Documenten
kees combat een behoedzaam en integer aarzelen het einde van drie projecten voor leesbevordering zelden zo lang horen zwijgen na het stellen van een vraag de forumvoorzit ter had gevraagd of de mevrouw van het ministerie nog iets aan kunstbeleid verwachtte van haar baas na een minuut stilte waarin je god hoorde brom men en de deskundige aanwezigen in het skailederen bovenzaaltj e me t d e lauwe koffie en het kerstkransje de conclusies hoorde trekken kwam eruit dat er op het ministerie nog zo ontzettend wordt geworsteld om het onderwijsbe leid en het cultuurbeleid op elkaar af te stemmen dat leverde haar geen ap plaus op actanten mevrouw drs b etsy insinger hoofd van de afdeling letteren me dia en bibliotheek voorheen van wvc sinds paars ingetrokken bij oc w forumvoorzitter j o kloprogge luisteraars de medewerkers en begeleiders van een drietal nog door wvc geentameerde projecten voor leesbevordering met juichende namen als boekenpret fantasia en sirene tijd en plaats 19 december 1995 in stadskasteel ouddaen te utrecht het was een behoedzaam en ook wel integer aarzelen dat zij aanhoorden wie we l een s i n rijswijk i s geweest toe n cultuur nog bi j wvc wer d ge maakt weet hoe ze daar dachten over de onderwijsbonzen van zoetermeer niet mee te werken gewoon t zal nog nauwelijk s verander d zijn hooguit dat nog voelbaarder is geworden hoe petieterig met name de kunsten afsteken bij de moloch onderwijs licht bevrijd leek mevrouw insinger toen de vertegenwoordiger van de stich ting lezen aankondigde dat in zuid holland een project op stapel staat om te zien hoe literaire vorming beter geprofileerd kan worden in het geheel van de kunsteducatie dat lijkt inderdaad een hoogst nuttig project al wordt er ook elders aa n gewerkt om meer zicht te krijgen op de spoedige verweving van literaire vorming en literatuuronderwijs va n basisschool tot en met de tweede fase een oncomfortabele terugblik onder het tot komen opwekkende hoofd boe k en nieuwe media vriend of vijand had het organiserende en patroniserende sardes een klas vol me dewerkers opgetrommeld van de genoemde projecten voor leesbevordering die tezamen zorgden voor een longitudinale mate van leesbevordering van klein tot groot betsy insinger zorgde voor een wat oncomfortabele terugblik zij vertelde dat de letterennota van 1989 de eerste aanzet heeft gevormd tot leesbevordering we herinneren ons inderdaad uit de begintijd van dit tijdschrift een samen zijn van de inmiddels gesloten literaire salon waarop deze nota stof tot na denken gaf tot dan was steeds de thorbecke doctrine gevolgd de overheid onthoudt zich van een oordeel ove r kunst zo merkte zij op maar nu moest 83 combat een behoedzaam en integer aarzelen ze toch vaststellen dat zonder bewuste stimulering er minder en minder gele zen zou worden maar dat liberale standpunt was toch al in de jaren zeventig omvergekegeld door onze marxistische medelanders daar was het toch voor en na kunst voor het volk niet dat het geholpen heeft d e michael zee mannen van thans neuzelen des avonds laat na een straatje om heerlijk onder elkaar niks voo r het volk me n kon zich niet meer beperken to t het ver schaffen va n aanbod maar zou in de jaren negentig moeten werken aan het oproepen van de vraag aan de drie op 19 december afgeronde projecte n ging in 1989 een eerste rotterdams project vooraf stoor niet ik lees insinger erkende ruiterlijk dat dit project een opmerkelijke mislukking is geweest maar men had er wel van geleerd zo was me n tot he t inzicht gekome n da t de projecten aanzienlij k simpeler van opzet moeten zijn dan men in onze havenstad had bedacht boe kenpret en fantasia beide voor het basisonderwijs zijn dan ook eenvoudiger opgezet een tweede ontdekking die men in 1989 1990 deed was dat inschakeling van het onderwijs essentieel was voor het voortgezet onderwijs zijn met name de twee sirene projecten van belang maar wie zowel het arnhems nijmeegse als het zeeuwse project bekijkt en de vele activiteiten die in deze driejaar zijn ondernomen zal vaststelle n dat ook hier geen sprake is gewees t va n kunst voor het volk het zijn de leesbeesten en de leesgragen die er het meest van genoten hebben de schrijverskijker s e n d e boekenwurmen d e res t kijk t soaps mtv video en tnt het ministerie zet inmiddels het projectenbeleid door in de te verwachten nota onderwijs en educatie enige deuren tegen elkaar opengezet kijkt de rest echt alleen maar tv enzovoorts als we prof kees de glopper mogen geloven is dat uit de lucht gegrepen hij pakte het thema van de dag bij de kop vormen het boek en de nieuwe media eikaars tegenpolen zoals het een wetenschapper betaamt bakende de glopper eerst zijn begrippen af de nieuwe media zijn meer dan tv radio en video we hebben toch ook de edu catieve software maar over de waarde van die software ha d de hooggeleerde spreker zo zijn twijfels i n elk geval vond hij het knap overdreven om televisiekijken e n le zen als twee met elkaar worstelende bezigheden te beschouwen uiteraard was het onvermijdelijk dat hier om wille van het overzicht enige open deuren te gen elkaar werden opengezet zodat het danig begon te tochten daarboven in de linteloozaal va n oudaen de tv besteedt aandacht aan het boek ja op de wijze van de boekverkopers ros en van den heuvel of de neuzelaar zeeman mijn leerlingen spugen erop als ze ze al zien die denken dat ze verdwaal d zijn in ook dat nog en kinderen die veel kijken naar ondertitelde geimpor teerde programma s hoeveel zijn er dat worden in het stadium van het tech nisch lezen taalvaardiger dan kinderen die dat niet doen misschien dat een taalbeheerser als de glopper blij is met zulke minuscule resultaten maar voor het lezen van literatuur zegt dit allemaal nog niks 84 combat een behoedzaam en integer aarzelen wat er misschien tegen televisiekijken is de glopper noemde zelf vier negatieve aspecten die aan televisiekijken zou den kleven en wa t hem betreft ware n die nauwelijks geldig dat de tv tij d slurpt die vroeger aan lezen werd besteed was uit een onderzoek uit 1960 on geveer wel gebleken maar in later onderzoek niet bevestigd van verdringing van lezen door tv leek hem dus nauwelijks sprake de gloppers tweede be langrijke component in de tegenstelling lezen en televisiekijken i s de onder mijning de cognitieve houding die je bij lezen nodig hebt zou te lijden heb ben onder het televisiekijken o m vier redenen er is sprake van een verzadi gingseffect d passiviteit va n de lezer kijker word t door televisiekijke n ge voed door de veelheid en drukte van beelden is er sprake van concentratiever lies en omdat tv makkelijk is en je ervan gemeten kunt ondergaat lezen het lot van de depreciatie i s niet leuk want je moetje ervoo r inspannen leid s onderzoek had opgeleverd dat er enige negatieve effecten zij n op de leesvaar digheid en de omvang van de lectuur maar veel minder groot dan werd ver ondersteld amsterdams onderzoe k bevestigde dit enkele percenten verschi l ten opzichte van voor het televisietijdperk niks om je zorgen over te maken welnee de glopper maakte de balans op als je het lezen wilt bevorderen zet je da n niet af tegen de televisie maar zoek de bevordering elders bijvoorbeeld wa t de kleineren betreft maa r de groten ook wel hoor kees door voor te lezen en een goed gebruik t e bevorderen va n de bibliotheek mee r lezen als zodani g draagt nauwelijks bij aan de groei van de leesvaardigheid zomaar meer boe ken lezen helpt dus niet bij kinderen die pas beginnen met lezen helpt meer wel met name het voor lezen en daarbij i s de ene manier ongetwijfeld bete r dan de andere volgens een amerikaans e onderzoeke r i s voorleze n me t interacti e uitle g n u e n dan gesprekshouding beter dan zomaar aan een stuk door voorlezen erg ze ker is dit niet vond kees op grond van de ervaringen van zijn eigen dochters van 8 3 en 5 5 die moesten niets van dat interagerend voorlezen hebben en hij bepleitte onderzoek de discussie in de discussie roerden de projectmedewerkers zich waarom doen er zoveel meer meisjes me e met de leesprojecten da n jongens weten we of een goede documentaire ove r een boek of een schrijver leerlinge n helpt om daarover t e lezen een projectmedewerker va n fantasia wis t he t wel alleen al s w e ze naar di e documentaire kunne n krijgen e n dat werd volgens hem een vor m van slepen een andere ervarene vergeleek de discussie over het voor en tegen van televisiekijken te n opzichte van lezen met het gezeur ove r wel o f gee n stripboeken voor de klas uitgedoofde discussie wat hem betrof mochte n ze het daarbij ook voor het onderwerp van deze bijeenkomst houden vergadering gesloten onder meer door de k u nijmegen en het lokv 85