Een samenwerkingsmodel voor school en bibliotheek

commissie aansluiting bibliotheek school een samenwerkingsmode l voo r schoo l e n bibliotheek naar aanleiding van de discussie die tijdens de cursus leesbeleving en literaire vorming in het kader van het sirene project werd gevoerd over de relatie tus sen school en bibliotheek is een commissie aan het werk gegaan zie hiervoor in het stuk over het sirene project red zij heeft de aanbevelingen voor een betere samenwerking tussen docenten en bibliotheekmedewerkers uitgewerkt tot het volgende model samenwerking school en openbare bibliotheek 1 voor overleg tussen plaatselijke scholen en plaatselijke bibliotheek wordt een samenwerkingsverband in de vorm van een contactcommissie bibliotheek school gecreeerd waarbinnen afspraken in hieronder aan te geven zin worden gemaakt 2 organiseer deze contactcommissie door het aanstellen van conlactpersonen zowel in de school als in de bibliotheek ga na of in die plaatsen waar sprake is van meerdere scholengemeenschappe n en o f meerder e bibliotheken ee n permanent overleg tussen alle instances via een samenwerkingsverband annex commissie geregeld kan worden deze commissie zou dan bestaan uit de con tactpersonen aangevuld met een of meer onafhankelijke persone n uit de ge meenschap op elke school die besluit deel uit te maken van het samenwerkingsverband wordt 66a contactpersoon aangesteld evenzo moet op de centrale bibliotheken in nijmegen en arnhem 66a medewerker verantwoordelijk zijn voor de afde ling educatie voor taken zie punt 4 3 neem in de samenwerking op de bepaling dat scholen de schoolbibliotheek en de bibliotheek ter plaatse tijdig informeren over de te lezen boeken en het gebruik van ander informatief materiaal het is eenkwestie van beleid binnen het te creeren contactorgaan wat onder tijdig wordt verstaan 4 schenk in de taakomschrijving van de bibliotheekmedewerkers en de taak verdeling binnen de bibliotheek expliciet aandacht aan de relatie met de scho len doe omgekeerd hetzelfde vanui t de school mede in het kader van de nieuwe taakomschrijvingen van docenten en andere medewerkers in de school zeals voorzien in het formatiebudgetsysteem ten aanzien van de relatie met de bibliotheek de contacten moeten via de contactpersonen va n school en bi bliotheek verlopen zie hierna 5 organiseer via de contactpersonen voo r leerlingen van onder en boven bouw een uitgebreide rondleiding door de bibliotheek bibliotheekbezoek door leerlingen zou in het leerplan kunnen worden opgenomen en wel zo dat dit minstens een keer in de onderbouw basisvorming jaarlijks gebeurt en eenmaal in de bovenbouw tweede fase v o telkens met een duidelijke ook op het on derwijs afgestemde inhoud daarbij mag het belang van secundaire literatuur niet onderschat worden en moet onderscheid gemaakt worden tussen basis 27 commissie aansluiting ee n samenwerkingsmodel voo r school e n bibliotheek vorming e n bovenbou w tweed e fase eveneen s tusse n havo klasse n e n vwo klassen bovenbouw 6 d e invullin g va n zo n samenwerkingsverband betref t d e bibliotheekop drachten die docenten leerlingen geven de boeken die de leerlingen geacht worden te lezen de scholing van de docenten inzake de bibliotheek in de ver dere lritwerking moet gdet worden op drie punten bibliotheekopdrachten voor de leerlingen boekenlijslen van scholen en na scfwling van docenten inzake de bibliotheek juist een contactorgaan zou een na of bijscholing kunnen organiseren in de vorm van een of meer bijeenkomsten in de bibliotheek voo r alle betrokken docentea 7 den k al s bibliothee k e n scholen waar dit zinni g lijkt i n samenwerking met net regionale steunpunt kunstzinnige vorming en qf de plaatselijke boek handel na over haalbare vonnen van expliciete boekpromotie die in de school en i n d e lokale bibliothee k kunne n worden uitgevoerd bv doo r gemeen schappelijke ontvangst van auteurs exposities displays korte praatjes etce tera 8 benut bestaand onderzoek naar het functioneren van de schoolbibliotheek binnen de school en met name de wijze waarop de samenwerking tussen lite ratuurdocenten niet alleen nederlands maar ook vreemde talen en de school bibliothecaris word t gerealiseerd voor een duidelijker taak van de schoolbi bliotheek als instrument tot leesbevordering meer expliciete aandacht voor de schoolbibliotheek zowe l binnen de school als de lokale bibliotheek en in het onderwijsbeleid is gewenst daar waar een opgeleide schoolbibliothecaris aanwezig is kan deze een bemid delende rol vervullen tussen docenten en lokale bibliotheek mits de bemidde laarsrol duidehjk omschreven wordt 9 ontwikke l tezame n als schoo l e n bibliotheek i n samenwerkin g me t d e pbc opzoeklessen voor het gebruik in de bibliotheek docenten e n bibliotheekmedewerkers zij n i n ongelijk e mat e gemformeer d over de mogelijkheid en het karakter van opzoeklessen vandaar de verschillen en de grote onzekerheidsmarge bij de docenten om hiervoor duidelijkheid te scheppen voeg t de commissie ee n ontwerp voo r een opzoekles to e aa n dit model zie elders in dit nummer de bijdrage van cees taney red 10 organiseer in de bibliotheek een beperkte trefwoordencatalogus op thema tisch geordende literatuurlijst zorg voor terminals in de scholen waarop deze lijsten oproepbaar zijn de commissie is van mening dat de technologie zich buitengewoon snel ont wikkelt e n tegelijkertij d de scholen door de recente fusies i n het algemee n scholengemeenschappen worden waarbinnen een dergelijke investerin g i n terminals verbonden met de lokale bibliotheek alleszins verantwoord is 11 bev order in de literatuurdidactiek net zelfstandig kunnen opzoeken door leerlingen van thematisch geordende titels 12 maak een samenwerkingscontract waari n de aanbevelingen die hiervoor gedaan zijn voorzover zij direct de scholen de schoolbibliotheek en de biblio 28 commissie aansluiting een samenwerkingsmodel voo r school e n bibliotheek tbeek ter plaatse betreffen worden opgenomen en waaraan de deelnemend e scholen en de bibliotheek zich gebonden weten de rol van de contactpersonen de contactpersoon van de school zorgt ervoor dat de bibliotheek aan het eind van het schooljaar de titels van gelezen boeken door eindexamenkandidaten schriftelijk ontvang t en vertegenwoordigt d e school bi j de jaarlijkse bijeen komst van d e lokale schoolcontactpersonen e n de bibliotheekcontactperso nen de contactpersoon ontvangt alle informatie va n bibliotheken en speel t deze door naar de collegae docenten de contactpersoon van de bibliotheek houdt zich bezig met het contact naar scholen en naar de filialen waar eveneens een contactpersoon is aangesteld hij zij draagt de eindverantwoordelijkheid voor de rondleidingen voor scholen en ordent de informatie voor de schoolcontactpersonen hierbij dient aangete kend dat het de samenwerking ten goede komt wanneer de informatie goed ge bundeld wordt aangeboden een voorbeeld van zulk een werkwijze is het lbo mavo project va n de bi bliotheek arnhem informatie die in een boekje zou moeten staan is een aanduiding van wat de bibliotheek in huis heeft een beschrijving va n de mogelijkheden va n rondleidingen in de onder en bovenbouw mogelijkheden van een groepspas de mogelijkheid om met een klas in de bibliotheek te werken relatie schoolbibliothecaris en school bijzondere aandacht wil de aansluitngscommissie schenken aan de relatie tus sen de schoolbibliothecaris en het onderwijzend personeel van een school in een samenwerkingsmode l voo r schoo l e n bibliotheek zo u het volgend e kunnen worden afgesproken met betrekking to t de functie va n de schoolbi bliothecaris 1 regelmatig contact tussen docenten en schoolbibliothecaris is voorwaarde voor een volwaardig functioneren van de schoolbibliotheek 2 laat sectieleiders contactpersonen voor de schoolbibliotheek aanwijzen zodat de uitwisseling van informatie plaats kan hebben op geregelde tijden 3 betrek als bibuothecaris deze docent bij de collectievorming 4 de contactpersoon van de sectie dient de schoolbibliouiecaris te informeren over activiteiten die zich binnen zijn haar sectie afspelen zodat vanuit de bi bliotheek voor voldoende materiaal gezorgd kan worden 5 de schoolbibliomecaris wordt indien enigszins mogelijk in de gelegen heid gesteld om de sectievergaderingen bij te wonen waarin van kwesties om trent het lezen van boeken sprake is is dit niet mogelijk dan zou de contact persoon van de sectie de leerplannen per leerjaar aan de schoolbibliothecari s kunnen doen toekomen 6 als er op school ee n ruim e schoolbibliothee k i s me t voldoend e studie ruimte nodig dan als bibliothecaris de docenten uit om met leeriingen in de 29 commissie aansluiting ee n samenwerkingsmode l voo r schoo l e n bibliothee k bibliotheek te komen werken zodat het nut van het gebruik van documentatie en boeken ervaren wordt 7 blijf al s schoolbibliothecaris d e docenten aanspreken en houd hen op de hoogte van de ontwikkelingen binnen de schoolbibliotheek algemene aanbevelingen naast deze aanbevelingen die direct te maken hebben met de opdracht om een samenwerkingsmodel o p te stellen neemt de commissie d e aanbevelinge n over die op een algemener niveau ter harte genomen zouden moeten worden 1 een leesbevorderende didactiek houdt onder meer in dat literatuurondrwijs wordt nagestreefd waarin de leesbeleving door de leer lingen als evenwaardig wordt beschouwd aan hun kennis van en inzicht in li teratuur en de literatuurhistorie dat het thematisch lezen van literatuur plaats heeft in een wijdere realistische context waadoor leerlingen meer begrip krijgen voor de specifleke betekenis van literatuur en tevens verschi l e n overeenkomst va n kunst met de werke lijkheid leren onderscheiden dat de literatuurlijst flexibel blijft tot de literaire competentie behoort ener zijds het zelfstandig persoonlijke keuzes kunnen doen uit de literatuur ander zijds het kunnen deelnemen aan de literaire discussie waarvoo r basiskenni s van de literatuur en het literaire bedrijf noodzakelijk is vanuit dit besef is het zinnig aan de verplichte literatuurlijst een component van vrije keuze toe te voegen waarover overigens door de leeriing verantwoording moet worden af gelegd dat in het onderwijs het lezen van literatuur wordt bevorderd waarin leerlin gen idenaficatiemogelijkheden aantreffen houd met dit gegeven rekening bij de samenstelling van de lijst zo deze lijst al gewenst is anders gezegd be oordeel boeke n voor de lijst niet alleen op hun intrinsieke kwaliteit maar ook op hun geschikueid voor de leeriing dat de functie en waarde of onwaarde van uittrekselboeken in het kader van leesbevordering wordt geanalyseerd 2 in de scholing en bijscholing van docenten verdienen als het gaat om lees bevordering de volgende aanbevelingen uitwerking besteed in de lerarenopleiding nadrukkelijk aandacht aan de rol van de biblio theek en de samenwerking tusse n bibliotheek e n school concretisee r dez e aandacht met een verplichte bibliotheekexcursie toets elementaire kennis van bestandene d neem een actuele benadering van literatuur en jeugdliteratuur op in het pro gramma nederlands en vreemde talen zorg ervoor dat docenten in scholing en nascholing alert worden gemaakt op het volgen en didactiseren van de eigen tijdse literatuur naast de oudere letterkunde neem een actuele benadering van didactische werkvormen op zoals het han teren van audiovisueel materiaal het gebruik van leesdossier annex leesauto 30 commissie aansluiting een samenwerkingsmodel voo r school en bibliotheek biografle en tekstervanngsmethoden naast tekstbestuderingsmethoden en pro ductief creatieve methoden 3 in de scholing en bijscholing van bibliotheekmedewerkers verdienen als het gaat om leesbevordering de volgende aanbevelingen uitwerking richt het onderwijs zo in dat de bibliothecarissen in opleiding alert worden gemaakt om de eigentijdse literatuur te volgen in haar ontwikkeling en de be spreking ervan in de media besteed aandacht aan het didactisch pedagogische element de omgang met jonge lezers van verschillend niveau maak in de opleiding werk van het lite ratuuronderwijs bied elementaire kennis waarbij zowel de leerstof met name de te lezen werken en de voornaamste werkvormen als de categories lezrs tussen de 6 en 18 jaar belicht worden deze aanbevelingen maken deel uit van de brochure die onder de titel partners in de literaire vorming is uitgegeven door het sirene project ze is na 15 mei verkrijgbaar bij de provinciale bibliotheekcentrale gelderland 31