Een les over leeuwen: MILE-Nederlands in de praktijk

Publicatie datum: 1999-01-01
Collectie: 30
Volume: 30
Nummer: 5
Pagina’s: 278-287

Documenten

bart van der leeuw krijgen v a ak als theoretisch en ni e t rele vant voor hun t o ekom s tig e bero e p s praktijk d e s tage daarent e gen on ge ve er ee n kwart van de opleidingstijd br e ngen s tud e nten als st a een les over leeuwen giaire door op ba sis sc holen erva ren z e v ee l meer al s e en leerpl aa t s voor hun to e koms ti g e mile nederlands in d e ber oe p op allerl e i mani e r e n i s ge pr o b ee rd de pra k praktij k tijk v a n d e ba sissc hool e n h e t o nd e rwij s op d e opleiding di c hte r bij e lkaar t e br enge n insti tuutspractic a het b es pr ek e n va n s tage erva rin ge n vanuit h e t theore ti sc h aanbod op dra c hte n fo rmul e r e n vo o r de s tagesc ho o l he t l a nd elijk expertisece ntrum ned e rla nds en e nzo vo ort e e n v ee l b e pro efd e wijz e va n h e t aan de kath o li e k e univ e rs ite it van nijm egen ov erbru gge n van de kloof tu sse n th e orie e n o ntwikk e lt nie uw int e rac ti ef taal o nderw ijs v oo r pra ktijk is h e t ge bruik van v ideo b e elden basissch o l en da t gebe urt in ve rschill e nd e deelpro vid e ob eelde n va n d e praktijk in d e kl as m e t jec te n di e op t e rmijn m ate riaa l m oeten opleve ren da a ro p h eu se l ee rkrac ht en en ec hte kind e re n voo r d e bas issch ol e n ze lf z ie sijtst ra 1 99 8 stud e nten b e kijke n op de opl e iding d e rge lij daarnaas t h eeft het expertisecentrum de taak o m ke vid e ol es s en do o rgaans me t ee n kijk d e lerarenopleidingen te v oo rz i e n van nieu we opdracht o f e e n v e rwe rkin gs opdrac ht in zic h ten in ta aldidacti ek voo r h e t geb ruik op de d e n a d e l en va n h e t klass i eke c q kla ss ik a l e pa bo s wordt gewerkt aa n een mu lti med ia le in te r vid eoge bruik zijn ev id e nt h e t is l asti g om ac tieve lee ro mgev ing mile ne derla nds die fr a gme nt e n in een will e k e uri ge vo l g ord e te v oo rlopig wo rdt ge le ve rd op een aan tal cd rom s late n zi e n o f om fr agm e nt e n n og ee ns te ru g to t dus ve r z ijn in d a t project t wee pro totypen t e h a l e n we k e nne n a ll e m aa l h e t e ind e l o ze o n twikke ld een voo r lee s motiva tie e n een voo r ge e mme r me t het voo r e n ac ht e ruit s po el en h e t o mga a n m e t versc hill e n in ontwikk e lin g va n d e b a nd e n d e b a ndnumme rs di e ni e t bij b eginnend e gel e tterdh e id bronkh o rs t 1998 klopp e n bo ve nd ie n krijgt het m e t d e rti g ee n veentwintigtal pabo s heeft inmidd e ls erva s tud ent e n tegelijk kijk e n naar ee n vid eoband ri ng opgedaan m e t de ee rs te cd rom o ve r lees mo al gauw h e t k a ra kte r v a n bi osco opj e s p e len ti va tie ba rt van d er lee u w v an de pa bo d en waarbij h e t publi e k h e t zi c h ge m a kkelijk bosch ve rtelt over de inh o ud van die cd rom en m aa kt en een s l e kk er onderuit z akt z ee r de m ani e r wa a rop dat ma te ri a al i n z ijn op le idi ng b eg rijp elijk m aa r ni e t h e l e maa l z o al s h e t een plaats h eeft ge krege n nrii e ne derl a nds k a n b e do e ld w as op pab o s we rk e n a ls een inn ova ti ef m es d a t aan in he t proj ec t mile nederlands i s h e t twee kanten s nijdt aa n de e n e ka n t haal je m et gebruik v an v id eo b ee ld e n in d e opleiding mile nieu w interacti ef taalo n de rw ijs op de basis verde r ge did ac tisee rd stud en t e n we rk e n in sch oo l a ls inhoud de ople iding b inne n a a n d e tw ee t all e n aa n d e co mpute r m e t ge m a kke lijk ande re kant bie dt mile een a anl ok k e lijk p e rspect ief m a nipul ee rb a re v ideofra gm e nt e n di e bov e n op ee n v erni e uwd e opl e iding s dida ctiek wa ari n di e n zijn v oorzi e n v an de no di ge achter s tudent e n auto n oom s tude ren e n le ren refl ect e ren op grondinformatie en kijkp ri kk e ls d a arm ee lijkt de ta al o nd er wijs in i e d er gev al ee n ad e quaa t a ntw oo rd gege ve n op he t pass i ef weg dr o m e n bij d e mo o i e ond e rwij s film maar e r is m ee r tussen theorie en praktij k in he t nu volge nd e b es preek ik ee n a ant a l s tapp e n in een v o o rtdur end pro ces v an did ac het opleiding s onder w ij s wor s t e lt p e rm an e nt tis e re n me t h e t probl eem d a t er ee n flinke kl o of d e praktijk op ee n b asi ssc h ool g aapt tu ssen de theori e o v er ta a londerwij s e n e e n l es c omprim e re n tot ee n v id e ol es de praktijk v a n de stages c hol e n studente n een vide ol es ombouw e n tot ee n l e erom g e e rvare n de informatie die ze op de opleiding ving 278 moer 1999 5 lesonderwerp datum wat weten we al wat w i llen we nog meer weten wat hebben we geleerd afbee lding 1 voo rb ee ld va n ee n w3 sc hema d e l ee rom ge vin g ee n pl a ats geve n in h e t m e n s to nd op h e t punt om in ha a r kl as g roe p o pl eidin gs prog ra mma 6 h e t th e m a roofdi ere n t e gaa n b e h a nde d e pr a ktijk va n d e opl e iding l e n d e v id eol es o ve r l ee uwe n wa s dus d e r e fl ec ties va n ee n opl e id e r ee rs t e b egrijp e nd l e z e n les v an ee n se ri e l esse n o ve r r oo fdi e r en bij d e le sse n b egrij praktijk op een basisschool een les p e nd l ez e n gaa t h e t e r ond e r m ee r om dat over leeuwe n d e l ee rlinge n s tra tegi ee n v e rwe rve n e n gaa n to e p asse n jui s t me t h e t oo g op die s t rat e d e s tukj es ve rni eu w d e t aalond er wij spra ktijk 2 gi ee n ko os d e lee rkrac h t vo o r h e t we rk e n die via v id e ob ee ld e n o p de pabo gebruikt met h e t zo ge n aa md e w3 sc h e m a z o n wo rde n zijn afkoms ti g uit h et new w a v e sc h ema zi e t e r on gevee r uit a l s in afbe e l proj ec t d aarin w ordt gepro b eerd in a ll e ding i fac ett e n va n h et le es ond erwij s aa nd ac ht t e t er vo orb er eidin g v a n de les h ee ft d e l ee r b es te d e n aa n de l ees m o ti vatie bij kind e r en kra cht e en lees t e k st ov e r l ee uwe n uit ge zo c ht d e uit ga ngspunte n van n e w w ave zijn a ls b ove ndi e n h ee ft ze bo e k e n e n nas l ag w erk e n vol g t sa m e n te vatt e n over he t o nd e rw erp ro o fdi e re n v erzam e ld d e kind e re n m oe te n z oda nig gemotiv ee rd e n in d e kla s ge legd d e l es s tart m et ee n w o rd en da t z e pl ezi e r krij ge n en houd e n in g lob al e orient ati e op d e le es t ek s t v e rv ol ge ns he t l ez en van ve rhale nd e en info rm a ti ev e wordt kl assik a al d e ee rs t e k olom v a n h e t w3 t eks t en sch ema ingevuld d a arna gaan d e le erlinge n in d e kinde r e n krij ge n s tra t eg i ee n aa nge bod e n twee talle n vra ge n b e denk e n twe ede k o lom waa rdo or z e tijd e n s h et l e z e n o ok nad e nke n d e ke rn v an d e l es b es taa t e ruit dat d e d e kinde ren ontw ikkele n zi c h t o t z e lfs tandi leerlin gen de te kst le ze n m e t he t o og op d e ge le z e rs geste ld e v ra g e n als n a he t l ez e n va n d e t ek st d e kind e ren co mmuni ce re n ov e r w a t ze vrage n onb eantwo ord blijv en ku nnen d e l ez en l eerlin ge n de bo ek e n e n nas lagwe rk e n raa d d e kind e r en gebruik en lees v aardi gh e d e n o ok plegen t e n s lotte b e hand e lt d e l ee rkra cht in and e re lesse n bij vo orb ee ld z aakv a kke n klass ik aa l d e d erde kolo m va n het sc h ema z e zi e oo k el s c k e r v erho ev en 1998 gaat daarbij in op d e inhoud inform a tie ove r als kind er e n in h e t k a de r v an lees ond e rwij s l ee uwen e n op de gehan tee rd e a anpak la nge re tijd aa n ee n the ma we rke n z o stelt h e t n e w w ave proj ec t krij ge n z e m ee r k a ns fragmenten van een les op vide o om ec ht e inte resse voor he t o nd e rw erp te ont w ikke le n de kan s op a uth e nti e ke l ee r d e lees l es o ve r l eeuw en i s op video vas t ge erva rin ge n wordt da a rm ee v e rgroo t ni e uw e le gd v e rvol gens zijn a lle opnam e n ge r e di k e nnis ni e u we b egripp e n en woorden b e klij gee rd tot een z ee r c ompa c t e videoles in di e ven b et e r en s n e ll e r d a n wannee r in de vid e ol es i s d e aa nda c ht vooral ge ri cht op h e t le esl esse n de inhoud e r niet echt toe doet h ande le n v an de l e erkracht w a t do e t d e d e l ee rkr ac ht bij wi e de videol es is op geno le erkr a cht we lk e ins tru c ti e ge eft ze w e lk e 1999 5 moer 279 vrage n stelt ze hoe re a ge e rt z e op d e ge legenh e id o m h e t an twoo rd goed tot z ich d oo r te leerlingen e nzovoort bov e ndien is de ec h laten dringe n lind a david te les verknipt in e e n aantal korte fragmen ten elk fragment geeft ee n beeld v a n e en in tweetallen vragen bedenken wa t specifieke fa se van de le s de geselecteerd e zou je nog meer willen weten de fragment e n volg en al s h e t ware de opzet e n leerkrac ht d ee lt d e w3 sch e ma s uit e n z e gt structuur van de les hieronde r be spre ek ik dat d e kind e re n de ee rs t e ko lom va n h e t bord die fr a gmenten het c ommenta a r i s v a n s tu mogen ove rn e men ze verte lt ook dat d e denten die met tvtt le n e d erla nds hebben l e erlin ge n zelfde tw eede kolom mog e n in vul ge we rkt len m et w a t z e no g ove r de le euw e n willen w e t e n de kinde ren ga a n in twe e tall e n rus ti g introductie en ori e ntatie op de lees aan het w e rk tekst de leerkr acht ve rtelt de l ee rlin g en wat opv a l t is d at d e kin d ere n goe d ze lfsta n dig dat ze e en t e kst gaa n l e z en e n daarbij ee n w3 kunn e n we rken direct na de uitleg g a an ze aa n de sc h e ma ga an invull e n tw ee kind e r e n d e l e n s lag er wo rden gee n v rage n gesteld wa t ook d e l ees t eks t e n uit d e kind e re n kr ij ge n de op va l t is d at de juf de sch e m a s aa n he t uit de len is opdr acht de tekst t e b e k ijke n ni e t le z en me t terwij l ze aan het p raten is dat i s i n de m ees te de vraa g waar zou d e te k st over g aan na gevall e n niet goe d h e t wo rd t dan o nru st ig en de enige tijd inventari se e rt d e lee rkra cht de kin de ren va nge n m aa r ee n d ee l van d e in s tru ct ie antwoorden op deze k las b leef toevallig wel ru stig wij vinde n het opvallend dat d e juf o ntze tten d wij vinden het werken in twee ta llen goed er i s kinderlijk praat en dat de klas zo ve rsch rikke lijk dan sprake van soci a le in tera ctie de ene vraag roept ru s tig is en prec ies doet wa t er gev ra agd w o rdt de de ande re op ook l e ren de kind e ren zo een v raag kinderen z ijn in o nze ogen e rg braaf zo goe d m ogelij k en expili cie t te ver woorden wij vinde n h et goe d da t d e juj in ee rs t e in s tanti e h a nn e ke m a ri e ke de tek st laa t b ekijken in plaats van l ezen zo dat d e kind ere n gaan in z i e n dat j e o nda n ks da t je d e 4 klassikaal inventariseren van de vra tekst ni et leest je e r toch al ee n h e leboel va n k unt gen d e l ee rkrac ht in ve ntari see rt d e vragen ve rtelle n patri c ia s asj a van d e twee t alle n e n z et di e in d e twee d e kol o m van he t w3 sc h e m a o p h e t bord d e 2 activeren van de voorkennis d e l ee r l ee rkrac ht geeft b e urt e n e n c omplime nt ee rt kra cht z e t h e t w3 sc he ma op h e t b o rd e n de leerlingen met hun vrage n b ove ndi e n v raagt a a n de kinderen w a t z e al wete n va n de vult z e de bijdra ge n va n d e l ee rlinge n aa n leeuwe n de antwoord en v a n d e l e erlin gen je kun t merk en dat de kinde ren d eze manier van zo a l s ge va arlijk m a n e n e n vl eese ter s we rk e n a l eens ee rde r ge bod h eb ben ze h eb be n sc hrijft ze in de e erste kol om van he t sc h e se ri eus over de vragen naged acht e n zijn h ee l ma z e vr a agt de kindere n go e d op te letten b e trokk e n en h e t schema s tr a ks pas va n h et bord ov e r te wij vinde n h et ni et goed da t de l eerkra c ht h ee l nemen v eel a anvul t e n ve rande rt a an de vrage n va n de wat wij in dit fragm ent e rg goe d v o nden was dat kindere n wij zo ud en m ee r lett e rlijk opschrijven de lee rkra cht de kind ere n veel uitl o k te om eigen wa t de kinde ren zeggen of d e ki n de ren aanspo ren ideee n naar v oren t e bre ngen als ee n ki nd da n een o m ze lf de v ragen duide lijk e r te fo rmulere n ro os ant woord gaf g ing de l ee rkracht bier goe d op in ze eve li e n bevest igd e d e ant woo rde n s t eeds en ging bijvoo r beeld bij man e n e r nog w a t diepe r op in m e t de tekst lezen en moeilijke woorden no vraag welke lee uwe n heb be n m anen teren d e l ee rkracht l egt uit dat d e le erlinge n wat ons oo k erg op v i e l was dat e rin de klas v eel nu d e teks t o v e r l ee uw e n mo ete n gaa n lez en all och to n e kindere n z i tte n deze kind e ren h ebb e n bo ve ndi en mo e te n ze d e mo e ilijke woord e n b eg rijpelijkerwijs m oe it e niet de ned e rlandse ta a l op d e ac hterkant van h et blad noteren ze legt d e leerkracht g aat hie r s t eeds goe d m ee om doo r de a lles h ee l langzaam en duidelijk uit d e kinde antwoo rde n van d e kinderen te h e rhalen of ande rs ren luis ter en naar de i nstru c tie van de leerkracht te formul ere n hierdo o r krijg t ied e r kind ruim de en gaan ve rvolge ns aan het werk 28o m o er 1999 5 we vinde n het goe d dat de in stru ctie zo duidelijk 8 gebruik van boeken en naslagwerke n is alle kinderen weten wat h e n te doet s taat de l e erkracht heeft een hoeveelhe id extra omdat er vee l allochtonen zijn is dit h eel belang informati e achter de hand in de vorm van rijk vanwege huil kl e in e woordenschat maar we en cyclopedieen naslagwerken en woorden vind en h e t janimer dat de juf zo betuttelend boek e n als de leerling en in de lee s t e kst geen praat ze praat tege n de kinderen alsof ze achterlijk antwoord kunnen vinden op hun vragen zijn wi e te ke petra kunnen ze het ex tra materiaal raadplegen de leerkracht deelt deze extra informatie uit en 6 moeilijke woorden bespreken de l ee r legt de b e doeling e rvan u i t de leerlingen die kra cht hee ft zelf ee n aa ntal tec hni sc h mo ei lij d a t wille n gaa n d a ar in tweet a llen m ee aan ke woorde n uit de teks t gepikt e n op een flap het werk gez et d e mo e ilijk e woord e n di e kind e r en we vinden h e t goe d da t de lee rkra c h t de spullen h e bb e n genotee rd zet ze e r in e en andere klaar h eeft liggen d us de les g oe d h eeft vo o rb ere id kl e ur ond e r sa m e n m e t de kinde re n o e fent de o ok po s itief is dat ze de leerlinge n ze lfs tandig m et lee rkrac ht d e uitspraak van dez e wo orde n h et m a te riaal laa t werke n ze lere n zo dat er zoal s a cac iabome n masai en hye na s d aa r buite n de lees te ks t nog mee r info rmatie ov e r lee u na ga at z e o ok in op d e b e t e keni s va n di e we n t e vinde n is he t is een ui t dagi ng voo r ze o m woord en di e info rmatie ze lf op t e zoe ken en o ok te we vinden h e t g o ed dat ze de woo rde n schrifte lijk b eg rijpe n marlo es karin op een rijtje zet d e kindere n hebben zo ee n goed wij zo uden het nas lag we rk nie t uit delen m a ar ove rz icht doo rdat de uitspra ak wo rdt geoefend en ee n hoek in richte n m e t alle extra info rmatie zo dat de bet e kenis wo rd t verduid el ijk t b eg rijpen de de kinde ren e r zelf kunne n zoeke n hie r le ren ze k indere n de te ks t oo k be te r oo k weer van ann e li e ke f e mke he t i s vaa k zo da t kinde ren d e woo rden die ze niet kunnen uitsprek e n ma ar gewoo n ove rs l aan 9 inventariseren van de antwoorde n waardoo r ze de tek st niet goed begrijpen he t is m et de h e le kl as b ehand elt de l ee rkracht de goed dat de le ra res de kin de ren ze lf n aa r d e v r aa g wat hebb en we geleerd op het bord moe ilijke woorden la a t zoek e n omd at ze zo op een wordt de d e rde kolom v a n he t w3 s c h e ma goede m a nie r reet de teks t bez ig z ijn in ge inge vuld alle ee rd er ges t elde vr age n ove r d e iri s lee uwen komen zo aa n de orde de leerli ngen dra g en bij a a n he t bordsch ema door te ve rte l in d e tek s t antw oo rde n z o ek e n o p d e le n w e lk e antwoorden zij h e bb e n gevond e n vragen de leerkracht legt aan de kinderen ten s lotte b es pre e kt de le e rkra cht ook no g d e uit wat ze gaan doen ze moeten de laatste pr oces kant wat vinden w e va n de z e a an kolom van het w3 schema invullen dus in p ak wat mo e t e n we in d e volge nd e les de leestekst antwoorden zoeken op de eerder v erande r e n gestelde vragen over leeuwen na de uitleg dit frag m e n t is doo r geen van de s tude nt e n gaan de leerlingen in tweetallen aan het werk ge koze n e n kan daaro m ni e t van co mm e ntaar de leerkracht loopt rond en observeert de voo rz i en w o rden kinderen als leerlingen iets niet weten vra gen ze het aan de leerkracht van videoles naar digitale wij vinden het goed dat de leerkracht rondloopt en leeromgevin g in de gaten houdt wat de kinderen aan het doen zijn ook vinden we hefgoed dat ze op vragen van d e vid eol es ove r l e euw en d a t wil ze gg en de kinderen in gaat alleen bij een kind negeert ze de n auwkeuri g gesele c t eerd e fragm e nten zijn vraag en zegt ze dat hij verder moet gaan met de v oor het g ebruik op d e pabo v e rvol g en s volgende vraag dit vinden we niet goed ze had omgewerkt tot e e n int e ractie v e di gital e leer samen niet liet kind naar een antwoord moeten omgevin g deze leeromgeving is b es chikbaar zoeken of tenminste naar een manier waarop het op e e n cd rom zonder in t e ga a n op de kind het antwoord zelfstandig zou kunnen vinden techni s ch e details volgt hie r een korte toe annelieke femke lichting op d e werkin g van die leeromgeving zi e afbeelding 2 1999 5 moer 281 behandeling technisch moeilijke woorde n tipdracht 1 61 e e n aantel woorden o pgeschrev en en die he b ik l ongbrek ers ge noemd wam d a ar breek je bijha je tong over zo moeilijk zijn ze om uit t e spr eken afb eelding 2 voorbeeld van een beeldscherni h e t c e ntr a le ond e rd ee l va n mile nederlands tot du sve r is d e l ee r o m geving na tuurlijk is de vide ole s d e hi erv o o r b esprok e n les n i e t mee r d a n e e n vere de lde gemakk elijk o ve r l ee uw e n i s me t ee n cd rom op een m a nipul ee rb a re video b a nd v a n ee n l eesl es co mputer a f te s pel e n j e kunt d e h ele les van wat h eeft mile nog m ee r te bie d e n r o nd v o or n aar ac ht e r b e kijk e n m a ar o ok ge m ak o m h e t v id eob eeld zijn portre tj es op ge n o k elijk v a n h e t e n e fragm e nt na a r he t a nd e re m e n va n de l ee rkrac ht e n ee n leer lin g van d e fragm e nt ove rsc h a kel en elk b o lletj e ond er in vid e ol es van tw ee pabo stude nte n e n van h e t b ee ld v ert ege nwoordigt ee n fragm e nt ee n p ab o d oce nt g e no e mde p e rso ne n ge d o or ee n bo lle tj e aan te klikk e n a c tiv ee r j e ve n hun commentaar bij de v ideobee lde n al s j e he t d esb e tre ffe nd e l esfragm e nt b i nn e n e lk bijv oo rbeeld d e l erares aanklikt krij g j e v i a l esfragm ent i s ook ge makke lijk v o oruit e n ee n geluids frag m ent t e hor e n w aa rom z e bij ac ht e ruit t e spo el e n m e t b e hulp v a n d e dit sp ec ifi e k e les ond e rdee l ge koze n h ee ft v ide o kn o pp e n dir ec t o nd e r h e t vid e ob eeld v o or ee n b e paald ty p e ins tru c ti e d e p a b o ui t e r aa rd ga an d e videobe eld e n ge paa rd me t d oce nt b ec omm e nta ri ee rt d e fr agm e nt en geluid in d e opl e id i n gs s itu a t ie i s h e t da n wel vee l a l va nuit d e d oe ls t e llin ge n van he t n ew nodig dat de compute rs zijn uit ge ru s t m e t wave project e n d e theori e a cht e r be grijp e nd een k opt e l e fo o n h e t geluid wordt ond e r l e z en d e t wee s tud e nt e n reage r e n op de st e und door e e n lette rlijke tran s s c ripti e d ez e fra gm e nt e n vanuit hun eige n co nce pt o v er i s ook dir ec t ond e r h e t vid eo b e eld te zi e n bij g o e d l esgeve n d e z e co mm e ntar e n zijn sl echte ve r sta anb aa rh eid o f bij twijfel o ve r b e do e ld om de gebruik er te prikk e l en oo k wat e r precies ge zegd wordt kan de stud e nt ze lf te r e fl e cte r e n op wat hij op de v id e ob e el d e tra n ssc ripti e r aadpl egen d e n zi e t h e t zijn ee n soo rt di sc uss i es tarte rs 282 moer 1999 5 d e linkerhelft van h e t scherm is gebruikt op welke plaat s in het programma neder voor toelichte nde tekst linksboven trefje de l a nds kunn e n w e mile op een zinvolle ma titel v a n h e t fragment dat op d a t mom e nt is te ni e r inp a ssen zi e n bijvoorbeeld behand eling tec hnis c h op de eerste vra ag hebben we in de l o op moeilijke woorden daaronde r s taan aan te van h e t schooljaar 1 998 t999 een voorlopig klikken trefvoorden zoal s s c hool new antwoord gevonden er zijn voldo e nde com wav e en lesopz et achte r die trefvoord e n puter s uitgerust m e t het programma het g aat informa tie schuil die de ge bruiker e e n we rkt nie t allemaal vlekkeloos niet name de completer beeld geeft van de co ntex t waarin int e rn etverbinding ma a r daar is mee te de videoles wordt gegev e n leven v erve rsing van appara tuur in de na bije re c htsbove n in het b eeld zijn ee n aa ntal to e kom s t leidt hopelijk vanzelf tot meer d o orklik knopp e n opge nom e n e e n d a a rvan ge bruik s g ema k l e idt d e g ebruik e r binnen in een database in d e inp ass in g va n mile in het programma die d a taba se zijn ove rzi c hten op ge nom e n v an lukt e na e ni g gepuzz e l re d elijk go e d in d e v id e o e n a udiofragm ent en bo ve ndi e n pabo 2 wo rdt h e t ond e rde el begrijp e nd leze n beva t d e databa se ee n omv angrijk e se ri e kort e b e h a nde ld in ee n ree k s van vi e r bije enk o m a rtik el e n o ve r za k e n di e m e t de vid eo l es t e s te n in de ee rs t e bij ee nkom s t wordt uit ge mak e n h e bb e n vari e re nd v an aa n va nke lijk wi sseld wa t s tud e nte n op hun s t agesc h o l e n l e ze n t o t t ek s tke uz e e n woordid e nti fica ti e aa n lesse n b e grijp e nd l e z en h ebb e n gezi e n al de ze a rtike l e n kunn e n d e ge bruik e r h e lp e n die uitw i sse ling m o ndt uit in ee n typ ering bij h e t zo e ken va n achte r g rondin for matie bij v a n ve rsc hill e nd e did ac ti sc h e a anp a kke n in d e v id eo l es bij h e t re fl ec t e re n op wat hij nu d e dri e daa ropvol ge nde bij ee nkom s ten staa t e i ge nlijk in die l es w aa rn eemt e n w elk oor s t ee ds e e n me thode voor b egrijp e nd l e z e n d ee l hij daa rover h ee ft ce ntr aa l ac hte r ee nvol ge n s lees je wijzer wie e e n a nd e r e doorklik knop di e h e t v erni e l dit l ees t e n g oed gel ezen zowe l d e le es the o re d en w aa rd is is d e link m e t ee n discussiegroep ti sc he a c ht e r gronden a ls d e prakti sc h e di op h et int e rnet d e l ee romgev ing wordt dac ti sc he u i twe rkingen v a n di e me thod en we li s w aa r g el ev e rd op ee n cd rom m a ar ko me n aa n d e orde bi e dt t ege lijk d e mog e lijkheid om g e bruik t e inhoudelijk v e rtoonde de beh a ndelin g va n mak en van d e inte rnets it e v an he t expertise b eg rijp e nd le zen in pabo z duide lijk e o ve r centrum n e d e rl a nd s op de z e site i s ee n ee nkom s te n met het m tt e pro gramma ove r di sc u ss ie gro e p in ge ric ht vo o r gebruik e rs v a n l ees motiv a ti e c q d e vide oles ove r l ee uw e n mile nederlands zo kunn e n s tude nt en va n bij all e b e i l a g de na druk op h e t aanl ere n va n ve rsc hill e nd e pabo s m e t e lkaa r di sc u ss i e re n l eess tr a t egi ee n op ee n aa nta l punt e n bood d e ove r d e vide ol es di e zij op ee n b e p aald l es ove r l eeuw en bov e ndi e n ee n inhoud elijk e mo m e nt a a n h e t bekijk e n z ijn a a nv ulling op h e t b es ta a nd e progra mm a d e n aast d e z e di sc u ss i e gr oe p bi edt d e int er vid eoles l a at zi e n dat b e grijp e nd l e z e n oo k n e t sit e n a tuurlijk ook all e rl ei i nfo rm a ti e ove r ee n ro l sp ee lt bij a ndere scho o lv a kk e n biolo h e t proj ec t tvttt e n e d e rl a nd s gi e z e l aa t ee n s p ec ifi ek v o o rb ee ld zi e n va n d e s tra teg isch e aa np a k h e t w3 sche m a e n z e gebruik op de pabo den bosc h l aa t i e ts zi e n va n d e r o l va n l ees mo tiv a tie in een t eks t a ntwoord en v ind e n op auth e nti e ke op d e pab o d e n bo sch wor dt s inds se pt e m vr age n b e r 199 8 gebruik gem aa kt van mile nede r na d a t w e on s hadd e n v e rz e k e rd van d e l a nd s elk e deelnem e nd e p a bo dus ook di e inhoud e lijke ra akvlakken tu ssen h e t bestaan van d e n bo sc h h e eft bij het s ta rte n m et d e pro gramma en mile hebb e n w e de vid e o n ttt e nederlands m et twee kne ll e nd e vrage n les o ve r l ee uwen al s volgt aa n het programma te m a ken toe ge voegd besc hikk e n we over voldoend e te chnisc h e in d e e e rste bijee nkom s t ov e r begrijpend faciliteite n computer s om onze s tudente n leze n krij g en de s tudent e n na ast de uitwi sse uberhaupt met m t le nederlands te kunn e n ling v a n st age erva ringe n een korte in s tructie la t e n w e rken over h e t werken met mile bovendien wordt 1999 5 moer 283 een schriftelijke h a ndleiding uitge reikt in het fragment met de praktijk op jouw stage c lusief een werkopdracht v oor studenten school wat is op basis van die vergel i jking jullie tweetall e n alle fragmenten van d e vid e oles belangrijkste leerpunt worden verdeeld over die twe e tallen in de daaropvolg e nde periode van d rie w e ken wer d oor on s fragment 2 a c tiveren va n d e voor ken de s tudentenkopp e l s zelfstandig aan d e kenni s krijgje een duidelijker beeld va n hoe je b ij mile opdracht daa rv oor i s op de s tud e nten kinde ren hun voorkennis ove r een bep aald onde r w e rkpl aa ts ee n aantal co mput e rs uitg e ru s t werp kunt a cti ve ren op je stage krijgje h ie r oo k met mile de we rkopdr ac ht res ult e ert in ee n m ee te ma ke n bij d av id op de stagesc h oo l doe t d e kort sc hrift elijk ve r s lag en in een mondelin ge leerkracht dit voo ral doo r buiten d e lesse n om m e t presentatie voor de hele gro ep voor die d e kindere n te pra t en van hieruit krijg t h ij a l ee n pr ese nta ti e i s e e n vijfde bije e nkomst b egrij re de lijk bee ld waarm ee hij ve rde r kan werken bij pend l e z e n aan het pro g ra mma to e gevo eg d linda wo rdt e r voo r de l es al gesproken over het o nde rwe rp vaak gebeurt d a t dan d oo r middel va n de werkopdrachte n een woo rdweb op h et bo rd d e beg ripp en die h i e rb ij voo rko m e n komen niet al leen vanu it de kin dere n he t s u cces van h e t we rk e n m e t mile st a at of ma a r ook va nui t de l eerkra cht valt met de opdra chten di e d e stude nten on s b e langrijks t e l e erpunt voo r of tijdens de meekrij gen w e hebb e n lang m e t dit pro inleiding van de l es m oe t j e d e voo rk ennis va n de bleem ge worsteld uiteindelijk hebb e n w e de kind ere n goe d ac ti vere n zodat je een duidelijk volgend e r e eks we rkopdr ac ht e n ge formu in zi ch t in het nivea u va n de ve rschil len de ki nd e ren l ee rd k rijgt linda d av id e en lesfragm e nt h ee l nauwk e uri g b e kijke n e n int e rpre ter e n bij ve rgelij k ing m et het frag r ne r i t s t e k s t l ez en e en lesfra gme nt analyse r e n tege n d e a chter e n mo e ilijk e woord e n notere n met de s tage grond van th e ori e ge bruik van d e dat a b ase zi e n we da t de si t uatie h eel h e rkenbaar is alle een lesfrag m e nt verge lijk e n met e ige n sta ge maal h ebben we zo n s ituati e al in de p raktij k erva ringen m eegemaa kt he t blijkt da t d e l eerlinge n h et zef l d e h e l e les over l e euw e n inte rpre t e r e n va nuit niet le u k v inden om zo n lijst te make n he t goed e uit ga n gs punte n va n interacti ef taalond e rw ij s van de lijs t is dat de lee rlingen h u n woo rdensc h at e e n bijdra ge leve ren aan de di sc u ss i egro e p op vergro t e n intern e t on s b e la ngrijk ste leerplint voo r de kinde ren is re s ul tate n van d e eerste opdra c ht zijn ver h e t ta ai o m een lijs t nie t moeilijke woo rde n t e w erkt in d e beschrijving va n d e videole s m a k en er z it t e we inig uitdaging in hi e r gaan ee rder in dit a rtikel je vindt da ar rea c tie s va n w ij op let te n a ls we zelf ee n l es b eg r ijpend l ezen in stude nte n op ee n l es fragm e nt aa n d e hand van elkaar zetten el ke e rik loes vrage n als wat v ind j e o p va ll e nd wat vind j e go ed wa t vind je jui s t ni e t g o e d r es ul d e leeu wenle s e n i nte ra c ti ef taa l ta t e n van de tw ee de opdr ac ht ge bruik da ta o nd e rwij s ba s e len e n zi ch v anwe ge hun omv a ng niet zo go ed o m in dit artikel op t e nem e n hi e ron bekijk de inleiding op de videoles van ludo der volgt ee n impres s i e va n de wijze waa r o p verhoeven hij behandelt de kenmerken van de s tud e nte n me t de laat ste dri e o pdra c hte n interactief taalonderwijs te weten authentiek hebb e n gewerkt leren sociale interactie strategisch teren wederke rend onderwijzen en omgaan met verschillen geef hoe zi t h e t op je sta ge s c h oo l aan welke van deze kenmerken van interactief leren het meest duidelijk wordt gedemonstreerd op je stageschool komen situaties voor die in de hele leeuwenles beargumenteer je ant vergelijkbaar zijn met wat je hebt gezien in jullie woord fragment zowel je mentor als jijzelf voeren waarschijnlijk wel eens zo n activiteit uit geef he t ken m erk dat h et mees t n a ar vo ren komt is een uitgebreide vergelijking van de essentie van auth e ntiek le r e n de juffro uw k o m t m et ee n 284 moer 1999 5 int eressant o nderwerp ze inv e ntarisee rt wat de als j e n aar je eigen zinnen luis tert kun je precies leerlingen a l wet en e n laat de kindere n zelf vragen m e rken wat je wel e n wat je nog niet goe d begrijpt bedenken en a ntwoo rde n opzoek en ze stipp elen o o k is het zo dat je in ee n goed gespre k a chteraf du s h u n e ige n lee r weg uit aan d e hand van de h ee l m oeilijk kunt va s tstellen wat d e bijdrage van intrinsiek moti va t ie doordat de intrins ieke m otivatie de een e n de bijdrage v a n d e ander wa s je h e bt wordt gestimuleerd blijft de geleerde s t of vee l la nger en e lkaar verder geh o lp en m et denken beter b ij de kinderen h angera wij vinden dit ee n goe de m a n ie r va n lesgeven wanda mari elle linda d a vid a ctu a lisere n va n de voo rk e nnis ge b e urt vaak klass ikaal doo r midd e l va n vragen he t kenm e rk dat h et m eest duide lijk wo rdt ge de s te llen hebben jullie misschien oo k ande re s ugges m on stree r d in d e l eeu wenles is s tra tegi sc h l e ren ties om de v oo rk e nnis b ij kinde ren ove r een s trategisc h lere n wil zegge n da t lee rlingen z ich o nde rwerp te k u n nen a ctualise ren bew u st word en van hun eige n lee rgedragsregels van antwo o rd va n h a rrie pau s ze k er linda en h et plannen ui tvoe ren en eval ueren van hun eigen davi d actu alisere n h oeft nie t pe r se door midd el taa l ta ken in d eze les wordt gewerkt m e t het w3 v a n klassik a le vrage n stellen misschien k un je ook sch e ma de k inde ren gaan ee rst bij z ich ze lf n a wa t in g roepen k inde ren een sta rtvra ag geven ove r ee n ze a l weten daa rna gaa n ze z ich afvragen wa t ze bep aald o n de rwe rp laat i ede ree n b ijvoo rbee ld na nog meer willen weten en tenslotte gaa n ze het zo n k o rt gespre k ve rs lag uit b re ngen of l aa t ee n a ntwoord op zoeken ze le ren du s om hun taa l foto zie n en d a arop reage ren of een kort v ideofrag taken te p lannen wat doe ik ee rst wa t doe ik m e n t of a ls je ee n b epaald o nd e r we rp w il t daa rna e n waa r eindig ik m ee da t is wa t ze zic h intro du cere n laat dan d e kinde re n op ee n apart bew us t worden hann e k e m ari e k e bl aadje eerst in trefwoo rden notere n waa r ze aan soc i a l e i nt eracti e wo rd t het m eest d uidelijk denke n bij h e t noem en va n da t o nde rwe rp of laat ge demonst reerd i n de h ele l eeu wen les de k i n de ren ze ee n voorwerp z ie n da t b ij j e ond e rwe rp h oo rt en m oete n veel samenwerken en re et e lkaa r praten la at leerli ngen ee rst opsch rijve n w at ze etcetera over v rage n en a n twoo rde n hi erdoo r le ren ze va n r eac tie van lind a d avid met het a n twoor d de an der de sociale interacti e tusse n de lee rkracht va n ha rrie paus z ijn we e rg gelu k kig o mda t hij e n d e leerli ngen is ook op ti maal de k inde re n o ns m eerde re mani e ren voo rsch o tel t waa rop je de be denken v ragen die ze nog niet wete n of waa r ze voo rke nnis b ij k in de re n kunt actu alisere n vooral m eer van af wille n wete n de lee rkracht sp ringt h e t o v e rleggen in groepjes spreek t ons erg a a n o mdat hierop in doo r het k lassikaa l in de g roep te goo ien de kind e ren da arbij goe d moete n sam e n we rk en en ze lf aa n te v ullen di t z ijn duide lijk v oorb ee l maa r ook het la t en reagere n op ee n foto is ee n de n va n socia le in teract ie zoa ls lu do verh oeve n p rima m ani e r deze in de inleidi ng beschri1ft in ge iri s in ge iri s waa r m oe t je speci a l e aandacht aan di scuss i e o p inter ne t sche n ken b ij beg rijpen d leesonde rwijs voo r all och to n e k in deren d e s tude nt e n ko nd en bij h e t ge bruik van d e antwoord va n d avid alloc hto ne k inde ren di sc uss iegroep op inte rn e t kie ze n ofwel hun hebben v aak moe ite m et de ned e rla n dse taa l als op va tting over frag m ente n va n de leeu wen er een antwoo rd uit de klas wordt gegeven s n appen l es vas tl egge n in ee n s t ellin g o fw el d e o ndui z ij di t vaa k niet en het ga a t dan vaa k aan he n de lijkh e d e n d ie n a h e t b e kijk e n v an d e l es voorb ij het is voo r de lee rk ra c ht da n va a k ove rbl eve n vastl egge n i n ee n of mee r vrage n be langrijk o m het gegeve n antwoo rd t e h e rh a len of v an zo wel de s t ellin g a ls d e v ragen vo l ge n nog ma als an d ers te formul ere n zo krijge n de hi er v o o rb eeld e n in clus i e f d e r eac ti es kindere n ook d e k ans het a nt woo rd in z ich op te n em e n e n h e t te ve rwe rken k ari n m arlo es ste lling kin dere n zullen re a c tie v an inge iri s je moe t e r voo r zo rge n teksten be ter le ren beg rijpe n a ls ze er m e t z n d a t de kindere n ind erdaad alle woo rde n goe d tweeen a an k unnen werk en snappen wa nt a nde rs z ullen ze missch i en de h el e reac ti e v an harri e p a u s ja ik denk da t dat t eks t niet s n appen oo k z ul je b ij deze kindere n d e waa r is karin en ma rloes als je ie ts moeilijks aan samenhang tusse n z ins delen ex tra uit m oe t en een ander moe t uitlegge n g a je he t be ter beg rijp en legge n 1999 5 moer 285 boven s ta ande voorbe elden g ev e n natuurlijk dings did actiek vo rm t e geve n de vid eo les ov e r maar ee n beperkt beeld van d e discussie op leeuwe n draagt in ieder g e val bij aan een intern e t wat opv a lt i s dat stud e nt e n wel erg betere opl e idings didactiek omdat d e kloof gemot ivee rd zijn om met ste lling e n of vragen tu s sen theori e en praktijk op een a dequate de dis c ussie te openen maar ve rv olgens een m a ni e r is aangep akt basi s s c hoolpraktijk is op wat a fwa c htend e houding aannem e n ze zijn een herkenbare e n geloofw a ardi g e m a ni e r de e rg ni e uw s gierig naar de rea c ti es v a n ander e n opleiding binn e n ge h aa ld en ondanks allerl e i op hun bijdra g e ma a r ne me n weinig initi ati e f kinde rzi e kt es te we inig c ompute rs t e l a n g om op hun beurt t e r e age ren op vr a gen en zame comput e r s gee n verbindi n g kun nen s tellin gen het gev olg daar va n is dat met krijgen met inte rnet onduidelijkh eid o v er d e nam e p abo docenten e n proj ec tmede werkers vraag bij we lk e module de opdra chte n ing e van mile zoals harry pau s ing aan op de l e v e rd mo eten word e n zijn s tude nt e n r e de stellinge n en v rag en va n s tud e nt e n een der lijk tevre d e n ze kl age n ni et over ee n the ore gelijk e sc h eefgro e i b e s c houw e n we op dit tis che v e r va n mijn b e d s h o w en ze l eve ren mom e nt als e e n kind e rzie kt e va n de di scus door de b a nk ge nom e n goed w e rk a f di e s i e moge lijkh eid de v e rwac hti n g is d a t s tu l aa t s te opm e rking he b ik h op e lijk vold oende d e nte n na me e r ge bruik van zo n d i s c u ss ielij s t onde rbouwd m e t de voorb e eld e n v an stu ook vak e r z elf zullen r ea g e r en op ande re dente nwe rk studenten de g e wen s te opl e idin gs didac ti ek w ordt natuurlijk nie t a ll een b epa a ld door he t ge no e reflecties van een opleide r ge n d a t s tude nt en e raa n bel e v e n w e s trev e n imm e rs ook na ar a utonom e r e flec t e re nde d e hi e rbo ve n b es prok en cd rom ove r lees s tude nt e n in da t ve rb a nd lijkt he t m e zin v ol motivatie i s h e t mo e t no g maa r eens g ezegd e ens t e kijke n n aar ee n dri etal k e nme rk en va n sl e cht s ee n prototype d e erv a ri n gen di e nu inte ra c ti e f taa lond erwij s zoals h e t e x pertise op v ersc hille nde pabo s worde n opgeda an c entrum ze propage ert kenm e rk e n die ook zull e n no g verwerkt word en in ee n definiti e door de stud ente n in d e videol es o ver lee u ve versi e voorts zijn d e produ c te n van mi le w e n zijn h erke nd onde r het mott o van nederl a nd s pas e c ht op waa rd e te schatte n a ls t e a c h as y ou preach kunnen we on s a fv rage n ook vee l m e er a nd e r e t aa llesse n op d e of de b esc hr eve n o pl eidings pra ktijk vold oe t ba s i ssc h o ol op ee n v e rge lijkbare wijz e zijn aa n di e k e nme rk en gedidac ti see rd e e n zw aluw maakt n o g ge e n is e r sprak e van a u the tie k le ren studente n l e nte ni e tt e min valt e r we l wat te z egg e n wi llen in hun opl e iding g raag zo s ne l mo ge over mile als innov a ti ef m es dat aa n tw ee lijk l e r e n ho e z e het voor d e kla s mo eten k a nten snijdt die van de inhoud e n di e v a n de d oe n d e v i d eo l es bi e dt d e s tud e nt e n ee n opl e idin gs dida c ti e k h e rk e nb ar e praktijk s itu atie die situ a ti e ro e pt vrage n op ni e t a llee n over d e ge to ond e l es verschaft nrrz e nede rlands met de l es o ve r lee u m aar ook ove r de eige n s tage pr a ktijk v oo r we n de pab o s een gewe ns t e inhoud ee n kijkje in d a t s oort v ra ge n zijn s tud ente n gemotiv eerd de k e uken va n ve rnieu wd in teracti ef taalonde r het ra a kt imme rs hun ei ge n b e roe psp e rs p ec wijs ik de nk dat ik da ar v oorzi c htig j a op ti ef mag antwoorden je moet die vid e ol e s dan is er sprak e va n sociale in terac ti e stud e nten ni e t al s s ta nd aard of norm b eschouw e n maa r inte rpretere n d e l esfra g m e nte n e n b es tud er en a l s een vo orb ee ld v a n hoe h et zou kunnen d e a c hte rgr o ndinfo rma ti e doo r midde l van uit de opm e rkinge n en di sc u ssi e v a n d e ee n perman ent e di a lo og z e w e rk e n i mm ers gebuike r s pabo s tud e nten blijkt in i e d e r in twee t all e n a an d e opdra c ht en h e t effect geva l dat zij w e l dege lijk e e n b ea rgumente e r van samenwerken is bij dit soort opl eidin gs d e link kunn en le ggen tu s sen de vid eole s en activiteite n e rg g root stude nt e n s timul e re n de kenmerken va n intera ctie f taalond e rwij s motiveren e n c orrigeren elk a ar in hun t wee ges prekken produ ce re n zij hun e ige n kenni s verschaft nrr le ne derla nds met de les ov er leeu die ve rv ol ge ns ha ar n ee rs la g krij gt in h e t w en de pab o s materiaal o m d e gewe ns t e ople i s chriftelijk ve rsla g d aarnaas t bi e dt mile h et 286 moer 1999 5 stud e ntenkoppel natuurlijk de mogelijkheid onderwijs op de basisschool in moer 1 99 8 5 deel te nemen aan een discussi e in wat grote r blz 1 95 20 3 v e rband namelijk via d e di s cussiegroep op sijtstra josje taalo nderwijs op de ba s issc h oo l een internet s tand van zaken raamplan dee l 1 nijmegen is er sprake van s trateg isch l eren door d e expertisec entrum nederlands 1 998 versc hillend e typen opdracht e n worden d e studenten vertrouwd gemaakt met denkst a p pen in een dida c tis ch leerproces in eerste ins t a nti e gaat h e t om nauwkeu rig waarn e men e n besc hrijv en ve rv olg ens i s h e t va n b e lan g h e t zo gevormde beeld van een l es te koppe l e n a an th e orie d a tab a se en aa n e ig e n pr a k tijk s t a ges c h ool da a rn a wordt de s tud e nt uit ge nodigd d e vid e ol es opni e uw op waard e te sc h a tte n door h e m t e a naly se r e n t ege n de ac ht e rgrond v a n d e u it ga n gs punt e n va n d e l es z e l f int era c ti e f t aa lond e rwij s t e n s lotte v e rl a at hij d e besc h e rmde omgeving van d e e i ge n w e rktafe l e n d ee lt hij zijn o pva ttin ge n o v er d e l es m e t ee n grotere ge m ee n sc h a p van t ee rd ers int e rn et bij h e t d o orl op e n v an d e z e denk s tapp e n i s d e s tudent ov e ri ge ns nog vrij s t e rk ge l e id door d e opdrac h te n uit e ind e lijk z a l hij dit d id ac ti sc h l eer pro c e s zelf mo e ten kunn e n pl ann e n en uit vo ere n ma a r dan zijn w e al w ee r h ee l w at mile en v e rd er noten en literatuu r t dit a rtik el i s t o t s t a nd ge kome n met me d e we rkin g v a n stude nt en van 2c van de pabo d e n bosc h di e in het voorj aar v a n 1 999 h e bben gewerkt m e t h e t m tt e n e d e rl an ds programma waa rd evol comm entaa r op ee n eerde re vers i e va n d e z e t e kst is gel eve rd door h a n s van d ae l jo s van g e nd e n tj e u s ege rs do ce nten pab o den bo sc h e n harry pa u s ex p e rti sece ntrum ne derl a nds 2 d e cd rom over leesni o tivatie beva t twe e stukj es t a alonde rwij s p ra ktijk ee n esse nse rie ov er midd e l ee uwen e n e e n l es o ve r l ee uwe n in dit a rtike l komt all ee n de l es ov er le e uwe n te r sprake bronkhorst john jos hoffis bart van der leeuw harry paus red ludo verhoeven hanneke wentink tikje naar voren ontwik kelingen bij mile nederlands nijmegen ex pertisecentrum nederlands 1998 elsacker willy ludo verhoeven het new wave project motiverend lees en schrijf 1999 5 moer 287