot er niets meer te zien was hij herinnerde zich vaak de vroegere gezellige avonden toen ze nog naar de radio luisterden en kaartten of kienden of gewoon lazen bij de kachel misschien was die tijd wel niet zo gezellig geweest en maakte hij daarvan in zijn verbeelding een paradijs van de voorbije kinderjaren maar hij wist toch zeker dat ze toen nog konden praten en dat zijn moeder graag luisterde naar zijn verhalen over school voetbal zijn dromen en zijn wensen maar sinds de plotselinge dood van zijn broertje hans drie jaar geleden was het eigenlijk definitief veranderd ook hij had er onder geleden maar als kind nog vlugger zijn verdriet verwerkt renild was een jaar geleden met een leraar getrouwd toen die vent werk kreeg in een andere provincie verhuisde het tweetal en ver schenen ze alleen nog met de feestdagen en in de schoolvakanties met renild kon hij het vroeger heel goed vinden hij vertelde haar meer dan zijn moeder of zijn vader en ze wist zonder veel woorden hem te wijzen op zijn stommiteiten zonder dat hij zich gekwetst voelde zonder dat hij zich bemoederd wist hij trok de dekens over zich heen en huilde waarom toch om zijn dwaze scene van daarstraks om zijn vooruitzichten met tama die hij nooit zou durven zeggen wat hij haar iedere avond in bed zei om imar met wie hij tenslotte alle geheimen kon delen en die hem zwijgend de dingen van het leven leerde in een tederheid die veel op die van een meisje leek zonder echter flauw of gemaakt te zijn hij weende en vond een zeker genoegen in zijn eenzaamheid zou er iemand op de wereld zijn die zich zo verlaten voelde zo onzeker zo hulpeloos met de deken wreef hij lang3 zijn gezicht gek dacht ie als zijn kameraden dat zouden weten hij kon zich wel hun spot en gelach voor stellen henri zou schreeuwen kijk dat is geert de stoere hij weent als een baby omdat hij geen raad weet met zijn gevoelens om dat hij de wereld niet aankan henri wist dadelijk met scherpe woorden iemand te kwetsen en dat maakte hem zo gevreesd zowel bij de leraren als bij zijn klasgenoten met een zeker genoegen dacht geert dat die henri misschien ook wel in zijn bed lag te grienen omdat hij niet eens naar buiten mocht van zijn deftige notaris vader omdat hij misschi2n ruzie gestookt had tussen hen beiden zoals hij blufte ik hoef maar een paar woorden over m n moeder te zeggen en hij knikt ineens als een onderdanig hondje dat alles zou doen om te weten wat zijn vrouw heeft uitge spookt op haar zogenaamd vriendinnenbezoek beneden praatte de televisie met een donkere basachtige stern er klonken schoten paarden en koetsen raasden voorbij ik smijt die televisie nog eens aan stukken mompelde hij zacht hij draaide zich op zijn buik legde zijn handen naast zijn hoofd en dacht aan tama hij reed met haar langs de donkerkreek ze had ook geen kleren aan en zijn gedachten schemerden weg beelden schoven over elkaar de slaap overviel hem ongenadig en toch bevrijdend s morgens kon hij zich niet herinneren of hij al dan niet gedroomd had hij probeerde het te vinden door allerlei direct associaties te maken met woorden die zo maar in zijn hoofd opkwamen maar hij vond het spoor niet terug naar de donkere wereld van de slaap 17 zij moeder riep dat hij op moest schieten of dat nou nodig was of niet ze deed het elke morgen een ritueel een morgenpsalm waarop hij steevast antwoordde jaaa met een droge maar korze lige stem pas toen hij op zijn fiets zat en in de donkerte van de herfst morgen naar de stad reed begon zijn denken vorm aan te nemen zoals vaak fantaseerde hij een harde sprint tegen de grootste renners hij ging op de trappers staan en na de grote draai die op de hoofdweg uitkwam liet hij zich hijgend uitrijden de mis tige lucht prikte in zijn ogen en met zijn handschoenen was het moeilijk de koude tranen weg te vegen hier ontmoette hij paul ze mompelden een groet en reden zwijgend de stad in scholden op de auto s en probeerden nog net voor het rode stoplicht de school straat in te draaien bij de fietsenrekken leek het een mierennest een grote knul uit de hoogste klas probeerde pauls plaats in te nemen maar toen hij merkte dat geert helemaal niet kon lachen om zijn flauwe opmerkingen liet hij de jongen begaan en duwde zich een weg naar de uitgang je bent grimmig lachte paul dankbaar komt door de morgenkoffie mompelde hij hij wees op pauls boeken tas nieuwe sticker paul trok de zware tas tot in zijn armen zoals ik ben las hij de rode letters die als een krans rond een hand gedrukt waren onze theatergroep verduidelijkte paul geert haalde z n schouders op en kon ach nog net inhouden om niet een goedkope hatelijkheid te verkopen op de kop van pinokio de leraar nederlands die met theater en dans experimenteerde de tekst bleef in zijn hoofd hangen en alsof er een ongeziene kracht bestond begon pinokio hij was lang en mager en heette in werkelijkheid devos maar hij stond de leerlingen toe zijn voornaam ief te gebruiken met muziek die ongeveer hetzelfde uit drukte een plaat van vicky leandros si to m aimes tel que je suis zo schreef hij in zwierige letters op het p ofd was eigenlijk een knappe plaat dacht geert en met aandacht luisterde hij nu naar de woorden zo eenvoudig maar zo waar ief vertelde iets over de commerciele inhoud van de vrij goedkope tekst maar hij wilde toch graag beklemtonen dat je met alledaagse woorden heel ware dingen kan uitdrukken kort gezegd de plaat de tekst moest dienen voor een aantal lessen praatlessen rond het thema welke rol speel jij het vraagteken ach ter het zinnetje kreeg een vurige kleur en ief onderstreepte in zijn hevigheid jij met drie vier dikke krijtstrepen het bleef stil in de klas ik bedoel welke rol spelen wij allemaal de rol van de leraar en jullie de rol van de leerlingen en het is de gewoonte de traditie dat die rollen een aantal dingen inhouden die al jaren lang vastliggen je moet nu eenmaal zo en zo zijn wil je leerling spelen of leraar een leraar moet straffen moet ervoor zorgen dat hij doet wat de overheid van hem vraagt merkte imar op enkelen giechelden hebben jullie toen je klein was ooit met poppen gespeeld vroeg ief plotseling nu lachten ze allemaal luid alleen imar zweeg en knikte kijk daar zaten jullie al in die rol van jongen een rol die jullie verbood met poppen te spelen zoals het voor meisjes hoogst eigen aardig zou zijn als ze zich zouden bezighouden met treinen en race wagens zie je iedere rol heeft zijn oerregels en als je daar niet aan beantwoordt dan vindt de hele groep jou een verdacht iemand misschien ziek misschien gek dat is erg ver doorgetrokken zodat bepaalde groepen in de maatschap pij zich nu eenmaal beter voelen of sterker dan anderen nog wordt een man voor hetzelfde werk beter betaald dan een vrouw dat misver stand zeg gerust discriminatie vond zijn oorzaak in de rollen die wij spelen of die wij moeten spelen 18 door die rollen zijn mensen zelden zichzelf ze dragen bewust of onbewust een masker want de angst is groot om dat masker te laten vallen de angst voor de kudde voor hen die de regels hebben ge maakt er kwam nu een levendige discussie los in de klas ze zochten al lerlei groepen mensen op die bewust of onbewust een rol speelden zonder dat ze eigenlijk wisten waarom en steeds kwamen ze uit bij zichzelf bij heel de klasgroep ti waarom blijven we dan voortsukkelen vroeg geert moedig ief glimlachte niet dat is het juist de kern van de zaak antwoordde hij zachtjes we stellen dingen vast die niet hoeven die verkeerd zijn die mensen ongelukkig maken we praten erover we stellen zelfs pamfletten op of we betogen of we maken er een pak documentatie van maar waarom blijven we dan voortsukkelen 7k stel geerts vraag aan de klas even werd het stil maar toen waren de meesten het ermee eens dat de eerder aangehaalde angst en een gebrek aan durf of steun er mis schien wel de oorzaak van waren vind jij het onderwijs zoals het nu bestaat goed vroeg henri plots eling met snijdende stem neen antwoordde ief ik vind het helemaal niet goed waarom blijf je dan ging henri verder de anderen keken hem wat wrevelig aan ief wachtte even hij ging helemaal niet in de verdediging zoals geert verwachtte maar zei kalm ik vraag het me vaak af ik vergelijk dan m n werk met iemand die een akker heeft en weet dat de grond slecht is maar hij moet de grond wat laten opbrengen wil hij niet sterven van de honger henri onderbrak hem je kan dan je akker vaarwel zeggen en werk zoeken in een voedingszaak niemand lachte alleen ief moest er even om glimlachen het antwoord is eenvoudig henri ik voel me verbonden met de grond en niet zozeer met jouw voedingszaak ik heb iets met die grond te maken ook al voel ik dat ik vaak misluk in het bebouwen ervan maar ik ben er een beetje ra rrilie van misschien is het daarom dat ik voorlopig blijf is dat voldoende hij keek even op zijn horloge legde opnieuw de plaat op en schreef terwijl de muziek speelde hun opdrachten en taken op het bord de leraar engels knikte even bij de aflossing en ief hoorde hem duide lijk zeggen ik hoop dat jullie nu ontspannen genoeg zijn om werkelijk te kun nen studeren want daarvoor zijn jullie toch hier nietwaar en hij moest zich inhouden om niet opnieuw de klas binnen te gaan en openlijk in karveels gezicht te zeggen ben je jaloers klein ventje kun je niet hebben dat er velen luisteren en dat ze met jou spelen als ze kunnen maar hij vond zijn idee weinig waardevol en erg pretentieus hij sleepte met z n pick up an zijn boeken naar het leraarslokaal en wandelde toen de brede kastanjedreef in die achter de school lag als een laatste spoor van het vroegere groen de gestorven akkers en weiden gestorven aan bouwziekte geert kon zijn hoofd niet bij de engelse zeurkous houden hij vond karveel een fijne kerel de man zorgde voor sport en kon zelf ook een aardig stukje voetballen maar die beginzin dat duidelijk af breken van devos dat zat hem dwars waarom deed zo n vent zo iets hij was nooit zo erg met ief weggelopen maar vanmorgen na de ruzie van gisteren merkte hij dat ie voor de eerste keer nieuws gierigheid kon opbrengen voor iemand die men vaak volwassen noemde als dat dan ook geen rol was in de ogen van beide par tijen 19 als tegenspel tegen het onverschillige gedrag van zijn ouders bracht het zijn gevoelens in evenwicht hij vroeg zich af of ief ook kinderen had en die ook huilend in hun bed lagen terwijl hij huiswerk verbeterde of lessen voorbereidde kon net zo goed hij had wel eens eerder gehoord van kerels die zich bij anderen als fijne mensen voordeden maar thuis de chagrijnigheid zelf waren karveel stelde hem een vraag waarop hij het antwoord schuldig bleef exercises nine and then zei zo n hoge stem geert noteerde de bladzijden en de nummers hij probeerde de tekst te vertalen die sinds pauls sticker in z n hoofd hing love me like i am hij zou het vast onder z n strafwerk zetten of misschien niet want hij verlangde helemaal niet dat karveel van hem zou houden hij wist zelfs niet eens of dat houden van wel iets meer was dan de vage ge voelens die hij dromende ereaarde als hij aan tama dacht imar had ooit gezegd tijdens een lange rit er is maar een soort liefde jongen een soort en vele mensen waszijn antwoord yes you fool daarmee begonnen ze aan de laatste sprint naar de oprijlaan van het woudhuis lesopzet 9 mie opbouw 1 vanuit een kort verhaal thriller lezen of vertellen nagaan van structuur beginsituatie suggererende elementen extarderende vertragende elementen oplossing afloop 2 spel maak een thriller met zelfde herkenbare lijn evaluatiespel doelstellingen hoe zit thriller in elkaar hoe wordt spanning opgebouwd bespreking bij mindergevorderde groep een eind maken aan de thriller waarvan zij het begin kennen verhaal laten maken met enkele suggestieve woorden als lei draad vb paarse handschoen kraakdeur