Een onderwijsleerplan, een goed plan?

leen speelma n een onderwijsleerplan basisonderwijs een goed plan leerkrachten bij het kleuter en lager onderwijs krijgen in de komende jaren onherroepe lijk te maken met de totstandkoming van de nieuwe basisschool voor 4 tot 12 jarigen alle betrokkenen weten dat de voorbereidingen daartoe in volle gang zijn een belang rijke rol in die voorbereidingsfase speelt de stichting leerplanontwikkeling te enschede enige tijd geleden verscheen namens die stichting samengesteld door de projectgroep leerplanontwikkeling basisschool een discussienota over het onderwijsleerplan in dit artikel bespreekt leen speelman die nota die inmiddels aan alle ontwikkelings scholen is toegestuurd leen speelman is als schoolbegeleider werkzaam aan de school adviesdienst zuid west kennemerland in een kritische uiteenzetting laat hij zien wat de functie en de waarde is van de discus sienota daarbij gaat hij in het bijzonder in op het hoofdstuk over taalonderwijs zijn algemene conclusie luidt dat dit gedeelte nog lang niet af en nog lang niet goed is de zorg voor de toekomstige basisschool is ont en dat ik zo hier en daar wat cement mag maken roerend commissies schooladviesdiensten pro en wat steentjes aandragen u begrijpt hoe ge jectgroepen pedagogische academies kleuterop interesseerd ik was toen ik de discussienota naar leidingsscholen landelijke pedagogische centra het onderwijsleerplan basisschool twee delen en de stichting leerplanontwikkeling werken er een dunne en een dikke op mijn bureau vond ik hard voor 0 neem me niet kwalijk ook de cen ontvang de nota s tegelijk met een ontwikkelings tra voor kunstzinnige vorming en de vult u school die ik begeleid die kregen er zo n stuk of maar in doen hun uiterste best om de huidige veertien waarmee ik maar zeggen wil de maker kleuter en lagere school te laten zien hoe mooi de pglo b heeft niet alleen voor al die nijvere alles zal zijn als ze straks samen een school vor goed willende onderaannemers geschreven maar men iedereen is bereid een steentje mee te met ook voor de aannemers zelf selen en wel twee ook de basisschool het zal het verschijnsel onderwijsleerplan is nieuw in ons een prachtig bouwwerk worden onderwijs h et lijkt alleszins de moeite waard ik verkeer in de gelukkige omstandigheid dat ik eens stil te staan bij dit verschijnsel en bij de ge een aantal scholen mag begeleiden in dat proces noemde nota 25 in dit artikel vertel ik achtereenvolgens iets over veel kritiek en waarin de formele criteria wor de slo en de projectgroep die de nota pu den genoemd waaraan een schoolwerkplan moet bliceerde iets over de functie van een onderwijs voldoen anders gezegd de projectgroep stelt leerplan en iets over de inhoud van de nota hier een inhoudsopgave voor ze geeft daarbij aan bij ga ik vooral in op het hoofdstuk taal dachtspunten voor invulling het laatste is op de door mij begeleide scholen het meest gewaardeer de slo en de pglo b de onderdeel discussienota naar het onderwijsleerplan ba de stichting leerplanontwikkeling heeft tot taak sisschool deel 1 over onderwijs eerp anoniwik het nederlandse onderwijs te ondersteunen bij de ke ing voor het basisonderwijs en deel 2 aanzet leerplanontwikkeling de manier waarop ze dat tot een model voor het onderw ijsleerplan voor wil doen wordt de drieluikgedachte genoemd basisonderwijs dat weggelaten het is mooi ma daarmee wordt gedoeld op een koppeling die ge teriaal voor de taalbeschouwers als ik het in het legd moet worden tussen het werk in de praktijk onderstaande over de nota heb dan bedoel ik de de beschrijving van dat werk in schoolwerkplan beide delen van de discussienota eerst ga ik in nen en het onderwijsleerplan een koppeling van op het verschil tussen een onderwijsleerplan en praktijk en theorie dus in deze uitgangsgedachte een model tot onderwijsleerplan de functie van voor leerplanontwikkeling kan ik me goed vin beide speelt daarbij een centrale rol den immers een wisselwerking tussen theorie en praktijk kan voor beide stimulerend en corrige een onderwijsleerplan en een model tot onder rend zijn wijsleerpla n de pglob is een projectgroep binnen de slo die tot taak heeft de leerplanontwikkeling in het zoals we zagen is de bedoeling van een onder basisonderwijs te ondersteunen de projectgroep wijsleerplan basisschool om de algemene uitspra dient dus landelijk een bijdrage te leveren aan de ken van de toekomstige wet op het basisonder totstandkoming van het leerplan voor de basis wijs te vertalen in richtlijnen voor de praktijk school zij zal daarbij uiteraard moeten uitgaan wat bedoelt de wetgever als hij zegt dat er van de drieluikgedachte praktijk schoolwerk onderwijs in nederlandse taal moet worden gege plan en onderwijsleerplan moeten op een lijn ko ven en waar denkt de wetgever aan als deze be men het onderwijsleerplan werkt de wet op het weert dat een aantal vakken en vormingsgebie basisonderwijs verder uit zodanig dat er een kop den waar mogelijk in samenhang moeten worden peling mogelijk is tussen wet en schoolwerkplan onderwezen de wetgever maakt zich er dus niet het schoolwerkplan is dus de beschrijving op alleen zorgen over dat iets wordt gedaan formele schoolniveau de beschrijving op klasseniveau criteria maar ook het wat en hoe vallen binnen dient plaats te vinden in zogenaamde periode de richtlijnen inhoudelijke criteria de project plannen waarin het werk voor een bepaalde pe groep heeft tot taak op beide aspecten de minis riode wordt geconcretiseerd denkt u dat u be ter de wetgever te adviseren ik vind niet dat ik ter onderwijs gaat geven als u uw werk in perio overdrijf als ik beweer dat het volgen en beoor deplannen zou vastleggen beste lerarende lezer delen van de projectgroep van nationaal belang is de projectgroep heeft twee belangrijke bijdragen immers het advies gaat een kader scheppen voor geleverd aan de leerplanontwikkeling voor de het basisonderwijs de discussienota wordt door basisschool de projectgroep voorlopig een aanzet tot een structuur schoolwerkplan waarin mogelijke model voor het onderwijsleerplan genoemd functies van een schoolwerkplan worden ge aanzet omdat het model nog zeer incompleet noemd waarin een stappenschema voorkomt ter is mode l omdat het niet het onderwijsleerplan ontwikkeling van een schoolwerkplan hierop is zelf is het is model af als de wetgever het ge de tekst leest door na het register u kunt het register uit dit nummer halen door voorzichtig de nietjes open te buigen het register eruit te halen en de nietjes weer dicht te buigen het i s voor u een kleine moeite en het bespaa rt ons erg veel kosten 26 sanctioneerd heeft kracht van wet heeft gege het huidige overigens waar blijf je dan met het ven streven naar de basisschool maar vooral van het de discussie dient dus over twee aspecten te toekomstige dit levert al een leuk probleem op gaan als je het huidige basisonderwijs vastlegt is er het verschijnsel onderwijsleerplan moeten we geen innovatie meer als je de gewenste basis daar blij mee zijn zitten er gevaren aan school beschrijft voldoet bijna geen school aan de aanzet tot een model van de project het onderwijsleerplan in de praktijk zal het ver groep welk beeld schetst de aanzet tot een mo schil tussen richtlijnen en criteria dus zijn cri del van de basisschool heeft het innovatieve teria zijn richtlijnen waar je je verplicht naar waarde past het in de drieluikgedachte is het al richt aan nationale bespreking toe u begreep het al ik verwerp zeer ha rtgrondig elk onderwijsleerplan dat met inhoudelijke criteria het onderwijsleerplan als verschijnse l werkt innovatief is het zeer ongunstig mensen tot op heden is het zo dat de wet op het lager en laten zich niet dwingen zeker niet als het gaat kleuteronderwijs direct op schoolniveau vertaald om normen en waarden gelukkig dwang op dit wordt de lagere school heeft een leerplan en de punt uitgeoefend werkt averechts criteria kun kleuterschool een speelwerkplan globaal wordt nen een remmende invloed hebben op onderwijs in beide aangegeven wat er wordt gedaan aan de vernieuwing doordat nieuwe vormen en uitgangs door de wet genoemde vak en vormingsgebieden punten uitgesloten zijn hierboven wees ik erop dat er nu een schakel het wordt tijd om de nota op het punt richtlij tussen komt het onderwijsleerplan werkt de wet nen of criteria te bekijken uit voor een bepaald type onderwijs bij haar advies staat de projectgroep voor de prin richtlijnen of crite ria cipiele keuze geeft het onderwijsleerplan richt lijnen en kan iedere basisschool op eigen gezag hoewel de nota al in een grote oplage verspreid daarvan afwijken bestuur en inspectie legitime is vermoed ik dat nog niet iedere moer lezer hem ren of geeft het onderwijsleerplan criteria waar in zijn bezit heeft vandaar dit uitvoerige citaat aan iedere basisschool moet voldoen uit deel 1 blz 5 en 6 kort gezegd is een on als de nota richtlijnen voorstelt zal de bespre derwijsleerplan de schakel tussen wet en de af king ervan kunnen neerkomen op kan ik me er zonderlijke schoolwerkplannen in vinden zet de nota je aan het denken over het onderwijsleerplan basisschool wordt dan ook onderwijs geeft de nota interessante visies heb opgevat als een nationaal overeengekomen en na ik er iets aan in mijn school tionaal geldend afsprakensysteem of document een goed overzicht van pedagogische didactische waarin formele en inhoudelijke criteria zijn opge en school organisatorische uitgangspunten zou in nomen voor het opstellen van schoolwerkplan novatieve waarde kunnen hebben vooral als der nen binnen de geldende doelstellingen en func gelijke standpunten gekoppeld zijn aan het ties van het basisonderwijs schoolwerkplan en de praktijk drieluikgedach formele criteria geven aan dat bepaalde aspecten te wat mij betreft hoeft de nota dan ook nooit moeten worden uitgewerkt onder andere uit verder te komen dan een model de nota zou gangspunten vakken of leergebieden waarin on exemplarische waarde hebben bijvoorbeeld als derwijs wordt gegeven doelstellingen etc for de wetgever denkt aan continue ontwikkeling mele criteria hebben dus vooral betrekking op de dan denkt hij aan in de praktijk wordt dat op inhoudsopgave van schoolwerkplannen de volgende manieren nagestreefd in het inhoudelijke criteria geven vulling aan de formele schoolwerkplan is dat als volgt beschreven criteria geven het wat en hoe aan een voor een heel andere benadering verdient de nota als beeld het onderwijsleerplan basisschool kan aan ze geen richtlijnen maar criteria zou geven als geven dat in het schoolwerkplan wordt geschre het laatste het geval is zullen de criteria zo ruim ven over de wijze waarop de beginsituatie van moeten zijn dat de vrijheid van inrichting van leerlingen die voor het eerst op school komen onderwijs niet in gevaar komt het onderwijsleer wordt gepeild in de inhoudelijke criteria wordt plan zal dan de communis opinio moeten geven een uitwerking gegeven van de manier waarop en van het basisonderwijs in nederland niet alleen de middelen waarmee die peiling kan of moet 27 worden verricht klopt de nationale geldigheid houdt in dat de bepalin projectgroep adviseer in onderwijsnaam de mi gen van een eenmaal vastgesteld onderwijsleer nister dat het onderwijsleerplan open blijft de plan gelden voor alle basisscholen ongeacht het democratie kan heus nog wel werken lijkt mij pedagogisch d idactisch schoolconcept het on als het onderwijsleerplan alleen maar richtlijnen derwijsleerplan biedt de kaders waarbinnen ruim geeft en geen criteria de vrijheid van onderwijs is te blijkt voor eigen interpretaties en invullingen dan niet alleen nu maar ook voor de toekomst een onderwijsleerplan kan echter nooit als def i gewaarborgd bovendien sparen we een procedu nitief worden beschouwd vanuit de samenleving re en dus een commissie uit kassa en vanuit de school zullen zich ontwikkelingen over deel 1 zwijg ik nu even want de vernieu blijven voordoen die de behoefte aan ruimere wing vanuit de scholen is weer veilig gesteld de kaders noodzakelijk zal blijven maken daarom is teams mogen weer hun eigen normen en waarden het noodzakelijk dat een procedure wordt ont verkondigen en zoeken deel 2 zou daar zelfs bij wikkeld en vastgesteld waardoor deze verande kunnen helpen ik bespreek nu dit deel en kijk of ringen mogelijk blijken te zijn het als richtlijn bruikbaar is voor de toekomstige uit dit lange citaat blijkt dat de projectgroep basisschool kiest voor een onderwijsleerplan met criteria ze opent de mogelijkheid voor verandering maar in deel 2 een indruk van de inhou d principe is het een gesloten plan dat het de be doeling is dat de inhoudelijke criteria ook tame de projectgroep werkt onder moeilijke omstan lijk concreet ingevuld gaan worden lees ik uit de digheden pionierswerk in een glazen huis en zin in de inhoudelijke criteria wordt een uitwer heeft te veel te uitgebreide taken een verplich king gegeven van de manier waarop die peiling ting is bijvoorbeeld om steeds alle mogelijke in kan of moet worden verricht worden straks alle stanties om adviezen te vragen conferenties te kleuters getoetst komen er verplichte observatie beleggen voor half nederland en dergelijke ik lijsten of moeten straks alle kinderen verplicht de ben dan ook de laatste die het hen kwalijk zal ne eenminuut test brus test voor het technisch le men dat de nota nog onvolledig is de project zen althans dat denkt brus ondergaan wat groep noemt zelf de hiaten rekenen wiskunde brus betreft valt het nogal mee deel 2 blz 56 onderwijs natuuronderwijs muziek montes verwerpt brus terecht maar het illustreert mijn sori etcetera 1 augustus 1983 als streefdatum angst een tijdje geleden was brus een ontdek voor een onderwijsleerplan moeten we dus maar king de nota suggereert dat er iets voor te vergeten ik vind dat geen enkel probleem als schrijven valt als het beste voor alle scholen ik schoolwerkplanontwikkeling een continu proces geloof er niets van dat zoiets bestaat en als alle wordt genoemd dan is onderwijsleerplanontwik mensen die met het basisonderwijs te maken heb keling dat ook de projectgroep moet kiezen ben het ooit met elkaar eens zouden zijn welk voor kwaliteit een voorwaarde voor die kwaliteit een schoone dagh sal dat weesen dan garan is het realiseren van de drieluikgedachte project deert gedwongen gebruik voor de toekomst niets groep zeg nu niet dat je daar geen geld voor terwijl het voor het heden overbodig is hebt want je hebt net ettelijke tonnen per het geciteerde stuk neemt op geen enkele manier jaar bespaard door niet meer met criteria te wer mijn bezorgdheid weg over de waarschijnlijke ken zodat je dus ook niet over alles in gesprek remmende invloed op onderwijsvernieuwing ik hoeft met heel nederland citeer daarom is het noodzakelijk dat een pro gelukkig voor de projectgroep is er van het mo cedure wordt ontwikkeld en vastgesteld waar del het een en ander wel klaar deel 2 bevat on door deze veranderingen mogelijk blijken te zijn der andere het volgende mogelijke functies van als je te zijner tijd anders wilt werken dan het het onderwijs uitgangspunten voor het basison onderwij sleerplan mogelijk maakt ben je afhan derwijs taken van de basisscholen de algemene kelijk van de procedure en uiteraard van de men doelstellingen voor het basisonderwijs de inhoud sen die de procedure ten uitvoer leggen ik van het onderwijs en de wijze waarop geleerd hoop dat de nieuwe maria peter freinere nog wordt afdeling b hoofdstuk vi de basisschool voor 1 augustus 1983 opstaat want daarna is het als speel leef en werkgemeenschap de inhoud onderwijsleerplan definitief als de planning is uitgewerkt voor de vakken expressieve vor 28 ming beeldende vorming dramatische vorming de levensbeschouwelijke taak blz 33 taal en sociale wereldorientatie deze taken worden nader ingevuld globaal de algemene sfeer van de hoofdstukken over uit ko rtheidshalve ga ik echter verder met de alge gangspunten taken en doelstellingen vind ik posi mene doelstellingen ingeko rt tief ik zal dus maar niet gaan zeuren over het ge de kinderen leren zo zelfstandig mogelijk bruik van termen en begrippen periode van de functioneren in een sfeer van onderlinge samen naaste ontwikkeling blz 2b 11 26 en cultuur werking en verantwoordelijkheidsbesef contra maatschappij blz 26 1 15 dat valt bij te kinderen zijn steeds meer in staat tot een zelf schaven standige relatie tot de werel d ter illustratie van de sfeer geef ik een opsomming kinderen maken zich houdingen vaardigheden van uitgangspunten taken en doelstellingen van en kennis eige n de basisschool uitgangspunten mijn commen kinderen kunnen samenwerke n taar staat tussen haakjes kinderen leren probleemoplossend denken en het initiatief van kinderen moet worden gesti handele n muleerd blz 26 ook wel eens afgeremd natuur kinderen kunnen na ten hoogste acht jaar aan lijk het voortgezet onderwijs deelnemen geen abrupte overgangen tussen leerjaren blz ik krijg het gevoel kinderen kunnen alles toch 27 ben ik er blij mee dat in de nota goed gedacht geen zittenblijvers meer blz 27 eindelijk wordt aan het kind het heeft ook rechten wat maar hoe dan ik vind ontbreken is aandacht voor de leraren overbrugging thuismilieu schoolmilieu blz die dit alles zouden moeten waarmaken idealen 27 28 zijn mooi maar de realisatie kan veel pijn en aansluiting peuterspeelzaal en kinderdagver moeite kosten de opsomming van idealen laat blijven blz 28 weer een nieuwe aansluitings precies zien wat het gevaar van een onderwijsleer problematiek ontdekt plan is alle idealen op een rijtje en geen concreti kinderen moeten zich in de inhoud van de sering een luik van een drieluik levert een ve rte school kunnen herkennen blz 28 kening op dus beschrijf maar een school waar uitgaan van de leefwereld is de wereld de de kinderen wordt geleerd om samen te werken ervaringswereld en de belevingswereld van de kin niet onder dwang van regels maar als innerlijke deren blz 28 op blz 43 wordt ervaringswereld houding beschrijf maar eens hoe een team veel slechter gevuld dan op blz 28 werkt aan het zelfstandig functioneren van kinde individuele beoordeling van prestaties blz ren wordt niveaulezen door die school onder die 28 en dus niet vergelijkenderwijs als algemene vlag verkocht uitspraak spreekt het mij aan in die praktijkbeschrijving mag best blijken dat het kind heeft rechten blz 29 er wel eens iets mis gaat dat zou best eens inno het beeld van de westerse mens mag kinde verend kunnen werken ren niet al te snel worden voorgehouden als het idealen zijn mooi te veel idealen zijn frustrerend enige juiste en mogelijke blz 29 mag dit wor laten we zorgen voor stappen in de goede rich den mag kinderen nooit worden voorgehou ting en dus voor concretiseringen den als toelichting de taak van de mens is in het volgende ga ik speciaal in op het hoofd mens te zijn worden de formulering in de nota stuk taal afd b hfdst x de bespreking van de maakt dat onmogelijk hij wordt westers mens vakinhouden van de andere vakken laat ik uit in plaats van mens met westerse eigenschappen deskundigheidsoverwegingen graag over aan de die hij beseft desbetreffende aclo s adviescommissies leer vrije meningsvorming dient centraal te staan planontwikkeling dit zijn onafhankelijke com blz 29 missies die o a de slo van advies dienen op ver taken schillende vakgebieden het advies van de geza de emancipatorische taak vrijheid roldoor menlijke aclo s geeft genoeg stof tot discussie brekend bij de bespreking van taal maak ik gebruik van de culturele taa k dat gezamenlijke advies alsmede van de discus de maatschappelijke taak sies en de stukken uit de aclo m i o aclo de welzijnstaak moede rt aal in oprichting ik dank mijn mede 29 aclo m i o genoten voor hun toestemming spraak hoort thuis in een schoolwerkplan en niet in een onderwijsleerplan taal nog niet goed en nog niet klaar uit het hoofdstuk mat is taal citeer ik het vol gende aan het verschijnsel taal kunnen verschil het hoofdstuk taal blz 105 e v doet een voor lende functies worden toegeschreven de func stel ten aanzien van de inhoudelijke criteria voor ties moeten natuurlijk aan taal worden toege het taalonderwijs op de basisschool het gaat schreven en niet aan het verschijnsel over functies van taal taalvaardigheid taalbereik de belangrijkste functie van taal is communica over de vraag wat taalonderwijs is en over alge tie beargumenteer dat maar eens je kunt ook mene didactische overwegingen van de taalvaar stellen dat de belangrijkste functie is het onder digheden luisteren spreken origineel die omke woorden kunnen brengen van jezelf en de wereld ring en lezen en schrijven soms wordt daar niet dat als voorwaarde voor communicatie je kunt stellen maar schrijven mee bedoeld worden doel er ook drie gelijkwaardige functies van maken stellingen en werk en uitingsvormen gegeven ik jij en de wereld hierin staat jij voor commu een kort stukje over spelling 15 regels besluit in nicatie feite het inhoudelijke gedeelte om u een indruk veel taalgedrag is inhumaan veel auto s rijden te geven van wat er aan de hand is met dit hoofd ook inhumaan en dat heeft dan blijkbaar niets stuk bespreek ik een aantal citaten met de bestuurder te maken liever las ik veel in de inleiding lees ik in enkele didactische gedrag is inhumaan en dat blijkt ook in het taal overwegingen wordt ingegaan op de relatie van gebruik taalgebruikssituaties taalvaardigheden en taalac in het hoofdstuk wordt verder de term abn ge tiviteiten en ondersteunende taalactiviteiten met bruikt en dat terwijl de nota schooltaal thuistaal thematisch en cursorisch onderwijs een uitleg in de bibliografie staat van de termen ontbreekt niet iedereen heeft het conclusie vier het taalgebruik verdient herzie raamplan voor taalonderwijs van de cio gelezen ning helaas dat thematisch en cursorisch los van el om een beetje op te schieten citeer ik nu uit het kaar worden genoemd betekent gelukkig niet dat volgende hoofdstuk het heet wat is taalonder een combinatie wordt uitgesloten expliciet wijs het opent aldus kinderen ontwikkelen wordt het niet overigens worden de termen the zich onder andere als taalgebruikers en met die matisch en cursorisch in de scholen niet eendui taalontwikkeling hangen nauw samen de cogni dig ingevuld als ze bekend zijn tieve ontwikkeling de motorische ontwikkeling een eerste conclusie kan luiden de termen zijn en de sociale ontwikkeling in hoofdstuk ii blz in het hoofdstuk taal niet voldoende omschre 2b ii 15 lees ik in de cognitieve sociale emo ven tionele lichamelijke en persoonlijkheidsontwik in de inleiding wordt gezwegen over taalbeschou keling van kinderen zijn overeenkomsten te con wing en dat klopt ook want afgezien van een stateren zou de lichamelijke ontwikkeling losse opmerking en een ko rt stukje over spelling iets anders zijn dan de motorische de emotio staat er niets over taalbeschouwing in deze aanzet nele ontwikkeling wordt in het taalgedeelte niet tot een model genoemd gewoon vergeten die persoonlijk mijn tweede conclusie luidt het ontbreken van heidsontwikkeling vindt plaats naast de cognitie taalbeschouwing had verantwoord moeten wor ve sociale etc ontwikkeling dat maakt me erg den nieuwsgierig naar wat persoonlijkheidsontwikke verder lees ik het hoofdstuk wordt afgesloten ling inhoudt met een globaal overzicht wanneer een en ander conclusie vijf kan luiden de nota is nog niet in de basisschool aan de orde zou moeten ko helemaal consistent er zijn meer voorbeelden te men in het hoofdstuk blijkt wat dit betekent vinden dan deze ene aangegeven wordt wanneer de kinderen spreken fundamenteel in dit hoofdstuk wat is taalonder luisteren krijgen en wanneer lezen en schrijven wijs is de poging om taalonderwijs te koppelen jaaraanduiding in feite betekent het niets ge aan algemene doelstellingen dat is een goed uit lukkig maar want je kunt het nooit landelijk gangspunt om controleerbaar te zijn moet ik voorschrijven eerst weer even citeren mijn derde conclusie luidt de geciteerde uit algemene doelstelling 30 het onderwijs is er op gericht dat het kind zo project werkt dan in een schooi die montesso zelfstandig mogelijk kan functioneren en kan sa riaans werkt zelfstandigheid betekent in een ge menwerken ik vind dit een lastige algemene reformeerde school waarschijnlijk heel wat an doelstelling in hoeverre overlappen functioneren ders dan in een jenaplanschool en samenwerken elkaar wie bepaalt wat moge conclusie zes het is onmogelijk om over zelf lijk is een dief werkt ook zelfstandig die soort standigheid te praten als het begrip niet ingevuld zelfstandigheid is niet bedoeld natuurlijk wat is een concretisering zoals in het hoofdstuk taal zelfstandigheid wel inhoudt wordt in de nota wordt gegeven is een te klein stapje in de goede niet verklapt de concretisering in taalonderwijs richting die er volgens mij bijhoon luidt conclusie zeven de koppeling tussen algemene dat het kind in overlegsituaties kan leren doelen en concretisering in taalonderwijs moet functioneren waardoor het samenwerkingsvor expliciet gemaakt worden men gestalte kan geven en daaraan kan pa rt icipe het is duidelijk de projectgroep levert een ren vroeg kunnen kinderen al deelnemen aan be hoofdstuk taal af dat nog lang niet klaar en nog sluitvorming het moet in allerlei rollen kunnen lang niet goed is het hoofdstuk moet herschre functioneren leiding kunnen geven en ook l ei ven worden voor het met een breed publiek be ding kunnen aanvaarden daarbij zal het verschil sproken wordt een paar andere aandachtspunten lende vormen van taalgedrag ontwikkelen nog creatief taalonderwijs ontbreekt de doel het lijkt alsof zelfstandigheid volledig samen stelling bij spreken is niets waard verzorgd kan hangt met sociaal gedrag dat kan de bedoeling spreken meer niet waarom zouden de werk niet zijn verderop vind ik gelukkig nog een paar vormen bij stellen communaal moeten zijn de concretiseringen in verband met zelfstandigheid rol van taal bij andere vakken moet nog worden het kind maakt zich een aantal studietechnieken aangegeven kinderboeken verdienen meer aan eigen taalonderwijs heeft hier veel te maken met dacht het verschil tussen luistervaardigheden en zelfstandig leren werken en dat het kind luisterhouding ontbreekt wat is ontspannend zich in verschillende talen dur ft en kan uiten luisteren woordenschatuitbreiding is een verma tenslotte taalonderwijs vergroot hier het taal gering van semantiek bereik en daarmee de mogelijkheid om zelfstan wat een prachtig uitgebreid en ingewikkeld vak dig te handelen hebben we toch hoe krijg je het in een onder u zult met mij geconstateerd hebben dat een wijsleerplan ooit op een rijtje breed diep com rechtstreekse koppeling tussen algemeen doel en pleet visionair concretisering in taalonderwijs ontbreekt dat is projectgroep wat moet ik op mijn ontwikkelings jammer de icb innovatie commissie basis projectschool zeggen als ze met dit hoofdstuk school zegt ook al dat het basisonderwijs een komen aanzetten jullie hebben het op de school bijdrage moet leveren aan de zelfstandigheid van gedropt de kinderen veel scholen zoeken het antwoord in zelfstandig werken ze kiezen dan meestal het onderwijsleerplan wat moeten we er mee werkvormen en methodes waarbij kinderen hun eigen tempo kunnen bepalen maar zelden hun hopelijk beste lezer is u duidelijk geworden dat eigen inhoud het onderwijsleerplan zou duide het onderwijsleerplan nog verre van compleet lijk kunnen maken dat zelfstandigheid te maken nog verre van foutloos en nog verre van inno heeft met het beeld dat je van jezelf hebt de ver verend waardevol is het hoofdstuk taal moet in antwoordelijkheid die je zelf kiest het inzicht in ieder geval herschreven worden en niet betrokken je on mogelijkheden de fundamentele accepta in de geplande discussieronden de projectgroep tie van jezelf en anderen werken aan zelfstandig moet verder maar aan de hand van het advies van heid betekent voor mij kinderen mogen aan de gezamenlijke aclo s bepalen of een dergelij eigen onderwerpen werken mogen het al of niet ke conclusie ook voor andere hoofdstukken in samenwerking uitdiepen verkeren in een situa geldt tie waarin de leerkracht hen accepteert is waar bij wijze van conclusie wil ik nog een paar pun dee rt etc een boek vol dus en dat is dus ook ten op een rijtje zetten gelijk het probleem zelfstandigheid betekent 1 een onderwijsleerplan in de zin die de project heel wat anders in een school die met het geon groep nastreeft is onhaalbaar er zullen nooit 31 zinvolle criteria gevonden worden voor de basis dus pglob zorg dat de bijnaam van jullie pro school criteria die voor alle basisscholen zouden jectgroep let op het basisonderwijs wordt en moeten gelden en waar iedereen het over eens is niet zoals nu dreigt let op basisonderwijs 2 het st reven naa r een onderw i js lee rplan met zo n lidwoord kan nog aardig wat verschil uitma criteria is geldverslindende en dus geldverspillen ken de bezigheid de noodzake l ijke nationale legiti mering hoeft bij een onderwijsleerplan met richt lijnen minder uitgebre id plaats te vinden dit be literatuur tekent een besparing ook scheelt het een proce dure en dus een commissie en dus ge ld aclo advies over de discussienota naar het onderwijs 3 een onderwijsleerplan gepresenteerd los van leerplan basisschool deel 1 over onderwijsleerplanontwikkeling voor het schoolwerkplannen en praktijk leidt tot verbalis basisonderwijs me in plaats van tot onderwijsvernieuwing leer deel 2 aanzet tot een model voor het onderwijsleerplan planontwikkeling moet uitgevoerd worden op de voor basisonderwijs wijze die de slo en de projectgroep voorstaat enschede 1979 fpglobi z p 1980 pglob discussienota naar het onderwijsleerplan basis de drieluikgedachte schoo l deel 1 over onderwijsleerplanontwikkeling voor het ik hoop van harte dat de slo en de project basisonderwijs groep zich nog eens willen bezinnen op hun ma deel 2 aanzet tot een model voor het onderwijsleerplan voor basisonderwijs nier van werken kruip maar uit je pijnlijk door enschede 197 9 zichtige glazen toren dat is voor het onderwijs treffers a opmerkingen over lobaiscussienota inter beter maar ook voor de slo en de projectgroep ne publikatie iow o die folde r wel eens dat hinderlijke blaadje in dit nummer i s een primitieve conferenti e geen boekenlegge r meegemaakt met pen en schaa r met afwassen en aardappelen schillen kom je vast wel tot activiteit best kans dat het dit jaar gebeurt 32