Een brug naar praktisch spreek- en luisteronderwijs

mondeling e taalvaardigheid recensie ne derlands december 1 995 krijgt spree k vaardigheid een groter accent dan in het ve rleden het geval was maar helaas is er voor de alledaags e praktijk no g weinig voorhan frank vermunt den volge n s d e he er ontbrek e n tot op heden de bo e ken en method es di e le e rlingen een brug naar praktisch en docenten e en didactisc he aanpak bie de n hij wil met dit boek in deze behoeft e spreek en luisteronderwij s voorzie n en is eri n geslaagd ee n praktisc h e e n z el fwerkza a mhe id s timulere nd e curs u s v oor de bov enbouw havo en vw o op te z ett e n de methode b estaat uit een th e o rie bo e k en e e n modulenboek het th e oriegedeelte is g e kees de heer sprekenderwijs zutphen thie s p li tst in tw ee a fd elin gen de n afde li ng me 1996 theorieboek isbn 90 03 23 010 2 b ev at regels eigena ardi gh e de n e n grill ig f22 90 modulenboek isbn 90 03 23012 9 he de n die de s pre ek t aal o mvatten ze zijn f rg9o docentenhandleiding isbn 90 03 be doeld als bouwmate ri aal voor leerling e n di e 23014 5 f20 s tr ev e n naar ve rb ete ri ng va n hun mond eli nge taalvaa rdigheid in de d agelijkse en in de l espraktijk in afde ling s word e n re s pec tieve tot voor kort kon de s ituatie in he t spreek lijk de techniek van het b etogen het disc us en luisteronderwijs nederlands ge typ e erd wor si e ren e n h e t de batter e n b ehandeld fa s en in d en met e e n ni et nederland se benamin g th e d e ze ge spre ksvorm e n taken v an deeln em e rs grand ca nyo n wie enerzijds b eho eftenon e n luister aar s e n de b eoord e ling van prestati e s de rzo e ke n e n b el eids v oors t ellen va n d e afge kom e n hi e r aan de orde lop e n tien jaar bezag en ande rzijds het oor te het module nboek be s taat uit neg en modu luis te ren legde in het l eslok aa l ontd ekte een l e n in d e e erst e dri e modul e n wordt het ga pe nde kloof tu ss en opvatting en o ver het b etoog behand e ld de di sc uss ie en het de b a t b e la ng van monde linge taalvaardi gheid en de kom e n in r esp ec tievelijk de module n 4 tot e n pr a ktijk in de l e s r e sponde nten bij diverse m e t 6 en 7 tot e n me t 9 a a n bod al s g ekoze n onderzoek e n en enquetes gav e n het spre k e n is voor een van de mogelijk e ges prek svorme n e n luisteren stee vast een hog e p ri ori teit in het kunnen le erli ngen s ta rt end in het modul e n l eslokaal bleef he t op h e t ge luid van ee n boek a a n de slag de modul e n zijn zo opge zet e nk ele s prek e r na echte r tamelijk s til dat l eerlingen g rot e ndeel s ze lfs tandig of in v e rb az en doet mij de geri ng e mate waari n kl ein e gro epj es sam e nw e rke nd a c tief zijn e r feitelijk aanda cht beste e d wordt aan spree k d e do ce nt tr e edt hierbij op als indirec te e n luisteronderwij s eig enlijk niet er zijn v el e be gele ider of proce sb e wake r v eel opdra c h hinderni sse n t e n e men voordat zowel l e erlin te n leide n de l e erling en volge n s e en he rk e n ge n als do ce nt en voldoend e ve rtrouw e n h eb baa r patroon na ar ee n einddoel eer s t wordt b en in een go e de a floop va n een le sse nre eks ve rwe zen naar d e rele vant e del e n v a n he t spr ek en e n luis t e ren th e o rieboek ve rvolgen s worden opdr acht en to ch lijk t he t gesproken nederlands de gegev e n die mo e t en l e id en tot h e t uitwissele n laa tste j aren h e t tij me e te h e bb en zo c onsta van antwoord e n e n meninge n over v e r sc hil t ee rt ook kees d e h e er sc hrijver van spre len wordt ge di sc u ssie e rd waa rn a p er t oer k e nderwij s om te beginn en mag me n d e b eurt e en mondelinge of sch ri fte lijke gro ep s hoop koest er en dat de basisvorming op ter mening bij de do c ent wordt gepre sent ee rd mijn haar vruc ht en gaat afwerpen op dit t en slotte vindt e r een kla ssikale nab espr e king te rrein d aa rna ast heeft de commissie ver of ee n b e oord eling door de do ce nt plaats a a n nie uwing eind e xa me ns n e d e rlands e taal e n de ha nd van b eo or delin gssch e ma s l ere n l ee r l e tt e rkunde c v ety uitdrukkelijk aandacht li ng en ook elkaar t e beoord elen het modu be stee d aan mondelinge taalvaardighe id in l e nboek is teven s zo ingeri cht dat er va naf h e t advie s exam e nprogramma s xnvo en vwo 4 havo en 4 vwo een traj ec t kan word e n 304 moer 1996 6 m o ndelinge taal vaardigh ei d f fo t o chris va n ho u ts doo rlo p e n na ar volge nd e lee rj ar e n en h e t ge drag to t droogs topp els drogrede nerin ge n schoolo nd e rz oe k in 5 havo of 6 v wo va n d e v oorb e re idingsfaserin g van ee n eige n d e z e a anp ak ma akt m e ni e uw sg i e ri g n aa r b e to og tot h et b e o o rde le n v an ee n me de l ee r d e praktijk bi e dt h e t bo ek v o ldo ende blij lin g in de v oo rzitt ersr ol wins t is ook z e k e r ve nd e uitd agin g e n va ria ti e v o o r l ee rlinge n d e lo gi sc he lijn di e w ordt uitge z e t van d e e n is e r s prak e van ve rdi e pin g in v olge nde v oo rexam e nleerjar en t o t e n me t he t sc h oo l l eerjare n e e n b el an g rijk pos iti ef e ffec t garan o nd erzoek h e t h erhale n van de theo rie d ee rt d e z e op ze t in i e d e r gev a l h e t s pre k en gevo lgd d o or voo r e lk leerj aar a nd ersoorti ge e n lu is te r e n wordt vi a de opdra c hte n di r ec t o pdra c ht e n en oe fenrond es leve rt d e nodige e n op ee n n a tuurlijk e wijz e getraind dat e rv aring en ve rdi e pin g o p m e rk w aa rdi g l eve rt b e la n grijke v oo rd ele n op bij v o orb ee ld ov e ri ge n s vind ik h e t fe it da t h e t b oe k vo o r l eerli n ge n me t spr e ekan gst di e gaand e aangeeft d a t d e mod ul en d eb a tte r en uit slui w eg meer z e lfve rtrouwe n zull e n kunne n op te nd voo r 4 5 e n 6 vw o b e do eld z ijn e en b o uwe n and e re n zi e n we lli c ht sn e l in dat e r m o ti ve rin g v o o r d eze k e uze o ntbree kt z owe l wa t sc hort aan hun lui st e rhoudin g of o ntd e k in h e t l ee rlinge nbo e k als in de do cente nh and ke n een onve rmo e d tal ent v o o r h e t v o o rzit l eid i ng t e rsc ha p in d e gro e p sdisc u ss i e h e t th e ori ebo e k geldt a ls g ids v o or ta a lge t e rug naar de uitda g ing d e v ariati e e n d e bruik e r s di e hun monde lin ge taalvaa rdi gh eid ve rdi e ping d e volge ns ee n be tr ekk elijk vas t willen verb e t er e n zo w o rd e n in h e t n s tr a mi e n aa n geb o d e n opdra c ht e n e n o e fe nin g e d ee lt e ond er meer advie ze n t e r ve rb e t e rin g ge n zijn c on se que nt e n ov erzic ht e lijk op ge van de s pree kst ijl gegeve n v aak v oo rkomen b ouwd m aa r o f dit z i c h h e rhal ende patroon d e fout e n in ges prok e n taal ge inve nt ari see rd l eerlin ge n blij ve nd moti vee rt i s d e v raag e n wordt di e p er ingeg aan op d e vaa rdi g h e id w a t mij m ee r o ve rtui gt i s d e afwi sse lin g in de lui s t e r e n vragen st e ll e n e n a rgume nte r e n bij opdra c hte n z e va ri e r e n van d e a nalyse va n dit b e la n grijke onderd ee l kome n d e indu c ti e d e eigena ardi gh e d e n in sonj a b are nds spr eek ve e n d edu c ti eve me thode en dro g r e d e n e n 1996 6 moer 305 mondelinge taalvaardi g hei d a an bod wat ik hierbij e nigs zins mis is een wedstrijdkarakter van deze discipline gaat in overzi c ht van g eldige soorten argumenten op de debatstelling behandelt de vier vormen zoals argumenten op basis van autoriteit van bewijslast die aan de orde kunnen komen normen en waarden oorzaak gevolg het en bespreekt ten slotte de specifieke rolverde benoemen van argumenten op deze manier is ling in het debat een klein minpuntje van de voor leerlingen in de havo en vw o boven laatste twee hoofdstukken is mijns inziens dat bouw prima hanteerbaar heb ik ervaren en verwijzingen naar het voorbereidingsproces brengt de on aanvaardbaarheid van argu in betogen ontbreken de vijf genoemde menten goed naar voren he t a gedeelte fasen zijn immers ook uiterst bruikbaar in de wordt a fge s loten met een hoofds tuk ov er de voorbereiding van discussianten en debaters documap voorafgegaa n door een docustart map waarin informati e ov e r e en zelfgeko sprekende rwij s is een nuttige en praktische zen onderwerp v erzameld e n g e ordend wordt aanwin s t voor het spre ek en luist e ronder bij het onde rd eel discu ssi e d a t op mijn s chool wijs het wil ee n gid s zijn zo zegt ke es de d eel uitma a kt van spr e k e n en luis ter en in de heer voor iede r di e het m e t mij eens i s d a t bovenbouw havo vwo i s de do c umentatie het a c ht e rs tellen v an d e mondelinge t a alvaar map onlo smakelijk verbonden me t het voor digheden nu lang genoeg geduurd heeft b e reidingspro c es in de disc uss i eg ro e pen ook tegenspreken zal ik hem niet deze methode voor kees de he er h e eft h e t z n waarde biedt een uit gesproken kans om de kloof van bewezen getuige d e plaats die hij de documap theorie naar praktijk in het moderne spreek gunt in sprekende rwijs hij b es preekt respec en luisteronderwijs met succe s te overbrug ti evelijk de onderwerpkeuze de inhoud van g en de m a p en voorbeelden van go e de begelei dend e stellin ge n het hoofdstuk eindigt met een ti e ntal prakti sche tips voor de documap de b afdeling behandelt zoal s gez eg d de techni e k v a n het b e toog de di scu ss ie e n het debat de dri e gespr e ksv orme n kunn e n onaf hankelijk van elk aar behandeld word en van zelfspre kend i s ook aa ndac ht be s teed a a n verschille n en paralle llen tu sse n d e ze vormen het hoofdstuk betogen v e rdeelt de h e er in vijf fa s en die het voorb e reidingspro c es b etreffen o ri e n te ren st r ucturere n p r oduce r en r e peteren en presentere n elk onderdeel wordt uitputtend besproken bij leerling e n ligt de paragraaf over pre s e nteren misschien wat zwaar op de maag in d e ze paragraaf word en maar liefs t achtti e n algemene tips ge s e rv eerd met uit g ebreide to e lic hting een kandidaatspreker zou zic h e r li c ht in kunn e n v e rslikken beknopter v an omvang e n a nd e r s v a n s truc tuur zijn de hoofd s tukken ov e r di sc u ssier e n en d e batteren bij dis cu ssie ren i s gekozen voor de probleemoplosse nd e disc uss i e waarin de de e lnemers zi c h c oop e ratief opstellen in he t gesprek er wordt ingegaan op de fasen in de discussie en het roll enonde rscheid voor soorten discussianten observators verslag leggers en de voorzitter het hoofdstuk debatteren legt vooral het accent bij het 306 moer 1996 6