‘Dromen die vertellen wat jezelf al droomt’

dromen die vertellen wat jezelf al droomt rudolf gee l kind e rl e kt uu r e n d e w e rk e lijkh e id sinds enige tijd verschijnen er artikels waarin het zogenaamde alternatieve kinderboek gepropageerd wordt dat wil zeggen het kinderboek van de waarheid van ouders die gaan scheiden of vaders die opeens doodgaan de alledaagse problemen kort om van de kale werkelijkheid wanneer ik dat lees moet ik altijd weer denken aan dat nachtmerrieachtige boekje peerke en zijn kameraden van w g van der hulst over een wegkwijnend jongetje dat stil en moedig lag te kijken hoe zijn vriendjes speelden ook peerke is niet een weer gave van de werkelijkheid omdat het verhaaltje uiteindelijk is geschreven ter meerdere glo ri e van die ene die alles bestiert en dus ook het gedragspatroon van de figuren in het boek inklusief het zie lige kereltje peerke dat uiteindelijk niet zoze e r sterft als wel ontslaapt als ik erover nadenk dan is dit boekje het enige geweest in mijn jeugd dat een s ituatie beschreef waarin ik gemakkelijk zelf had kunnen verkeren veel meer dan bijvoorbeeld alleen op de wereld en kruimeltje werken die mij ook diep schokten om de eenzaam heid van de hoofdfi guren in die boeken kwam alles weer terecht op een wijze die mijn instemming kon krijgen peerke kwam ook wel terecht maar wel ergens waar ik niet zou willen zijn in een koud en diep graf kortom ondanks de boodschap dat alles spoedig beter zou worden voor peerke leerde zijn geschiedenis mij de dood de echte dood die om de hoek woont en niet in de zwarte bergen waar hij alleen bestaat om onze helden van hun vijanden te verlossen peerke is een onvolledig voorbeeld van werkelijkheidskinderlektuur want kinderen die echt liggen te sterven zien misschien alleen maar fluisterende volwassenen en dok ters en verplegend personeel de echte werkelijkheid is waarschijnlijk nog een stuk gruwelijker nu kan ik mij voorstellen dat die werkelijkheid gepresenteerd in een kinderboek inderdaad zal helpen de lezertjes op te voeden tot bewust levende vrij oordelende en niet met oogkleppen door het leven lopende volwassenen ook het verlaten van het rolpatroon een jongen speelt met autootjes en een meisje met poppen zou wat dat betreft een gunstige uitwerking kunnen hebben maar dan nog weet ik niet waarom boeken met helden schurken en gelukkige aflopen eigenlijk verkeerd zijn misschien hebben kinderen die juist wel nodig daarover verschaffen de propagandisten van de werkelijkheid ons geen gegevens terwijl die gegevens bijvoor beeld voor vervaardigers van kinderlektuur uiterst nuttig zouden zijn wat het weer geven van die werkelijkheid aangaat is in ieder geval het volgende van belang je zult heel goed moeten nadenken op welke wijze en in welke dosering je de harde feiten aan de kinderen overbrengt een mij bekende moeder gaf haar zoontje op een dag seksuele voor li chting nadat ze hem alles wat ze zelf wist had verteld zei het ventje en nou heb ik nog een vraag hoe wordt eigenlijk behang gemaakt 125 in schijnhelden en pepschurken beschouwingen over het beeldverhaal dat ik samen met r h fuchs schreef laten wij uitgebreid zien op welke manieren de werkelijkheid in s t ri pverhalen wordt veranderd dat wil meestal zeggen geminima li seerd zo worden om een voorbeeld te noemen in kuifje wel grappen gemaakt over het elkaar v liegens vlug opvolgen van regimes in zuid amerika maar de po li tieke achtergronden van die omwente li ngen worden niet be li cht de wereld en dat geldt niet alleen voor stri ps is meestal verdeeld in helden schurken en komieken meestal keurig over de verhalen verspreid de geminima li seerde werkelijkheid is altijd vrolijk en meestal spannend en avontuurlijk en alleen wij volwassenen weten dat ons eigen leven niet zo is maar wordt de latere bli k op de werkelijkheid vertroebeld d o or kinderlektuur waarin helden ontzagwekkende toeren uithalen tot ademloos genoegen van de lezertjes ik denk het niet ik ben van mening dat de voorbereiding op de volwassenheid meer gediend is met kwaliteit dan met werkelijkheidsgetrouwheid is alice in wonderland werkelijkheidsgetrouw en winnie the pooh nee maar hoe spiritueel zijn die ver halen niet mensen die de harde kijk op de werkelijkheid propageren vergeten in hun zendings ijver wel li cht al te gemakkelijk het bestaan van een wereld die op een fantastische wijze iets toevoegt aan d e kale werkelijkheid een wereld van verhaal en taalvondsten van logische grapjes zoals in alice van ongeremde emoties over de li efde van een koning maar dan wel een koning die door de schrijver uniek is gemaakt die wereld is het werkelijke wonderland dat feiten omtrent onze werkelijkheid niet in de weg staat en daarentegen in het beste geval de fantasie voldoende ontwikkelt en prikkelt om men sen wat dat deel van hun vermogens betreft in staat te stellen iets te veranderen aan de werkelijkheid die de zende li ngen aan de lezertjes willen voorleggen maar misschien is deze voorstelli ng te idyl li sch het gaat er daarbij niet om of onderdrukking en moordpartijen aan kinderen moeten worden onthouden maar of die aan hen moeten worden opgedrongen ove ri gens zullen er maar weinig propagandisten van alternatieve kinderlektuur zijn die aan alice in wonderland denken als ze het hebben over schadelijke kinderlektuur er is namelijk een soort lektuur die onmiddellijk in het verlengde li gt van de wereld die getoond moet worden zoals hij is ook dat is een lektuur vol helden en schurken en liefde maar voor hen die het werkelijke wonderland bezocht hebben zijn het domme helden en stupide schurken en een saai soort liefde een voorbeeld van dit soort lektuur is het meisjesstripblad tina dat in het achterland van wonderland een ruime verspreiding geniet in 1972 liet de redaktie van dit week blad een profiel tekenen van het gemiddelde lezeresje het gemiddelde lezeresje van tina zo meldde de komputer was een veertienja rige tiener zonder bril haar gewicht ligt tussen de 49 en 53 kilogram en in lengte kan ze varieren van 160 tot 165 centime ter zij draagt bij voorkeur een spijkerbroek met t shirt alleen voor iets speciaals trekt zij een jurk aan zij volgt huishoud of nijverheidsonderwijs en zit in de derde klas op haar met affiches versierde kamer draait zij regelmatig platen met haar vri en dinnen met dezelfde vriendin zou zij ook graag haar kleren kopen maar in de praktijk gebeurt dat nog steeds samen met haar moeder zij is sportief en daarnaast neemt muziek en dan li efst pop muziek een belangrijke plaats in 1 26 het zal je dochter maar wezen het berekenen van een gemiddelde lezer is op zichzelf onzinnig even onzinnig als om te weten wat voor kleur haar je abonnees hebben wel is het voor de redaktie van een blad dat in de eerste plaats streeft naar vergroting van de oplage belangrijk gegevens in handen te hebben over de meest voorkomende voorkeuren in de lezersgroep in een inleiding op het werkelijke profiel lezen wij onder meer op deze manier werden gegevens verkregen ten aanzien van modegevoeligheid vrijetijdsbesteding uitgaan vakan ti es etc ambities voor de toekomst meer dan de helft denkt er voorlopig nog niet aan te trouwen w il eerst nog van het leven genieten leesgewoonten voorkeu ren voor muziek etc ach ja vier procent van de lezeressen van tina van elf jaar en jonger heeft een taillewijdte van 75 of meer twee procent van diezelfde categorie is langer d an 170 cm een procent van de twaalfjarigen en twee procent van de dertien jarigen weegt 65 kilogram of meer zouden die ook nog even van het leven willen genieten voordat ze gaan trouwen en hoe staat het met de modegevoeligheid als je twaalf jaar bent en schoenen draagt van maat 41 of groter zien ook deze lezeresjes die een beetje uit hun profiel zijn gegroeid zichzelf in een toneelstuk het li efst als li efdevolle verpleegster dit soort onderzoeken is natuurlijk allemaal bedriegerij en ook dat is eigenlijk niet waar de redaktie van tina komt recht voor haar doel uit want de inhoud van haar blad bestaat niet zo maar uit stripverhalen in de geb ru ikelijke zin van het woord maar uit een heel speciaal soort strips st ri ps waarin zij zichzelf kunnen terugvinden strip s die uit het meisjesleven gegrepen zijn wat is er nu precies gegrepen dat is heel eenvoudig uit de enquete blijkt dat het merendeel van de lezeressen van de rolling stones houdt dit heeft als konsekwentie dat de redaktie niet een strip zal publiceren over de lotgevallen van het concertge bouworkest nee dan zien wij bij voorkeur in dat blad een strip verschijnen over een popgro ep met een heldin die ongetrouwd van het leven loopt te genieten op een zeer modebewuste zij het niet slordige wijze deze heldin spuit niet en s li kt niet en ze is geen groupie zij is volgens de redaktie een meisje als jij zij is daar komt het op neer het meisje dat jij best zou willen zijn als jij toevalli g nu eens niet op je tiende al een bovenwijdte van 86 of meer bezat de dromen van tina zijn dromen uit het achterland van wonderland waar de markt onderzoekers het voor het zeggen hebben dromen die vertellen wat je zelf al droomt dromen als goedkope troost voor je niet opwindende bestaan hoe moet je vanuit deze surrogaatwereld uitkomen bij fantasieen die een integraal deel vormen van de werkelijkheid dat wil zeggen een nieuwe werkelijkheid die je met behulp van die fantasie verandert of zinvoller maakt voor jezelf en misschien anderen dat laatste nu is een vraag die naar mijn mening gedeeltelijk via een heel vernieuwd taal en li teratuuronderwijs beantwoord kan worden en er is haast geboden bij het zoeken naar dat antwoord want de wereld van de beperking vindt steeds meer afne mers gezien het gestage k li mmen van de oplagecijfers van bladen als tina en of het groeien van de tros 127