Documenten
een duik in het bureau van j j voskuil mooie zinnen mooie passages misschien wel de literaire sensatie van het afgelopen jaar waren de eerste delen uit de romancyclus het bureau van j j voskuil zowel meneer beerta als vuile handen wer den lovend ontvangen door de literaire kritiek maar wat nog veelzeggender is de relatief dure romans werden goed een reeks realistische romans zo zouden we ze toch kunnen noemen verkocht en gewaardeerd hij een groot lezerspubliek erva die het leven beschrijft op een weten ringen van enkele lezers staan in deze bijdrage centraal schappelijk instituut vanaf 1957 tot in de jaren tachtig voskuil windt er geen duik mee in het bureau doekjes om dat voor het bureau waar over hij zo kritisch en naar mijn kees combat een in onze naoorlogse literatuur van het paard in de verschillende mening amusant schrijft het huidige ongekend avontuur de romancyclus regio s al of niet wordt geregeld en p j meertens instituut model heeft het bureau die de voormalige weten onder woorden gebracht gestaan dit is het instituut voor dia schappelijk ambtenaar jj voskuil na we weten ook dat bij nader inzien de lectologie volkskunde en naamkunde zijn pensionering te boek stelde in twaalfhonderd pagina s tellende roman dat tot 1969 was gevestigd achter het februari 1996 verscheen het eerste waarin voskuil in 1963 zijn studenten trippenhuis aan de amsterdamse deel meneer beerta in augustus van jaren tot uitgangspunt nam jarenlang kloveniersburgwal waar ook de dat jaar deel 2 vuile handen en net een winkeldochter is geweest zo van koninklijke nederlandse academie voor de boekenweek van dit jaar zelfsprekend is de waardering voor het van wetenschappen zetelt na 1969 plankton achtereenvolgens 773 583 en tergend gedetailleerde realisme van kwam voskuil met zijn collega s nog eens 829 bladzijden ik kan wille deze auteur dus niet terecht in het gebouw aan de keizers keurig een der delen open laten vallen de televisieserie door frans weisz gracht en ben onmiddellijk geboeid zo scherp gemaakt naar bij nader inzien op een als ook de laatste vier delen zijn ver is de etsnaald die hier over het ver scenario van jan blokker en leon de schenen we zijn dan het volgende geelde papier van de verambtelijkte winter heeft zeker bijgedragen aan de millenium binnengetreden kunnen wetenschap wordt getrokken waardering voor voskuils eerste we ons een weg banen door vijfeneen geesteskind en voor diens werk in het halfduizend bladzijden en de balans wie de moeite neemt om aan deze algemeen opmaken van het fraaiste sociogram boeken te beginnen en ze van voor en nu zijn de eerste delen van het van een wetenschappelijke samen naar achter te lezen wordt nog meer bureau bij duizenden verkocht en leving die ooit in onze literatuur beloond voor het lezersoog ontvouwt bovendien zeer gewaardeerd door de gemaakt is zich een gesloten klein heelal waarin professionele kritiek die heeft ze ook allerlei mannen en vrouwen met genomineerd meneer beerta en vuile in literatuuronderwijs en leeskring beperkte capaciteiten zich toch van handen voor de gouden uil en vuile de vraag doet zich hier voor of er met elkaar blijken te onderscheiden van handen ook nog voor de libris litera zo n romanreeks iets te beginnen is in streber tot luilak van kontlikker tot tuurprijs het derde deel het nog het literatuuronderwijs ik denk van serieus te nemen wetenschapper en dikkere plankton gaat wellicht een wel maar niet met het doel leerlingen dan waar zij zich mee bezig houden zelfde verkoopsucces worden wie een meer dan een enkel deel te laten lezen maarten koning is druk met na te gaan zekere leesmoeheid had verwacht in schoolverband om dan de rest maar hoe de ophanging van de nageboorte komt bedrogen uit over te laten aan het spel der vrije tsji p letteren 7i 45 krachten heel aardig kan ook een hier is bart zei maarten hij was met bart de kamer ingekomen en bleef bij de synopsis met uitgekozen fragmenten deur staan beerta legde zijn bril neer laat bart maar binnenkomen zijn zelf maakte ik een lijstje met als ik ongelegen kom dan wil ik natuurlijk ook een andere keer komen zei bart favoriete fragmenten uit meneer beerta beleefd die ik u aan het slot van deze bijdrage beerta stond op en draaide zich om je komt niet ongelegen hij knikte naar het geef zitje ga eens even zitten hier is het vooral de plaats om de bart liep achter de tafel om naar het zitje maarten bleef bij zijn bureau staan didactische aanval op het bureau te kom jij er ook bij vroeg beerta openen met een vingerwijzing voor de ze zetten zich met zijn drieen rond de kleine tafel bart met zijn handen op zijn leeskring voor volwassenen ouderen knieen ik heb je lang niet gezien zei beerta ben je ziek geweest en ervarenen in het bijzonder we ik had het erg druk verontschuldigde bart zich en daardoor heb ik niet de vroegen twee oudere lezers om eens op gelegenheid gevonden ook hier nog naartoe te komen te schrijven welke passages zij in de druk eerste twee delen van voskuils roman ik moest tentamen doen fleuve het meest opmerkelijk vonden juist hij keek bart onderzoekend aan en wanneer studeer je nu af uit hun leesverslagen mag ik hier een o daar kan ik nog niets van zeggen aantal ervaringen overnemen beerta spitste zijn lippen ik vraag je dat omdat ik van meneer koning heb mevr dr e jaffe freem koos uit gehoord dat je hier na je studie wel wilt komen werken meneer beerta de passage op bladzijde zo heb ik dat niet geformuleerd zei bart geschrokken dat moet meneer 475 477 het tafereel speelt zich afin koning dan niet goed begrepen hebben de kamer van de directeur van het hoe heb je het dan geformuleerd bureau meneer beerta en zijn ik heb gezegd dat ik dat ernstig in overweging wilde nemen maar dat ik me nog adjunct maarten koning vanuit wiens niet kon vastleggen perspectief de hele cyclus geschreven beerta keek naar maarten heeft hij dat zo gezegd is overigens steeds in de afstande ja zei maarten lijke hij vorm een verschijnsel in het goed hij wendde zich weer tot bart je weet dat wij een plaats op de begroting bureau is dat er voortdurend nieuwe voor je hebben aangevraagd medewerkers worden aangesteld alles dat is heel vriendelijk van u kan blijkbaar in deze tijd van toene maar wist je dat mende welvaart de jaren 1957 tot nee dat wist ik niet en ik weet ook niet of ik dat wel kan aannemen 1965 dat gaat steeds onderhands en die plaats is toegewezen zei beerta plechtig min of meer bij toeval de student bart dat overvalt me wel enigszins zei bart verrast lijkt zich aan deze vanzelfsprekende ons ook en daarom willen wij weten wanneer je afstudeert cooptatie te willen onttrekken dat begrijp ik en ik vind het heel vriendelijk van u dat u zoveel vertrouwen in mij stelt maar ik kan daar werkelijk nog niets van zeggen kun je daar dan niet eens met professor springvloed over praten ik wil daar wel over denken maar ik ben bang dat ik dat niet kan doen denk daar dan eens over als u daar prijs op stelt zei bart aarzelend dan wil ik daar wel over denken maar ik kan u niet beloven dat ik het ook zal doen het was te zien dat de situatie hem boven het hoofd groeide goed hij stond op dan hoor ik nog wel van je bart en maarten stonden ook op ik heb ook nog iets met jou te bespreken zei beerta toen maarten achter bart de kamer wilde verlaten maarten bleef staan beerta pakte een doos met vragenlijsten van zijn bureau en zette die op het bureau van maarten heb jij die doos geraadpleegd maarten keek naar het opschrift het was een doos met vragen over de kinderschrik ja zei hij n 7 1 commentaar van e jaffe freem die kun je toch zo niet weer opbergen zei beerta geirriteerd hij wees langs de het is moeilijk om uit dit boek een kant van het pak een stuk of wat vragenlijsten staken buiten de stapel uit passage te lichten die kenmerkend is waardoor ze tegen de rand van de doos opstonden ik wilde ze gisteren ik koos bovenstaande passage omdat raadplegen en ik vind ze zo zo gaan ze kapot eruit blijkt met welke futiliteiten ik zie het hij nam het pak uit de doos liet het een paar keer op zijn kant sommige afgestudeerden op het dansen en tikte toen de stapel recht zo bureau in casu dr beerta zich on zo is het beter en laat het niet nog eens gebeuren ledig houden met het zo ordelijk hebt u de doos nodig hij legde de stapel terug of kan ik hem opbergen hij mogelijk opbergen van paperassen vroeg zich af wat beerta met die doos gedaan had beerta vertoont trekken van pesterige nee ik heb hem niet meer nodig berg hem maar op pietluttige muggenzifterij de gesprek de doos zei van leperen toen maarten ermee het lokaal binnenkwam hij ken gaan over onbenulligheden de mensen zijn kleingeestig alleen in grinnikte heb je erg op je lazer gehad zichzelf geinteresseerd de auteur het viel mee hij liep naar de kast met vragenlijsten en trok een trapje onder de schrijft met sarcasme over de minikos plaats waar de doos thuishoorde mos van het bureau toen ik dientje gisteren met die doos bij anton naar binnen zag gaan dacht ik voor elke passage geldt dat die niet te daar zwaait wat waarderen valt zonder de andere te heeft juffrouw haan die doos gebruikt vroeg maarten verbaasd kennen de accumulatie van alle ja maar dat mag jij niet weten hoor details maakt het geheel hilarisch hele nee natuurlijk niet hij voelde woede opkomen terwijl hij terugliep naar zijn vragenlijsten worden opgesteld getypt kamer lk hoor dat juffrouw haan die doos bij u heeft gebracht zei hij kwaad de vermenigvuldigd rondgestuurd inge deur achter zich sluitend vuld teruggezonden verwerkt en daar beerta zette zijn bril af en draaide zich om wat is daar voor bezwaar tegen na gebruikt voor vakblad of congres in de eerste plaats heeft ze in die doos niets te zoeken zei maarten driftig het en over welke gewichtige zaken gaat zijn mijn vragenlijsten en in de tweede plaats vind ik dat u mij niet door haar het over bijvoorbeeld de kabouters hoort te laten bespioneren de hele activiteit omgeven door wie zegt dat ik jou door haar heb laten bespioneren wichtigtuerei staat in schril contrast u hebt naar haar geluisterd in plaats dat u gezegd hebt dat ze zich met dingen tot de zinloosheid daarvan het is te bemoeide waar ze geen bal mee te maken heeft gek voor woorden dat de ambtenaren hoe weet jij wat ik tegen haar gezegd heb van het bureau hun tijd verdoen met wat hebt u dan gezegd nietige problemen ze heeft mij een doos laten zien en ik heb gezien dat die niet in orde was als juist de gortdroge stijl en humor van directeur heb ik daar recht op en ik vind niet dat jij daar iets achter hoort te de auteur maakte elke handeling lach zoeken wekkend de bekrompenheid van de als juffrouw haan met zoiets aankomt heb ik alle reden om er iets achter te beschreven wetenschappers is gren zoeken zei maarten enigszins kalmerend zenloos voor iemand die dr meertens ik waardeer het in haar dat ze bezorgd is voor de vragenlijsten en jij zou best gekend heeft zoals ik een wat stijve eens wat aardiger voor haar kunnen zijn ze heeft daar veel verdriet van dat jij zo vormelijke man is dr beerta een tegen haar bent je zou haar eens te eten moeten vragen in plaats van altijd zo vermakelijk personage maarten onvriendelijk tegen haar te doen koning is eerder een anti held een maarten reageerde daar niet op ik ben bij bart zei hij zich afwendend enkele schoonheidsfout wil ik tenslotte signaleren het herhaalde gebruik van zuinig of ironisch in verband met dr beerta en het gebruiken van de term mieters die ook het werk van henriette vogel mieters ontsiert die ook het werk van dehenriette lezer blijftvogel desondanks ontsiert geboeid door de de merkwaardige lezer diersoort blijft desondanks geboeid door de merkwaardige diersoort tsji p letteren 7 1 47 mens als een zinloos bezig insekt hij kon het niet over zijn lippen twintig jaar getrouwd later wordt onder de mikroscoop vele malen krijgen volgens mij weten ze niet het een machtstrijd van maarten met uitvergroot te observeren eens meer welk jaar het is speculaas concierge de bruin wordt getracteerd met sinterklaas door 324 332 in dit deel blijkt dat nijhuis passages en commentaar van neel het jaar heen mariakaakjes met ziek is hij heeft het aan zijn hart dit van den oever kerstmis kerstkrans deel 2 wat verbaast beerta zou hij daarmee be al jaren houd ik leesschriften bij aardig om op kerstkrans te tracteren doelen dat het op dit kantoor onmoge ieder boek dat ik lees beoordeel ik zei maarten het stukje kerstkrans lijk is om het aan je hart te krijgen verder noteer ik alle mooie zinnen omhoog stekend ja ik dacht er moet ook hier weer een heel gedoe voordat passages soms hele pagina s ik ben toch iets feestelijks zijn en met geregeld is wie er op ziekenbezoek gaat dit gaan doen omdat je anders heel oudjaar krijgen ze oliebollen deel 2 en wat er meegenomen moet worden snel weer alles vergeet en alleen nog en met oudjaar krijgen we oliebollen blz 326 wat nemen jullie voor hem maar achteraf kunt zeggen dat je riep slofstra vanachter uit het lokaal mee ik dacht een fruitmand destijds dat boek mooi vond of niet ach meneer slofstra dat moet u toch hoe komen ze op het idee het bijhouden van die schriften kost niet verklappen zei mevrouw me veel tijd maar voor mij is dat moederman zich naar hem om als ik nu uit deze passages moet kie plezierige tijd bovendien heb ik in draaiend iedereen weet het toch al zen wordt dat blz 151 152 over de vor mijn achterhoofd dat ik mijn boeken maar meneer koning wist het in ieder deringen van de atlas want hier gaat voortaan altijd dicht bij me heb ook als geval nog niet alleen al dat woord het eigenlijk om het bureau presteert ik naar een ziekenhuis of bejaarden verklappen helemaal niets dus is het ook niet be tehuis zou moeten het lijkt allemaal 151 152 hier wordt een ernstig langrijk of het vier jaar duurt of vier ver weg ik ben 42 en kerngezond gesprek gevoerd over de vorderingen honderd als ze maar het idee hebben maar het is toch een prettig idee ook van de atlas het is echt absurd dat ze nuttig bezig zijn nu lees ik regelmatig terug wat ik over wanneer is de atlas klaar ik heb beide delen in een adem uitge een bepaald boek genoteerd heb ook over vierhonderd jaar lezen ik ben zelf groepsleider in de van de boeken van voskuil heb ik de ik ben serieus zei beerta ernstig zwakzinnigenzorg en kan niet begrij mooie zinnen overgenomen maar dit ik ook hij had moeite zijn lachen pen dat ambtenaren zo hun tijd kun alles zonder paginanummers helaas te houden nen verdoen maar ik neem het zonder het is bijna niet te doen om deze zin dan nu in ernst rancune als waarheid aan ik werk nen terug te vinden toch ben ik in als de eerste aflevering volgend jaar trouwens liever hard dan zo hier zou deel 1 gaan bladeren ik vind dat verschijnt dan hebt u daar vijfen ik geen vrede mee hebben mooier dan deel 2 omdat in deel 1 twintig jaar over gedaan rekende alles nog nieuw voor je is je vindt het maarten voor daar trekken we vijf neel van den oever sluit haar inzen dan nog ongelooflijk hoe alles op het jaar af voor de oorlog blijft twintig ding af met een mooie reeks passages bureau eraan toe gaat in deel 2 hoe jaar er zijn twintig afleveringen dat en zinnen uit de beide eerste romans triest ook ben je er al enigszins aan is dus vierhonderd jaar of eigenlijk te veel om hier weer te geven ze laten gewend driehonderdtachtig om precies te zien dat haar de calvinistische ronduit zijn cynische kijk van maarten koning op vanwege hun absurditeit vielen mij maar ik stond er helemaal alleen de werkelijkheid is opgevallen als de volgende delen op voor en nu ben jij er hem gevraagd wordt waarom hij geen 59 63 aan de orde komt het kopen goed tweehonderd jaar leraar wilde blijven zegt hij omdat ik van een kraamgeschenk gefinancierd 229 232 en 241 242 het drama van dat een ramp vond alsof ik rechtop uit de koffiekas voordat dit geregeld de sleutel van het bureau enkele vol doodging wassenen blijven ruim een halfuur er is het lijkt van oudshoorn wel 120 123 het traditionele buiten staan zonder initiatief te tonen sprake van een bodemloze triestheid nieuwjaarswensen vindt op zeer om binnen te komen ze blijven alleen die nu als een vloedgolf opkwam en oubollige wijze plaats maarten gruwt herhalen dat de persoon die normaal waarin hij dreigde te verdrinken en ervan ik ook dank u zei maarten het bureau opent met vakantie is en hij zag zijn toekomst in een scherp hij wilde nog hetzelfde zeggen maar waarom overmorgen is hij vijfen licht zonder enige illusie er was geen n 7 1 uitweg je wordt ouder je moet leven 71 over de correspondenten van het als je onafhankelijk wilt blijven moet bureau je een baan hebben het leek een 82 maartens existentie 180 zijn angs sluitende redenering en toch bleef hij ten 259 halfin slaap 408 fantasie zoeken naar een opening om te ont van gewelddadige jongens in het park snappen als een rat die langs de wan 508 zijn afkeer van het vak den van zijn kooi rent in plaats van 83 maartens ruzie met zijn zich erbij neer te leggen dat de ruimte voornaamste tegenpool de haan voortaan kleiner was geworden voor neerlandici jo daan een tweede element dat opvalt is de 91 contact met de vlaming vanhamme kritiek op het eigen wetenschappelijk 152 de commissie voor maarten een bedrijf maar het is toch flauwekul obsessie het is toch idioot dat tien mensen 193 de conferentie waarvan de helft tegen een riant sala 207 ruzie met haan ris de hobby s van beerta 246 het ophangen van de nageboorte onderhouden net alsof je met zijn van het paard tienen voor een ander postzegels 279 commentaar van bart op zijn verzamelt ik zie het verschil niet artikel behalve dan dat je daarvoor niet 439 hilarische trouwpartij slofstra betaald zou woren 478 de steilheid van nicolien het was duidelijk dat deze visie op de maartens vrouw wetenschap nieuw was voor ansing 508 brief van de psychotische frans en ten slotte tot troost van die lezers 509 op bezoek bij vanhamme met van dit tijdschrift die graag het onder zijn dove vrouw zeer ontroerend wijs voor de universiteit zouden verrui 576 de ware beerta quod licet lovi not len ach wat wordt het anders dan licet bovi ook op 602 stof opwaaien maar wat is 593 opening van de vroegere gymzaal j j voskuil wetenschap anders als ze maar zien als werkruimte dan je bezig bent 607 een nescio achtig tochtje met nicolien en vrienden ten slotte 642 de commissie 683 naar tot zover twee lezers van het bureau antwerpen voor de commissie het is een aardig idee om in de lees kring die zinnen en passages aan te mocht het lukken om met een reeks strepen die voor de lezer de essentie paragrafen de werkelijkheid van deze van deze boeken vormen ik heb in romancyclus aan leerlingen voor te ieder geval aan de keuze van deze leggen dan hoeft dat op deze manier lezers opnieuw plezier beleefd aan het niet zoveel tijd te kosten maken we er bureau en je kunt de boeken uiteraard een abridged edition onder het motto ook lezen met het oog op gedeeltelijke beter een beetje voskuil dan helemaal lectuur door mensen met weinig tijd geen voskuil e leraren en leerlingen bijvoorbeeld dan suggereer ik voor meneer beerta de volgende paragrafen ik bedoel daar mee telkens een stuk tussen twee asterisken andere onderscheidingen hanteert voskuil niet ze zijn mijns inziens tekenend zijn voor een beeld van de roman als geheel tsjlp letteren 7 1 4 9