Elk kind taalt natuurlijk – Over het proces van leren schrijven en lezen in Freinet-onderwijs

r ob godfrie d freinet elk kind taalt natuurlijk over het proces van leren schrijven en ieren lezen lezen in freinet onderwijs in het themanummer integratie ko lo moer 1981 4 werd aangekondigd dat wij in de toekomst in een uitvoerig artikel nog aandacht zouden geven aan de praktijk van het freinet onderwijs die belofte wordt in onderstaand artikel ingelost rob godfried lid van de nederlandse beweging van freinetwerkers nfb gaat in op het leren schrijven en lezen in freinet onderwijs het integratie aspect de voorwaarden voor taalonderwijs en de techniek van de vrije tekst de basistechniek voor het leren schrijven en lezen komen aan de orde het artikel eindigt met uitgangspunten van het freinet onderwijs dit artikel geeft een beschrijving van een deel een doorlopende lij n van het proces van leren schrijven en lezen vol gens principes van c freinet traditioneel wordt er een onderscheid tussen in het freinet onderwijs is daar een samenspel voorbereidend en aanvankelijk taalonderwijs ge van technieken voor die alle toepasbaar zijn maakt de voorbereiding gebeurt op de kleuter met 4 tot 7 jarigen daarom wordt hier ook even school het leren schrijven en lezen in de eerste ingegaan op de integratie k o lo het begrip tech klas van de lagere school dit vrij willekeurige on niek is een schamele vert aling van het franse derscheid wordt gehanteerd vanuit de vooronder technique de vie waaruit blijkt dat het om iets stelling dat het echte leren pas met lezen en anders gaat dan een serie foefjes hier wordt schrijven begint en dat dat pas of al op je vooral e en techniek behandeld de vrije tekst zesde jaar gebeurt dat is niet zo taal leer je in andere technieken worden wel aangestipt maar de eerste plaats via oren en mond en niet via ogen het is hier niet mogelijk daar dieper op in te gaan en hand al direct na de geboorte hoort een kind het artikel wordt besloten met een weergave van taal en al gauw gaat het klanken vormen dat le de belangrijkste uitgangspunten van freinet on ren begint onmiddellijk elk kind leert natuurlijk derwijs en ongedwongen taal of een kind toe is aan leren schrijven en lezen is afhankelijk van een individuele ontwikkeling en 11 die mag niet ondergeschikt gemaakt worden aan houdt redelijk onder woorden brengen en luiste een schoolorganisatorische indeling een natuur rend aan een gesprek deelnemen voor veel niet lijke ontwikkeling van de taalvaardigheid van kin nederlandstalige kinderen ligt dit in het neder deren is gebaat met een gelijktijdige aanbieding lands natuurlijk problematisch toch is gebleken van verschillende mogelijkheden technieken dat zij vanuit de beperkte woordenschat die zij waarbij het ene kind er dit uitpikt en het andere hebben opgedaan ook al gauw mee kunnen dat doen ook voor hen is het belangrijk dat het vrij een systematische aanpak van het leren schrijven tekenen uitgangspunt is voor het leren schrijven en lezen mag best tot de lagere school bewaard en lezen worden want kinderen zijn niet altijd gebaat bij het is een voor de hand liggende zaak dat er bij een snelle schrijfontwikkeling leren schrijven is het leren schrijven en lezen van de taalvaardighe een cognitief gericht proces waardoor emotione den waar de kinderen al over beschikken wordt le ontwikkeling geremd kan worden schrijven is uitgegaan dat wil zeggen van de taalvaardighe in de eerste plaats uiten en dat vereist emotione den waar de groep kinderen die in de klas zit over le ontwikkeling beschikt dus niet zomaar in het algemeen een voordeel van integratie kan zijn dat de tech schrijven is niets anders dan het tekenen van be nieken die op de kleuterschool en de lagere paalde symbolen in een bepaalde volgorde school worden gehanteerd ook werkelijk in el schrijven komt op natuurlijke wijze voort uit te kaars verlengde liggen en ten dele dezelfde zijn kenen dat is ook een historisch gegeven alle elementen uit de hier vanuit een eerste klas be kinderen tekenen graag ook daar sluiten we op schreven techniek en worden in het freinet aan onderwijs ook met kleuters gehanteerd zo ont staat een doorlopende lijn d e v rije t e kst vt voorwaarden d e vrije tekst gekoppeld aan het vrij tekenen is in het freinet onderwijs de basistechniek voor same ngevat verloopt de praktijk in een freinet het leren schrijven en lezen hieronder wordt me klas zo dat aan de volgende voorwaarden voor thodisch uiteengezet hoe de vt techniek kan taalonderwijs wordt voldaan werken wezenlijk is dat elke freinet leerkracht 1 het bezig zijn met taal komt voort uit het le de techniek aanpast aan wensen en behoeften van ven in en om de klas er worden dus geen metho de leerlingen en van zichzelf op organisatorische de boekjes gebruikt waarin verhalen en woorden aspecten hoe belangrijk ook wordt hier niet staan die met de kinderen in de klas weinig te ingegaan maken hoeven hebben de taaluitingen die lei draad en inhoud van het taalonderwijs zijn zijn 1 tekening met teks t de uitingen van de kinderen zelf van jongsaf aan proberen kinderen greep op hun 2 spreken en luisteren lezen en schrijven ko omgeving en hun fantasie te krijgen door die te men systematisch aan de orde en worden gelijk verbeelden kinderen herkennen al vroeg symbo gewaardeerd voor alle vier de taalaspecten vin len of dit nu verkeersborden vignetten ns den structurerende activiteiten plaats nos automerken uniformen of cijfers en let 3 schrijven en lezen komen natgurlijk voort uit ters zijn veel kinderen proberen die symbolen a spreken en luisteren het auditieve element al gauw 2 jaar na te tekenen jonge kinderen en kunnen zich al heel bewust zijn van de symbool b tekenen en kijken het visuele element waarde van beelden maar ook van de waarde 4 ieder kind kan in eigen tempo de verschillen loos held van losse letters ze beseffen al gauw de taalvaardigheden verwerven dat letters dingen zijn die iets kunnen betekenen in de kleuterklassen ontbreken alleen die elemen en dat je die kan voor lezen ten welke direct en systematisch met het leren als een kind nog niet kan schrijven kan het wel schrijven en lezen verbonden zijn tekenen en dat doet het ook in de klas vaak ver als kinderen willen leren schrijven en lezen kun telt het uit zichzelf al iets bij een tekening het nen ze al goed praten beschikken ze over een be kind kan vertellen wat er bij de tekening geschre hoorlijke woordenschat ze kunnen wat ze bezig ven kan worden door de leerkracht vaak is da t 12 dit is of ik ben de leerkracht kan zo n eisen te stellen aan de tekst kan er op een onge zinnetje dan met potlood erbij schrijven het forceerde manier een inhoudelijke teken beteke kind kan die tekst overtrekken of naschrijven nis koppeling tot stand komen zo herkennen kinderen bijvoorbeeld vaak hun eigen naam zon wordt er nog niet systematisch aan het schrijven der die geleerd te hebben maar omdat die overal gewerkt dan kan een kind evengoed wel verte en opgeschreven wordt de stencils voor thuis de te welke tekst erbij hoort zonder dat die erbij ge keningen het laatje schreven wordt het kind kan die tekst onthou ook andere veel voorkomende woorden kunnen den en in de kring zie verder erbij vertellen zo kinderen door ontwikkeling van een globaal dis gaat het ook op de kleuterschool criminatievermogen in deze fase gaan her ken de tekst is evenals de tekening vrij dat wil zeg nen bijvoorbeeld ik of het gen dat die mag zijn zoals het kind dat wil en mag handelen over wat het kind zelf maar wil 2 belangrijkste woord eerst nog wel gekoppeld aan de tekening wordt uit de tekst wordt het belangrijkste woord ge de tekst nog vrijer als die los van de tekening licht dit is tevens een begin van studerend le wordt gemaakt later fantasie en werkelijkheid zen de leerkracht kan bijvoorbeeld vragen welk kunnen beide onderwerp van een tekst en een woordbij de tekst geschreven moet worden als tekening zijn het er maar een mocht zijn in het zinnetje dit is door kinderen gedurende langere tijd twee jaar mijn pop in dit stadium nog geen hoofdletters bijvoorbeeld zo te laten wennen aan een koppe is dat bijvoorbeeld pop ling van tekening en tekst zonder technische de leerkracht bespreekt met het kind een aanta l niet alleen op school ook thuis tekenen kinderen veel een tekst is er gauw bij gezet en al gauw vraagt het kind erom of je de tekst erbij wil zetten zodat iedereen het kan lezen 13 aspecten van dat woord bijvoorbeeld ren op de individuele woordenkaart komen alle is dat de naam van jouw pop ook of heeft die woorden te staan die dat kind geoefend heeft ook nog een aparte naam vind je het een lang of een kort woord 4 her laten zien 2 weet je woorden die erop lijken het kind laat de tekening met tekst in de kring p klank aan begin en eind van het woord aan de rest van de klas zien en leest ongeveer twee keer dezelfde letter maar dat is niet al de tekst die erbij staat net kind heeft nu zelf een tijd zo bij dezelfde klan k tekst geschreven die het kan lezen de andere drie klanken is gelijk aan drie letters maar dat kinderen kunnen vragen stellen en opmerkingen is niet altijd zo maken over de tekening en over de tekst de stand van de mond bij o wat hoor je als je de laatste twee letters be 5 de klasseteks t dekt wat als je de eerste twee bedekt nadat alle kinderen hun werk hebben laten zo wordt met elk kind individueel aan auditieve zien kiezen ze het werk van een kind uit om sa en visuele discriminatie gewerkt en elk kind men te bespreken de klassetekst leert snel een aantal letters die tekst wordt op het bord gezet en klassikaal eerst inhoudelijk behandeld 3 het belangrijkste woord wordtgeoefend wie heeft er ook eens zoiets meegemaakt het woord wordt op een individuele woordkaart begrijpt iemand iets uit de tekst niet op of bijgeschreven het wordt bijvoorbeeld 5x is het zomaar een zinnetje of is het erg grap in een schrijfschriftje geschreven het kind heeft pig nu een woord leren schrijven en kan het ook le wie herkent woorden hoeveel woorden zijn zen is herkennen bovendien kan het dit het woord analyseren en de losse letters synthetise wie herkent letters een voorbeeld van het oefenen van de individuele woordenlijst vv oo c c us oe f2 n e n qs d o o 127 7 g 14 waar zitten dezelfde letters klinken ze steeds drie vier wel is bereikt maar het kan ook veel hetzelfde enz langer duren voordat de kinderen met deze ma nier van werken hebben leren schrijven en lezen 6 de klasse woorden lis t inhoudelijke doorwrochtheid wordt dan veel be het belangrijkste woord wordt op een lijst van langrijker geacht dan technisch snelle vorderin klassewoorden gezet het kan ook een woord zijn gen dat erg veel voorkomt maar dat in de zin niet het belangrijkste is zoals een lidwoord oefenstof de kinderen krijgen de opdracht dat woord een aantal keren op te schrijven alle kinderen be wat voor oefenstof wordt hier nu aan verbon heersen dit woord nu want het is ook nog apart den wat spelling betreft krijgen de kinderen in behandeld zo ontstaat een klassewoordenlijst dividueel verschillende opdrachten die direct die ergens in de klas op een groot vel papier met hun tekst te maken hebben bijvoorbeeld wordt bijgehouden en waaraan steeds gerefereerd schrijf nog tien woorden op die beginnen met kan worden samen met de individuele woorden een m kaart kunnen de kinderen binnen een paar weken zet een kringetje rond alle woorden waar een tientallen woorden schrijven en lezen woorden a in voorkomt in een langere op stencil ge die uit eigen ervarings en belevingswereld zijn zette tekst voortgekomen hoe zij daarvan gebruik maken zet een streep onder elke e die je ziet sten wordt verderop in dit artikel beschreven cil schrijf het woord 5x op 7 zetten en drukken oefeningen met de letterdoos woorden en zin de klassetekst wordt door de auteur en een ka nen legge n meraad gezet en gedrukt met de tekening erbij wisselrijtjes make n op de technische kanten daarvan wordt hier niet rijmwoorden zoeken ingegaan5 h et is duidelijk dat het zetten van de tekst op zich een belangrijke handeling is 6 deze gedrukte tekst wordt gebruikt voor de klas sekrant voor een klassetekstenboek of voor de correspondentie het kind kan in elk geval een fraaie zelfgemaakte uiting mee naar huis nemen wat voor het zelfvertrouwen van groot belang is 8 verandering van het werk met de vrije tekst het werk met de vrije tekst verandert met de 4 4ia individuele vorderingen van de kinderen onge veer in de volgende volgorde de leerkracht laat bij het opschrijven van de door het kind gezegde tekst de woorden weg die het zelf al moet kunnen schrijven mijn pop is kapot gegaan of mijn pop is kapot gegaan de letters die het kind kan schrijven worden weggelate n het kind schrijft zelf meteen een klad tekst bij de tekening die kladtekst wordt individueel behandeld verbeterd en in het net geschreven er wordt eerst een tekst gemaakt en dan een tekening erbij henkie onze vis is dood de teksten worden langer het worden verhaal tjes en verslagjes het kan zijn dat dit stadium na een maand of 15 de aard van de opdracht is voor een deel afhan en horen en dat die teksten zo behandeld wor kelijk van de bij het kind geconstateerde proble den maakt veel oefeningen die in methoden men achter die problemen kom je door de klad voorkomen overbodig waarom de kinderen pij teksten die de kinderen schrijven goed te analyse nigen met een oefening als welk woord hoort in ren op bijgaande illustratie een paar voorbeelden het rijtje niet thuis als ze op een natuurlijke van zo n analyse wijze steeds kiezen welk woord in hun tekst wel thuishoort en over die keuzen steeds met elkaar er is bij de schrijver dezes geen andere methode van gedachten wisselen bekend die de individuele vorderingen en proble men van kinderen met het leren schrijven niet spelling fonetiek morfologie het handschrift maar de spelling zo manifest en in het begin is de leerkracht er slechts op uit het analyseerbaar maakt juiste voorbeeld te scheppen en de klankverbeel ding zo goed mogelijk te laten verlopen de tek taalbeschouwin g sten worden wel op spelling gecorrigeerd maar zonder een goed fout oordeel het juiste woord hier worden niet alle onderdelen van de taalbe beeld wordt gewoon ernaast gezet in een andere schouwing behandeld het is duidelijk dat door kleur het is niet altijd mogelijk een uitleg te ge dat een tekst eerst inhoudelijk besproken wordt ven er is afgesproken dat het zo moet worden de eerste beschouwing lexicologisch semantisch geschreven maar zoals jij het schrijft had het ook en pragmatisch van aard is gekund voor de kinderen is dat geen punt de het feit dat de kinderen zelf veel teksten en ge leerkracht weet die afspraken gewoon en laat zelf dichtjes schrijven en van andere kinderen lezen merken ook niet altijd te weten waarom het pre klassekrant de tekst is er door de leerkracht bijgeschreven omdat dat met deze techniek linograaf erg moeilijk is als je nog niet goed kan schrijven de gedrukte tekst is wel door de kinderen zelf gemaakt e j il t s ik k ry9 een mooie wauwe den kie cie uis i u rya k p pp pt te worden s dood sas k a 16 klad ekst kladtekst rn n iaee heef voor toen ik g ing myn een pop grnalct s a pen ging i lc om bat ik in clroomen dat ik hek sielcen huis in de keuke n her c elecr n en om de at il e aace9 was was toen gin g rnyn moeder myn slaan f 2ina mar ce l 11 st nektekst min tante heeft voor toen ik ding m een pop erncaakt slapen ging ck oom dort ik in dromer dat i k het zieker htti s in de keuken was heb geteyen een om toen c in9 myn d a t tk jari g inccs moeder my slq0 n re tna mancel door de leerling nageschreven klad en net teksten mem t als je zo 3aa t k heb 2 kwa rb es kome by ons ie u ux huis endecu is oo k van 19 1 en q s ee spezl tu segio v frank 17 cies zo moet het kind verwacht zeker in de be kunnen benoemen is niet van belang het gaat er ginfase geen sluitende verklaring voor de schrijf in de eerste plaats om dat ze hun taalgevoeligheid wijze ieren gebruiken en vergroten dat geldt ook voor de kinderen leren zo dat je er wel van kunt uit de andere aspecten van taal gaan dat je iets schrijft zoals je het hoort maar als er na een tijdje enige tientallen teksten zijn dat dat lang niet altijd zo is vooral buitenlandse behandeld weten de kinderen heel goed wat een kinderen gewend aan andere klanken hebben zin is en wat niet ze hebben inzicht in wat be daar wel eens moeite mee je moet dus weten langrijke woorden zijn en wat niet en dat er ver hoe je iets schrijft je kan het niet altijd horen schillende soorten woorden zijn ze kennen de je kan het wel opzoeken freinet leerkrachten vraagzin door correspondentie ze weten al heel maken daar soms zelf woordenboekjes voor om wat over de structuur van een zin van de beteke dat de gangbare voor kinderen niet te hanteren nis van de plaats van een woord in een zin enzo zijn zoek vrachtwagen clubhuis of zweef voort vliegtuig maar eens in een gewoon woordenboek dat allemaal uit eigen ervaring op als je juist niet weet hoe je het schrijft daarmee komen we op de achtergronden de uit een spellingprobleem dat zich vanuit de tekst gangspunten van deze werkwijze aandient kan natuurlijk meteen behandeld wor den vanuit de tekst mijn konijn is dood kan uitgangspunte n het verschil in uitspraak maar de overeenkomst in schrijfwijze tussen de eerste en de laatste d 1 zingeving uit dood aan de orde komen maar ook de n in taal dient in de klas zo veel mogelijk gehanteerd mijn en het fenomeen bezittelijk voornaam te worden in z n functie communicatie en ex woord daarmee komen we op het terrein van de pressie grammatica dat wil zeggen je leert schrijven om jezelf uit te drukken grammatica vrije tekst taalregels worden in deze aanpak niet van te om iemand anders iets te kunnen meedelen voren gegeven en dan toegepast ze worden ge correspondentie en verslag vonden door de kinderen zelf vooral door analo om iets vast te leggen afspraken bijvoorbeeld gieen en door het herhaald voorkomen van be en te overdenken dagverslag paalde gegevens dat vinden van regels noemen om het te kunnen verspreiden drukken klas we taalontdekkingen zo ontdekken de kinderen sekrant album de t in de persoonsvorm van de tweede persoon enkelvoud dat lidwoorden altijd voor en nooit in het freinet onderwijs zijn de tussen haakjes achter het zelfstandig naamwoord staan en dat je genoemde technieken ontwikkeld om de werke verwijswoorden hebt die dat er zij enz die lijke functie van de taal in het dagelijks leven een ergens anders vermelde lading dekken op praktisch in de klas te halen school was een ruit gebroken er was een bal er wordt dan ook gewerkt met en vanuit voor de doorheen gegaan kinderen betekenisvolle inhouden ze geven ze een door een of meer kinderen ontdekte regel zelf waaraan samen met de leerkracht geschaafd wordt maakt veel indruk de kinderen vergeten 2 aansluiting bij de belevings en ervaringswe die regel niet zo gauw vooral niet als er meteen reld van de kinderen oefeningen mee gedaan worden kinderen ont is geen holle frase of didactische truc maar inge dekken ook wel eens regels die als zodanig in de bakken in de werkwijze het is niet de methode grammatica helemaal niet voorkomen bijvoor of de leerkracht die bedenkt wat er in de bele beeld als de m omdraait heb je een w of een vingswereld van de kinderen zal passen want het verkleinwoord is altijd langer dan het oorspron leermateriaal en de leerstof wordt door de kinde kelijke woord ren zelf aangedragen zo wordt niet alleen uitge overeenkomsten en verschillen in diverse taal gaan van maar ook werkelijk ingegaan op de uitingen zijn voor de kinderen vaak heel duide eigen behoeften van het kind lijk dat ze ze niet in de gebruikelijke termen het gesprek in de klas is dan ook altijd gekoppel d 18 ng cx sco m mc q ik lns g y h e 00 o mq e h ik 5 0 k vn lj n g y o t 9 sfomihf e sfon m q q n d e h h y 1r o w a 9 i yt u l r w s h l miaf l i 9 1ng s cmr ve n eh k 9t knisw h k est k q 9 ik ben rne k rreyr vader op v tka 7t i st raar 9rorl w 2e v1 9 jan 1978 ik b rn g n v u e ir e 5 t y fect tuten q g jan 10p 9 i 1 lneb myn ad er 9e ry is t wat valt er aan deze tekstanalyses te zien het verschil in niveau in een kla s de inhoud van de teksten vooral wat zelf is meegemaakt inzicht in waarde moeilijkheden zitten 19 aan voor de kinderen werkelijke zaken en func de leerkracht moet de moed op kunnen brengen tioneert als regulerend element in de klasse sa kinderen niet voor fouten alsmaar te willen be menleving hoeden kinderen moeten van hun eigen fouten in een ochtendgesprek wordt niet alleen kunnen leren een leerkracht die die moed op stoom afgeblazen doordat de kinderen iets mo weet te brengen zal ook merken dat door kinde gen vertellen maar wat ze vertellen heeft ook ge ren gekozen oplossingen en werkwijzen vaak volgen het meegebrachte voorwerp wordt on goed blijken te werken ondanks een negatieve ei middellijk onderwerp van een studie het verhaal gen verwachting van de logeerpartij kan worden uitgewerkt en ge natuurlijk is de mate van zelfbestuur door de drukt voor de correspondentieklas als iedereen leerlingen mede afhankelijk van de leeftijd de het de moeite waard vindt er wordt gedeeltelijk technieken waarlangs zij tot dat zelfbestuur kun bepaald hoe de dagindeling verder zal zijn nen komen worden wel van jongsaf aangeboden in een klachtenvergadering worden werkelijke klachten die de kinderen hadden of hebben be 4 ontwikkeling van de eigen expressiemogelijk sproken en die leiden dan tot onderlinge afspra heden ken ook wat betreft het schoolse werk van het kind vindt juist door de eigen inbreng op in de laten zien kring wordt eigen werk inge timaal plaats de ervaringen strevingen emoties bracht en onderling bekritiseerd en gewaardeerd en uitingen van de kinderen zelf staan centraal kinderen leren van elkaar het probleem schooltaal thuistaal of stan 3 de kinderen besturen en beheren in hoge mate daardtaal milieutaal kent een freinet leer hun eigen onderwijs kracht eigenlijk niet zo beide worden actief be dit betekent natuurlijk niet dat de leerkracht oefend en correctie van de thuistaal vindt al geen verantwoordelijkheid meer heeft integen leen plaats bij begripsverwarring de tekst die een deel hoe groter de vrijheid van de kinderen in kind schrijft mag gerust in dialect zijn verschil het leerproces is hoe groter de verantwoordelijk len tussen standaardtaal en dialecttaal worden heid van de leerkracht de kinderen deze vrijheid hoogstens geconstateerd maar niet gewaardeerd ten eigen voordele te leren benutten de op de volgende pagina s gereproduceerde dagve rs lagen geven een aardig beeld van de inhoud van de dagverslagen in deze klas het leven inde klas de sfeer buiten bijzondere gebeurtenissen individuele zaken die iedereen belangrijk vond 20 89 de dagverslagen maandag 7 november dinsdag 8 november vandaag zijn er 3 kinderen in de we hebben alle kinderen gewogen drukhoek ge weest wat ze gedrukt heb sergio was het zwaars t ben is opgeplakt de na men van alle kinderen op een blaadje lucia en maria het lichtst anke had vandaag een griep s tem en ze rob is jarig 29 jaa r is ziek geweest rob heeft mandarijnen uitgedeeld het raam was kapot gegaan de meneer ging het raam eruit halen woensdag 9 donderdag 10 we gingen brieven schrijven naar west we gingen niet in de werkhoeken en naar sleen we hebben de bandrecorder aangezet we gingen tekenen en plakken en schil we hadden andere sommen gedaan deren we moesten overschrijven de muis er waren nieuwe potloden met witte papiertjes en daar staat onze naam op zoekt een huis de tandarts was gekomen we hebben een werkplan gedaan frank heeft een chocol adesinter kl aas meegenomen vrijdag 11 maandag 14 er was een nieuwe schildpad er is eert juf gekomen met een egel helen was jarig we gingen m et d ie juf naar de gym de zuster heeft de haren nagekeken we hebben niet werkplan gedaan de dominee ging over de bijbel en de we hebben de lijst geoefend kerk en d e heer en ov e r allerlei lan meester van leeuwen die ging een den en hoe je heet vertellen brief schrijven hij heet rob van esse n a m en dinsdag 15 november een paar kinderen gingen hier blij vens verven kleien en rekenen de andere kinderen gingen naar buiten anke bleef binnen en jan paul ging naar buiten rob is in de klas tonny zijn moeder was hier op bezoek 21 105 overzicht da gverslage n la 21 nov t m 12 dec 77 maandag 21 novem ber dinsdag 6 december we gingen tekenen voor de frank kan weer meedoen met gym juffrouw uit rest marya nastie k toen het regende toe n we moesten vandaag om 10 uur sneeuwde het naar schoo l de h e le dag ging het regenen het is 14 grade n dinsdag 22 november donderdag 8 december het rege n de en toen konden we gisteren hebben wij een sneeuw niet naar het park toen bal gemaakt en in een bakje gingen we maar binnen gestopt vandaag is ie ge spelen smolten er was geen stukje ijs frank heeft zijn pleister er a me er a lleen maar water gehaald we hadden die we hebben een nieuwe werkhoek teks t gemaakt ik heb mijn om de dieren te bekijken pleister afgescheurd van mijn oog frank anke had alle teksten die we g maakt hadden op de deur geze t maandag 28 nove m be r vrijdag 9 december va n morgen waren een paar kin we hadden de schildpad nage deren naar de tandarts teken d de kr i ng is anders er zijn we hebben een nieuwe schrijf tafel s en we hebben een oefening gedaan n i euw krabbelschri tje en er was een nieuwe man gekomen g huta i s weer uit het ziek e n die ons van jezus heeft verteld h ui s gekom en en we hebben gezongen donderdag 1 december maandag 12 december morgen komt s i nterk laas op mohammed heeft de kalender verkeerd school we hebben de hele gedaa n klas versierd we hebben een nieuwe vi s we hebben geschreven o v er we konden niet meer in de werk sinterklaas hoeken omdat er geschreeuwd werd we hebben een nieuwe naam we hebben over de vis gepraat kaart geha d narya had een brief gestuurd tonny is weer beter maand a g 5 d ecember we hebben b uite n gespeeld toen ginge n w e g lijd e n een pakje i s gekome n ui t stee n we moes t en om drie uu r naar hui 22 noten uit de serie informatie over basisonderwijs van het informatiepunt basisonderwijs deel 2 deelschool met dank aan anke wilde rs nico t hooft en de werkplan muzisch expressieve vorming taalexpres moer redactie voor hun kritische en bemoedigende sie druktechnieke n opmerkingen in een aantal plaatsen bestaan zogenaamde taaldruk b ij het laten zien presenteren de kinderen elkaar het werkplaatsen die veel informatie kunnen geven over werk dat ze hebben gedaan dat kan een vrije tekst en hulp kunnen geven bij ve rs chillende druktechnie zijn maar ook een ve rs lag van een proefje b i jvoor ken beeld in de meet en weeghoek waarin het onder zo wordt bij freinet de manipulatie met le tt ers pas zoeksproce s door het k i nd wordt beschreven en of geintrodu ce erd n a dat ze in een betekenisvolle een getekend ook ingeoefende toneelstukjes muziek en heid bij elkaar hebben gestaan produkten van handvaa rdigheid laten de kinderen bij het taalonderwijs in een freinet klas is de corres aan elkaar zi e n en horen er wordt gevraagd naar het pondentie van groot belang omdat veel van de prak wa arom en het hoe van het gepresenteerde en er tische betekenissen van de geschreven taal erdoor wordt onder ling en door de leerkracht waardering en du i delijk worden correspondentie vindt plaats met kritiek uitgesproken een andere klas l i efst in een andere plaats of streek in een eerste kl as waren na e e n week of 7 de volgen aspect wereldorientatie er kunnen individuele de woo rden behandel d brieven zijn pen fr i end maar ook groepsbrieven en ik s chool konijn moeder er is in elk geval steeds een klassebrief gezamenlijk b e n kermis op vader opgesteld ook ander werk wordt uitgewisseld teke muur mi j n de raam ningen al bums foto s bandjes alles ook kleuter vlind e r opa in magneet klassen kunnen zo correspond e ren de be ide klassen d u if oma klas gaan minstens een keer per jaar bij elkaar op bezoek het criterium voor de keuze van deze woorden is de ontvangende klas bedenkt en organiseert dan de dus niet de klankzuiverheid of enige andere didac vulling van d e hele dag tische overweging dit in tegenstelling tot de gangba klassekrant en klassetekstenboek zijn twee soorten re methoden verzameling van kinderwerk die op hun beurt weer om de ki nderen niet i n korte tijd met te veel nieuwe dienst doen als leermiddel voornameli j k voor het le problemen te confronteren kan begonnen worden zen de kinder teksten worden vaak door de kinde met een wat eenvoudiger reproduktiemethode door ren in de leeshoek gepakt middel van l imograaf en stencil het is wel noodzake lijk een techniek te kiezen die de kinderen van begin wie nog meer wil weten over de vrije tekst en over tot eind in al le stadia zelf kunnen uitvoeren ook de schoolcorrespondentie kan o a gelijknami ge boekjes be tikmachine kan al meteen gebruikt worden al moe stel l en via d e ten de toet sen dan van schrijf letters worden voor nbf nederlandse beweging van freinet werkers zien een inbrandstencil is het allereenvoudigst het postbus 189 7 zetten heeft natuurlijk de man ipulat i e met elke af 1000 bw amsterdam zonderlijke letter a l s voordeel maar is tijdrovend en daar is ook verdere informatie over freinet onderwijs te een drukpers is erg duur krijgen ook de fbn freinetbeweging nederland geeft wie daar meer van wil weten kan de volgende litera informatie het adres is postbus 116 delft tuur raadp l egen u i t de serie jaarplannen en werkhoeken van de stichting de moderne school deel 1 de drukhoek 23