Drukkerijen vroeger en nu. Een buitenschoolse leeropdracht in de volwasseneneducatie.

mirj am tuinder zomaar een activiteit blijft maar ook bij draagt aan d e vergroting van de taalvaardig lea leenhouwers heid eerst moet de aanwezige voork e nnis bij de cursist e n geactiveerd word e n bijvoor beeld door beeldmateriaal te bekijk e n dan moet en de cursisten zi c h een aantal woorden drukkerijen vroeger en nu eigen maken die nodig zijn om over het onderwerp te kunnen praten verv olgens een buitenschoolse stap 3 wordt aa nwezige kennis vergeleken met ni e uwe k ennis bijvoorbe e ld door e e n leeropdracht in de vergelijking t e trekke n m e t d e situ ati e in h et land v a n h e rkomst stap 4 i s de voorberei volwasseneneducati e ding op het concrete onderw e rp door het lez e n van t e ks ten of door uitl eg van de docent bij s tap 5 dienen de cur s isten hun eigen do e l t e formuleren w a t willen ze weten wat will e n ze erover vra ge n stap 6 is in h e t onderwijs a an ande rs talige n komt h e t s t eeds de eige nlijke buitenschool se ac tivit eit en vak e r voo r dat de lee rlinge n of curs is ten ze f op stap s tap 7 b e tre ft de v e rwerking in dit gev a l h et gaan ze m oe te n een opdra cht in de praktijk mak e n va n ee n krant en een muurkrant in ve rvullen en k o m en daarbij in aanraking me t de thema we ek all erlei taalg ebruikssituaties gee n nageboo ts te oefe ningen gewoon op s traat vrage n s te llen informatie op de t eamvergade ri ng werd ook een lij st ve rzamelen en omgaan met je eigen tal ige bepe r met 39 buit enschoolse opdra c hten uitgereikt kinge n d e afdeling ki erscho ol ni e uwkom e rs voor i e de re gro ep ee n de doc enten mo es te n ande rs talige volwassen en van het roc midd e n voor hun gro e p e en ke uze make n uit d eze brabant in tilburg o rganiseerd e in m e i van dit ja ar opdr ac hten en daar op in sc hrijv en er waren ee n themaweek waarin alle 400 buite nlandse opdra c h ten op dri e niv eau s som s w e rd er ee n c urs is te n die ne d erlands lere n in gro eps v e rband ee n spe cifiek e ei s geste ld aan de gro e p bijvoor buitenschoolse op dracht kregen he t th ema van de beeld voor a nalfabeten voor vrouwen voor th e mawee k was de krant le a l eenh o uwers een cursisten m e t een redelijke spre ek e n lui s ter van de d ocenten van de ki e rsc h ool ve rt elde mirjam vaardigheid zie afbe elding i tuinder wat e r in haar groep ge b e urde en wat de bij i ed e re opdracht wa s voor v ersc hi ll ende res ultaten waren niv e aus le s mat eri aal gesele cteerd dat gekopi eerd kon word en om de opdrac ht in de klas een voorbereid i ng s gro ep b estaande uit a c ht voor t e be r e iden de afs prake n die nodig docenten bereidd e zowel inhoudelijk als waren om d e opdrac hten te kunnen uitvoe organi s atori s ch de buit e nschool se a c tivit eit en ren ware n ook al gemaakt door de voor en de themaweek voor in e e n teamvergade ber e idings groep mogelijke opdrac hten waren ri ng op 22 april werd door deze groep aan onder andere e en interview m et burgemees all e docenten informatie gegeven ov e r het ter johan st ekelenburg een rondl eiding bij werken a an de buitensc hool se opdra c ht en wille m ii of ee n excursie na a r de krant daarin kw a m onder andere aan d e orde wat tijdstip en pl a ats war en al vas tgelegd d e het re s ultaat mo e st zijn een versl ag voor d e doc e nt e n ho e fden alleen m a ar te kijken of die muurkrant bestaand e uit tekst foto s teke tijd voor hun cursist en schikte ningen etcetera en een half n4 tje voor in de all e opdra cht e n en de verwerking e rvan in zogenoemde schoolkrant ook was er een de muurkrant en in de internationale tilburge r stappenplan voor buitenschoolse activiteiten de schoolkrant die in de th e maw e ek gemaakt beschikbaar uit taals tages op de werkvlo e r in zou word e n moesten in een we e k plaatsvin dit stappenplan wordt in 7 s tappen uit den er waren studenten van d e s c hool voor eengezet hoe de buitenschoolse activiteiten jou rn alistiek in ge sch a keld om die week advi es voorbereid kunnen worden zod a t h e t niet te geven e n d e krant samen te s tell en er was 1998 moer 211 nr opdracht hoeveel niveau bijzonderhede n persone n 1 familieberichten verzamel verjaardagen groep a gee n en vul in op kalender 2 fotoreportage n a v excursie drukkerij groep a excursie is o 3 wereldweer opzoeken op internet groep a kunnen lezen in eige n taal en instructie begrijpen 4 fotoreportage cbv groep a vrouwengroe p 5 fotoreportage eigen cultuur in tilburg groep a 6 toeri stische tips hun landen reisbureaus groep a 7 adve rtentie pagina onderwerp voeding groep a 8 advertentiepagina onderwerp alles behalve groep a voeding en kleding 9 modereportage of adve rtentie groep a vrouwen 10 strip maken voor de krant groep a goed aanspreekbaa r 11 pr medewerker festival mundial maken groep b gesprek op c v4 adve rtentie a4c e d z l afbee lding i voo rb eelden van opdrach ten voo r buiten sch oo lse a ctivit eiten een begel e id ende brief di e d e c urs i s t e n kon lin g mak en ho eveel tijd ze waarvoo r nodig den gev e n aan d e gen e n di e d e rondleiding hebb e n en wie w e lke t a ke n uitvoe rt zou verzorge n fototoestelle n e n strippen l ea wild e h aar c ur s i s ten niet allee n het kaarten ware n beschikba a r de computer s h e dendaags e d ru kpro c e s laten zien maar ook stonden op krante nl a y out en er liepen ee n vergelijking l a t e n maken m et he t druk allerle i do cente n rond om t e h e lp e n kortom pro ces uit het ve rl e de n daarvoor had ze een aan a lle mo gelijke randvoorwaarde n was door rondleiding door h e t museum plantin more de voorbere idingsg roep voldaan d e voor tu s in antwe rp e n ge orga nis eerd bereidin g in d e l es de uitvoering in d e d e vo o rbereiding b e gon in d e wee k van 22 praktijk en de v erwerkin g van de e rv a ri ngen a p ril de c ur s i s ten kreg e n de c atalo g u s van kond e n v ervolgens aa n de docente n en voor al het mu s eum en he t boek van wiegednn k to t aan de curs is ten overgelaten word e n grafsc hrift over uitge v e rij gi anotten te r inz a ge met d ez e boe ken moe s te n ze in twe e de voorbereidin g g roepen opdrac ht e n uitvoere n de e n e groep mo est op grond v a n informatie uit d e ca talo le a had voor haar groep ge ko z e n voor e en g u s d e lo opb aan van chri s toffel pla ntin rondleidin g in drukk e rij gi an ott e n ee n grot e b eschrijven d e and ere groep mo es t me t mod erne drukk e rij in tilburg d e groep van b ehulp van h et boek over uitgev erij gianot le a b estaa t uit 15 laa g op ge l e ide c ursisten op ten een aa nt al termen v e rklaren en e en s tukje een redelijk gevorde rd niveau z e zitten rond schrijven over de ges c hiedenis v a n d e perse n cito ni ve au 3 en e e n aa ntal va n hen zal beide gro epen moe s te n de antwoord en op staats e xam en 1 do e n in de ze groep zoal s schrijven voor i e de re en kopi eren e n aan de ove ri ge ns in a lle groepen wordt h et princip e a nd ere gro e p vert ell en wat ze g e da an h ebb e n geha nt ee rd v a n b ege le id z e lfs ta ndig lere n zo w erd bij b eid e g ro e p en voorke nni s aange cursisten leren van e lkaar en aan elkaar he t is bracht en a an d e vo ca bulaire rond h et onder een gro e p spro ces de cursi ste n krij g en voordat w e rp gew e rkt ee n cursist kreeg daarnaast de ze aan een opdracht beginnen een tijdplan opdracht treintijd e n en prijzen uit t e zoeken ning zodat ze weten wann ee r ze klaar moete n voor h e t bezo ek a a n pl antin moretus in zijn ook h et v erei s te resultaat wordt tevoren antwe rpen en dez e a an iedereen duidelijk te duidelijk ge maakt ze mo e t en zelf een inde maken 212 moer 1998 dit zi j n de m at erialen waarmee vroeg raakt er het zetsel verft ge afbee lding a voorbeeld uit d e fo t o rep o rtage met b ijschnfte n 1 99 8 5 moer 21 3 op 28 ap ril vond het bezoek aan plantin bekeken en de cursist e n stelden verduidelij moretus plaats met negen van de vijftien kingsvragen bij wat ze zagen twee cursisten c ursist e n sommigen konden niet mee omdat hebben hier een verslag van gemaakt wa a r ze ze geen paspoort hadden of om andere p rive ook thuis nog veel tijd in gestoke n hebben re den e n lea gaf zelf e en rondleidin g waar woe nsdag en donderdag werden de a rtikeltjes bij ze ond e r andere informatie die op de verder uitgewerkt de vers lagen werden gecom borden stond v e reenvoudigde de cursisten binee rd en uit gebr e i d e n e r we r d ee n foto hadden de opdracht om aant ekeningen en reportage gemaakt met bijsch ri ften alles foto s te maken die ze later konden v erwer moest in de computer ingevoerd worden k en in de muurkrant sommige c ursist en nadat de s tukjes klaar waren is er veel tijd bleken ove ri gens nog nooit in e e n muse um besteed aan het verfraaien van de muurkrant geweest t e zijn er w a ren z es pagina s fotoreportage met bijsch ri fte n zie afbe e lding 2 en dri e p a gina s uitvoering met verslag van beide rondleidingen zie afbe elding 3 in d e th e maw e ek van 11 tot 15 mei mo es t h et door alle tijd die hier aan beste ed is ble e f er allemaal gebeure n h et verwerk en va n de minder tijd over voor h e t stukje voor de aantekeninge n va n het bezoek a a n pl a ntin internati o nal e tilburge r d e groep had boven more tus of e en andere opdrac ht voor d e dien begrepen dat de opmaak v a n dit stukje curs iste n di e daa r niet bij waren d e rondle i gedaan zou worden door de stud e nten van de ding bij gianott e n h et verwerke n va n die s chool voor journa listiek dit bleek een mis informati e het mak e n va n e e n muurkrant en verstand het stukje is g e plaatst op de ma ni er van ee n stukj e voor de int ern ation a le tilbur zoals het was a a ngel everd daardoor stak dit ger de mees t e c ursi ste n hadde n nauwelijk s een beetje m ag e r af tegen de rest van de krant e rv ari ng met he t werke n op de computer dus zi e afbe elding 4 dat leverd e nog extra l e erm o m e nten op vrijdag w as de afsluiting van de them a week maa r ko s tte uit e raard ook v ee l ex tra tijd d e s choolkrant de int ernationale tilburger werd gewoonlijk kome n deze c urs i s te n neg e n uur gepresenteerd en sommige groepen vertel p e r wee k voor deze th emaw ee k zijn ze bijna den iets ov er het proces dat ze de afgelop e n alle ma a l ieder e d a g aan het werk geweest dit w e ek had de n doorg emaakt alle cursisten gold overig ens voor veel cursiste n van de war e n in d e gelegenheid elkaars muurkranten kier sc hool te bekijken deze zouden trouwens nog enige tijd blijven h angen maandag was d e ge zam enlijk e opening van de the mawe e k v ervolge ns maakt e n d e cur s is t e n terugkijke n di e naa r plantin moretu s gewe es t ware n ee n v e rsla g da arvan voor d e muurkrant dit t e vor e n was door d e docenten va s tgesteld gebeurde e e rs t op papi e r l a t er w e rd een e n dat er geen b eoorde lin g van de producten a nd e r me t hulp van des kundigen in d e com zou plaatsvinden het doel van deze th e ma puter in gevo erd d e g en e n di e ni e t mee w eek was dat de c ursi sten en de doc e nten g ew ees t wa re n sc hre v e n in een gro epj e v an m e t het buite ns chool s leren kennis m aakten tw ee of drie e e n kort stukj e ov e r de krant in hoe verlo opt dat w a t is er voor nodig hun land van h erkomst hi e rbij krege n z e welke mo gelijkheden zijn er welke proble hulpvrage n al s wat is h e t verschil tu ssen de m e n kom j e t egen wat kunnen de result a ten krante n in j e ei ge n land en hier h eeft het zijn regim e invlo e d op h e t vers chijn e n van d e d e docenten vonden deze werkvorm zeker kra nte n wat voor s oort ni euws staat e r in d e voor herhaling vatbaar d aa rbij is het van kr a nt en d erge lijke belang dat d e voorbereiding op dezelfd e dins dag wa s d e rondle iding bij drukk erij zorgvuldig e mani er als deze keer t e r hand gianotten ondanks de w armte buit en ware n wordt gen omen dit kost de w erkgroe p all e curs i s te n aanw ezig en geinte ress e erd in uite raard w el v e el tijd maar daardoor ging h e t w e rk de appara tuur we rd uitge breid h et in deze th emaweek van een l eien dakje 214 moer 1998 5 q d museum plantin moretus a aa a a s antwerpen lu bo hs m c c da da aa tr w ego ui u4 in w es ml aur en ieycf f t a y 7 e dru 4 ln neioel o rrp c a i qo t s e r in 0 d q l p om 1p cp ar zz cp lij ij r i i qq6sft atimzuna uicuon n de eerste metale pers werd in 1800 door de engelsman lord stanhope ont wikkeld deze ijzeren machine was minder kwetsbaar dan de houten voor gangers en de persformaten konden groter worden omdat met minder man letterkast is een kast waarin kracht en veel hogere drukkracht be alle letters van een lettertype opgebor reikt werd gen worden int 81 1 werd er in landen de snelpers de letter kast bestaat uit een ontwikkelt aangedreven door stoom bovenkast en cm onderkast met handpersen werd er minder ge in het museum waren verschillende de bovenkast bevatte de hoofdletters drukt per uur dan de snelpers want druktechniek te zien de onderkast bevatte de kleine letters met de snelpers wordt er per uur een kleine letters kun je onderkast noe oplaag in viervouding gedrukt wiegedruk is de vertaling van het men in 1814 kon de snelpers tweezijdig latijns worden incunabula hoofdletters kapitalen drukken namelijk vanaf het begin van de vin in 1863 werd in amerika de rotatie ding der boekdrukkunst linotype is een machine met een pers die met effectieve rond stypes en toetsenbord en cm ingbouwd giet een automatische papierinleg cursief betekent schuin staande werk op de linotype werden geen letters en is afkomstig vanuit italie losse 10iters maar complete regels ge zet romeinse type noemen wij het de linotype is tot begin jaren zeventig meest gangbare letterbeeld dat wij on in gebruik gebleven der ogen krijgen de new york tunes heeft het zelf als tegenwoordig betekent romein iedere krant gebruikt rechtop staande letter in tegenstelling tot cursieve letters de letterproef is een overzicht van de letters die de zetterij van een drukkerij zowel de letterty pes als de hoogten van de letters tegenwoordig zijn cd rums m et vijf duizend lettertypen verkrijgbaar een en ae eeras a o n p n f i ij l hoa rot ary heef pr err naw yer6 ie 6 afb eelding 3 aan h e t vers lag in de muurkra nt we rd vee l tijd b estee d 1998 5 moer 215 drukkerijen vroeger en n u vroeger waren drukkerijen kompleet anders dan nu toen moesten de mensen alles met de handen doen het was ardbeidsintensiever nu is het veel ardb eidsextensiever er wordt nu veel met computers gewerkt vroeger moest alles direkt op papier worden gezet maar nu hebben ze allerlei computers o m teksten en plaatjes te bewaren vroeger kwamen de let ters in een letterbak en dat was heel bewerkelijk vroeger moesten alle letters kant en klaar apart in ee n letterbak worden gezet hiermee werden woorde n gemaakt die dan weer tot zinnen werden gelegd de letters werden in de zethaak gelegd een soort houten plankje en de zinnen bij elkaar in de galei een grotere houten bak ze werden met een touwtje strakge trokken zodat ze recht bleven liggen elke druk was eenma lig tegenwoordig drukken we met machines duizenden exemplaren tegelijk vroeger kon je in een kleur tegelijk drukken maar nu in meerdere kleuren afb eel d i ng 4 stu kje u it d e int erna ti o n a l e tilburger o o k d e curs i s te n w a r e n z ee r e ntho u sias t gepla k o m ee n muurkra nt t e mak en o o k d a t blee k ni et a ll ee n tijd e n s d e w eek do or d e staa n e r kort e int e rvi ewtj es op m e t c ursist e n e norm e in ze t e n d e ho evee lhe id tijd di e eri n waarin z e v e rt elle n wa t z e doe n en ho e da t ges tok e n was ook bij de mond e lin ge evalu a gaa t d ez e v id e o wordt in alle gro e p e n ti e liete n z e zi c h p ositie f u i t ov er d e the ma ve rto ond z o dat i e d e r ee n no g een s k a n zi e n wee k d e e n ige t e l eurs t ell ing w as d a t d oo r h oe hard er eige nlijk ge we rkt is he t misverstand h e t stukj e in de sc ho olkr ant zo mar g in a al wa s geword en d e muurkr ant conclusie daare nt ege n was d e tro t s van de groe p kijk e nd n aa r d e ve rsc hill ende s tukj es in de buite nsc h oolse a cti vite it en kun ne n ee n zin in te rnationa l e ti lb urger zie afb ee lding 5 6 en volle aan vullin g zijn op h e t r egulie re pro 7 ka n de c onc lu sie a lleen maa r zijn da t ook gramma d e afwi sse lin g e n d e e i gen ve r ant de ande r e gr oe pe n veel pl e z ier h ebb e n ge ha d wo o rdelijkh e id di e c u rs i s te n h e bb en om d e tijde ns de ac t ivit eite n in d e th e m awee k d e o pdrac hte n go e d a f te rond e n kunn e n zee r r es ult ate n ligge n o p versc hillend e nivea u s mo tive r e nd we rke n in h et boven s taa nd e afh a nkelijk van d e groe p di e z e hee ft uitge voo rb eeld h e bb e n d e cursis t en ni et allee n o p vo erd d oo r de v el e ve r schille nd e opdrachte n sch o ol v ee l mee r tijd aa n h e t ond erw erp was e r ec ht er v o or i e d ere groe p i e t s va n zijn b es t ee d dan ge woo nlijk o ok he bb e n s ommi gading ook een b e ginn e rsgro ep ko n ee n gen e r thui s no g tijd in ges t o ke n o md at z e ac ti viteit uitvoere n e n d aar een s tukj e va n hun pr o du c t g o e d wilde n afl eve re n m ake n v oo r in d e krant als de buite nsc hoolse ac tivite it en g o e d in d e m eer l e tte rlijk kunn e n zo we l c ursi ste n als kla s word e n v oorb e re id kunn en z e v ee l do cente n nog een s t erugkijk en na ar de video bijdra ge n aan h e t v ergrote n va n d e taalvaar di e in d e th em aweek gemaa kt is d aa rop i s di ghe id van d e c ur s i s te n ni e t allee n d e h e t w e rkproces van all e gr oe p e n te zi e n h e t woord e n schat e n k enni s rondo m h e t b e tr ef ge ploet e r ac ht er d e c omput er h e t ge knip e n fe nde ond e rw erp worde n v ergr o ot ma a r oo k 21 6 m oe r 1998 5 nieuw bord bij bushalte wij g a an naar de bushalte i n wiihelmi napark wij gaa n naa r h et st a ti on i r d met de bu s wij lo pen naar ha lte spoor l aan dat i s een nieuw bo rd de menee r z it en wij v ragen is het nieu we l bord go ed hij zegt ja goed wij vragen tt mevrou w nieuw bord go ed m evro u w zeg t j a goe d wij vi nden n i eu w bord beetj e mp moeilijk 0 wij gaan naar school terug gij oop k pe b w gek 90edk i afbeelding 5 voorbeelden uit de internationale tilburger 1005e si pay 1 ek4 q ax lra4l o gd eyti 9rysa qp5 ws s o cial e ta a l v aardighe de n zijn scq ts s9anunt rn n oo dzak elijk vo o r h e t uit f azen 1vcf5e e n 9t ets v o e re n v a n d e opdr ac ht e n f d gespreksvaardigheden vragen in y aa 9 m e amp 9 9 9tsa s s telle n informati e opz oe ke n 2 m o zo p mus 2ca9 k1 n 1 voor d e verwe rking van de in form a ti e te n slotte wordt ee n be c ce chotd ke w 9 3te n st d teett ro e p geda a n op de schoolse t aal d n s b 1 kn 3 p t f ge d 67 r9 ko qt ebusr o p0 va a rdigh e d en aante k eninge n ma p tllb g ece wij hen 9 cdr bus 9 tv ten t ircj d q l oc ij ken v e rs la g make n aan elkaar v e r ur r su konne m y y er oh1 zijn ad s a el kt gto e8 v s telle n wat er ge d aan is wv y ul a y i en q ga pla op dez e sc hool he bb e n all e gro e pe n c ursist e n gelijktijdi g een buiten sc ho o l se a c tivite it uit gevo e rd dit v e r groot e n e rzijd s h e t sa a mhorigh e id s ge vo e l ie der ee n i s imme rs aan h e t ploete ren laagop ge leide c ursist e n z al daa rnaast de ac tivi e n d e motivatie ande rzijds vraagt dit na tuur teit z elf v aak ook be ge le id word e n zek e r al s lijk v ee l van de organisatie op de sc hool als er no g ni et vee l e rvari ng b esta at m e t dergelij e en individuele doc e nt buite n sc hool se op k e opdracht e n op d e ki e rs chool was s t ee ds dra c ht e n in zijn programm a o pn e emt i s e r d e doc e nt aanwezig bij d e uitvo e ring van de na tuurlijk v e el mind e r voorb e re iding nodi g opdra c ht ook d a n zal er echter in d e gro ep het ee n e n a nd er aan voorb ereiding di e n en te ge beuren er was om dez e themaw ee k go e d ge orga ni om s tru c tuur in de ac tiviteit aa n te breng e n se erd te krijg en e en uit gebreide voorb erei en h et onderdeel zinvol in t e pas se n in h e t din gs groep di e alles tot in de puntj es verzorgd reguli ere taalverw erv ings pro gramma voor had a ll e activiteit e n waren r ee ds voorb e re id 1998 5 m o er 21 7 beelden in tilbur g maandag is mooi weer bijna 28 teaden we gaan op de fiets naar stad we gaan kijken beelden van tilbur g we hebben leraar bij het gemeentehuis gewacht we hebben een probleem met de camera eerste beelden wij hebben gekeken een militair uit schotland en een soldaat deze beelden gaan over de oorloog we hebben het beeld van bisschop zwjssen gezien dat staat naast kerk we gaan kijken ander beeld het heet kruiken zeiker een kruiken zeiker is een man die plast in een kruik de plas geeft de wol een goede kleur en plas is goedkoop daa rna wij gaan lopen naar het heuvelplein we hebben gekeken beeld van koning willem ir dat was heel leuke wandeling samen kijken en praten en prachtig weer afbee lding 6 voorbeeld uit de inte rnational e tilburge r aan de internationale tilburge r er was achtergrondinformatie aan i ngezo nden bri ef wezig voor de opdracht en en infor matie ove r hoe de voorbereiding diende te verlopen ook tijdens de themawe ek zelf wa s aan a lle moge lijke problemen e n probleempje s ge da cht en waren er voo rtdurend mens en bes chikb aar di e vragen kon de n beantwoorden een dergelijke voorb e reidingsgroep i s een belangrijke voorwaarde voor h e t doen sl a gen van zo n th e ma week daa rn aas t is h e t nodig dat all e do c enten a chte r d e keuze s taan voor het werken a an buiten s chool se activiteiten en ber e id zijn er wij zijn de cursisten van de acondgroe p wij vinden het jammer dat w e ni et meedoen met de k ran t extra tijd in te st e ke n d a t de want we zijn een l euk e avon dgroep en daarom schrijven we een brief mees te cursisten het l euk vind en d an doen we toc h een beetje mee om a an ie ts dergelijks mee te doen farid mimoun abde rrahman anand moh am a di en abd e lha k mag uit het bovenstaande blijken afbeelding 7 voorbeeld uit de internationale t ilburger 2i 8 moer 199 5